Inhoud Voorwoord Inleiding Wat verstaan we onder seksueel misbruik van kinderen?

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 6207 woorden 31 maart ,6 30 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inhoud Voorwoord Inleiding Wat verstaan we onder seksueel misbruik van kinderen? Wat is seksueel misbruik van kinderen? Hoe vaak komt seksueel misbruik van kinderen voor? Welk seksueel misbruik van kinderen komt voor? Wat zijn de gevolgen van seksueel misbruik voor kinderen? Wat zijn de gevolgen van seksueel misbruik op latere leeftijd? Wie zijn de plegers van seksueel misbruik van kinderen? Hoe worden de seksuele contacten voorbereid? Hoe gaan politie en de hulpverlening om met seksueel misbruik? Politie. Hulpverlening. Hoe staat de maatschappij tegenover pedofielen? Conclusie. Bronnenlijst. Bijlage 1. Pedofilie. Voorwoord Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik het heel erg interessant onderwerp vind. Ik had met de SPW ook een prestatie gedaan over seksueel geweld en dat heeft wel indruk op me gemaakt. Ik heb in deze scriptie geprobeerd om het onderwerp van zoveel mogelijk punten te bekijken. Ook zit er een bijlage bij voor extra informatie. Inleiding Mijn onderwerp is dus: Seksueel misbruik van kinderen. Om dit onderwerp helemaal te begrijpen heb ik 4 deelvragen gemaakt: 1. Wat wordt er verstaan onder seksueel geweld van kinderen? 2. Wie zijn de plegers van seksueel misbruikte kinderen? 3. Hoe gaan politie en de hulpverlening om met seksueel misbruik? 4. Hoe staat de maatschappij tegenover pedofielen? Wat verstaan we onder seksueel misbruik van kinderen? Wat is seksueel misbruik van kinderen? Pagina 1 van 13

2 Onder seksueel misbruik van kinderen verstaan we seksuele contacten van (jonge) volwassenen met kinderen jonger dan zestien jaar, die plaatsvinden tegen de zin in van het kind of zonder dat het kind deze contacten kan weigeren. Daders zetten het kind emotioneel onder druk. Omdat de daders ouder zijn durven kinderen geen nee te zeggen. In Nederland is seksueel contact met een kind beneden de twaalf jaar strafbaar. Ook contact met een jongere tussen de twaalf en zestien jaar is straf baar maar de politie komt volgens het geldende recht alleen in actie als aangifte wordt gedaan en een klacht wordt ingediend door de jongere, de ouders of de Raad voor de Kinderbescherming. Het is niet de bedoeling dat een jongen van zeventien die met zijn vriendinnetje van vijftien naar bed gaat, wordt vervolgd. In het belang van de bestrijding van seksueel misbruik is het uiteindelijk de bedoeling dat er zonder klacht tot vervolging kan worden overgegaan. De minderjarige krijgt dan de gelegenheid zijn mening te geven. Ook strafbaar is de volwassene die seksueel contact heeft met een minderjarige (onder de achttien jaar) die afhankelijk van hem is: een vader met een dochter of een leraar met een leerling. Hoe vaak komt seksueel misbruik van kinderen voor? Uit landelijk onderzoek blijkt dat ruim vijftien procent van de vrouwen voor het zestiende levensjaar een negatieve seksuele ervaring heeft meegemaakt met een familielid. Iets meer dan de helft van deze slachtoffers is ernstig misbruikt: er waren herhaalde (pogingen tot) verkrachtingen, er werden andere ingrijpende seksuele handelingen afgedwongen of er was sprake van verschillende daders. In eenderde van de gevallen was het een eenmalige gebeurtenis, bij eenderde deel ging het om meer dan vijf keer en bij het resterende deel om veel voorkomende gebeurtenissen over een lange periode. De daders waren voornamelijk vaders, oudere broers en ooms. Een procent van de (mede-)plegers was vrouw. Daarnaast is 24 procent van de vrouwen in hun jeugd geconfronteerd met (meestal eenmalig) seksueel misbruik door iemand die niet tot de familiekring behoorde: een oudere jongen, een onderwijzer, een buurman, de vader van een vriendinnetje, een volwassen vriend van het gezin of een onbekende man. In bijna de helft van deze gevallen deed de dader een poging tot verkrachting of dwong het slachtoffer tot masturbatie. Als we de gebeurtenissen binnen en buiten de kring van familie combineren, blijkt dat bijna 40% van de vrouwen voor het zestiende jaar een of meer ervaringen met seksueel misbruik heeft gehad. De meest voorkomende leeftijd waarop misbruik vaak voorkomt ligt tussen de acht en twaalf jaar. Naar seksueel misbruik van jongens is in ons land nog geen landelijk onderzoek verricht. Buitenlandse studies tonen aan dat drie tot negen procent van de jongens misbruikervaringen kent, meestal gepleegd door mannen buiten de kring van familieleden. Het aantal misbruikzaken dat het openbaar ministerie behandelt is de laatste jaren redelijk stabiel. Het gaat om ongeveer 2050 tot 2350 zaken per jaar (gerekend tussen 1992 en 2000). Welk seksueel misbruik van kinderen komt voor? Er is een grote variatie in aard en ernst. De volgende indeling is te maken: Licht misbruik: een eenmalig incident van relatief onschuldig karakter zoals betasting van de geslachtsdelen boven of onder de kleding. De dader gebruikt geen dwang, maar het kind ervaart het wel als ongewenst. Matig misbruik: eenmalige of meermalige betasting van de geslachtsdelen onder de kleding of Pagina 2 van 13

3 masturbatie in bijzijn van het kind. Het kind is in geringe mate afhankelijk van de dader (bijvoorbeeld de jeugdleider). Die oefent geen lichamelijke dwang uit, maar zet het kind wel onder druk of vraagt het om geheim te houden. Ernstig misbruik: (pogingen tot) penetratie of wederzijdse masturbatie. Het kind is afhankelijk van de dader. Het misbruik houdt minimaal een jaar aan. De dader gebruikt lichamelijke dwang of psychische manipulatie. Zeer ernstig misbruik: meermalig, langdurig seksueel misbruik (penetratie), dat minimaal een jaar aanhoudt. Het kind is afhankelijk van de dader. Die chanteert het kind of gebruikt lichamelijk geweld Wat zijn de gevolgen van seksueel misbruik voor kinderen? De gevolgen op korte termijn variëren in ernst en kunnen geestelijk of lichamelijk van aard zijn: Kinderen die licht misbruik hebben meegemaakt vertonen meestal geen symptomen. Datzelfde kan ook gelden voor kinderen die ernstiger zijn misbruikt maar de ruimte hebben om zich te herstellen of die door ouders of de niet-misbruikende ouder goed worden opgevangen. Van alle kinderen met een misbruikervaring vertoonde volgens verschillende onderzoeken tussen de 21 en 49 procent geen opmerkelijk gedrag in de periode kort na het bekend worden van het misbruik. De nadelige gevolgen kunnen ook pas na vele jaren opgemerkt worden. Kinderen die een matige misbruik hebben meegemaakt, zijn vaak in meer of mindere mate van slag. Hun gevoel van vrijheid is aangetast. Ze zijn bang voor situaties die lijken opde misbruiksituaties. Bijvoorbeeld het kind wil niet aangeraakt worden of durft zich tijdens de gymles niet omtekleden. Deze kinderen zijn meestal somber en ontwikkelen zich sociaal gezien langzamer dan normaal. Kinderen die ernstig zijn misbruikt, hebben vaak lichamelijke klachten en letsels en vertonen soms seksueel gedrag dat niet past bij hun leeftijd. Jongens worden vaak brutaal, agressief of overactief. Meisjes daarentegen worden meestal bang, klappen dicht, raken depressief, apathisch (onverschillig, onaandoenlijkheid, lusteloos) en hebben in niemand meer vertrouwen, ook niet in zichzelf. Ze vinden zichzelf slecht, vies en voelen zich schuldig. Kinderen die zeer ernstig zijn misbruikt, hebben naast de boven genoemde gevolgen ook vaak last van een psychisch trauma. Het waren voor de kinderen immers heel bedreigende ervaringen. Ze hebben vaak nachtmerries, slaapproblemen, paniekaanvallen, problemen met lichaamsbeleving, geheugen- en persoonlijkheidsproblemen. Veel symptomen zijn niet alleen het gevolg van seksuele contacten, maar hebben ook te maken met andere problemen die het kind belasten: de druk tot het geheimhouden van het misbruik die door de dader werd afgedwongen en het gevoel van medeplichtigheid dat het kind werd opgedrongen. Bij seksueel misbruik binnen het gezin zijn extra nadelige gevolgen als het kind of de jongere misbruikt wordt door de vader en als er sprake is van langdurige en ernstig verstoorde relaties in het gezin, lichamelijke mishandeling, emotionele verwaarlozing door de ouders of een crisis die in het gezin ontstaat nadat het misbruik is uitgekomen. De gevolgen zijn ook ernstiger als: o de contacten op jongere leeftijd (jonger dan twaalf jaar) hebben plaatsgevonden; o het kind zich moeilijk kon onttrekken aan de seksuele contacten; o de pleger een familielid was in plaats van een vreemde; o het misbruik lang aanhield; Pagina 3 van 13

4 o dwang, chantage of geweld werd gebruikt; o bij het misbruik sprake was van prenetratie; o de ouder(s) het kind onvoldoende hebben gesteund roen het misbruik bekend werd Bij de helft tot tweederde van alle kinderen verminderen de symptomen aanzienlijk in het eerste anderhalf jaar na het stoppen van het misbruik. Bij 10 tot 24 procent nemen de symptomen echter toe in die periode. Wat zijn de gevolgen van seksueel misbruik op latere leeftijd? Kinderen die zijn misbruikt, kunnen daar ook op volwassen leeftijd nog gevolgen van ondervinden, vooral als er in die tijd niet goed op gereageerd is. Volwassenen die in hun jeugd als incident te maken kregen met licht misbruik hebben geen grote kans op latere problemen. Volwassenen die in hun jeugd ernstig, langdurig misbruikt zijn kunnen klachten krijgen op vier gebieden: 1. Psychische klachten. De angst die het kind als slachtoffer heeft meegemaakt kan zich later uiten in angsten, paniekreacties, depressiviteit en slaapproblemen. Die reacties treden vooral op in situaties die lijken op de vroegere gebeurtenissen. Bijvoorbeeld, er niet tegen kunnen ergens alleen te zijn en bang zijn achtervolgd te worden. 2. Relationele problemen. Een kind dat zich gebruikt en verraden voelt door iemand van wie het afhankelijk was, kan op latere leeftijd anderen nog maar moeilijk vertrouwen. Dat gaat gepaard met gevoelens van machteloosheid, onzekerheid, nietswaardigheid en eenzaamheid. Soms kan dat leiden tot problemen bij het opvoeden van de eigen kinderen. 3. Seksuele problemen. Seksuele toenaderingen van de partner roepen meteen onaangename herinneringen op aan het misbruik. Bij sommigen is er sprake van afkeer van partners en aanrakingsangst. Eigen kinderen worden heel angstig gemaakt voor mogelijk misbruik. 4. Gezondheidsklachten. Soms ontstaan lichamelijke problemen, zoals hoofdpijn, buikklachten, rugpijn, maagklachten, hyperventilatie, zonder dat daar een aanwijsbare lichamelijke oorzaak voor is. Wie zijn de plegers van seksueel misbruik van kinderen? Seksueel misbruik komt voor in alle milieus. Uit onderzoek blijkt dat de pleger vrijwel altijd mannen zijn. Vrouwen vormen één tot drie procent van alle plegers. Meestal zijn hun slachtoffers kinderen binnen het gezin, jongens even vaak als meisjes. De helft tot driekwart van deze vrouwen pleegt het misbruik onder druk van een (hun) man die er bij aanwezig is. De meeste vrouwelijke plegers zijn zelf in hun jeugd seksueel misbruikt of verwaarloosd. In 80 tot 95 procent van alle gevallen gaat het om bekenden van het kind. De onbekende 'man in de bosjes' of 'kinderlokker' komt maar zelden voor. De kinderen zijn vaak afhankelijk van de pleger of hebben vertrouwen in hem: een vader, broer, oom, de vriend van moeder, een tante, huisvriend, buurman, leraar of jeugdleider. Meisjes blijken vaker door gezins- of familieleden misbruikt te worden terwijl jongens vaker door mannen buiten de kring van verwanten worden misbruikt. Plegers van seksueel misbruik van kinderen worden wel pedoseksuelen genoemd. Binnen de groep pedoseksuelen zijn drie typen te onderscheiden die aanzienlijk van elkaar verschillen: 1. Pedofielen. Het gaat om volwassen mannen die zich seksueel aangetrokken voelen tot kinderen die nog niet in de puberteit zijn gekomen. Ze hebben steeds terugkerende seksueel opwindende fantasieen en een intense seksuele drang gericht op kinderen. Naast de bijzondere seksuele gerichtheid hebben deze Pagina 4 van 13

5 mannen ook in het algemeen een voorkeur voor kinderen: ze gaan liever om met kinderen dan met volwassenen, die ze als bedreigend ervaren. Ze 'vallen' op de kinderlijke gestalte, houden van de belevingswereld van kinderen en willen het liefst 'kind met de kinderen' zijn. Pedofilie wordt gezien als een gestoorde seksuele gerichtheid die gewoonlijk in de puberteit begint. Over de oorzaak ervan is weinig met zekerheid te zeggen. Pedofielen halen met kracht van redenen kinderen om tot seksuele contacten. Eigenlijk manipuleren ze hen gewoon. Met deze kinderen hebben ze vaak een langdurige relatie. Ze vinden dat seks met kinderen moet kunnen en zeggen ook vaak dat de kinderen het fijn vonden, ze voelen zich er dus niet schuldig over. Vaak verzamelen ze kinderpornografie, soms maken ze dat zelf voor eigen gebruik. De relatie met het kind eindigt als het in de puberteit komt: de geslachtskenmerken die zich dan ontwikkelen, maken het kind onaantrekkelijk voor de pedofiel. Er zijn pedofielen die geen seksuele contactien hebben met kinderen. (zie bijlage:1) 2. Gelegenheidsplegers. Dit zijn mannen (soms vrouwen) die weliswaar een seksuele voorkeur hebben voor een volwassen partner maar die onder invloed van tijdelijke ingrijpende gebeurtenissen in hun leven seksuele contacten aangaan met (eigen) kinderen of afhankelijke jongeren. Hun leven is uit balans doordat ze bijvoorbeeld een partner moeten missen, huwelijksproblemen hebben of zijn ontslagen. De seksuele contacten zijn een compensatie. Hun slachtoffers zijn veel vaker oudere meisjes dan jongens. Vaak gaat het om incestplegers of om mannen die door hun beroep in contact komen met meisjes. Ze zijn zelden eerder veroordeeld voor seksuele of andere delicten. 3. Antisociale plegers. Het gaat om mannen die niet in staat zijn om (duurzame) liefdesrelaties aan te gaan, zich niet kunnen inleven in de gevoelens van anderen en meestal gewetenloos zijn. Ze zijn vaak al eerder veroordeeld voor seksuele delicten jegens vrouwen en voor andere misdrijven. Vaak willen ze met het misbruik hun boosheid op de maatschappij uitdrukken of wraak nemen op een vrouw die hen heeft verlaten of op alle vrouwen. Ze hebben geen seksuele voorkeur voor kinderen maar misbruiken ze omdat ze een gemakkelijke prooi vormen. Ze zoeken een onbekend slachtoffer, misbruiken het eenmaal en gebruiken bij weerstand veel dwang en geweld. Psychopaten, de extreemste plegers, gaan over tot ernstige wreedheden of doden het kind. De recente maatschappelijke verontwaardiging over plegers van seksueel misbruik is vooral ontstaan na een aantal ernstige misbruikzaken met doding van een kind die door deze daders zijn gepleegd. Dat type dader komt gelukkig heel weinig voor. Het komt vaak voor dat plegers kenmerken bezitten van meerdere typen. Tot nog toe is er geen biologische oorzaak gevonden voor de neiging om kinderen seksueel te misbruiken. Wel wordt vaak geconstateerd dat zij in hun jeugd in de steek zijn gelaten, een gebrek aan warmte hebben ervaren in het gezin, mishandeld zijn door ouders en zich nooit veilig hebben gevoeld. 40 tot 50 procent van alle plegers is zelf in de jeugd seksueel misbruikt. Later durven zij dan ook geen hechte relaties aan te gaan of blijven zij emotioneel eenzaam, ook al hebben zij een partner. Hoe worden de seksuele contacten voorbereid? Plegers bereiden het seksueel misbruik op subtiele wijze voor. Kinderen zijn volgens pedofiele plegers het meest kwetsbaar voor misbruik als ze zich ergens alleen ophouden, nieuwsgierig en goedgelovig zijn, problemen in het gezin hebben, weinig zelfvertrouwen en assertiviteit bezitten, knap zijn en 'uitdagend' gekleed. Misbruikers van kinderen buiten het gezin zoeken contact met hun slachtoffers bij scholen, speelplaatsen, amusementsparken, winkelcentra, sportvelden, strand en zwembaden. Zij proberen het Pagina 5 van 13

6 kind afhankelijk van hen te maken. Later zorgen ze ervoor welkom te zijn bij het kind thuis. Plegers maken gebruik van speciale strategieën om het kind en zijn ouders te benaderen. Ze bieden het kind aan samen computerspelletjes te spelen, ze geven het cadeautjes, nemen het mee uit of bieden het een lift aan naar huis. Ze vleien het kind door het aandacht en genegenheid te geven of ze bouwen een vertrouwensrelatie op met de ouders om zo oppas te kunnen worden. Zo winnen ze ook het vertrouwen van het kind. Het misbruik begint vaak met het betasten of kussen van de geslachtsdelen. Daders voeren daarna heel voorzichtig en subtiel de aanrakingen op en testen op die manier de reactie van het kind op seks. Dwang komt bij vier op de tien meisjes voor en bij twee op de tien jongens. Daders praten het kind soms geleidelijk naar seksuele activiteiten toe of vragen het kind hen 'ergens mee te helpen', bijvoorbeeld met uitkleden. Soms proberen daders kinderen meegaand te krijgen door ze om te kopen, 'toevallige' aanrakingen als truc te gebruiken, te praten over seks of naar porno te kijken. Plegers die als oppas fungeren, beginnen met praten over seks, bieden het kind aan samen in bad te gaan of manipuleren het door het zo te draaien dat ze met seks het kind willen voorlichten of hun liefde willen tonen. Als het kind niet wil of angstig is, houden de meeste daders op en proberen het kind later opnieuw te overreden. Bij de seksuele contacten die uiteindelijk lukken, gaat het vaak om streling en wederzijdse masturbatie. Bij ongeveer veertig procent van de kinderen of jongeren is sprake van (poging tot) penetratie of orale seks. De meerderheid van de misbruikers houdt de contacten met een kind in stand door een combinatie van methoden: ze bieden het kind vriendschap, ze drukken het kind op het hart er niet met anderen over te praten, ze stellen het misbruik voor als spel of voorlichting, ze dreigen zich van het kind af te keren als het erover praat of ze zeggen dat het kind medeplichtig is aan het misbruik. Een kleine minderheid van de mannen misbruikt een kind één keer om daarna een ander kind te zoeken. De meeste plegers blijken tijdens het misbruik bang te zijn dat hun gedrag uitkomt. Hoe gaan politie en de hulpverlening om met seksueel misbruik? Politie. Slachtoffers van seksueel geweld kunnen op het politiebureau terecht om te vertellen wat er gebeurd is. Dit betekent niet dat er per se aangifte gedaan hoeft te worden. De politie heeft mede tot taak om een slachtoffer goed op te vangen. In principe maakt een informatief gesprek altijd deel uit van de opvang door de politie. In dit gesprek vertelt ze onder meer over de juridische mogelijkheden en de vereisten voor het doen van een melding of een aangifte. Ook beschikt de politie over adressen in de regio waar het slachtoffer hulp kan krijgen. Melding Bij een melding van seksueel geweld wordt er door de politie geen proces-verbaal opgemaakt. Dit betekent dat het vervolg, een politieonderzoek, achterwege blijft. Er vindt dus ook geen strafrechtelijke vervolging van de dader plaats. Een melding kan ook door iemand anders dan het slachtoffer worden gedaan. Het is bovendien mogelijk een anonieme melding te doen: het is namelijk niet verplicht om naam en adres van het slachtoffer op te geven. Voor de politie is het belangrijk dat seksueel geweld in ieder geval gemeld wordt. Deze informatie kan van belang zijn, als er andere aangiften of meldingen over dezelfde verdachte bij de politie binnenkomen. Aangifte Pagina 6 van 13

7 In het geval van aangifte van seksueel geweld stelt de politie hiervan een verklaring op, die door het slachtoffer moet worden ondertekend. Op basis van deze verklaring wordt een proces-verbaal opgemaakt. Voor het politieonderzoek is het belangrijk dat het slachtoffer zo veel mogelijk details vertelt van wat er gebeurd is. De rechercheur zal erom vragen. Nadat de politie een verklaring heeft opgesteld kan deze worden ondertekend. Verjaringstermijn Voor de bewijsvoering is het het beste dat er zo snel mogelijk aangifte wordt gedaan. De dader kan nog in de buurt zijn en er zijn misschien nog sporen. Maar het heeft zeker ook zin om aangifte te doen lange tijd na het gebeurde. Vooral slachtoffers van incest hebben soms jaren nodig voor ze aangifte kunnen of durven doen. Slachtoffers van seksueel geweld kunnen nog jaren na het gebeuren aangifte doen. De termijn is bij aanranding twaalf jaar en bij verkrachting vijftien jaar. Een minderjarige heeft nog meer tijd om aangifte te doen. De verjaringstermijn begint pas te lopen op het moment dat het slachtoffer achttien jaar is geworden. Op deze termijnen geldt één uitzondering. Wanneer de aanrander of verkrachter op het moment van het plegen van het delict jonger is dan achttien jaar, dan wordt de verjaringstermijn met de helft bekort. Voor aanranding is de termijn in dat geval zes jaar en voor verkrachting zeveneneenhalf jaar. Gaat het echter in dit uitzonderingsgeval om een minderjarig slachtoffer, dan wordt de leeftijdsgrens waarop de dader in aanmerking komt voor halvering van de verjaringstermijn teruggebracht van achttien naar zestien jaar. Het politieonderzoek Na de aangifte begint het politieonderzoek. De rechercheur gaat op zoek naar bewijsmateriaal. Hiervoor kan medewerking van het slachtoffer worden gevraagd. Als een onderzoek als te aangrijpend wordt ervaren, mag deze medewerking weigeren. Bewijsmateriaal Bij het vergaren van bewijsmateriaal zal de politie vooral baat hebben bij informatie uit medisch onderzoek, verklaringen van getuigen en aanvullende bewijsstukken. Informatie verkregen uit medisch onderzoek is belangrijk. Gegevens uit dat onderzoek mogen alleen voor het politieonderzoek gebruikt worden, als het slachtoffer hiervoor schriftelijk toestemming heeft gegeven. Voor de bewijsvoering kunnen ook allerlei andere bijzonderheden van belang zijn, zoals scheuren in de kleding, (politie)foto's van het opgelopen letsel en bloed- en spermavlekken. Ook verklaringen van getuigen die iets gezien of gehoord hebben, zijn waardevol. Meestal waren er op het moment zelf geen getuigen. Daarom zijn getuigen die het slachtoffer kort nà het gebeuren hebben gezien of gesproken, ook belangrijk. Verloop van het onderzoek Indien het slachtoffer er prijs op stelt, wordt hij of zij door de politie op de hoogte gehouden van het verloop van het onderzoek. Het is mogelijk dat de rechercheur het onderzoek niet rond krijgt, bijvoorbeeld omdat de dader niet opgespoord kan worden, of omdat er onvoldoende bewijsmateriaal te vinden is. Waarschijnlijk besluit de politie dan om de zaak te laten rusten. Dit wil dus niet zeggen dat de politie het slachtoffer niet gelooft. Ze gaan er in principe vanuit dat het verhaal waar is, maar ze kan hiervoor geen of te weinig juridisch bewijs leveren. In dat geval komt het niet tot een rechtzaak. Als het slachtoffer Pagina 7 van 13

8 daarover een andere mening heeft, kan hij of zij dit kenbaar maken bij de behandelend rechercheur, bij diens chef of een laatste instantie bij de officier van justitie. De verdachte In veel gevallen is de dader een bekende van het slachtoffer. Als de dader een onbekende is, kan de politie vragen foto's van mogelijke verdachten te bekijken en een signalement van de dader te geven. Nadat de vermoedelijke dader is aangehouden, wordt het slachtoffer vaak verzocht naar het bureau te komen om te kijken of het de verdachte herkent. Dit gebeurt met een confrontatiespiegel, een spiegel waar aan één kant doorheen gekeken kan worden: het slachtoffer ziet wel de verdachte, maar de verdachte ziet alleen zijn eigen spiegelbeeld. Afronding van het onderzoek Als de recherche het onderzoek heeft afgerond en vindt dat er voldoende bewijsmateriaal tegen de verdacht is, wordt het dossier doorgestuurd naar de officier van justitie. Wat doet justitie met plegers van seksueel misbruik? Als de officier van justitie het misbruik niet zo ernstig vindt of onvoldoende bewijs heeft, kan hij de zaak seponeren, dat wil zeggen: de verdachte niet verder vervolgen. Bij ernstige feiten legt de rechtbank een boete, een taakstraf of een gevangenisstraf op. De gemiddelde duur van de gevangenisstraf is, na een forse toename tussen 1985 en 1995, nadien in totaal vrij constant gebleven, te weten ongeveer 530 dagen. De duur van straffen voor incest / ontucht met kinderen 'onder gezagsverhouding' is sinds 1994 fors toegenomen, namelijk van 367 dagen naar 583 dagen, terwijl de gemiddelde duur van gevangenisstraf voor overige zedendelicten met minderjarigen afnam. Soms legt de rechter een voorwaardelijke gevangenisstraf op, maar verbindt daar een voorwaarde aan, bijvoorbeeld een contactverbod, een psychotherapeutische behandeling of begeleiding door de reclassering. Bij zeer ernstige vormen van misbruik waar een straf van minimaal vier jaar voor staat, kan de rechter TBS (terbeschikkingstelling) opleggen. Dat doet hij als blijkt dat de pleger vanwege een psychische stoornis niet of verminderd toerekeningsvatbaar was en als de kans op herhaling groot is. Tbs houdt in dat de dader wordt behandeld in een beveiligde psychiatrische (tbs- }kliniek net zolang totdat hij weer veilig in de samenleving kan terugkeren. Het gaat meestal om pedoseksuelen met een persoonlijkheidsstoornis. Als de behandeling aanslaat zal de dader zijn vrijheid stukje bij beetje terugkrijgen: eerst wandelverlof dan weekendverlof,later proefverlof en uiteindelijk voorwaardelijk en definitief ontslag. Berucht zijn de berichten over terbeschikkinggestelden die tijdens hun proefverlofweer een ernstig misdrijf pleegden. Het zijn uitzonderingsgevallen maar dat risico valt niet geheel uit te sluiten. De terbeschikkinggestelden moeten immers, indien verantwoord, weer worden voorbereid op de terugkeer in de maatschappij. De meesten plegen na hun vrijlating niet opnieuw seksuele delicten. Hulpverlening. Het Bureau Vertrouwensartsen (BVA) Sinds de jaren zeventig bestaan deze bureaus in verschillende plaatsen. Inmiddels is er een landelijk dekkend netwerk. Zij willen een laagdrempelig meldpunt zijn voor particulieren en beroepsbeoefenaren en verrichten meestal zelfstandig onderzoek om na te gaan of het vermoeden juist is. De BVA s proberen de problemen via vrijwillige hulpverlening op te lossen. Als het echter in het belang van het welzijn en de Pagina 8 van 13

9 veiligheid van het kind is wordt justitie ingeschakeld. De Raad voor de Kinderbescherming De Raad heeft taken bij meldingen van seksueel misbruik. Vooral als het vermoeden bestaat dat het is gepleegd door of met medeweten van ouders of andere gezinsleden. De Raad onderzoekt onder meer of tot een kinderbeschermingsmaatregel moet worden overgegaan, die door de rechter via een procedure kan worden opgelegd. De uitvoering daarvan ligt bij instellingen voor (gezins)voogdij. De belangrijkste maatregelen zijn: Ondertoezichtsstelling (OTS): als een kind met zedelijke of lichamelijke ondergang wordt bedreigd kan deze maatregel worden opgelegd. Er wordt een gezinsvoogd aangesteld die over het welzijn van het kind waakt en de ouders ondersteunt bij de opvoeding. Een OTS wordt uitgesproken voor maximaal een jaar, maar kan door de kinderrechter steeds worden verlengd. Ontheffing of ontzetting van de ouder(s) uit de ouderlijke macht: de ouders raken het gezag kwijt over het kind. Van ontheffing is sprake als de ouders het gezag vrijwillig opgeven. Voor ontzetting is geen instemming van de ouders nodig. Aan deze maatregel is geen termijn verbonden. Meestal houden ze in dat het kind uit huis wordt geplaatst en in een pleeggezin of instelling voor jeugdhulpverlening wordt geplaatst. Als de Raad een melding krijgt van seksueel misbruik waar een jongere tussen de twaalf en zestien jaar bij is betrokken, is deze klacht gerechtigd. In enkele regio s bestaat een Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Deze meldpunten werken steeds meer samen met het BVA, De Raad voor de Kinderbescherming en hier en daar met de politie. Andere hulpverleningsinstellingen Er zijn verschillende andere mogelijkheden van (vervolg)hulpverlening. Zo wordt praktische hulp verleend door Jongeren Advies centra (JAC). Zij helpen jongeren bij het vinden van onderdak en het regelen van een eigen inkomen. Diverse (algemene) organisaties bieden ouders hulp bij de opvoeding van hun kinderen, door hulp aan huis, maar ook door het aanbieden van een tweede opvoedingsmilieu zoals medische kleuterdagverblijven (MKD s) en de Boddaerthuizen. Verschillend ambulante (jeugd)hulpverleningsinstellingen, zoals het FIOM en de RIAGG, bieden aparte hulp voor seksueel misbruikte jongeren, op individuele basis of via verwerkingsgroepen voor jeugdigen. Seksuele kindermishandeling kan het hele gezin ontwrichten. Verschillende instellingen bieden hulp aan voor moeders van seksueel misbruikte kinderen. Zeker als haar partner de pleger blijkt te zijn kan de moeder in een heel moeilijk parket komen. Bij seksueel misbruik door familieleden is ook het op gang brengen van hulp aan de dader van wezenlijk belang voor het welzijn van het jeugdige slachtoffer. Het hulpaanbod is heel divers, maar tegelijkertijd ook heel ingewikkeld. Daarom wordt op regionaal niveau een toegangspoort voor de jeugdzorg opgezet: de regionale Bureaus Jeugdzorg. Niet alleen de samenwerking binnen de hulpverlening krijgt steeds meer vorm, maar ook die tussen hulpverlening en justitie, bijvoorbeeld in de vorm van incestconsultatieteams, consultatieadviesteams of scenarioteams. Zij werken volgens het meersporenprincipe. Er wordt bij seksueel misbruik door familieleden een aanbod gedaan aan alle betrokkenen: aan het slachtoffer, de pleger en andere familieof gezinsleden. Het komt zeker de laatste jaren regelmatig voor, dankzij de grotere aandacht voor seksueel misbruik van kinderen, dat slachtoffers op latere leeftijd, als zij inmiddels volwassen zijn, naar buiten treden met hun Pagina 9 van 13

10 ervaringen en hulp zoeken. Instellingen die naar verhouding vaak te maken krijgen met de eerste opvang van slachtoffers van seksueel misbruik zijn de politie, Bureaus voor Slachtofferhulp, telefonische hulpdiensten, de huisarts en de GGD en het Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW). Soms is het nodig dat een slachtoffer na de eerst opvang wordt doorverwezen naar vervolghulp. Een goede ingang daarvoor kunnen de RIAGG s zijn. In een aantal regio s zijn regionale steunpunten seksueel geweld actief. Zij verlenen niet zelf hulp, maar ondersteunen andere bij het verlenen van hulp. Ook bij volwassen slachtoffers is het weer belangrijk dat de hulpverlening wordt afgestemd op het optreden van de politie en het openbaar ministerie, als er tegelijk met de behandeling een opsporingsonderzoek loopt. Hoe staat de maatschappij tegenover pedofielen? Als je mensen op straat zou gaan vragen wat ze van pedofielen vinden, krijg je niks positief te horen. Ze horen achter tralies, moeten worden gecastreerd en horen niet in een woonwijk thuis. Die reactie is ook niet vreemd. Mensen vinden alle pedofielen gelijk aan Dutrouxs. Het is natuurlijk ook erg veel gevraagd om pedofielen te accepteren als normale medeburgers. Maar pedofielie verdwijnt niet, het kan niet worden uitgeroeid.het bestaat al zo lang dat mensen het zich kunnen herinneren. Visser: "Pedofilie is een seksuele geaardheid. Een aangeboren variant van de menselijke seksuele voorkeur. De pedofiel is gek op een kind. Houdt van een kind. Hij wil het kind helemaal niet misbruiken. Wil niets in het geniep doen. Moet ook helemaal niets hebben van pornofilms of verkrachtingen. Zij willen, ook lichamelijk, hun gevoelens voor kinderen kunnen uiten. Maar met respect en terughoudendheid. Zij hebben geen behoefte aan penetraties, omdat zij weten dat kinderen daar niet op gebouwd zijn. Ze willen ze geen pijn doen. Maar wanneer in een sfeer van wederzijds respect een intimiteitbeleving bepaalde seksuele handelingen gebeuren, bijvoorbeeld wederzijds masturberen, hoeft dat niet slecht te zijn. Macht is niet vies, maar moet met verstand en liefde gehanteerd worden. Nooit misbruikt. Het manipuleren van kinderen is uit den boze. Zo gauw iets opgedrongen wordt wat het kind niet leuk vindt, is dat ethisch verwerpelijk. Pedofilie is geen vrijbrief om van alles en nog wat met kinderen uit te halen. Het grootste deel van de pedofielen wéét wat wel en niet kan. Dat volwassen seksuele handelingen, verkrachting of sadomasochisme bij kleine kinderen volstrekt niet mogen. De vrijheid van het kind moet altijd intact blijven." Volgens Visser worden niet eens alle kinderen door hun relatie met een pedofiel beschadigd. " Uit onderzoek is gebleken dat kinderen, bij gematigde seksuele contacten een zeker plezier ervaren. Vooral als er ook genegenheid bij komt. Het zou fout zijn vanuit onze volwassen seksualiteit naar kinderseksualiteit te kijken. Wij weten te weinig over de belevingswereld van kinderen. Ook kinderen tussen zes en twaalf jaar kunnen ontluikende seksuele gevoelens vertonen. Cruciaal is hoe het hier als volwassenen mee omgaan." De huidige situatie van iedere pedofiel is slecht. Ze voelen zich bedreigd. Hij wordt gezien als zoek, ontaart, abnormaal en slecht. Ze worden schichtig, soms zelfs paranoide. De ongenuanceerde heksenjacht van de maatschappij op alles en iedereen die maar neigt naar pedofilie maakt ze ziek. Sommigen verdringen hun seksualiteit, terwijl daar niemand door beschadigd werd. Anderen gaan juist over tot datgene wat ze niet willen: misbruik. Pas dan wordt het kind de dupe." De invloed van de maatschappij op de pedofielen werkt dus averechts. Goeie communicatie is belangrijk Pagina 10 van 13

11 om elkaar te begrijpen. Kinderen beschermen is pedofielen begrijpen. Conclusie. Ik vind het erg moeilijk om over seksueel geweld van kinderen een mening te geven. Ik vind het namelijk verschrikkelijk wat er met zo n slachtoffertje gebeurt. Ik denk dat iedereen het daarover met mij eens is. Maar door informatie op te zoeken over de plegers heb ik meer begrip voor ze gekregen. Ook pedofielen zijn mensen. Alleen voelen zij zich aangetrokken tot kinderen. Ik dacht eerst dat die mensen ziek in hun hoofd waren om zoiets te voelen. Ik denk dat zij zich vaak afvragen waarom ze die gevoelens hebben, maar ze kunnen het niet onderdrukken. En niemand heeft begrip voor hen situatie. Dat is ook logisch want er zijn ook pedofielen die verschrikkelijke dingen met kinderen doen. Wie kan je wel vertrouwen? Ik zit er ook niet op te wachten dat mijn nieuwe buurman pedofiel blijkt te zijn. Maar denk zeker dat goede communicatie belangrijk is. Bronnenlijst. Internet: Boek: SEC (Justitiëel tijdschrift) Bijlage 1. Pedofilie. Pedofilie -psychiatrische aspecten Dr Frits Bernard, 1997 Meer dan twintig jaar geleden publiceerde ik in het Duitse vakbad SEXUAL- MEDIZIN, Medical Tribune, nummer 4, 1975, een uitgebreider verslag naar aanleiding van een door mij verricht empirisch onderzoek. In dat artikel Padophilie und Neurotizismus; Ergebnisse einer empirisch en Studie waarschuwde ik toen al voor de mogelijke gevolgen van vervolging en onderdrukking. Nu, anno 1997, de hele pedofiele gemeenschap in moeilijk vaarwater terecht is gekomen, is deze waarschuwing actueler dan ooit. Vandaar dat ik hieronder nog eens een korte samenvatting geef van de destijds door mij opgestelde thesen. Langdurige emotionele spanningen kunnen leiden tot storingen bij de mens. Deze kunnen psychoneurotisch (neurose=zenuwziekte) en/of functioneel (psychosomatisch=ziekte waarbij het lichamelijke niet van het geestelijke te scheiden is) van aard zijn. Zulke stoornissen worden over het algemeen als reversibel (omkeerbaar) beschouwd, dat wil zeggen als te genezen door middel van psychotherapie of door verandering in de levensomstandigheden. De geneurotiseerde mens beseft veelal dat er iets niet in orde is: hij voelt zich ongelukkig en vooral angstig. Over het algemeen gaat bij hem het contact met de werkelijkheid niet verloren, in tegenstelling tot de contactstoring van de psychoticus, die zich volledig onbewust kan zijn van de realiteit. Indien iemand een doel (gerichtheid) heeft en hij ondervindt moeilijkheden in de verwerkelijking daarvan, dan is frustratie het gevolg. Wanneer hij in een dergelijke situatie optimaal reageert, dan doet hij dat via het probleem-oplossend gedrag. De gebruikelijke reactiewijzen worden dan vervangen door andere, die Pagina 11 van 13

12 zodanig zijn aangepast dat de moeilijkheden, waarvoor het individu zich gesteld ziet, opgelost worden. Wanneer nu de drijfveren en het doel voor hem zeer belangrijk zijn, en het probleem toch niet kan worden opgelost, dan is een gevoel van ononderbroken frustratie het gevolg. Wat er dan verder gebeurt hangt af van een reeks factoren, zoals de aanleg, het incasseringsvermogen, de intelligentie en de inter-retatie van de eigen situatie. De reacties op langdurige frustraties kunnen dus verschillend van aard zijn. We zouden het ook anders kunnen zeggen: vanuit de sociologische systeem-theorie is de mens een complex-adaptief systeem dat als zodanig doelgericht is. De mens streeft naar verschillende doelen, vooral naar het geaccepteerd worden zoals hij is en naar het ontvangen van liefde. Indien het individu er niet in slaagt een zekere hoeveelheid liefde te ontvangen, dan raakt zijn evenwicht verstoord en ontstaat stress. Wanneer er geen oplossing gevonden wordt dan zal ziekte het gevolg kunnen zijn: er ontstaat vroeg of laat een achteruitgang in structuur. De sociale omgeving van de mens wordt gevormd door de andere mensen die hun normen en eisen stellen. Zodoende is de houding van de sociale omgeving van doorslaggevende betekenis voor het individu. De omgeving is het, die in grote mate bepaalt in hoeverre het doelgerichte streven van het individu kan slagen. De pedofiel die een relatie zoekt is afhankelijk van de normen en regels van zijn omgeving. Die omgeving wijst pedofilie af. Wat zijn daarvan de consequenties? Heel algemeen gezien hebben we hier te maken met mensen die eenvoudig uit hoofde van pedofiel-zijn in een toestand van bewuste of onbewuste chronische stress leven, en dat dit tot overspanning kan leiden. Heeft men geregeld conflicten met de maatschappij dan is dat doorlopend een psychische belasting. Bovendien speelt ook de bedreiging (threat) een rol. Het is niet ondenkbaar dat het vaak genoemde zwaard van Damocles, dat steeds boven het hoofd hangt (het doorlopend gevaar uitgestoten te worden of gearresteerd) een der belangrijkste factoren is voor de neurotisering. In wezen gaat het in deze om de verhouding draagkracht/draaglast. Bij een geringe draagkracht zal een betrekkelijk kleine draaglast reeds tot psychische onevenwichtigheid kunnen leiden.. Bij een grote draagkracht zal het individu meer stress of frustraties kunnen verdragen. Indien er een wanverhouding tussen beide factoren ontstaat (= stress wordt te zwaar) dan impliceert dit klinisch chronische overspanning, die zich uitdrukt in klachten van verschillende aard, waarachter de oorzaak (overbelasting) schuilgaat. Men zou kunnen spreken van psychische spankracht, die van mens tot mens of van groep tot groep verschilt. Ook kan men hier het begrip frustratietolerantie hanteren, die van mens tot mens anders is en gedurende het individuele leven niet altijd constant blijkt te zijn. Nu, sinds het verschijnen in 1975.van mijn P?philie und Neurotizisrnus - Ergebnisse einer empirischen Studie, de omstandigheden drastisch, en haast wereldwijd, veranderd zijn, is het bovenstaande actueler dan ooit. Wat men van de pedofiele mens heden ten dage vraagt (namelijk de aanpassing aan voor hem onmogelijke en ongewenste normen) is geen haalbare kaart zonder psychisch en/of lichamelijk uit het evenwicht te raken. Deze stelling bevat een duidelijke waarschuwing. De destijds door mij gebruikte meetinstrumenten lieten toen bij ongeveer een derde van de onderzochte pedofielen een verschuiving zien van de scores in de richting van: neurotische labiliteit en functionele (lichamelijke) klachten. Het ware wenselijk het onderzoek nu nog eens over te doen, teneinde de bevindingen te kunnen vergelijken. Het is niet ondenkbaar dat de klachten in de komende jaren alleen maar toe zullen nemen. Met alle gevolgen van dien. Pagina 12 van 13

13 Hierbij moge opgemerkt worden dat destijds circa tweederde psychisch stabiel bleek. Sommigen waren zelfs bijzonder sthenisch. Dr. Frits Bernard Maart Pagina 13 van 13