technologie Specialisatie in IT-hardware zet verder door energiemanagement Software-defined power verbetert betrouwbaarheid van het datacenter

Transcriptie

1 technologie Specialisatie in IT-hardware zet verder door energiemanagement Software-defined power verbetert betrouwbaarheid van het datacenter research Groene energie voor datacenters dcw maart 2013 in samenwerking met: advancing information transport systems

2 DAAROM VERTROUWEN KLANTEN OP TE CONNECTIVITY Al vanaf het begin werken we samen met de leidende fabrikanten van actieve componenten. Op die manier zijn we in staat oplossingen te ontwikkelen die in-line zijn met de bekabelingstrends van de toekomst. We investeren in duurzame lokale bronnen. Daardoor zijn we in staat om wereldwijd een technische aan-huis-service te leveren, zoals bij internationale datacenter projecten. Houdt uw datacenter flexibel en efficiënt met de infrastructuur van TE Connectivity! UNIVERSAL CONNECTIVITY PLATFORM (UCP): Ideaal voor datacenter omgevingen met Mixed Media Plug & Play Koper en Glasvezel in een paneel Bespaart tijd en ruimte door een hoge efficiency in het rack Benut vrije ruimte boven, naast en onder het 19 inch gedeelte Optimaal geïntegreerd kabelmanagement door panelen die onder een kleine hoek zijn gevormd Uitgerust voor applicaties voorbij de 100G Data Center Infrastructuur EVERY CONNECTION COUNTS TE Connectivity Nederland BV Rietveldenweg 32, 5222 AR s-hertogenbosch Tel: Mail: KRONE, AMP NETCONNECT, TE connectivity logo en TE Connectivity zijn trademarks

3 dcw colofon datacenterworks is hét vakblad over de technische infrastruc tuur van datacenters. Exporteren jaargang 7, maart 2014, nr. 3 datacenterworks verschijnt tienmaal per jaar. toezending geschiedt op abonnement basis en controlled circulation. hoofdredacteur/uitgever robbert hoeffnagel telefoon +31 (6) robbert@fenceworks.nl eindredactie/traffic ab muilwijk postadres redactie beatrixstraat 2, 2712 ck zoetermeer administratie@fenceworks.nl telefoon +31 (0) advertentie-exploitatie jos raaphorst Directeur telefoon +31 (0) jos@fenceworks.nl vormgeving laura willemsen graf isch ontwerp druk graf ia media groep datacenterworks werkt samen met kennispartners als bicsi, data centre alliance, green it amsterdam, it room infra en pedca kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. geplaatste artikelen vertegenwoordigen niet noodzakelijk de mening van de redactie. de redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen. fotokopie en overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder vermelding van: overgenomen uit datacenterworks, vakblad over de technische infrastructuur van datacenters, met vermelding van de jaargang en het nummer. datacenterworks is een uitgave van fenceworks bv Onlangs was ik op de Fontys Hogeschool in Eindhoven. Ik was op bezoek bij het Big Data Expertisecentrum dat momenteel door deze onderwijsinstelling wordt opgezet. Het idee hiervoor is afkomstig van Eric van Tol, een ondernemer uit de IT-sector die tevens als director aan de Fontys Hogeschool is verbonden. De man zit als een soort spin in het web in de Nederlandse Big Data-wereld. Hij komt over de vloer bij tal van universiteiten, is de zogeheten aanjager van het ICT-doorbraakproject Big Data van EZ, praat dagelijks met bedrijven die met Big Data aan de slag zijn en heeft uitgebreide contacten met de onderzoekswereld op dit gebied. Eric kwam al snel tot de conclusie dat er in Nederland enorm veel kennis is op het gebied van Big Data. Daar schort het niet aan. Het is alleen enorm versnipperd. Vandaar zijn idee van een expertisecentrum. Het doel is om hierin zoveel mogelijk kennis en ervaring te bundelen en beschikbaar te stellen. In de wereld van computerruimtes en datacenters zitten we in feite met hetzelfde probleem. We beschikken in dit land met z n allen - zoals dat zo mooi heet - over heel veel kennis en ervaring. Het is alleen enorm versnipperd. Er zijn wat activiteiten die wellicht kunnen helpen om tot bundeling van kennis te komen. De NEN-commissie die de praktijkrichtlijn heeft opgesteld, heeft uiteraard veel info verzameld. Het PEDCA-project probeert de best practices in ons land in kaart te brengen. IT Room Infra groeit stapje-voor-stapje uit tot branchevereniging, maar beschikt (nog) niet over een kennisbibliotheek. En bij de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden is een kenniscentrum in voorbereiding, maar dat lijkt vooral een klein onderdeel te zijn binnen de minor utiliteit. Van een volwaardig expertisecentrum zoals de Fontys Hogeschool deze nu rond Big Data uit de grond stampt is in de Nederlandse datacenterwereld echter geen sprake. Ik denk dat daar verandering in moet komen. De Nederlandse kennis van het ontwerpen, bouwen en exploiteren van datacenters staat op een kwalitatief hoog niveau. We moeten al die kennis en kunde echter gaan bundelen. Zodat de kwaliteit van het - zeg maar - product dat onze branche levert nog verder omhoog kan. Een product dat bovendien zeer geschikt is om te exporteren. Nederland is niet alleen goed in landbouw of watermanagement. Ook onze datacenter-expertise zou wel eens een uitstekend exportproduct kunnen zijn. Maar dan moeten we wel aan de slag met het creëren van de kennisinfrastructuur die ook de Nederlandse waterbranche of de landbouwsector zo succesvol heeft gemaakt. Als ik om mij heen kijk in de datacenter-wereld zie ik bovendien voldoende kandidaten die als lector en trekker van een Datacenter Expertisecentrum prima geschikt zouden zijn. Wie durft het aan? Robbert Hoeffnagel dcw maart redactioneel 3

4

5 Inhoud energiemanagement 10 software-defined power verbetert betrouwbaarheid van het datacenter In het datacenter zien we momenteel een sterke toename van het gebruik van virtualisatie en andere zogeheten software-defined strategieën. Hierbij worden applicaties en andere softwareprogramma s als het ware losgekoppeld van de hardware en komen te draaien in een speciale virtualisatielaag. Hierdoor kan de IT-hardware veel beter worden benut. Als het aan Clemens Pfeiffer van PowerAssure ligt, gaan we een vergelijkbare aanpak toepassen als het gaat om de energievoorziening in het datacenter. Software-defined power noemt hij dat. certificering 14 groeiende behoefte aan certificering Wanneer ik datacenter operators in Nederland vraag hoe zij tegen certificering aankijken, geven ze meestal aan dat ze graag certificeren wanneer hun klant er expliciet om vraagt. Wanneer niemand erom vraagt heeft het ook weinig zin. Voor wie zouden we het dan doen?. Er zijn al behoorlijk wat certificaten in omloop die in het datacenter wereldje worden gebruikt, waarom heeft de Data centre Alliance dan een nieuwe geïntroduceerd? Daar is een reden voor. bekabeling 20 connector- en kabelfabrikant maakt gebruik van ervaringen in industriële markt Harting Technology Group ziet zoveel kansen in de Nederlandse datacenter-markt, dat het Duitse bedrijf besloten heeft zich nadrukkelijk op dit marktsegment te gaan richten. Het bedrijf maakt daarbij handig gebruik van zijn ervaring met zowel bekabelings- als connectortechnologie voor de industrie. koeling 26 koeling van het datacenter anno 2014 Al jaren geleden werd voorspeld dat de density in datacenters enorm zou toenemen, met daaruit voortvloeiend een grote behoefte aan vermogen en koeling. Dat is allemaal uitgekomen, maar het probleem is nu dat er geen integrale koeloplossing is die altijd werkt. Soms is er zelfs niet eens een afdoende totaaloplossing voor de behoefte aan koeling van één datacenter. Er worden talloze oplossingen aangeboden. Om de keuze te vergemakkelijken voor verschillende datacenterontwerpen, de beschikbare ruimte en koelbehoeften, legt Carrie Higbie, Global Director of Data Center Solutions and Services bij Siemon, uit hoe elke technologie werkt. Hierbij geeft ze praktische informatie over de diverse koelsystemen en beschrijft ze de gangbaarste technologieën die wereldwijd worden toegepast, waarbij aandacht wordt besteed aan regionale verschillen en ontwikkelingstendensen. green it 30 vergroening amsterdamse datacenter industrie De Amsterdamse datacenter branche is een innovatieve industrie met veel kennis en expertise op het gebied van ontwikkelen en (her) inrichten van duurzame datacenters. Al deze expertise zie je in verschillende vormen terug binnen het Green IT Amsterdam consortium. en verder 34 nieuws 44 agenda 45 nieuws van it room infra 46 bicsi-nieuws research 22 groene energie voor datacenters Met het Seventh Framework Programme (FP7) geeft de Europese Unie zijn ambitie om de meest dynamische, competitieve kenniseconomie in de wereld te zijn een stimulans. Met RenewIT - Advanced concepts and tools for renewable energy supply of IT Data Centres -, een driejarig onderzoeksprogramma, streeft de Europese Unie naar verduurzaming van datacenters. Tevens wil de EU meer groei, competitie en werkgelegenheid creëren. Door het breed toegankelijk en bereikbaar maken van informatie over duurzame energietoepassing in datacenters, ambieert de EU dat de steeds grotere datacentervoorraad energiezuiniger en milieuvriendelijker wordt. Ze richt zich hierbij niet specifiek op nieuwe of bestaande datacenters, maar op datacenters van de toekomst. coverfoto Intel heeft onlangs de Xeon-processor E7 versie 2 gelanceerd. De toevoeging v2 suggereert wellicht dat het hier gaat om een processor met enkele bescheiden uitbreidingen ten opzichte van v1, maar niets in minder waar. De Xeon E7 v2 is namelijk niet alleen bedoeld voor zware enterprise-toepassingen, maar moet het bovendien voor datacenters mogelijk maken om nieuwe en belangrijke applicaties als Big Data en real-time analytics te kunnen ondersteunen. Daarmee zet het technologieconcern een nieuwe stap in de al langer gaande trend richting verdergaande specialisatie op het gebied van IT-platformen in het datacenter. dcw maart inhoud 5

6 Dutch Datacenter Index, februari/maart 2014 Optimisme houdt aan DDI 72/ 72 de dutch datacenter index staat op een aanhoudend hoog niveau: 72. dit wil zeggen dat een beduidend grotere groep datacenter-beslissers optimistisch is over de ontwikkeling van de nederlandse datacenter-markt. dcw maart barometer 6 Met de DDC Index brengen Pb7 Research en DatacenterWorks de activiteiten binnen de Nederlandse datacenters kort en krachtig in beeld. Om dit te doen, stellen we iedere maand datacenterbeslissers en -professionals van zowel commerciële datacenters als in-huis datacenters een aantal vragen over de veranderingen op het gebied van gebruikte vierkante meters, het gebruikte vermogen en de investeringen. Het gaat hierbij om een selectie van lezers van DatacenterWorks die door onderzoeksbureau Pb7 Research op anonieme basis worden ondervraagd. februari 2014 Door het percentage datacenters met krimp af te trekken van het percentage datacenters met groei, wordt duidelijk of er meer groeiers of meer krimpers zijn. Dit percentage wordt vertaald in een index, waarbij een waarde van 0 staat voor 100% krimp (alle datacenters rapporteren krimp) en 100 voor 100% groei (alle datacenters rapporteren groei). Als de index op 50 staat, is hij in balans. Meer dan 50 duidt op groei, minder dan 50 duidt op krimp. Om tot een totaal-indexcijfer te komen, worden de drie indicatoren als volgt gewogen: Oppervlakte (vierkante meters in gebruik): 20 procent Vermogen (elektrisch vermogen, koelvermogen): 40 procent Investeringen (vernieuwing/innovatie): 40 procent sterke groei De Dutch Datacenter Index scoort bij de meting van eind februari zeer sterk met een score van 72 voor de afgelopen drie maanden en ook 72 voor de komende drie maanden. De terugblik ligt een vijftal punten onder de score van de vorige Index. Dat geeft aan dat de meeste groei plaatsvond in aanloop naar het einde van het jaar en dat een klein beetje de voet van het gas ging in het begin van het nieuwe jaar. Ook de vooruitzichten voor de komende twaalf maanden zijn bijzonder positief met beduidend meer datacenters die groei voorspellen, dan datacenters die krimp verwachten. Daarmee komt de index in iedere periode ruim boven de 50, een bevestiging van de sterke groei van de activiteiten over een langere periode zoals we die ook in januari waarnamen. De sterke groei is vooral het gevolg van een toename in de investeringen in het vernieuwen en optimaliseren van het datacenter. Ook het gebruikte vermogen groeit stevig en stabiel door in het komende jaar. Op het gebied van het aantal vierkante meters dat datacenters in gebruik hebben, verwachten datacenter-beslissers in januari nog dat de groei zou gaan stabiliseren in de loop van het jaar, maar het aantal datacenters dat groei in het aantal vierkante meters verwacht, is duidelijk toegenomen in de afgelopen weken. We kunnen nog altijd constateren dat de vierkante meters steeds beter benut worden, terwijl de capaciteit alsook de eisen per vierkante meter sterk toenemen. Maar tegelijkertijd neemt de animo voor nieuwbouw wat toe. Bron: Pb7 Research, februari 2014 Dec-Feb Mrt-Mei +12 mnd Vierkante meters in gebruik Vermogen Investeringen Totaal Tabel: Dutch Datacenter Index, Februari/Maart 2014 tekst: peter vermeulen is directeur van pb7 research

7 Specialisatie in IT-hardware zet verder door Nieuwe Intel-processor helpt datacenters Big Data te ondersteunen intel heeft onlangs de xeon-processor e7 versie 2 gelanceerd. de toevoeging v2 suggereert wellicht dat het hier gaat om een processor met enkele bescheiden uitbreidingen ten opzichte van v1, maar niets in minder waar. de xeon e7 v2 is namelijk niet alleen bedoeld voor zware enterprise-toepassingen, maar moet het bovendien voor datacenters mogelijk maken om nieuwe en belangrijke applicaties als big data en real-time analytics te kunnen ondersteunen. daarmee zet het technologieconcern een nieuwe stap in de al langer gaande trend richting verdergaande specialisatie op het gebied van it-platformen in het datacenter. tekst: robbert hoeffnagel Al geruime tijd zien we in de IT-laag van het datacenter een belangrijke trend. Waar we vroeger vooral servers zagen die allemaal een min of meer identieke architectuur kenden, hebben we tegenwoordig steeds meer te maken met hardware die geoptimaliseerd is voor specifieke toepassingen. Daardoor zien we nu bijvoorbeeld allerlei servers opduiken die gebaseerd zijn op chips die voorheen vooral voor mobiele devices bedoeld waren. Deze IT-hardware is daardoor wellicht niet geschikt voor het zware rekenwerk, maar voor relatief lichte toepassingen voldoen deze systemen uitstekend. Een niet onbelangrijk voordeel: het energiegebruik van dit soort processoren is geoptimaliseerd voor mobiele apparaten en is dus over het algemeen zeer klein. Ook de kosten voor energie vallen hierdoor zeer bescheiden uit. vijftien cores We zien deze beweging echter niet alleen aan - zeg maar - de onderkant van de servermarkt. Ook voor het zware rekenwerk zien we nieuwe en gespecialiseerde architecturen opkomen. Intel lanceerde onlangs bijvoorbeeld een nieuwe processor-familie die juist aan die andere kant van het spectrum thuishoort. De Xeon-familie E7 v2 is namelijk bedoeld voor zware IT-applicaties waarbij zeer grote hoeveelheden gegevens niet alleen heel snel, maar vooral ook allemaal tegelijkertijd voor verwerking in het werkgeheugen van de server geladen moeten kunnen worden. Dit wordt ook wel in-memory computing genoemd. Deze manier van gegevens verwerken is vooral van toepassing bij belangrijke trends als Big Data, business analytics en Internet of Things. Bij dit soort toepassingen worden grote hoeveelheden en vaak ook zeer diverse soorten en typen gegevens verwerkt en geanalyseerd. Intel heeft alles uit de kast gehaald om van de Xeon E7 v2 een processor-familie te maken waarvan de specificaties bij uitstek geschikt zijn voor dit type IT-toepassingen. De processor komt in meerdere varianten waarbij 6 of 12 Terabyte aan data tegelijkertijd door de cpu s of cores van de chip kunnen worden verwerkt. De processor is dus in staat om zeer grote hoeveelheden data in één keer te verwerken en te analyseren, een vereiste bij toepassingen als Big Data en Internet of Things. dcw maart technologie 7

8 De processor telt maximaal 15 vijftien cores of rekenkernen. Per server kunnen twee, vier of acht van deze chips met 15 cores worden toegepast. Daarmee is dus standaard reeds een zeer grote rekencapaciteit beschikbaar. Sommige fabrikanten hebben echter besloten om servers te ontwikkelen die meer dan acht processoren tellen. Om dit te realiseren heeft Intel een speciale externe koppelingsmethode ontwikkeld. waardoor nog meer processoren met elkaar verbonden kunnen worden. Hierdoor ontstaan gespecialiseerde systemen die bij uitstek geschikt zijn voor het razendsnel verwerken van zeer grote hoeveelheden data. rekencapaciteit Bij applicaties op het gebied van Big Data en Internet of Things is echter meer nodig dan enkel en alleen een groot werkgeheugen en processoren die veel rekencapaciteit te bieden hebben. Servers die voor dit soort toepassingen zijn bedoeld, dienen eerst en vooral in balans te zijn. Anders gezegd: de gehele architectuur van een dergelijke server zal afgestemd moeten zijn op dit soort rekenintensieve toepassingen. Met name het cache-geheugen - een soort tussengeheugen tussen werkgeheugen en het externe geheugen - speelt hierbij een belangrijke rol. Intel heeft het cache-geheugen ten opzichte van de eerste generatie E7- processoren met meer dan vijfentwintig procent vergroot. Hiermee wil Intel voorkomen dat er zich tussen schijfgeheugen en werkgeheugen van de server bottlenecks gaan voordoen, waardoor de processor als het ware moet wachten totdat er nieuw te verwerken data is aangevoerd. Bovendien is het maximum aantal threads ofwel het aantal rekenacties dat gelijktijdig kan worden uitgevoerd vergroot met de helft. Interessant aan deze processor-familie is verder dat deze op twee verschillende manieren kan functioneren. In de zogeheten performance mode is de processor zodanig geconfigureerd dat maximale input en output van data mogelijk is. In de lockstep mode daarentegen is de focus iets minder gericht op piekprestaties, maar wordt juist weer meer aandacht besteed aan de betrouwbaarheid van de gegevensverwerking en de transacties die plaatsvinden. dcw maart technologie 8 Andere noviteiten die Intel heeft toegepast komen in de vorm van wat in jargon wel RAS wordt genoemd. RAS staat voor reliability, availability en security. Hieronder vallen tal van nieuwe features die het mogelijk maken dat op deze processor gebaseerde servers een beschikbaarheid kunnen halen van 99,999 procent. Ook is veel aandacht besteed aan gegevensbeveiliging. Wie met Big Data en dergelijke aan de slag gaat, werkt in de regel met zeer gevoelige bedrijfsgegevens. Dataintegriteit is dan zeer belangrijk. Intel heeft hiervoor een aantal nieuwe voorzieningen ontwikkeld. power en koeling De Xeon E7 v2 is een nieuw voorbeeld van een trend richting specialisatie van IT-hardware. De tijd dat voor zo n beetje iedere applicatie en iedere taak in het datacenter een general purpose server werd toegepast, is duidelijk voorbij. IT-afdelingen kijken tegenwoordig steeds beter naar het type applicatie dat zij willen draaien en kiezen hierbij de hardware die het meest voor deze toepassing geschikt is. Soms overheerst daarbij - zoals bij de Xeon E7 v2 - de behoefte aan brute De Xeon E7 v2 is een nieuw voorbeeld van een trend richting specialisatie van IT-hardware

9 rekenkracht en de beschikbaarheid van zeer grote werkgeheugens, in andere gevallen is de IT workload relatief licht en voldoen processoren van een lichter kaliber. Voor een datacenter manager betekent deze trend vooral dat de voorheen redelijk eenvoudig vast te stellen profielen voor power en koeling nu steeds meer maatwerk worden. Per rack zal heel goed gekeken moeten worden naar het type hardware dat de IT-afdeling wil plaatsen. De behoefte aan bijvoorbeeld koeling binnen het rack kan namelijk totaal verschillen - afhankelijk van de toepassing. Hetzelfde geldt voor de behoefte aan energie. Tools voor asset management zijn veelal in staat dit soort gegevens over de IT-hardware in te lezen. Is voorzien in een goede koppeling in twee richting tussen het DCIM-pakket en de software voor IT asset management, dan beschikt het datacenter over nauwkeurige info over dit soort onderwerpen. Het wordt hierbij de komende tijd interessant om te zien hoe deze behoefte aan power en koeling in de tijd gaat variëren. Slagen de business-klanten van de betrokken IT-afdeling er in dit soort systemen volledig vol te plannen met Big Data-achtige applicaties? Of gaan we grote wisselingen zien in de belasting van dit soort servers. Deze vraag maakt de koppeling tussen DCIM en IT asset management nog eens extra belangrijk. Een datacenter manager die niet over een dergelijke koppeling beschikt, heeft er namelijk nog een nieuw probleem bij. Hij zal met de hand dit soort gegevens moeten verzamelen en zijn power- en koelingsprofielen ook met de hand moeten bijstellen. dcw maart technologie 9

10 Clemens Pfeiffer van PowerAssure: Software-defined power verbetert betrouwbaarheid van het datacenter in het datacenter zien we momenteel een sterke toename van het gebruik van virtualisatie en andere zogeheten software-defined strategieën. hierbij worden applicaties en andere softwareprogramma s als het ware losgekoppeld van de hardware en komen te draaien in een speciale virtualisatielaag. hierdoor kan de it-hardware veel beter worden benut. als het aan clemens pfeiffer van powerassure ligt, gaan we een vergelijkbare aanpak toepassen als het gaat om de energievoorziening in het datacenter. software-defined power noemt hij dat. dcw maart energiemanagement 10 6

11 tekst: robbert hoeffnagel De Chief Technology Officer van PowerAssure trekt al enige tijd de wereld over om te vertellen over zijn visie dat ook de stroomvoorziening van het datacenter als het ware gevirtualiseerd kan worden. Hij noemt dat: software-defined power. Wie de ontwikkelingen in de IT-markt volgt, ziet onmiddellijk de analogie met software-defined networking, software-defined storage en software-defined datacenter. Daar voegt Pfeiffer nu dus een power-variant aan toe. Maar wat bedoelt hij daar nu precies mee? meer weten over softwaredefined power? PowerAssure heeft een whitepaper opgesteld over software-defined power. Deze is hier te vinden: abstractielaag Software-defined is een buzzword dat geheel past in de rijke traditie die de IT-industrie op dit gebied heeft. Het gaat om een aanpak waarbij - net als bij server-virtualisatie - een scheiding wordt aangebracht tussen de software en de onderliggende hardware. Dat gebeurt door middel van onder andere virtualisatietechnologie, maar er is vaak toch wel iets meer aan de hand. Neem software-defined networking. In de traditionele aanpak van networking speelt de fysieke koppeling van interface, poort en kabel de boventoon. De kabel verbindt twee poorten en legt daarmee de basis voor een logische verbinding die over (door) deze kabel loopt. Een applicatie kan via de interface en de poort data over de kabel sturen die aan de andere kant wordt ontvangen en verwerkt. De fysieke kenmerken van deze componenten bepalen daarbij de verbinding. Dat was jarenlang een prima aanpak, maar tegelijkertijd ook een inefficiënte manier van werken. Want de capaciteit van de fysieke koppeling is in de regel groter dan de hoeveelheid data die er daadwerkelijk doorheen wordt gestuurd. Bovendien is voor een andere verbinding met een andere toepassing weer een nieuwe combi van interface, poort en kabel nodig. Dat is geen efficiënte aanpak. Maar stel nu eens dat we over zo n combinatie van interface, poort en kabel een abstractielaag zouden leggen. Net als bij gevirtualiseerde servers kunnen we op deze abstractielaag gevirtualiseerde verbindingen zetten. Dat gebeurt dan geheel softwarematig, net als we met VMware en vergelijkbare tools virtual machines via software creëren. En net als bij die virtual servers denkt de software-defined netwerkkoppeling dat er rechtstreeks met de fysieke omgeving wordt gewerkt, terwijl de verbinding in werkelijkheid uitsluitend softwarematig bestaat. Alle communicatie die nodig is, verloopt via de abstractielaag die zich voordoet als de onderliggende hardware. We leggen daarmee dus software-defined netwerkverbinding aan. Dat kunnen er per fysieke verbinding twee, tien of meer zijn. Deze gevirtualiseerde netwerkverbindingen maken allemaal gebruik van een en dezelfde fysieke verbinding. Daarmee kunnen we dus én efficiënter werken (meer virtuele verbindingen samen vullen een fysieke verbinding) én fysieke verbindingen uitsparen, doordat we niet langer een een-op-een relatie hebben tussen fysieke verbinding en behoefte aan netwerkkoppelingen. hoge vlucht Software-defined networking heeft de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld software-defined storage. Pfeiffer breidt dit idee nu dus uit richting power. De reden is dat hij heeft vastgesteld dcw maart energiemanagement 11

12 dat een van de belangrijkste oorzaken van storingen in een datacenter de opkomst van virtualisatie is. Storingen in het net hebben hierdoor een veel grotere impact dan in het verleden toen servers nog enkel hardware-matig bestonden. Anders gezegd: in zijn visie is de robuustheid van de IT-systemen afgenomen, doordat veel IT- hardware tegenwoordig uitsluitend uit software bestaat. De hardware is weliswaar vaak zeer stabiel, maar een kleine hick-up in de stroomvoorziening kan natuurlijk wel een negatieve impact hebben op de gevirtualiseerde servers die op deze hardware draaien. dcw maart energiemanagement 12 De tools waarmee aan de facilitaire kant van het datacenter de infrastructuur wordt beheerd, zijn echter in het geheel niet afgestemd op deze gevirtualiseerde IT-wereld. Ook DCIM-pakketten kennen een functionaliteit die vaak nog verrassend sterk op facilitaire voorzieningen is gericht. Weliswaar prima te gebruiken om bijvoorbeeld de PUE goed in kaart te brengen en eventueel te verbeteren, maar niet ingesteld op het voorkomen of oplossen van power outages, stelt Pfeiffer. Hoe lossen we stroomproblemen dan op? Eigenlijk schieten we daarbij met een kanon op een mug, meent de CTO van PowerAssure. We kiezen er in de regel namelijk voor om meerdere en liefst identieke datacenters op te zetten, zodat we bij een storing IT workloads van het ene datacenter kunnen verplaatsen naar het andere. Het zou veel beter zijn als we de relatie tussen een software-applicatie en de stroomvoorziening kunnen beheren. We kunnen inmiddels software gebruiken om IT-resources bij of af te schakelen, maar dat kunnen we niet als het om power gaat. Pfeiffer zoekt naar een oplossing waarbij de stroomvoorziening wel degelijk kan worden beïnvloed, maar dan door de hoeveelheid servercapaciteit die stroom verbruikt te reguleren. BIJ HET OPLOSSEN VAN STROOMPROBLEMEN SCHIETEN WE EIGENLIJK MET EEN KANON OP EEN MUG definitie Software-defined power vormt daarmee dus een combinatie van capaciteitsbeheer op energiegebied met geautomatiseerde procedures voor disaster recovery. Daar wil Pfeiffer bovendien nog een aantal extra functies aan toevoegen, bijvoorbeeld op het gebied van samenwerking met energiemaatschappijen, onder andere in de vorm van het uitwisselen van patronen en historische gegevens over de vraag naar stroom onder tal van omstandigheden. Op die manier komt de CTO van PowerAssure tot een soort afbakening van het takenpakket van software-defined power: het automatiseert procedures op het gebied van disaster recovery, breidt deze uit richting power, zorgt voor een koppeling met wat hij noemt utility intelligence (samenwerking met energiemaatschappijen op het gebied van kennis over verbruikspatronen en dergelijke), integreert met alle software-defined beheeromgevingen die het datacenter in gebruik heeft (server, networking, storage) en legt een koppeling met DCIM. Voor de datacenter manager is verder een dashboard beschikbaar waarbij per applicatie een beeld van de power-situatie wordt gegeven, inclusief de kosten voor de energievoorziening. Het software-defined power-tool werkt vervolgens op basis van regels om het beheer van de stroomvoorziening te reguleren, maar biedt ook mogelijkheden om handmatig in te grijpen door bijvoorbeeld niet-cruciale applicaties tijdelijk minder servercapaciteit te geven en juist meer capaciteit richting bedrijfskritische applicaties te sturen. Als we de ideeën van Pfeiffer horen, ontstaat als snel de indruk dat we aan het begin staan van een nieuw tijdperk als het om de energievoorziening in het datacenter gaat. Er zijn vooralsnog geen tools die software-defined power in zijn geheel ondersteunen. Pfeiffer pleit daarom voor nauwe samenwerking tussen alle partijen die reeds een stukje van de puzzel in bezit hebben. Met zijn pleidooi voor software-defined power wil hij dan ook vooral een nieuw concept in de markt zetten. In de hoop dat het idee vaste grond onder de voeten krijgt en aanslaat bij tal van aanbieders, maar vooral ook bij datacenter managers.

13 Schneider Electric beschermt virtuele machines om bedrijfskritische systemen optimaal te beschermen tegen stroomuitval, heeft schneider electric zijn powerchute network shutdown-software voor het uitschakelen van it-apparatuur uitgebreid met ondersteuning voor virtuele, geclusterde omgevingen. samen met de uninterruptible power supply (ups) network management card van apc by schneider electric zorgt versie 3.1 van powerchute network shutdown voor een continue beschikbaarheid van de virtuele infrastructuur. Hoewel virtualisatie het IT-landschap heeft veranderd, blijft de noodzaak om de IT-infrastructuur te beschermen tegen een stroomstoring onveranderd, zegt Paul Bron, Vice President bij Schneider Electric's IT Business. PowerChute Network Shutdown v3.1 brengt virtuele machines tijdens een downtime in veiligheid. IT-managers hebben hierdoor de tijd om na te gaan waar het probleem zit, zodat zij kunnen zorgen voor een oplossing. automatisch migreren PowerChute Network Shutdown v3.1 kan virtuele machines die worden getroffen door een onderbreking in de stroomvoorziening volledig automatisch migreren naar een host die geen hinder ondervindt van de storing. PowerChute kan deze migratie uitvoeren zonder de aanwezigheid van migratietechnologieën zoals Distributed Resource Scheduler (DRS). Als het niet mogelijk is om virtuele systemen te verplaatsen, zorgt de software ervoor dat systemen correct worden afgesloten. Hierdoor wordt verlies of corruptie van de data en schade aan de apparatuur voorkomen. Dit was voorheen alleen mogelijk met op maat gemaakte scripts. volledige ondersteuning vmware en hyper-v Standaard ondersteunt PowerChute Network Shutdown de meest recente versies van virtualisatieplatformen zoals VMware vsphere 5.5 en Microsoft Hyper-V Server 2012 v1 R2. De platformen zijn ook naast elkaar te gebruiken. Via een eenvoudige installatiewizard zorgt PowerChute Network Shutdown v3.1 voor een naadloze configuratie en bescherming van virtuele machines. Door de VMware Ready-certificering zijn VMware-gebruikers van PowerChute Network Shutdown v3.1 verzekerd van een eenvoudige installatie en een groot gebruiksgemak. Voor de installatie kunnen gebruikers binnen VMware-omgevingen kiezen voor het installeren van de oplossing als een virtuele appliance. Een 'Virtual Cluster View - dashboard geeft op één scherm een grafische weergave van het virtuele cluster en de opstelling van de UPS. Deze gebruikersinterface kan met behulp van de nieuwe PowerChute vcenter Plugin ook worden benaderd via de vsphere Client. Met vapps kan het afsluiten en herstarten van virtuele machines worden geconfigureerd. beschikbaarheid PowerChute Network Shutdown v3.1 is gratis te downloaden via de APC by Schneider Electric-productwebsite. Daarnaast wordt de software geleverd bij de UPS Network Management Cards van Schneider Electric. Gebruikers kunnen de software ook als virtuele appliance downloaden via de VMware Solution Exchange: vmware.com/store. dcw maart power management 13

14 Visie Data Centre Alliance: Groeiende behoefte aan certificering wanneer ik datacenter operators in nederland vraag hoe zij tegen certif icering aankijken, geven ze meestal aan dat ze graag certif iceren wanneer hun klant er expliciet om vraagt. wanneer niemand erom vraagt heeft het ook weinig zin. voor wie zouden we het dan doen? er zijn al behoorlijk wat certif icaten in omloop die in het datacenter wereldje worden gebruikt, waarom heeft de data centre alliance dan een nieuwe geïntroduceerd? daar is een reden voor. dcw maart certificering 14 Certificering geeft geen garanties aan klanten maar biedt wel een houvast en geeft een kwaliteitsniveau weer. Er zijn certificeringen er die iets roepen over de verwachte weerbaarheid van een datacenter tegen allerlei soorten invloeden die de continuïteit van het datacenter kunnen beïnvloeden, informatie en fysieke beveiliging, robuustheid/redundantie van de technische infrastructuur, de gehanteerde gezondheidsnormen, energie efficiëntie, kwaliteit en energiezuinigheid van het gebouw, de gehanteerde processen, de wijze waarop de operatie wordt uitgevoerd en gemonitord. Certificaten certificeren? De kwaliteit van het certificaat zélf staat natuurlijk ook ter discussie. Uiteindelijk is een certificaat een momentopname en dient een organisatie zich het gedachtengoed achter een certificaat dagelijks te doorleven. Dat niet na het behalen van een certificaat de klad er in komt. Ook vergeet men wel eens het verschil tussen een certificaat en het afgeven van commitment om zaken te willen veranderen. Zo vernam ik tijdens het laatste DCD congres in Amsterdam, dat een datacenter zichzelf trots gecertificeerd door de European Code of Conduct for Data Centres noemde. Dat bekt commercieel gezien heel aardig, maar een dergelijk certificaat bestaat niet. De kwaliteit van de certificering hangt af van: Wie certificeert? Ik vind een certificering die aan de hand van een vragenlijst die door de eigenaren/operators van de te certificeren datacenters zelf kan worden ingevuld, eigenlijk per definitie niks waard. Althans, ik zou daar als afnemer van datacenterdiensten niet warm of koud van worden. Het is een typisch slager die zijn eigen vlees keurt verhaal. Uiteraard is iedereen altijd eerlijk en oprecht maar soms komen we er toch achter dat daar uitzonderingen op te vinden zijn. Misschien niet meteen frauduleus, maar het gevaar is dat men de invuloefening niet op alle onderdelen even goed begrijpt, of anders interpreteert. Wat heeft een klant dan aan een certificaat als de check op de juistheid van de certificering ontbreekt? Een aantal certificeerinstanties werken met geaccrediteerde certificeerorganisaties. Enig napluizen wie de certificering heeft afgegeven biedt al gauw meer inzicht in de kwaliteit en daarmee de waarde van het certificaat. Wat te bereiken met certificeren? Wanneer Amerikaanse klanten in Europa over de streep moeten worden gehaald om in een datacenter te gaan, is het vrijwel noodzakelijk om een certificering van het Uptime Institute te overleggen. Ik heb wel met een datacenter gesproken die om die reden de datavloer dermate had verhoogd, dat men richting Amerikaanse klanten kon vertellen dat alles boven NAP stond. Amerikanen vinden het feit dat het merendeel van Nederland onder de zeespiegel staat wel heel erg spannend. De meeste datacenters richten de boel zo in, dat aan dergelijke eisen, hoe on-nederlands ook, gewoon gehoor kan worden gegeven; je wilt natuurlijk geen klanten op voorhand uitsluiten. Het lijkt er dus inderdaad op dat de klant bepaalt welke certificering een datacenter moet hebben. Dat is normaal, dat is zoals het hoort. Een datacenter, het management ervan, kan bovendien van een certificeringsproces leren en input krijgen voor een verbeterplan. De

15 tekst: frank verhagen is directeur van cerios green. hij maakt tevens deel uit van het bestuur van de data centre alliance en is vanuit die rol nauw betrokken bij pedca. cerios green is een van de deelnemers aan pedca enorme bedragen die vervolgens door sommige certificeer instituten worden gevraagd lijkt het doel om als datacenter iets te leren wat naar de achtergrond te drukken. De certificeringskosten zijn alleen dan te rechtvaardigen vanuit commercie, wanneer een klant dat verwacht of eist. Deze prijzen geven wel aan dat er momenteel wat monopolievoordelen worden gerealiseerd. Dat datacenters eigenlijk niet om dergelijke certificeringsinstituten heen kunnen, er weinig vergelijkbare alternatieven zijn en bovenal soms helemaal niet bereikt wat de klant en datacenter hiermee hoopt te krijgen; waardevol inzicht in de onafhankelijk beoordeelde kwaliteit van het datacenter (of het ontwerp ervan). En als het op enig moment goed was, wat zegt dat dan over hoe het volgend jaar erbij staat? Eén goede oplossing is: iemand anders keurt en certificeert en deze exercitie wordt met enige regelmaat herhaald. de dca certificering Als lid van de Board of Governors van het DCA ( waarin ik de Nederlandse belangen en inzichten in het overleg representeer en als directeur van Cerios Green BV, welke één van de nu vier Approved DCA Auditors is, ben ik zeker niet neutraal in het beoordelen van de waarde van de DCA Certificering. Afbeelding 2 DCA Certificeringsproces Het doel van de DCA Certificering is om een onafhankelijke certificering te hebben voor en door de datacenter industrie zelf. Slechts de geaccrediteerde auditors mogen de accreditatie voorbereiden en dit gebeurt in de datacenters zelf, en is niet slechts op papier (m.u.v. de audit op het ontwerp van een datacenter). Het proces start met de strategie van een datacenter, kijkt naar 1. de robuustheid van het datacenter, 2. de fysieke toegangsbeveiliging, 3. de energie efficiëntie en 4. hoe professioneel in het datacenter wordt gewerkt. Deze DCA certificering vervangt niet de certificering van het gebouw, veiligheids-, milieuen bouwvoorschriften of ISO standaarden. Het biedt inzicht aan datacenter en datacenter klanten over de kwaliteit van het datacenter op de bovengenoemde 4 punten. Om een certificaat te houden is het nodig om een certificaat te vernieuwen en jaarlijks worden er surveillance checks uitgevoerd. Last but not least het is te realiseren voor een zeer schappelijke prijs; dit in schril contrast met alternatieve certificeringen. Het certificaat geeft het datacenter en de klant van het datacenter inzicht in de kwaliteit van de operatie, beheer en onderhoud, energie efficiëntie en toegangsbeveiliging. Op deze wijze kan een klant het risicoprofiel, in relatie met de kosten van de geboden diensten in het datacenter, goed beoordelen. Bovendien kan de klant volgen op welke wijze het datacenter de uptime doelstelling denkt te realiseren. nog even de voordelen op een rij: Onafhankelijkheid. De geaccrediteerde auditors zijn onafhankelijk en de datacenters kunnen zelf bepalen welke geaccrediteerde auditor wordt aangezocht om de audit uit te voeren. Transparantie. Het certificeringsproces kent vier lagen van accordering en ondertekening. Daarmee wordt zo goed als mogelijk gegarandeerd dat auditors een vergelijkbare aanpak hebben en tot een vergelijkbare conclusie komen in het certificeringsproces. Betaalbaar. Het DCA is een non-profit Industry Association en berekent een vergoeding voor de kosten die de administratie van de certificering met zich meebrengt. Verder is het aan de geaccrediteerde auditor en de te certificeren klant, om voor het certificeringsproces zelf een vergoeding af te spreken. dcw maart certificering 15

16 dca classification ratings The DCA approved consultants will assess the resiliency of the Data Centre Critical Systems against a level of resiliency. The DCA will collate the assessment data as supplied by the approved consultants and will rate the Data Centre against a set of Classifications. Het certificaat geeft het datacenter en de klant van het datacenter inzicht in de kwaliteit van de operatie, beheer en onderhoud, energie efficiëntie en toegangs beveiliging The Classifications are defined as: Classification Unclassified The data centre does not meet the minimum requirements to meet a classification level of 1. This may be because some key elements of a data centre do not exist and so cannot be rated. Classification of 1 The data centre services are provided with a singular path for power, cooling and utility. There are NO redundant components Classification of 1½ or 1.5 or 1+ The data centre services are provided with a singular path for power, cooling and utility. There are SOME key redundant components built into the infrastructure Classification of 2 The data centre services are provided with a singular path for power, cooling and utility. There are CONSISTENT redundant component built into ALL key elements of the infrastructure Classification of 2½ or 2.5 or 2+ The data centre services are provided with a mixture of singular and multiple power, cooling and utility distribution paths, where one path is active and the second path (where provided) is redundant providing a concurrently maintainable system Classification of 3 The data centre services are provided with multiple power, cooling and utility distribution paths, but only one path is active whilst the second is redundant providing a concurrently maintainable system Classification of 3½ or 3.5 or 3+ The data centre services are provided with multiple power, cooling and utility distribution paths, some of the infrastructure is provided with only one path which is active and the second redundant path provides for a concurrently maintainable system, whilst other elements are provided with multiple active paths and where services are in an active/active state providing a concurrently maintainable fault tolerant system Classification of 4 The data centre services are provided with multiple active power, cooling and utility distribution paths, redundant components that provide a concurrently maintainable fault tolerant system. dcw maart certificering 16

17 Kostenefficiënt en betrouwbaar De meerwaarde van Warmte Koude Opslag (WKO) warmte koude opslag (wko) in de bodem, ook wel bodemenergie genoemd, is een zeer kostenefficiënte en betrouwbare techniek voor het koelen van datacenters. verschillende grote datacenters in nederland maken er al gebruik van. wat is wko eigenlijk? hoe werkt het systeem precies en wat is de meerwaarde voor bedrijven? WKO zorgt voor een continue en betrouwbare koeling van een datacenter. Dit is noodzakelijk om constante prestaties van de datacenteraptekst: wouter hoeffnagel is journalist De techniek kan met een minimaal elektra input zeer grote koelcapaciteiten leveren. Hierdoor is het op locatie beschikbare elektrisch vermogen grotendeels inzetbaar voor servercapaciteit. Dit geldt zowel voor basiskoeling als voor redundant koelvermogen. De beschikbare elektraaansluiting kan dus op zaal worden ingezet. Toepassing van WKO levert hierdoor geen meerkosten op, maar wel flinke voordelen in exploitatie en duurzaamheid. Andere kenmerken zoals een snelle opstarttijd en een zeer gering ruimtebeslag, maken het systeem extra aantrekkelijk. wat is wko? WKO in de bodem (bodemenergie) is een sterke duurzame techniek voor klimaatbeheersing. Bij WKO worden warme en koude bronnen diep in de grond aangelegd. Dit maakt het mogelijk warmte en koude op te slaan in het grondwater, waardoor deze bewaard blijft en in een later stadium kan worden aangesproken. Met WKO worden grote koudebuffers in de bodem gecreëerd waarop een datacenter zich zelfs tijdens de warme zomermaanden kan beroepen om op de gewenste temperatuur te blijven. hoe werkt het systeem? GeoComfort vervult een voortrekkersrol binnen de branche en heeft ruime ervaring bij de toepassing van WKO in datacenters. Het systeem wordt in twee varianten geleverd: een doubletsysteem en een monobronsysteem. Een doubletsysteem is een systeem met twee bronnen: één warme en één koude bron. Deze bronnen worden naast elkaar geplaatst waarbij de onderlinge afstand bijvoorbeeld 100 m dient te bedragen. Koud water wordt in de zomer uit de koude bron gepompt, opgewarmd door gebruik voor koeling en als warmer water in de warme bron gepompt. De koude bron wordt in de winter via vrije koeling weer geladen. Deze doubletsystemen leveren een capaciteit van 10 tot en met 250 m 3 /uur. Voor deze systemen moeten twee boorgaten worden gemaakt. De monobronsystemen maken gebruik van slechts één boorgat. Het boren van een bron is relatief duur en is dan ook in grote mate bepalend voor het kostenplaatje. Een monobronsysteem is aanzienlijk goedkoper in aanleg dan een doubletsysteem. De warme en koude bel zijn hierbij boven elkaar geplaatst, waardoor slechts één boring hoeft te worden uitgevoerd en het systeem minder ruimte in beslag neemt. Ook hierbij wordt in de zomer koud water uit de koude bron gepompt, opgewarmd door gebruik voor koeling en als warmer water terug in de warme bron gepompt. In tegenstelling tot een doubletsysteem kunnen monobronnen echter eenvoudig dichtbij elkaar worden geplaatst. De systemen beïnvloeden elkaar zelfs positief. GeoComfort voorziet monobronsystemen van een ondergrondse warmtewisselaar. Doordat de wisselaar ondergronds is aangebracht bestaat er geen risico op ontgassing van grondwater door drukverschillen. Dit is van belang, aangezien ontgassing van grondwater tot verstoppingen kan leiden. De monobronsystemen zijn beschikbaar met capaciteiten van 5 tot en met 55 m 3 /uur. GeoComfort voert alle activiteiten die met WKO te maken hebben binnenshuis uit. 1 de voordelen Bedrijfszekerheid dcw maart koeling 17

18 De koude bron wordt gedurende de winter opgeladen, terwijl het datacenter met de koeltoren wordt gekoeld. Het datacenter kan gedurende de herfst en lente worden gekoeld met behulp van vrije koeling. De koeltoren en WKO werken gedurende de zomermaanden samen om het datacenter te koelen. dcw maart koeling 18 paratuur te kunnen garanderen. Servers presteren immers optimaal bij een specifieke temperatuur. Het is dan ook van belang deze temperatuur zoveel mogelijk vast te houden. Een WKO helpt hierbij, aangezien het systeem zeer betrouwbaar is. De onderwaterpomp in het systeem is het enige bewegende onderdeel, wat de kans op technische problemen minimaliseert. De opstarttijd van WKO als noodkoeling is uitermate kort, waardoor bedrijfszekerheid verhoogd wordt. Het systeem bevindt zich veilig onder de grond. Er staan dus geen kwetsbare delen op het dak die onderhevig zijn aan weersinvloeden en calamiteiten. 2 Meer vermogen beschikbaar voor data De datacenterwereld draait om twee grootheden: power & cooling. WKO presteert uitstekend in beide velden. Het systeem verbruikt nauwelijks elektra voor zowel basiskoeling als noodkoeling. Het beschikbare elektrische vermogen kan hierdoor nagenoeg volledig worden gebruikt voor de servers. Dit zorgt dus voor meer capaciteit op de zaal! 3 Energiegebruik Koelinstallaties in datacenters verbruiken over het algemeen veel energie om een datacenter op de gewenste temperatuur te houden. Vrije koeling biedt uitkomst, aangezien hierbij wordt gekoeld met buitenlucht. Deze koude buitenlucht is gratis beschikbaar en kan energieefficiënt door het datacenter gepompt worden. Vrije koeling is echter alleen mogelijk als de buitentemperatuur lager is dan de gewenste temperatuur in het datacenter. Een bepaalde periode van het jaar is de buitentemperatuur in Nederland te hoog om het datacenter te kunnen koelen. Op dit moment springt WKO in en wordt de vrije koeling aangevuld met de in het grondwater opgeslagen koude. Energieverslindende compressiekoeling is hierdoor niet langer noodzakelijk, waardoor aanzienlijk op het energiegebruik wordt bespaard. De energiekosten van het datacenter dalen hierdoor aanzienlijk. 4 Volledig uitbesteed Partijen zoals GeoComfort hebben niet alleen kennis van de eigen techniek maar ook van datacenters. Die branche-specifieke kennis maakt dat het volledige project kan worden uitbesteed, van ontwerp en installatie tot onderhoud en energiebeheer. De klant heeft zelf dus geen omkijken naar WKO en kan zich hierdoor volledig op zijn kernactiviteiten richten. De keuze voor WKO bespaart bedrijven dan ook veel tijd, zorgen en daarmee geld. aandachtspunten Datacentereigenaren en -beheerders die WKO willen implementeren in hun datacenter moeten een aantal aandachtspunten in het oog houden: Het noodzakelijke vloeroppervlak na de realisatie is slechts één m 2. Deze ruimte moet echter wel beschikbaar zijn buiten het datacenter. Daarnaast moeten de bodemomstandigheden geschikt zijn. Door middel van een quick scan kunnen de mogelijkheden voor uw datacenter worden geïnventariseerd. GeoComfort levert WKO als concept. Dit betekent dat het bedrijf de systemen op maat levert aan de klant. In veel gevallen is het hierdoor mogelijk grote delen van de bestaande koelinfrastructuur te

19 Bij het WKO-doubletsysteem zijn de koude en warme bron in aparte boorgaten naast elkaar geplaatst. Een WKO monobronsysteem waarbij zowel de koude als warme bron in één boorgat zijn ondergebracht. behouden en hergebruiken. Bekijk de bestaande koelinfrastructuur in uw datacenter dan ook kritisch en beoordeel in welke mate u deze infrastructuur wilt hergebruiken. Zowel de investeringen in een WKO als de tijd die de bouw van het systeem in beslag neemt worden door het gebruik van koelinfrastructuur tot een minimum beperkt. Het datacenter kan zelfs operationeel blijven tijdens de realisatie van WKO. Vraag om partijen met een track-record in de branche. Wie WKO wil gebruiken maakt de techniek onderdeel van de koeling van een datacenter, waardoor de bronnen cruciaal worden voor het goed presteren van het datacenter. Kies daarom voor een partij die zichzelf in de praktijk heeft bewezen. Niet alleen stelt u hierdoor zeker WKO van kwaliteit te krijgen, ook weet u zeker dat de gekozen partij het systeem zonder problemen kan aanleggen. WKO van GeoComfort heeft in de realisatie een korte doorlooptijd. Een monobronsysteem of doubletsysteem kan in 12 weken worden gerealiseerd, waardoor u in korte tijd gebruik kunt maken van WKO. Hou echter rekening met de vergunningsprocedure (zie verderop). Het is zaak deze vroegtijdig aan te vragen. Kies voor partijen die gezamenlijk staan voor goede overdracht in de verschillende fases in de implementatie van een WKO. Zowel de ontwerp-, realisatie- als beheerfase zijn van groot belang. Een fout in bijvoorbeeld de ontwerpfase kan in een andere fase voor problemen zorgen. Het is dus van belang dat iedere fase goed wordt overgedragen. Het kiezen van partijen die gezamenlijk hiervoor garant staan is dus van belang. Bewaar de bodembalans. Richt u dus niet alleen op koelen, maar ook op verwarmen. Door het toepassen van WKO kan het datacenter in de toekomst de opgeslagen warmte leveren aan de buurman. Hierbij kan een warmtepomp de laagwaardige warmte op een hoger temperatuursniveau brengen dat geschikt is voor ruimteverwarming, tegelijkertijd levert deze warmtepomp koeling aan het datacenter. Denk aan de waterwetvergunning! Als u grondwater wilt onttrekken aan de bodem of water in de bodem wilt infiltreren moet u in het bezit zijn van een waterwetvergunning. Betrek de realiserende en ontwerpende partij bij het aanvragen van deze vergunning. WKO is dus erg interessant voor ieder bedrijf. Een dergelijke systeem helpt bedrijfszekerheid te vergroten en maakt meer vermogen beschikbaar voor servers. Tegelijkertijd kan het energiegebruik van het datacenters aanzienlijk worden teruggedrongen, aangezien energieverslindende compressiekoeling niet langer gebruikt hoeft te worden. Meer weten? Kijk op dcw maart koeling 19

20 HARTING mikt op integrated connectivity Connector- en kabelfabrikant maakt gebruik van ervaringen in industriële markt harting technology group ziet zoveel kansen in de nederlandse datacenter-markt, dat het duitse bedrijf besloten heeft zich nadrukkelijk op dit marktsegment te gaan richten. het bedrijf maakt daarbij handig gebruik van zijn ervaring met zowel bekabelings- als connectortechnologie voor de industrie. dcw maart bekabeling 20 HARTING Technology Group ontwikkelt, produceert en verkoopt industriële connectoren en bekabeling voor data- en voedingtoepassingen, aansluitingen voor apparatuur, netwerkcomponenten en kabelassemblage voor netwerken. De producten worden wereldwijd toegepast in datacenters, fabrieksautomatisering, machinebouw, energiecentrales en telecommunicatie. Een krachtige en solide bekabeling is de ruggengraat van Integrated connectivity en garandeert een snelle en veilige uitwisseling van grote hoeveelheden data. Tot voor kort was HARTING slechts mondjesmaat in de Nederlandse markt voor datacenters en computerruimtes actief. Maar daar Harting biedt momenteel een gestructureerd bekabelingssysteem voor gebruik in zowel datacenters, de industrie en in kantooromgevingen. komt nu verandering in. Managing Director Cor van der Graaf van HARTING BV in Den Bosch ziet eveel kansen in de datacenter-markt. Daarbij denkt hij met name goed gebruik te kunnen maken van de kennis en ervaring die het bedrijf heeft opgedaan in de markt voor industriële bekabeling. industrieel Van der Graaf: Door de jarenlange industriële ervaring die HARTING heeft opgedaan, weten wij als geen ander wat er allemaal bij komt kijken om een robuust en betrouwbaar Ethernet-netwerk te realiseren. Binnen de industrie worden zeer hoge eisen gesteld aan de materiaaleigenschappen van netwerkbekabeling en connectoren. Denk hierbij aan vocht, olie en chemicaliën waar een kabel of connector aan kan worden blootgesteld, maar ook extreme temperaturen en UV-straling zijn hier zeer gebruikelijk. Ook EMC is al lang niet meer een probleem wat alleen maar binnen de industrie voorkomt. Binnen datacenters maar bijvoorbeeld ook kantoren ontstaan steeds meer problemen met EMC door gebruik van onder andere frequentieregelaars voor klimaatregelingen. Om te zorgen dat een Ethernetnetwerk zeer goed bestand is tegen externe EMC invloeden, gebruikt HARTING enkel en alleen afgeschermde kabels en connectoren, stelt Van der Graaf. Dit in tegenstelling tot de tot nu toe gebruikelijke nietafgeschermde ethernetkabels en connectoren. Hiermee wordt vervuiling op het netwerk voorkomen, met alle daarbij behorende storingen. Een aantal jaren geleden was EMC nog niet echt een probleem, maar met de vraag naar hogere transmissiesnelheden en de bijbehorende fretekst: hans vandam is journalist