KNO Universitair Audiologisch Centrum. Hoortoestellen bij kinderen van nul tot vier jaar
|
|
- Fenna de Wit
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 KNO Universitair Audiologisch Centrum Hoortoestellen bij kinderen van nul tot vier jaar
2 Inhoud Inleiding 2 Waarom een hoortoestel? 2 Multidisciplinair team 2 Eén aanspreekpunt 2 Het plaatsen van de hoortoestellen: proefperiode 2 Controles en onderzoek op het Audiologisch Centrum 4 Hoorcontroles en hoortoestelcontroles 4 Ontwikkelingsonderzoek en ontwikkelingsondersteuning 4 Bezoek aan de KNO-arts 4 Verdere ondersteuning vanuit het Audiologisch Centrum 5 Wennen aan de hoortoestellen 5 Van nul tot twaalf maanden 5 Twaalf maanden en ouder 6 Praktische adviezen 6 Leren omgaan met geluid 7 Het horen stimuleren 8 Van nul tot twaalf maanden 8 Twaalf maanden en ouder 9
3 KNO Universitair Audiologisch Centrum Communiceren 9 Spraak- en taalontwikkeling stimuleren 11 Vragen 12 1
4 Hoortoestellen bij kinderen van nul tot vier jaar Inleiding Bij uw kind is onlangs een gehoorprobleem vastgesteld. U heeft het advies gekregen om uw kind hoortoestellen te laten dragen. In deze brochure leest u wat de gang van zaken is bij het aanpassen van hoortoestellen en wat u daarbij van het Universitair Audiologisch Centrum Groningen (hierna te noemen Audiologisch Centrum) kunt verwachten. Verder krijgt u in deze brochure informatie over hoe u uw kind kunt laten wennen aan de hoortoestellen en hoe u de spraak- en taalontwikkeling van uw kind kunt stimuleren. Waarom een hoortoestel? Het doel van een hoortoestel is om uw kind meer geluid te laten horen en beter spraak te laten verstaan. Het horen van geluiden is belangrijk voor de ontwikkeling van uw kind. Door het horen van geluiden leert uw kind van alles over de wereld om zich heen (geluiden die mensen maken, geluiden die dieren maken, geluiden die apparaten maken). Bovendien is het horen en verstaan van spraakklanken essentieel voor de taal- en spraakontwikkeling van uw kind. Multidisciplinair team Op de afdeling KNO (Keel-, Neus- en Oorheelkunde) en het Audiologisch Centrum werken een KNO-arts, een audioloog en akoepedist/logopedist, een orthopedagoog, een maatschappelijk werker en een ouderbegeleider samen voor de begeleiding van u en uw kind. U krijgt in de loop van de tijd op verschillende momenten met hen te maken. Eén aanspreekpunt De ouderbegeleider is uw eerste aanspreekpunt in het multidisciplinaire team. U kunt bij haar terecht met al uw vragen over 2
5 KNO Universitair Audiologisch Centrum het gehoorverlies van uw kind. Dat kunnen bijvoorbeeld vragen zijn over de gehooronderzoeken, het gebruik van de hoortoestellen, de betekenis van testuitslagen of vragen over de toekomst. De ouderbegeleider is bereikbaar via het telefoonnummer van de administratie van de afdeling KNO: (050) Het plaatsen van de hoortoestellen: proefperiode Voordat u voor uw kind hoortoestellen aanschaft mag uw kind de hoortoestellen een aantal maanden op proef dragen. Vanuit het Audiologisch Centrum krijgt u een recept voor hoortoestellen en oorstukjes mee. De audicien maakt afdrukjes voor de oorstukjes en bestelt de hoortoestellen. Voor de instelling van de hoortoestellen krijgt u een afspraak op het Audiologisch Centrum. Het op de juiste manier instellen van de hoortoestellen is een proces dat tijd vergt, meestal een aantal maanden. U zult tijdens de proefperiode het Audiologisch Centrum regelmatig bezoeken (ongeveer één keer per maand). Er wordt dan nagegaan hoe uw kind met en zonder hoortoestelllen reageert en de hoortoestellen worden zo nodig bijgesteld. In de proefperiode neemt de ouderbegeleider van het Audiologisch Centrum telefonisch contact met u op. De ouderbegeleider informeert hoe het met het gebruik van de hoortoestellen gaat en zal u zo mogelijk helpen bij vragen of problemen. Wanneer duidelijk is dat voor uw kind de juiste hoortoestellen zijn gekozen, krijgt u het definitieve advies om de hoortoestellen aan te schaffen. De kosten van een hoortoestel worden geheel of gedeeltelijk door de ziektekostenverzekeraar vergoed. Het is verstandig om vooraf na te gaan welke vergoeding uw ziektekostenverzekeraar biedt. 3
6 Hoortoestellen bij kinderen van nul tot vier jaar Controles en onderzoek op het Audiologisch Centrum Hoorcontroles en hoortoestelcontroles Nadat uw kind definitief hoortoestellen heeft gekregen, blijft het nodig om het gehoor en de instelling van de hoortoestellen te controleren en zo nodig bij te stellen. Jonge kinderen hebben in de eerste jaren regelmatig een afspraak op het Audiologisch Centrum (ongeveer twee keer per jaar). Bij kinderen ouder dan vier jaar worden het gehoor en de hoortoestellen één keer per jaar gecontroleerd. Ontwikkelingsonderzoek en ontwikkelingsondersteuning Voor (ernstig) slechthorende kinderen is er een risico dat de spraak- taalontwikkeling en daaraan gekoppeld de sociaalemotionele ontwikkeling niet normaal verloopt. Het Audiologisch Centrum biedt daarom de mogelijkheid om de ontwikkeling van uw kind te volgen. De logopedist en orthopedagoog testen in verschillende fasen van de ontwikkeling uw kind. Meestal is dat rond de leeftijd van 11/ 2, 21/ 2, 31/ 2, 51/ 2 en 8 jaar. Zo kan worden nagegaan of de ontwikkeling van uw kind wordt beïnvloed door zijn of haar slechthorendheid. De begeleiding van uw kind kan dan worden afgestemd op zijn ontwikkeling en op uw situatie. Bezoek aan de KNO-arts Sommige keel- neus- of oorproblemen hebben een negatief effect op het horen. Dat kunnen problemen zijn zoals oorontstekingen, vocht achter het trommelvlies, allergieën, of ontstoken keel- of neusamandelen. De KNO-arts onderzoekt de klachten en stelt zo nodig een behandeling voor. Verder kan de KNO-arts onderzoek doen naar de mogelijke oorzaken van de gehoorproblemen. Bijvoorbeeld door scans te laten maken, of door te verwijzen naar de afdeling Klinische Genetica voor erfelijkheidsonderzoek. 4
7 KNO Universitair Audiologisch Centrum Verdere ondersteuning vanuit het Audiologisch Centrum Wanneer uw kind een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf bezoekt, kan het Audiologisch Centrum de leidsters uitleg en advies geven over het omgaan met slechthorendheid. Als bij uw kind een achterstand in spraaktaalontwikkeling wordt geconstateerd, kan een logopedist en/of orthopedagoog u begeleiden bij het stimuleren van communicatie en spraak-taalontwikkeling bij uw kind. Het Audiologisch Centrum kan u verwijzen naar gespecialiseerde gezinsbegeleidingsdiensten of naar speciale peutergroepen voor slechthorende kinderen (bijvoorbeeld Kentalis in Haren, of Pento in Groningen, Assen, Leeuwarden en Zwolle). Wennen aan de hoortoestellen Hoortoestellen maken geluid luider, waardoor uw kind meer geluiden zal gaan horen en spraakklanken beter kan verstaan. Hoortoestellen zorgen er niet voor dat uw kind gaat horen zoals een kind met een normaal gehoor. Sommige geluiden en spraakklanken zullen onhoorbaar blijven. Geluiden kunnen ook vervormd klinken. In het begin is het vooral belangrijk dat uw kind door het dragen van de toestellen positieve indrukken opdoet. Let daarom goed op de reacties van uw kind. Pas u aan bij het tempo van uw kind en forceer niets. Verwacht niet meteen heel veel resultaat. De manier waarop u uw kind kunt laten wennen, hangt af van de leeftijd. Van nul tot twaalf maanden U kunt na de voeding, bij het aankleden of bij zingen of spelen op schoot de hoortoestellen indoen. Zo gaat het kind ervaren dat het dragen van de toestellen erbij hoort, net zoals een schone luier. 5
8 Hoortoestellen bij kinderen van nul tot vier jaar Als uw kind de apparaatjes niet laat zitten, kan het moeilijk zijn om vol te houden. Spreek dan met uzelf af hoe lang u probeert de hoortoestellen te gebruiken (bijvoorbeeld vijf minuten) en berg ze daarna op. Uw kind went er op deze manier aan dat u bepaalt wanneer de apparaten gedragen worden. Gaat het goed, verleng de draagtijd dan na een aantal keren. Twaalf maanden en ouder Sommige kinderen geven al snel aan dat ze de hoortoestellen in willen, omdat ze merken dat ze daardoor meer contact krijgen met de omgeving. Bij andere kinderen bestaat meer weerstand tegen de apparaatjes. Als het dragen een probleem is, forceer dan niets, maar probeer het op een speelse manier opnieuw. Probeer daarbij het dragen van de toestellen te koppelen aan leuke bezigheden (bijvoorbeeld samen geluiden nadoen, samen een boekje lezen, zingen etc.). Praktische adviezen Het dragen van de hoortoestellen wil nog wel eens problemen geven. De meeste zijn eenvoudig op te lossen. Het indoen van het oorstukje kan lastig zijn. Even aan het oorlelletje trekken, waardoor er meer ruimte ontstaat, helpt meestal goed. Het hoortoestel zit niet goed achter het oor of het kind trekt het hoortoestel er gemakkelijk uit. Een oorhaakje rondom het oor of plakmateriaal waarmee het hoortoestel op de huid kan worden vastgezet kan hiervoor een oplossing bieden. Om de hoortoestellen niet te verliezen kunnen ze met een clip aan de kleding worden bevestigd (vraag hiernaar bij uw audicien). Kinderen gebruiken het zelf uitdoen van de hoortoestellen soms om de aandacht op zich te vestigen. Net als het uitdoen van sokjes of weggooien van 6
9 KNO Universitair Audiologisch Centrum speelgoed. Het kan dan helpen om het dragen van de toestellen te koppelen aan positieve aandacht voor uw kind. Het hoortoestel zingt rond (piept). Rondzingen kan ontstaan door niet goed passende oorstukjes of doordat er een propje oorsmeer in de gehoorgang zit. De oren groeien snel, waardoor de oorstukjes gauw te klein kunnen zijn. Het is niet ongewoon wanneer na een aantal maanden weer nieuwe oorstukjes nodig zijn. Piept het hoorapparaat alleen af en toe, dan kan een klein beetje vaseline aan het oorstukje helpen. De oorstukjes worden vies. Het is normaal dat het oor oorsmeer produceert en de oorstukjes kunnen hierdoor verstopt raken. Maak daarom de oorstukjes regelmatig schoon: haal de oorstukjes los van het hoortoestel en week ze in lauw water met eventueel een beetje zeep. Let erop dat de oorstukjes goed droog zijn voordat u ze weer indoet. Om het pijpje van het oorstukje droog te blazen kunt u een blaasbalgje gebruiken (vraag hiernaar bij uw audicien). Soms is het onduidelijk of het hoortoestel werkt. U kunt snel controleren of het hoortoestel geluid versterkt door het toestel in uw hand te sluiten. Wanneer het toestel fluit versterkt het geluid. Met een batterijtester kunt u nagaan of de batterijen nog voldoen. Verder kunt u zelf de hoortoestellen beluisteren met behulp van een hoorslang of stethoclip (vraag hiernaar bij uw audicien). Leren omgaan met geluid Uw kind moet niet alleen wennen aan het hoorapparaat, maar het moet ook leren omgaan met geluid. Als uw kind hoortoestellen krijgt gaat het waarschijnlijk geluiden horen die het niet eerder gehoord heeft. Dit kan heel verwarrend zijn. Het kind kan verbaasd 7
10 Hoortoestellen bij kinderen van nul tot vier jaar of geïnteresseerd zijn. Maar het kan ook schrikken van geluiden of geluid onaangenaam vinden. Bijvoorbeeld het geroezemoes op een verjaardagsvisite, windgeruis op de fiets, verkeerslawaai en harde geluiden in huis (doortrekken van de wc, dichtslaan van een deur, bestek in een la doen of stofzuigen). U kunt uw kind helpen om te wennen aan dit soort geluiden: Bereid uw kind voor op geluiden die gaan komen en benoem geluiden die er zijn, zoals het geruis van de wind. Zoek samen de geluiden op en laat zien wat geluid maakt. Maak samen geluiden met stem, met speelgoed of met voorwerpen. Merkt u dat uw kind een geluid onplezierig vindt, probeer de oorzaak dan weg te nemen. Als dit niet mogelijk is, doe de toestellen dan uit en probeer het een volgende keer opnieuw. Het horen stimuleren Het gehoor speelt een grote rol in de spraak- en taalontwikkeling van kinderen. Daarom is het belangrijk dat het gehoor van jonge kinderen gestimuleerd wordt. Als ouder kunt u veel doen om het gehoor van uw kind te stimuleren. Van nul tot twaalf maanden Bij heel jonge kinderen kunt u de apparaatjes indoen rond de voedingen en het verschonen. Praat op die momenten tegen uw kind en gebruik ook uw mimiek. Wanneer het lukt de hoortoestellen vaker of langer te dragen is dat positief. Als uw kind een week of zes is kunt u een mobiel die muziek maakt boven het wiegje hangen. Geef uw kind speelgoed dat geluid maakt, bijvoorbeeld een piepbeest, een rammelaar of een activity centre. 8
11 KNO Universitair Audiologisch Centrum Speel samen met uw kind met deze spelletjes en wek de aandacht voor het geluid. Als uw kind ongeveer zeven maanden is, gaat uw kind handelingen zoals op de tafel slaan en tegen een kopje tikken nadoen. Stimuleer dit imiteren en benoem daarbij de geluiden. Zing liedjes voor uw kind en maak er gebaren bij. Twaalf maanden en ouder Maak uw kind attent op omgevingsgeluiden, zoals een voorbijrijdende auto, de telefoon of de deurbel. Lees samen een boekje. Benoem wat er op de plaatjes te zien is. Kijk samen naar kinderprogramma s op de televisie. Als uw kind wat ouder is, kunt u navragen wat het van het programma begrepen heeft. Zing liedjes en zeg rijmpjes op. Herhaal hetzelfde liedje of rijmpje een paar dagen achter elkaar. De meeste kinderen vinden herhaling heel erg leuk. Communiceren Heel jonge kinderen communiceren met hun omgeving door kijken, horen, voelen en bewegen. Behalve met uw stemgeluid kunt u ook met uw kind communiceren door: Lijfelijk contact zoals knuffelen, aaien en kietelen. Maar ook voeden, wassen en aankleden. Brabbelgeluidjes, kreetjes en klanken. Oogcontact, mimiek en (natuurlijke) gebaren. Bewegingen en imitatiegedrag van uw kind, bijvoorbeeld nee-schudden of het hoofd scheef houden. 9
12 Hoortoestellen bij kinderen van nul tot vier jaar Om de communicatieve ontwikkeling van uw kind te stimuleren kunt u de volgende richtlijnen gebruiken: Zorg voor beurtgedrag : uw kind en u zijn om de beurt spreker en luisteraar. Als de een praat, luistert (kijkt) en wacht de ander. Daarna reageert hij of zij en zijn de rollen omgekeerd. Maak geluiden of bewegingen en kijk of uw kind erop reageert, bijvoorbeeld door zelf geluid te gaan maken of door u te imiteren. Spreek rustig, articuleer duidelijk en richt de aandacht van uw kind op uw mond. Moedig uw kind aan met uw stem, door uw mimiek en door uw kind te knuffelen. Maak gebruik van uw mimiek en ondersteun woorden als lekker, slapen en dag-dag met gebaren. Laat uw kind voelen dat u geluid maakt: laat het voelen aan uw wang of keel en aan de verschillende standen van uw mond (open dicht, ronde en gespreide lippen). Houd het tempo van actie en reactie laag. Geef uw kind de tijd om de indrukken te verwerken en erop te reageren. Zorg dat er geen storende (achtergrond)geluiden aanwezig zijn, zoals radio of televisie. Houd zoveel mogelijk oogcontact met uw kind bij de spelletjes en de praatmomenten. Zorg ervoor dat uw kind uw gezicht kan zien als u praat, zodat het kan leren liplezen. Probeer zoveel mogelijk aan te sluiten bij de belangstelling van het kind. Doe (luister)spelletjes die het kind leuk vindt. 10
13 KNO Universitair Audiologisch Centrum Spraak- en taalontwikkeling stimuleren Voor kinderen vanaf ongeveer zeven maanden is leren luisteren en imiteren de voorbereidende oefening voor het leren spreken. Hoe meer u uw kind vertrouwd maakt met geluid en het stimuleert om met geluid te spelen, hoe meer u helpt bij die ontwikkeling. Hieronder vindt u tips om uw kind te helpen plezier te krijgen in geluid: Wiegen op de maat van de muziek. Wijs uw kind erop dat er iets te horen valt bij allerlei dagelijkse geluiden, zoals een dichtslaande deur, de deurbel of de telefoon. Laat uw kind experimenteren met muziekinstrumenten, bijvoorbeeld een trommel of een toeter. Praat met uw kind tijdens de dagelijkse bezigheden, zoals aankleden en eten en wanneer het in de kinderstoel of op schoot zit. Zeg woordjes die direct betrekking hebben op de situatie, bijvoorbeeld hap, lekker, mmm, op!. Zing liedjes die horen bij een situatie, bijvoorbeeld bij het slapen gaan. Zo leert uw kind geluid, ritme en woorden te koppelen aan wat er gebeurt of gaat gebeuren. Zing liedjes waarbij gebaren horen, zoals Klap eens in je handjes, In de maneschijn of Zagen zagen wiede wiede wagen. Herhaal de liedjes een aantal keren achter elkaar, zodat uw kind het ritme gaat herkennen. Maak geluiden bij dierenspeeltjes ( woef-woef, tot-tok ) en speel er een kiekeboe spelletje mee: leg het speeltje onder een doekje en laat het kind het speeltje vinden ( Ja! Woef-woef ). Benoem wat er gebeurt tijdens spelletjes, bijvoorbeeld stap stap, nog één, weg!. 11
14 Hoortoestellen bij kinderen van nul tot vier jaar Benoem een bepaalde handeling en herhaal dit steeds: - In bad: wassen wassen - wassen - Bij het rollen van een bal: rollen rollen rollen - Bij het lopen: lopen lopen lopen - Bij het eten: hap hap - hap Benoem wat er gebeurt of wat er te zien is ( pappa!, lekker slapen, wakker, boem, gevallen!, bah, vies ). Vragen Als u vragen heeft, kunt u die stellen bij uw bezoek aan het Audiologisch Centrum. U kunt ook contact opnemen met de ouderbegeleider, op werkdagen van 8.00 tot uur via het telefoonnummer van de administratie van de afdeling KNO (050)
15
16 Patiënteninformatie vlc 724/1204
Hoortoestellen bij kinderen van nul tot vier jaar Algemene informatie
KNO Universitair Audiologisch Centrum Hoortoestellen bij kinderen van nul tot vier jaar Algemene informatie Inleiding Bij uw kind is onlangs een gehoorprobleem vastgesteld. U heeft het advies gekregen
Nadere informatieTAAL IS LEUK. Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren
TAAL IS LEUK Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren 1 Inhoudsopgave Pagina Besteed extra aandacht aan de taal van uw kind 4 Adviezen die u kunt toepassen tijdens een gesprekje met uw kind 5 Maak
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd 0 tot 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatieGespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden
Gespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden Communiceren doe je met zijn tweeën Deze folder is bedoeld voor de goedhorenden die in hun omgeving iemand kennen die slechthorend is, en voor slechthorenden
Nadere informatiePraten leer je niet vanzelf
jeugdgezondheidszorg Praten leer je niet vanzelf... hier ben ik www.icare.nl Over de spraak-taalontwikkeling van kinderen van 0-4 jaar Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten
Nadere informatieRevalidatie van het gehoor bij volwassenen
Revalidatie van het gehoor bij volwassenen Gehoor en communicatie zijn van groot belang voor de mens. Wanneer er een beperking van gehoor, spraak of taal optreedt, heeft dat vaak grote gevolgen voor het
Nadere informatieGehoorverlies bij kinderen
Libra Audiologie Gehoorverlies bij kinderen Onlangs heeft u de mededeling gekregen dat uw kind slechthorend is. Er komt dan ineens veel op u af, er zijn zoveel vragen te stellen en beslissingen te nemen.
Nadere informatieSlechthorendheid Logopedie Hoortoestel
Gehoorproblemen Slechthorendheid Met het toenemen van de leeftijd gaat het gehoor achteruit. Dit is een slijtageproces van het binnenoor. Veel oudere mensen krijgen hierdoor te maken met presbyacusis (ouderdomsslechthorendheid).
Nadere informatieHet gebruik van digitale hoortoestellen bij mensen met dementie
Het gebruik van digitale hoortoestellen bij mensen met dementie Een folder voor slechthorenden met dementie en hun mantelzorgers. Deze folder is bedoeld om praktische informatie en tips te geven. Door
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND 0 tot 4 jaar ZEG HET MAAR Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Soms gaat het leren praten niet zo vlot. Eén op de vijf kinderen op de basisschool start
Nadere informatieGehoorrevalidatie bij volwassenen via het Gehoor- en Spraakcentrum
Gehoorrevalidatie bij volwassenen via het Gehoor- en Spraakcentrum Inhoudsopgave Recept hoortoestel 3 Uitkiezen van een audicien 3 Soorten hoortoestellen 4 Kosten en vergoeding 4 Proefperiode 5 Wennen
Nadere informatieWaar kunt u nu aan merken dat uw kind niet goed hoort of moeite heeft met luisteren?
Horen en Luisteren Horen en luisteren Horen en luisteren zijn niet hetzelfde. Horen heeft te maken met de geluiden die het oor binnenkomen; luisteren heeft te maken met wat je met die geluiden doet. Om
Nadere informatieBETER HOREN Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND
BETER HOREN Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND Beter horen U hebt van de KNO-arts een aanvraag meegekregen voor een hoortoestel (een gehoorapparaat) en een lijst van audiciens, deskundigen
Nadere informatieSLECHTHORENDHEID EN HOORTOESTELLEN
SLECHTHORENDHEID EN HOORTOESTELLEN 359 Inleiding Het verschijnsel slechthorendheid is bij u vastgesteld. In deze folder leest u meer over dit verschijnsel en de behandelmogelijkheden. Werking van het oor
Nadere informatielichaam is gestopt met groeien? De groei zou gemiddeld 0,2 millimeter per jaar bedragen. Dit komt neer
Wist je dat... onze oren blijven groeien, ook nadat de rest van ons lichaam is gestopt met groeien? De groei zou gemiddeld 0,2 millimeter per jaar bedragen. Dit komt neer op een centimeter in vijftig jaar.
Nadere informatieHelp uw kind bij het leren van taal. Een handleiding voor ouders en verzorgers
Help uw kind bij het leren van taal Een handleiding voor ouders en verzorgers De hoortoestellen van uw kind versterken alle omgevingsgeluiden Het doel van hoortoestellen bij een kind is dat het gegarandeerd
Nadere informatieAls uw kind een hoortoestel krijgt
Als uw kind een hoortoestel krijgt Inhoudsopgave Als uw kind een hoortoestel krijgt 3 Het recept 3 De hoortoestellen en oorstukjes 3 De aanpassing van de hoortoestellen 4 De aankoop van de hoortoestellen
Nadere informatieWat als je minder begint te horen? INFORMATIE VOOR PATIËNTEN
Wat als je minder begint te horen? INFORMATIE VOOR PATIËNTEN 2 INHOUDSTAFEL 1. Een woordje uitleg over horen 5 2. Wie heeft een hoorapparaat nodig? 6 3. Wat als je een hoorapparaat nodig hebt? 7 4. De
Nadere informatieHoortoestellen Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Hoortoestellen Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Een hoortoestel De KNO-arts heeft u geadviseerd een (nieuw) hoortoestel te proberen. In deze folder leest u meer over de
Nadere informatieAdviezen stimulatie taalontwikkeling
Adviezen stimulatie taalontwikkeling 2 Inhoud 1 Inleiding 4 2 Taalontwikkelingsniveau van uw kind 5 2.1 Uw kind zegt nog geen woordjes 5 2.2 Uw kind zegt een paar woordjes en de woordenschat 6 breidt zich
Nadere informatieDirect aan de slag met Baby- en kindergebaren
Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Inhoudsopgave Welkom Blz. 3 Wat zijn baby- en kindergebaren? Blz. 4 Voordat je begint Blz. 5 De eerste gebaren Blz. 6 & 7 Gebaren- tips Blz. 8 Veel gestelde
Nadere informatieTips bij slechthorendheid
Libra R&A Audiologie Tips bij slechthorendheid Deze folder is bedoeld voor mensen die met elkaar in gesprek willen gaan en waarbij een van de gesprekspartners slechthorend is. Technische hulpmiddelen,
Nadere informatieTips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind?
Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Ga op ooghoogte met je kind zitten Door op ooghoogte te gaan zitten tijdens
Nadere informatieSlechthorendheid en hoortoestellen. Afdeling KNO
Slechthorendheid en hoortoestellen Afdeling KNO Dit boekje heeft tot doel u informatie te geven over slechthorendheid en de mogelijkheden om daar wat aan te doen. Als u recent bij een keel-, neus- en oorarts
Nadere informatieLibra R&A locatie AC Tilburg/Breda. Slechthorend en in gesprek? Tips voor alle betrokkenen
Libra R&A locatie AC Tilburg/Breda Slechthorend en in gesprek? Tips voor alle betrokkenen Deze folder is bedoeld voor mensen die met elkaar in gesprek willen gaan en waarbij één van de gesprekspartners
Nadere informatieSpraak-taal 0-1½ jaar
Spraak-taal 0-1½ jaar HOE LEERT EEN KIND PRATEN? Leren praten gaat vaak natuurlijk en vanzelf. De meeste ouders staan er niet bij stil. Het gaat stap voor stap, net als leren lopen. Het ene kind leert
Nadere informatieEen hoortoestel. Verschillende soorten
Hoortoestellen Een hoortoestel De KNO-arts heeft u geadviseerd een (nieuw) hoortoestel te proberen. In deze folder leest u meer over de verschillende hoortoestellen, de audicien en de vergoedingen. Eerst
Nadere informatieBaby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam!
Baby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam! Waarom zo vroeg beginnen? Baby s kunnen veel meer dan je denkt. Luisteren Vanaf de eerste dag luistert je baby naar jouw stem. Al begrijpt
Nadere informatieWeekprogramma: 1 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken en gezichtsuitdrukkingen nadoen
Dit ben ik! Weekprogramma: Week 1; 0 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken. 1 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken en gezichtsuitdrukkingen nadoen 2 jaar Aanwijzen en benoemen delen van het gezicht. 3 jaar
Nadere informatieKNO. Slechthorendheid en hoortoestellen
KNO Slechthorendheid en hoortoestellen Slechthorendheid en hoortoestellen Uw KNO-arts heeft bij u een gehoorverlies vastgesteld. Hij of zij heeft u voorgesteld hiervoor een hoortoestel te gaan gebruiken.
Nadere informatieAanvulling Woordenschat NT2
Aanvulling Woordenschat NT2 Woordenschat Kinderen die net beginnen met Nederlands leren, moeten meteen aan de slag met het leren van woorden. Een Nederlandstalig kind begrijpt in groep 1 minimaal 2000
Nadere informatieCochleaire implantatie bij volwassenen informatie voor werkgevers
Cochleaire implantatie bij volwassenen informatie voor werkgevers Eén van uw werknemers/collega s is ernstig slechthorend. Op dit moment wordt door het CI-team VUmc beoordeeld of hij/zij baat zou kunnen
Nadere informatieUtrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Zeer moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind
Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind zeer moeilijk lerend
Nadere informatieSPRAAK-, STEM- EN TAALSTOORNISSEN BIJ KINDEREN
SPRAAK-, STEM- EN TAALSTOORNISSEN BIJ KINDEREN 541 Inleiding U bent op de polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde wegens spraak- of stemproblemen van uw kind. Kinderen die slecht spreken kunnen zich vaak
Nadere informatieTerwijl uw kind niet kijkt, pakt u één van deze dingen op en maakt u er geluid mee. Uw kind zegt wat het hoort.
Luisterspelletjes Welk geluid hoor je? Uw kind doet de ogen dicht of krijgt een blinddoek voor. U laat allerlei geluiden horen die het moet raden. Bijvoorbeeld: in de handen klappen, op de deur kloppen,
Nadere informatieKeel-, neus en oorheelkunde. Slechthorendheid en Hoortoestellen
Keel-, neus en oorheelkunde Slechthorendheid en Hoortoestellen 1 Deze folder geeft u informatie over slechthorendheid en de mogelijkheden om daar iets aan te doen. Hoe werkt een oor? Het oor is nodig voor
Nadere informatieHoortoestelaanpassing. door de audicien
Hoortoestelaanpassing door de audicien Inleiding Uit het zojuist afgenomen gehooronderzoek blijkt dat u een gehoorverlies heeft. In deze folder wordt de gang van zaken bij een hoortoestelaanpassing besproken.
Nadere informatieHoren met één oor. Informatie voor ouders, leerkrachten en volwassenen. Afdeling KNO
Horen met één oor Informatie voor ouders, leerkrachten en volwassenen Afdeling KNO Horen met één oor Informatie voor ouders, leerkrachten en volwassenen Als iemand met één oor slecht of helemaal niet hoort
Nadere informatieSlechthorendheid bij ouderen
Slechthorendheid bij ouderen Ir. T.T. Prinzen Klinisch fysicus-audioloog Pento Audiologisch Centrum Amersfoort Inhoud inleiding (anatomie en pathologie) soorten gehoorverlies hoe hoort een slechthorende?
Nadere informatieIk ben een heel klein muisje
Ik ben een heel klein muisje Muzido ANNIE LANGELAAR FONDS Ik ben een heel klein muisje: het lied... 3 De muziekopname... 3 Activiteiten per leeftijd: Baby s... 4 Massagespel... 4 Speelgoed... 4 Muisje
Nadere informatieEten, slapen & zindelijk worden
Eten, slapen & zindelijk worden Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien,
Nadere informatieslechthorendheid en hoortoestellen
patiënteninformatie slechthorendheid en hoortoestellen U bent bij de KNO-arts geweest omdat u niet goed hoort. Mogelijk kunt u door een hoortoestel beter gaan horen. Wat kunnen de klachten zijn? Welke
Nadere informatieKinderen en horen. Algemene informatie over het gehoor van kinderen en gehoorverlies
Kinderen en horen 7 Algemene informatie over het gehoor van kinderen en gehoorverlies Deze brochure is de zevende in een reeks Widex-publicaties over het gehoor en aanverwante onderwerpen. Het belang van
Nadere informatieLogopedie Sophie Gortzak maart 2010
Logopedie Sophie Gortzak maart 2010 Inleiding Ik doe mijn werkstuk over logopedie omdat ik het een interessant onderwerp vond en mijn moeder is logopedist. Mijn hoofdstukken zijn: 1Wat is logopedie? 2Wie
Nadere informatieOver (fop)spenen, duimzuigen en open mond ademen www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Over (fop)spenen, duimzuigen en open mond ademen www.cjggooienvechtstreek.nl n Over (fop)spenen, duimzuigen en open mond ademen Zuigen op een fopspeen of duim is slecht voor de
Nadere informatieLeren praten Turks. Colofon. Hart voor Brabant
Colofon Uitgave : GGD Hart voor Brabant Oplage : 500 Datum : februari 2007 Illustraties : Hendriks van den Hout Druk : Graphiset bv, Uden Hart voor Brabant Leren praten Turks GGD Hart voor Brabant Postbus
Nadere informatieWilhelmina Kinderziekenhuis. BERA-onderzoek (zonder narcose): een gehooronderzoek bij uw kind
Wilhelmina Kinderziekenhuis BERA-onderzoek (zonder narcose): een gehooronderzoek bij uw kind BERA-onderzoek: een gehooronderzoek bij uw kind Wat staat er in deze folder: BERA-onderzoek zonder narcose Wilt
Nadere informatie(H)OORZAKEN OUDERDOMS- SLECHTHORENDHEID
(H)OORZAKEN OUDERDOMS- SLECHTHORENDHEID Lieve De Bruyne Arteveldehogeschool, Gent Inleiding 10 % Belgische bevolking heeft gehoorprobleem > 50 % ouder dan 60 jaar heeft gehoorproblemen, > 80 % van de 70-plussers
Nadere informatiePRAATPRET
PRAATPRET peuters&kleuters@2008 1. Praatpret Kinderen leren praten door taal te horen en na te doen. Kinderen leren praten door herhaling. Kinderen leren praten tijdens dagelijkse bezigheden. Kinderen
Nadere informatieStem Logopedie Postadres Bezoekadres
Stem Logopedie Colofon Dit is een uitgave van gemeente De Ronde Venen Postbus 250 3640 AG Mijdrecht T 0297 29 16 16 E gemeente@derondevenen.nl Deze folder is er om u zo helder en duidelijk mogelijk te
Nadere informatieOnrustige baby. Moeder en Kind Centrum. Beter voor elkaar
Onrustige baby Moeder en Kind Centrum Beter voor elkaar Inleiding Baby s huilen. Dit is normaal voor een baby. Maar úw kind blijft huilen en niets lijkt daarbij te helpen om uw baby te troosten. Klinkt
Nadere informatieOren om te horen. 1. Leesopdracht
1. Leesopdracht Lees de onderstaande tekst goed door. De tekst gaat over de werking van het gehoor en is erg handig voor maken van de overige opdrachten in dit boekje. Oren om te horen Je oren zijn er
Nadere informatieLibra R&A locatie AC Tilburg/Breda. Mondademen en mondmotoriek
Libra R&A locatie AC Tilburg/Breda Mondademen en mondmotoriek Mondademen en mondmotoriek Bevorderen van neusademhaling en verbetering van de mondmotoriek bij kinderen Er zijn veel kinderen die door de
Nadere informatieRust, regelmaat en eenduidigheid bij baby s Praktische adviezen
Rust, regelmaat en eenduidigheid bij baby s Praktische adviezen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Inleiding 1 Veiligheid en voorspelbaarheid 1 Rust 2 Regelmaat 2 Eenduidigheid 2 Communicatie
Nadere informatiejonge kinderen met gehoorverlies
jonge kinderen met gehoorverlies 2 Inhoud jonge kinderen met gehoorverlies 1. Het gehoor 3 Het gehoororgaan 3 Gehoorverlies 4 Testen van het gehoor 5 Gehooronderzoek in het vrije veld 5 Objectieve onderzoeken
Nadere informatieDysartrie bij volwassenen
Dysartrie bij volwassenen Inleiding U bent door uw huisarts of specialist doorverwezen naar de logopedist voor de behandeling van uw spraakstoornis dysartrie. In deze folder wordt u uitgelegd wat dysartrie
Nadere informatieEr zijn enkele dingen waar u als ouder al op kunt letten in de uitspraak van uw kind:
Er zijn enkele dingen waar u als ouder al op kunt letten in de uitspraak van uw kind: Luister naar wát uw kind zegt en niet naar hóe het gezegd wordt. Als u steeds verbetert wat uw kind zegt, zal het plezier
Nadere informatieSabine Wisman. Uitgeverij Ploegsma Amsterdam
Sabine Wisman Uitgeverij Ploegsma Amsterdam 8, 10, 13 8, 9, 10, 11, 12, 13 10 11 21 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25 25 18, 19, 21, 23 30, 31, 32, 36, 39, 41 30, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 40, 41 30, 31,
Nadere informatieLibra R&A locatie AC Eindhoven. Klein Duimpje. Therapeutische speelleergroep
Libra R&A locatie AC Eindhoven Klein Duimpje Therapeutische speelleergroep Klein Duimpje is een speelleergroep voor jonge dove en slechthorende kinderen van 1½ tot 4 jaar. In deze folder leest u voor wie
Nadere informatieKinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen
Kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde Informatie voor verwijzers Kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen Kinderen met problemen of vragen op
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd vanaf 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd vanaf 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatieKNO. Spraak-, stem- en taalstoornissen bij kinderen
KNO Spraak-, stem- en taalstoornissen bij kinderen Inhoudsopgave Inleiding... 4 Hoe belangrijk is spreken?... 4 Spraakstoornissen... 5 Articulatieproblemen...5 Stotteren...6 Stemstoornissen... 7 Kinderheesheid...7
Nadere informatieMEE Utrecht Ondersteuning bij leven met een beperking. Zeer moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind
MEE Utrecht Ondersteuning bij leven met een beperking Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend
Nadere informatieAfasie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Afasie Afasie is een taalstoornis ontstaan door hersenletsel. Iemand met afasie heeft moeite met het uiten en het begrijpen van de taal. In deze brochure leest u wat afasie inhoudt en vindt u een aantal
Nadere informatieTrommelvliesbuisjes voor kinderen
Trommelvliesbuisjes voor kinderen Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Vocht achter het trommelvlies veroorzaakt bij kinderen vaak oorpijn en slechthorendheid. Vanwege deze klachten
Nadere informatieLeren praten. Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten door horen, zien en doen.
Leren praten Leren praten Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten door horen, zien en doen. De rol van de ouders is heel belangrijk. Zij geven het goede voorbeeld, zij reageren
Nadere informatieGehoor-en Spraak Centrum (GSC) Sophia Kinderziekenhuis
Gehoor-en Spraak Centrum (GSC) Sophia Kinderziekenhuis U en uw kind hebben een afspraak op het Gehoor- en Spraak Centrum (GSC) van de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde van het Erasmus MC - Sophia.
Nadere informatieTaalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters
Taalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters Voor ouders met kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar. Deze folder geeft u als ouder informatie over de normale taalontwikkeling van kinderen en biedt
Nadere informatieDe Puk-poster. Goed voorbeeldgedrag. Een baby ontwikkelt zich razendsnel. Vaak lijkt. dit vanzelf te gaan. Toch is het belangrijk om ook
Ontwikkeling van baby s stimuleren met de Puk-poster Auteur: Natasja van Lier Een baby ontwikkelt zich razendsnel. Vaak lijkt dit vanzelf te gaan. Toch is het belangrijk om ook de ontwikkeling van baby
Nadere informatiePRAATPRET DOE EN PRAAT BOEKJE VOOR THUIS
PRAATPRET DOE EN PRAAT BOEKJE VOOR THUIS Thema 1: Ik (lichaam/familie) Dit boekje is van:................. Logo gemeente Auteursteam Projectgroep Kinderklanken & Peuterpraat Margriet van Engen Maaike Preijde
Nadere informatietoont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes)
1 Omgaan met en uiten van eigen gevoelens en ervaringen toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) laat non-verbaal zien dat hij/zij iets niet wil (bijv. slaat fles weg, draait hoofd als
Nadere informatieGehoortest / aanpassen hoortoestel
Patiënteninformatie Gehoortest / aanpassen hoortoestel rkz.nl Zojuist zijn met u afspraken gemaakt voor een uitgebreide gehoortest. Deze folder geeft u nader uitleg over hetgeen daarbij gaat gebeuren.
Nadere informatieAdviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling. Afdeling Logopedie
Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling Afdeling Logopedie Uw kind gaat praten, omdat er vanaf zijn geboorte in zijn nabijheid gepraat wordt en omdat vanaf zijn geboorte tegen hem gesproken
Nadere informatiecochleaire implantatie bij kinderen
cochleaire implantatie bij kinderen inleiding Een cochleair implantaat (CI) is een hulpmiddel dat ernstig slechthorende of dove kinderen en volwassenen de mogelijkheid biedt om geluid en spraak te kunnen
Nadere informatieEén plus één is meer dan twee. Waarom de meeste mensen met twee hoortoestellen beter horen dan met één.
Eén plus één is meer dan twee 8 Waarom de meeste mensen met twee hoortoestellen beter horen dan met één. Deze brochure is de achtste in een reeks Widex-publicaties over het gehoor en aanverwante onderwerpen.
Nadere informatieHuilen als communicatiemiddel
Huilen als communicatiemiddel Vanaf de geboorte hebben baby s mogelijkheden om te communiceren. Het communiceren verloopt in het begin heel onbeholpen: door te huilen, zuigen en kijken. Later door zich
Nadere informatieOPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters
OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters Leuk dat je ons e-book hebt gedownload! In dit e-book vertellen we je graag meer over opvoeden. Want het opvoeden van je kind(eren)
Nadere informatiePatiënteninformatie. Het Downteam van het Martini Ziekenhuis. Het Downteam van het Martini Ziekenhuis 1
Patiënteninformatie Het Downteam van het Martini Ziekenhuis Het Downteam van het Martini Ziekenhuis 1 Het Downteam van het Martini Ziekenhuis Polikliniek Kindergeneeskunde, route 2.2 Telefoon (050) 524
Nadere informatieSlechthorendheid en hoortoestellen
Slechthorendheid en hoortoestellen Deze folder heeft tot doel u informatie te geven over slechthorendheid en de mogelijkheden om daar wat aan te doen. Hoe werkt een oor? Het oor is nodig voor het horen
Nadere informatieOORSUIZEN (TINNITUS) 875
OORSUIZEN (TINNITUS) 875 Inleiding U heeft last van oorsuizen, ook wel tinnitus genoemd. Dit uit zich in het waarnemen van geluiden die niet van buiten komen en voor anderen niet waarneembaar zijn. Zo
Nadere informatieUw kind krijgt trommelvliesbuisjes
Keel-, neus- en oorheelkunde Uw kind krijgt trommelvliesbuisjes Afspraak Dag en datum:... dag... Waar: afdeling Kinderdagbehandeling Gebouw D, verdieping 3, ontvangst 1. De operatie wordt gedaan door de
Nadere informatieGehooronderzoek. Audiologisch Centrum. Afdeling KNO
Gehooronderzoek Audiologisch Centrum Afdeling KNO Een Audiologisch Centrum is gespecialiseerd in onderzoek en advies voor mensen met gehoorproblemen. U komt bij het Audiologisch Centrum omdat een huisarts
Nadere informatieBaby-lichaamstaal. Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301
Baby-lichaamstaal Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301 Inleiding Via deze folder vertellen we u wat over de lichaamssignalen die uw baby geeft: baby-lichaamstaal is méér
Nadere informatieSophia Kinderziekenhuis. Baby Gehoorspreekuur. Gehoor en Spraak Centrum Erasmus MC-Sophia
Sophia Kinderziekenhuis Baby Gehoorspreekuur Gehoor en Spraak Centrum Erasmus MC-Sophia U en uw kind hebben een afspraak voor het Baby Gehoorspreekuur op het Gehoor-en Spraak Centrum (GSC) van de afdeling
Nadere informatieHet medicijn Gammaglobuline onder je huid Subcutaan
Het medicijn Gammaglobuline onder je huid Subcutaan Wilhelmina Kinderziekenhuis Wat staat er in deze folder Informatie voor ouders 2 Het medicijn Gammaglobuline onder je huid (subcutaan) 4 Wil je meer
Nadere informatieAANMELDINGSFORMULIER COCHLEAIRE IMPLANTATIE BIJ KINDEREN
AANMELDINGSFORMULIER COCHLEAIRE IMPLANTATIE BIJ KINDEREN PERSOONSGEGEVENS Naam... Voornamen... Roepnaam. Geb.datum: dag... maand... jaar... jongen meisje Straat, huisnummer... Postcode... Woonplaats...
Nadere informatieAfasie en logopedie informatie voor naasten/familie
Afasie en logopedie informatie voor naasten/familie Inhoud Afasie, wat is dat en hoe kunt u er mee om gaan? 5 Taalproblemen 6 Hoe ervaren afasiepatiënten de moeilijkheden zelf? 7 Hoe kunt u het beste omgaan
Nadere informatiepatiënteninformatie trommelvliesbuisjes bij kinderen
patiënteninformatie trommelvliesbuisjes bij kinderen In overleg met de KNO-arts heeft u besloten om bij uw kind trommelvliesbuisjes te laten plaatsen. In deze folder geven wij u inhoudelijke informatie
Nadere informatieKeel-, Neus- en Oorheelkunde. Tinnitusspreekuur
Keel-, Neus- en Oorheelkunde Tinnitusspreekuur Keel-, Neus- en Oorheelkunde Inleiding U bent verwezen naar het tinnitusspreekuur omdat u last heeft van oorsuizen. Deze folder geeft u informatie over het
Nadere informatieDoorprikken trommelvlies en midden- oorbeluchtingsbuisjes plaatsen of verwijderen
Sophia Kinderziekenhuis Doorprikken trommelvlies en midden- oorbeluchtingsbuisjes plaatsen of verwijderen Binnenkort komt u met uw kind naar het Erasmus MC - Sophia. De KNO-arts heeft het advies gegeven
Nadere informatieKindernieuws. Jeugdgezondheidszorg. Het afwennen van de speen en de zuigfles. Veelzijdig in zorg
Kindernieuws Het afwennen van de speen en de zuigfles Veelzijdig in zorg Jeugdgezondheidszorg Het belang van ademhalen door de neus Ademhalen door de neus is beter dan door de mond. Elke pasgeboren baby
Nadere informatieIntroductie logopediepraktijk. Van brabbelen tot babbelen. Ons team van logopedisten. Doelstellingen informatieavond.
Van brabbelen tot babbelen Introductie logopediepraktijk heeft vestigingen in Staphorst, Nieuwleusen, Oudleusen en Balkbrug. We werken in een team van 5 logopedisten. 8 oktober 2013 Pinkeltje Balkbrug
Nadere informatieHet Pad van de Taal. By Dr. Lin Day, Baby Sensory
Het Pad van de Taal By Dr. Lin Day, Baby Sensory Het onder de knie krijgen van de taal en het spraakvermogen zijn complexe vaardigheden. Toch zijn baby s, lang voordat ze zelf kunnen praten, in staat om
Nadere informatieHet medicijn Gammaglobuline in je bloed
Het medicijn Gammaglobuline in je bloed Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl
Nadere informatiePeuters Groep 1 Groep 2 Groep 3 BP MP EP M1 E1 M2 E2 M3
1. Omgaan met jezelf, met en met volwassenen Peuters Groep 1 Groep 2 Groep 3 BP MP EP M1 E1 M2 E2 M3 Zelfbeeld Sociaal gedrag belangstelling voor andere kinderen, maar houden weinig rekening met de ander
Nadere informatieSLECHTHORENDHEID IN HET BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS. Informatiepakket slechthorenden
SLECHTHORENDHEID IN HET BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS Informatiepakket slechthorenden 1 Inhoudsopgave Pagina Praktische tips in de klas 4 Mogelijk gedrag dat kan voorkomen bij slechthorende leerlingen
Nadere informatievan delen tot het geheel. Hij kan bijvoorbeeld zijn kleding binnenstebuiten aantrekken, of zijn kopje naast de tafel zetten.
Afasie Als iemand een beroerte krijgt gebeurt dat bijna altijd plotseling. De schok is groot. Men heeft zich niet kunnen voorbereiden en men weet niet wat hen overkomt. Het dagelijkse leven wordt verstoord.
Nadere informatieTijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.
Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven
Nadere informatieObservatielijst Groepsfunctioneren
Observatielijst Groepsfunctioneren Toelichting De Observatielijst Groepsfunctioneren is verdeeld in twee leeftijdscategorieën: kinderen tot 1,5 jaar en kinderen ouder dan 1,5 jaar. Met de lijst wordt de
Nadere informatie