Gemeente Rotterdam. College van Burgemeester en Wethouders. Commissie Zorg, Onderwijs, Cultuur en Sport. Geachte leden van de commissie,

Transcriptie

1 Gemeente Rotterdam College van Burgemeester en Wethouders S. de Langen Wethouder Volksgezondheid, Zorg, Ouderen en Sport Bezoekadres: Stadhuis Coolsingel AD Rotterdam Postadres: Postbus KP Rotterdam Commissie Zorg, Onderwijs, Cultuur en Sport Website: Inlichtingen: Carina van der Beek Telefoon: Cluster: Cluster Maatschappelijke Ontwikkeling Ons kenmerk: 18MO bb9954 Datum: 23 november 2018 Betreft: Rotterdam aan de slag met een lokaal Preventieakkoord Geachte leden van de commissie, Rotterdammers zijn, vergeleken met de rest van Nederland, niet de gezondste mensen. De helft van de volwassen Rotterdammers is te zwaar. Amper de helft van de Rotterdamse kinderen speelt elke dag een uur buiten. Het is dan ook niet voor niets dat we in Rotterdam al sinds 2016 samen met allerlei partners in de stad werken aan een gezonder en vitaler Rotterdam in het programma Rotterdam Vitale stad Met het coalitieakkoord Nieuwe Energie voor Rotterdam heeft het college uitgesproken dit programma verder uit te bouwen en onze inzet op gezondheid te versterken. We voelen ons in deze ambitie gesterkt door het nationaal preventieakkoord dat staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS) op 23 november jl. lanceerde. Met deze brief informeer ik u over de ínhoud van dat akkoord én ga ik verder in op de ambitie om tot een Rotterdams preventieakkoord te komen. Tot slot stel ik u met deze brief voor de toegezegde midterm review (17bb6643) van het huidige gezondheidsbeleid (uitvoeringsprogramma Rotterdam Vitale stad ) uit te stellen naar februari Nationaal preventieakkoord Met het nationaal preventieakkoord onderstreept een brede landelijke coalitie van maatschappelijke partijen en bedrijfsleven het belang van een grotere inzet op preventie voor een gezonder Nederland. In het nationaal preventieakkoord is gekozen voor een aanpak op drie onderwerpen: roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht. Voor elk van deze thema s zijn maatregelen afgesproken. De maatregelen uit het nationaal preventieakkoord zijn divers en bevatten acties die de betrokken partijen vanuit hun rol en/of verantwoordelijkheid inzetten, zoals prijsmaatregelen (roken en drinken wordt duurder) en wet- en regelgeving door het Rijk, informatie en bewustwording door o.a. brancheorganisaties en concrete maatregelen op het gebied van productsamenstelling (bijvoorbeeld minder suiker in frisdranken) door bedrijven. Aan gemeenten wordt gevraagd om met hun lokale partners een uitwerking te doen die past bij de lokale opgaven. BD-B-01-B&W

2 Blad: 2/6 Gemeente Rotterdam is één van de koplopers in Nederland van de Rookvrije Generatie en heeft samen met de G4 en Groningen actief meegeschreven aan het deelakkoord aanpak roken. De acties die in het deelakkoord roken zijn opgenomen, ondersteunen onze Rotterdamse inzet op het 'eindspel tabak. Bijvoorbeeld: wij hanteren als voorwaarde voor subsidie aan speeltuinverenigingen de verplichting van een rook- en alcoholvrij beleid en ontwikkelen een "nudge (duwtje in de goede richting) tegen roken aan de randen van het schoolterrein. Wat betreft overgewicht zijn we als Rotterdam gestart met een wijkgerichte aanpak voor overgewicht/obesitas voor volwassenen op basis van opgedane ervaringen met een dergelijke aanpak voor jeugd Ook zien we in de benoemde maatregelen mogelijkheden om onze huidige aanpak van gezonde kantines (school-, sport-) en de initiatieven van partners als Blijdorp voor een gezond aanbod in restaurants en tijdens schoolreisjes, uit te bouwen naar gezonde catering in alle Huizen van de Wijk. In Rotterdam omarmen we dan ook de intentie van het nationaal preventieakkoord. We zijn positief over de ambities, aangekondigde acties en maatregelen waarbij de samenwerking tussen overheid en een diversiteit aan partners een centraal onderdeel van de aanpak is. Tegelijkertijd vinden we dat een Rotterdams preventieakkoord een bredere invulling moet krijgen dan de thema s gezond gewicht, roken en alcohol. Een brede aanpak is voor ons van belang, voor jeugd, volwassenen en ouderen, gericht op zowel fysieke als psychische/mentale gezondheid en met aandacht voor achterliggende factoren die invloed hebben op de gezondheid van Rotterdammers. Die ambitie past bij Rotterdam, waar vraagstukken vaak hardnekkiger zijn dan in andere delen van Nederland en dus een integrale benadering van preventie nodig is. 2. Van Rotterdam Vitale stad naar een Rotterdams preventieakkoord Met de nota Publieke Gezondheid Rotterdam Vitale stad en bijbehorend uitvoeringsprogramma Rotterdam Vitale stad heeft Rotterdam een stevige basis om het gezondheidsbeleid verder uit te bouwen. De voortgang van de activiteiten uit Rotterdam Vitale stad en de ervaringen die we met partners tot nu toe hebben opgedaan, leren ons dat gezondheid de afgelopen járen meer én beter op de kaart is komen staan. Dat zien we onder andere doordat: «er beweging én bereidheid tot aanpakken bij partners en Rotterdammers in de stad zichtbaar is, bijvoorbeeld het groot aantal partners dat onderdeel uitmaakt van het netwerk Gezond 010 (met ambassadeur Patrick van Luijk), gezondheidsinitiatieven van organisaties en van Rotterdammers. De gekozen strategie van het verleiden en verbinden van partners is een succesvolle motor: de samenwerking met de stad biedt mogelijkheden voor het vervolg;» er betere verbinding is gelegd tussen gezondheid en andere thema s en vice versa, zoals: welzijn, omgevings- en fysieke beleidsvelden, armoede, taal, jeugd en sport/lekker Fit! Deze verbinding is belangrijk omdat onderliggende factoren (zoals armoede, taalachterstand, werk en inkomen, sociale en fysieke omgeving, etc.) van invloed zijn op gezondheid en gezond gedrag en wetenschappelijk is onderbouwd dat met inzet op deze factoren de grootste gezondheidswinst te behalen valt. Daarmee sluiten we ook aan bij de recente adviezen van de WRR (september 2018, zie kader). 1 Daarbij horen ook beleidskaders en programma's van aanpalende/samenhangende beleidsvelden zoals het beleidskader jeugd, programma Kom op naar buiten!, Lekker Fit1 en de Sportnota ROT-B-02

3 Blad: 3/6 In haar rapport "Van verschil naar potentieel: een realistisch perspectief op sociaaleconomische gezondheidsverschillen" adviseert de WRR om het preventiebeleid een nieuwe impuls te geven door het gezondheidspotentieel centraal te stellen. Dat betekent: daar inzetten waar zoveel mogelijk gezondheidswinst te behalen valt en/of gezondheidsverlies zoveel mogelijk wordt voorkomen. Aangrijpingspunten zijn: 4- extra aandacht voor degenen met de grootste gezondheidsachterstand: mensen met een lage sociaal economische status (SES). Omdat onder deze groep sprake is van een opeenstapeling van gezondheidsproblemen die verbonden zijn met problemen op gebied van maatschappelijke determinanten (zoals armoede, schulden, werkloosheid) is een inzet nodig die diverse maatregelen combineert; + zo vroeg mogelijk in de levensloop inzetten op gezondheid; + kies voor inzet op de drie thema's (roken, overgewicht, overmatig alcoholgebruik) die de oorzaak zijn van een groot deel van de ziektelast. Verken daarbij de aanpak op gebied van psychische gezondheid als nieuwe en urgente prioriteit. 3. Ambitie Rotterdams preventieakkoord Onze ambitie is om onze Rotterdamse aanpak, mét de energie van onze stad, verder in te zetten op de kansen en uitdagingen om Rotterdam gezonder en vitaler te maken. In een nieuw te sluiten Rotterdams preventieakkoord willen we -naast de focus op een gezonde fysieke en mentale leefstijl- inzetten op onderliggende factoren die van invloed zijn op gezondheid en vitaliteit van Rotterdammers. Het factorenmodel uit het beleidskader Jeugd Rotterdam Groeit laat de beschermende en risicofactoren plus de onderlinge verbanden goed zien. Denk bijvoorbeeld aan de invloed die het gedrag van ouders heeft op hun kind in relatie tot gezonde voeding, (overmatig) gebruik van alcohol of roken. Dat betekent dat we aansluiten bij en verbinden met thema s zoals armoede, schulden, taal, welzijn, fysieke en sociale leefomgeving en de samenhang daartussen. Onderstaande voorbeeldsituaties illustreren de relevantie van een brede verbinding:» In gezinnen met een laag inkomen staat inkomensproblematiek een goede psychische en fysieke gezondheid van ouders en kinderen vaak in de weg. Deze ouders ondervinden problemen op diverse leefgebieden en maken vaak gebruik van zorg en ondersteuning uit de voorzieningen van de gemeente (Wmo) en vanuit de Zorgverzekeringswet. Hoe eerder kwetsbare gezinnen in beeld zijn, hoe preventiever kinderen in zo n gezin ondersteund kunnen worden.» Bij het initiatief van het rookvrije museumpark door het Erasmus MC, Hogeschool Rotterdam en Erasmiaans Gymnasium, wordt het belang van verbinding zichtbaar. Niet alleen zijn deze partners van belang als initiators, maar ook binnen de gemeente zijn stadsbeheer, stadsontwikkeling (inrichting openbare ruimte) en juridische zaken (mogelijkheden binnen de APV) partners om gezamenlijk dit initiatief uit te werken en te realiseren. * Laaggeletterdheid leidt tot slechte gezondheidsvaardigheden. Rotterdammers met een taalachterstand hebben moeite met het begrijpen van medische voorschriften, wat tot gezondheidsrisico s leidt door verkeerd gebruik van medicatie. Een simpel voorbeeld is dat "oraal gebruik vertaald wordt in het stoppen van medicatie in het oor. Gezondheidsvoorlichters-taal worden door welzijnspartijen ingezet om op een laagdrempelige manier taalvaardigheden en gezondheidsinformatie te combineren. 4. Samenwerking met partners Het is onze ambitie om de samenwerking met de partners in de stad zoveel mogelijk te versterken en verder te ontwikkelen. Om partners optimaal mee te laten doen, kunnen we als overheid niet alles bepalen. In verschillende samenwerkingsverbanden past een faciliterende rol ons beter. ROT-B-02

4 Blad: 4/6 En andersom: het kan zo zijn dat activiteiten waar actiebereidheid op bestaat in de stad, bij partners of bij uw raad, ineffectief blijken te zijn of maar weinig impact hebben op gezondheidsverbetering. We willen inzetten op activiteiten die zich bewezen hebben en we willen nog meer en beter laten zien wat het effect én -waar mogelijk- de impact is van de geleverde inspanningen: het is de Rotterdammer die uiteindelijk iets moet merken van de ingezette activiteiten. Dat vraagt om gerichte keuzes. Waarbij we in Rotterdam een gezonde leefstijl vanaf het begin van de levensloop stimuleren. 5. Uitstel midterm review Bij de bespreking van het uitvoeringsprogramma Rotterdam Vitale stad is uw raad toegezegd dat eind 2018 uitvoerig wordt gerapporteerd over de voortgang van de activiteiten in de vorm van een midterm review (toezegging 17bb7643). Omdat de betrokkenheid én inzet van partners in de stad een belangrijke succesfactor is in onze aanpak en we ook de uitwerking van het Rotterdams preventieakkoord met hen willen vormgeven, vinden we het van belang dat onze partners meepraten over de ervaringen van de inzet tot nu toe (midterm review) en input leveren voor het vervolg. Daarom stel ik u met deze brief voorde afdoening van toezegging 17bb7643 úitte stellen naar februari Doorkijk naar de komende periode Gezondheid en een gezonde leefstijl staan op de maatschappelijke en politieke agenda. Het nationaal preventieakkoord zien we als extra stimulans voor de continuering van de Rotterdamse inzet en onze plannen. In een aparte bijlage bij deze brief licht ik de relatie tussen de nota Publieke Gezondheid en het Rotterdams preventieakkoord toe. Belangrijke basis voor de uitwerking van onze plannen zijn de leerpunten uit het huidige gezondheidsbeleid, verwoord in de midterm review. In februari 2019 bied ik u die midterm review aan inclusief een update van het proces dat we doorlopen naar een Rotterdams preventieakkoord. Daarbij wil ik u tevens een aantal uitgangspunten voorleggen voor de uitwerking van dit akkoord. Op dit moment benaderen veel partners de gemeente om hun gebouw en omgeving rookvrij te kunnen verklaren. Vanwege dit enorme initiatief vanuit de stad, kan het niet anders dan al eerder te schakelen op het gebied van rookvrije omgeving. Er liggen nu verschillende verzoeken vanuit alle Rotterdamse ziekenhuizen die voor hun patiënten logischerwijs een rookvrije omgeving willen realiseren. Ik verwacht in het eerste kwartaal van 2019 met een integraal voorstel hiervoor te komen. Wat betreft de verdere uitwerking van het Rotterdamse preventieakkoord, ga ik naar aanleiding van de midterm review graag met u in gesprek over de uitgangspunten en verdere invulling. In overleg met uw griffie neem ik daarbij de wenselijkheid mee voor een technische sessie dan wel een expertmeeting om verder met u door te spreken. ROT-8-02

5 Blad: 5/6 Ik streef ernaar u voor de zomer een eerste inhoudelijke/hoofdlijnen agenda van het Rotterdams preventieakkoord voor te leggen. Eind 2019 wil ik u het Rotterdams preventieakkoord aanbieden. Met vriendelijke groet, S. de Langen Wethouder Volksgezondheid, Zorg, Ouderen en Sport ROT-B-02

6 Blad: 6/6 Bijlage: Relatie nota Publieke Gezondheid en Rotterdams Preventieakkoord In de Wet Publieke gezondheid is vastgelegd dat het college van burgemeesters en wethouders de totstandkoming en continuïteit van, en de samenhang binnen, de publieke gezondheidszorg bevordert. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het opstellen van een nota gemeentelijk gezondheidsbeleid en (het organiseren van) de uitvoering hiervan (door bijvoorbeeld GGD. GHOR en CJG). In de nota en het bijbehorend uitvoeringsprogramma Rotterdam Vitale stad is het Rotterdamse publieke gezondheidsbeleid voor de periode uitgewerkt. In de midterm review van de huidige nota en uitvoeringsprogramma Rotterdam Vitale stad wordt een tussentijdse evaluatie gepresenteerd van de uitvoering van deze activiteiten en tevens aangegeven of/welke bijstellingen op grond hiervan gewenst zijn voor de resterende looptijd van de nota Rotterdam Vitale stad Tegelijkertijd geven de uitkomsten van de midterm review aangrijpingspunten voor de uitwerking van de gewenste inzet voor een volgende periode, na Mijn ambitie is om een nieuwe nota Publieke Gezondheid vanuit een vernieuwde en bredere preventieve invalshoek te ontwikkelen. Het Rotterdams Preventieakkoord zal daarmee de opvolger zijn van de huidige nota Rotterdam Vitale stad