RBS MARKETS MAGAZINE

Transcriptie

1 RBS MARKETS MAGAZINE april 2012 Jacht op rendement Strategieën om tot 6% te komen Bekijk eerst of je plan reëel is Jean-Paul van Oudheusden (RBS) over het nieuwe beleggingstijdperk Pagina 16 Vooruitblik 2012? Prima beleggingsjaar Alle visies op een rij: van Buffett tot Rogers en van Faber tot Tostrams. Pagina 10 Rating agencies AAAbracadabra De tanende macht van de kredietbeoordelaars Pagina 14 Emerging markets BRIC is back Na een slecht 2011 veren de opkomende economieën weer sterk op Pagina 24

2 Nieuw: maandelijkse seminars en wekelijkse webinars Educatie staat hoog in het vaandel bij RBS. Elke dinsdag om 20:00 organiseren wij een webinar dat u via internet kunt volgen en elke eerste maandag van de maand een seminar op ons hoofdkantoor. Webinars 10 april: RBS AEX Obligaties 17 april: Bakker s Bull/Bear van de maand 24 april: Turbo Thema: grondstoffen 1 mei: De Gouden zes van Michael Groenewoud Seminar 7 mei: Hollandse aandelen Kijk voor meer informatie en om u in te schrijven op rbs.nl/markets of bel (lokaal tarief). rbs.nl/markets Ga naar voor de brochures, de betreffende basisprospectussen en definitieve voorwaarden. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm dan ook van de inhoud van dit document is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik.

3 RBS Markets Magazine april 2012 Editorial Op zoek naar rendement Jean-Paul van Oudheusden, RBS De belangrijkste gebeurtenis op de Europese financiële markten in de afgelopen drie maanden is zonder enige twijfel de uitvoering van twee LongTerm Refinancing Operations (LTRO s) door de Europese Centrale Bank (ECB). Een probleem in de eurozone is dat banken onderling nog nauwelijks geld aan elkaar lenen. Banken dienen daarom hun bezittingen op een andere manier te financieren of bezittingen te verkopen. Het verkoopproces gaat langzaam en bovendien zijn de bezittingen groot. Alternatieve financiering van die omvang ligt niet voor het oprapen. Op 21 december 2011 en 29 februari 2012 stelde de ECB daarom banken in staat om een driejaars lening af te sluiten tegen een zeer voordelige rente van 1 procent. Aan de eerste tranche deden 523 banken mee voor een bedrag van 489 miljard euro, aan de tweede tranche 800 banken voor een bedrag van 529,5 miljard euro. De leningen geven de banken meer tijd om hun balansen te herstructureren. De reactie van de markt is duidelijk. Sinds begin december 2011 is de driemaands Euribor-rente in een rechte lijn gezakt van 1,50 procent naar 0,75 procent. Het rendement op tienjaars Duitse staatsobligaties blijft historisch laag, onder de 2 procent. Door de lage rente was er meer vraag naar meer risicovolle beleggingen. De AEX Index, bijvoor-beeld, steeg in dezelfde periode trendmatig van 300 naar 330 punten, een plus van 10. En het vertrouwen van de markt in de kredietwaardigheid van banken, ook belangrijk voor RBS, nam duidelijk toe gezien de daling van prijzen van zogeheten credit default swaps. De grote vraag nu: is er sprake van een tijdelijk of een structureel effect? Zoals vaak zijn er twee kanten van de medaille. Enerzijds is de LTRO-looptijd van drie jaar een mooie, lange periode waarin veel kan gebeuren. Banken zijn volop bezig met hun herstructurering en men mag aannemen dat er over drie jaar aanzienlijke vorderingen zijn geboekt. Mocht drie jaar toch nog te kort blijken te zijn bestaat altijd de mogelijkheid dat de ECB een nieuwe lening zal uitschrijven. De problemen in het financiële bestel zijn groot, maar over tijd oplosbaar. Anderzijds gaan de bezuinigingen zondermeer ten koste van de economische groei. Dat hoeft geen probleem te zijn als bedrijven zich opnieuw uitvinden, maar brengt zonder enige twijfel grote risico s met zich mee. Niet in de laatste plaats bestaan die risico s uit sociale onrust onder de bevolking, die zoals de politiek nu wordt bedreven nog jarenlang met financiële tegenvallers zullen worden geconfronteerd. De opkomende markten worden vaak als reddende factor voor economische groei gezien. China rappor teerde onlangs echter een groeicijfer van 7,5 procent: hoog, maar lager dan dat het in decennia is geweest. Met de lage rentestanden blijft de uitdaging voor beleggers en vermogenden alom aanwezig. Bij RBS Markets zijn wij tevreden over onze activiteiten. Door de ontwikkelingen op de markten hebben onze RBS Obligaties zonder uitzondering mooie koersstijgingen laten zien. En met een financieringsrente van ongeveer 2,5 procent zijn bieden Turbo s met een lage hefboom momenteel een heel aantrekkelijke verhouding tussen risico en rendement ten opzichte van bijvoorbeeld een directe belegging in aandelen. De aanhoudend lage rente heeft ons wel doen besluiten om naast de AEX Obligaties een nieuwe productlijn van Memory Coupon Notes uit te geven, om concreet te laten zien hoe ook in deze markten met een gecalculeerd risico effectieve rendementen van 6 of 7 procent gerealiseerd kunnen worden. U leest er meer over in dit magazine. Tot slot wil ik u berichten dat het RBS Markets Magazine helaas in huidige vorm niet langer financieel te verantwoorden is en zal ophouden te bestaan. Wij blijven u op de hoogte houden van actuele beleggingskansen via onze nieuwsbrieven, seminars en webinars en beraden ons nog op een andere manier om u ook in de toekomst in uw leesbehoefte te kunnen voorzien. Ik wens u veel leesplezier en succes met uw beleggingen toe, Namens het team van RBS Markets, Jean-Paul van Oudheusden 3

4 Inhoud RBS Markets Magazine april 2012 RBS MARKETS MAGAZINE Nieuws 6 Nieuws Rogers: Vooruitzichten blijven goed Grondstoffengoeroe Jim Rogers blijft geloven in de mogelijkheden van China. 6 Tien geboden voor beleggers Jeremy Grantham heeft tien geboden voor beleggers opgesteld. Beleggers kunnenmet behulp hiervan rationelere beslissingen nemen. 7 Vooruitblik 10 Indices 24 Markten Emerging markets De aandelenindices van de BRIC-landen zakten in 2011 genadeloos door hun hoeven. Wordt 2012 het hersteljaar? 24 Indexoverzicht De best presterende index dit jaar is de Egyptische EGX30. De slechtste performer is de Indonesische LQ Technische Analyse: Indices De visie van technisch analist Nico Bakker op de AEX, Dow Jones, Nikkei 225 en euro-dollar. 28 Grondstoffen Hoe belangrijk is Iran voor de olieproductie en dus ook voor de olieprijs? Kan goud nog hoger? 30 Grondstoffen 30 Grondstoffenoverzicht Commodities zijn 2012 goed begonnen. De beste resultaten kwamen van de edelmetalen en dan vooral zilver. 32 Technische analyse: grondstoffen De goud- en olieprijs technisch geanalyseerd door Nico Bakker. 33

5 RBS Markets Magazine april 2012 Inhoud Inhoud april 2012 Interview 16 Strategieën 20 Een nieuw tijdperk De huidige financiële wereld dwingt beleggers om hun verwachtingen bij te stellen, aldus Jean-Paul van Oudheusden. Koersen en rendementen Royal Obligaties 36 Certificaten Ontwikkelde markten 37 Opkomende markten 37 Grondstoffen 38 Thema s 38 Vastgoed 39 Overig 39 Turbo s Aandelen 39 Indices 46 Grondstoffen 48 Obligaties 50 Valuta 50 Beleggingsfondsen 50 Jacht op rendement In de huidige markt toch 5 of 6 procent rendement? Het kan! Twee scenario s met de bijbehorende producten vormgegeven door Marcel Tak. Vooruitblik 10 Goeroes over 2012 RBS Markets Magazine vroeg de grote internationale en nationale beleggingsgoeroes naar hun visie op Service 52 Beleggen in Turbo s op olie Hoe werkt een Turbo op olie? Wat zijn de gevolgen van contango en backwardation op zo n Turbo? 52 Lezersvragen RBS geeft antwoord op al uw beleggingsvragen. 54

6 Chapeau Nieuws RBS Markets Magazine april 2012 China Rogers: Vooruitzichten blijven goed Het gaat helemaal niet mis in China. Jim Rogers vertelt in het kort waarom hij denkt dat China er juist goed voor staat. China-doemdenker Jim Chanos heeft het mis wat China betreft. De vooruitzichten van dat land blijven goed, zegt grondstoffengoeroe Jim Rogers in een interview met het Amerikaanse Business Insider. De mensen die zeggen dat China in de problemen gaat komen, zeggen dat al drie jaar. Uiteindelijk zullen ze een keer gelijk krijgen, zegt Rogers. Tot nu toe hebben ze het helemaal mis, al jarenlang. China zal overigens zeker tegenslagen kennen, erkent hij, net zoals de Verenigde Staten in de negentiende eeuw maar liefst vijftien depressies kende voordat het land in de twintigste eeuw de wereld economisch gezien veroverde. China zag drie- tot vierhonderd jaar lang achteruitgang. In 1978 begon daar verandering in te komen. Het land heeft een lange geschiedenis van ondernemerschap en kapitalisme, er is kennis en veel Chinezen in andere delen van de wereld die geld en managementkwaliteiten terugbrengen. Daarnaast is er veel spaargeld: de Chinezen sparen ge- Grondstoffengoeroe Jim Rogers middeld meer dan 35 procent van hun inkomen. Mocht er iets misgaan, hebben ze dus iets om op terug te vallen, in tegenstelling tot de Verenigde Staten en andere delen van de wereld. De vastgoedproblemen in China zijn heel anders dan die in Dubai, stelt Rogers. Als Chanos zegt dat het knappen van de vastgoedzeepbel in China duizend keer erger zal zijn dan in Dubai, heeft hij het niet goed begrepen. De economie in Dubai was gebaseerd op vastgoedspeculatie, en niets anders. China heeft een groeiende populatie, goedkope arbeidskrachten, hoogopgeleide arbeidskrachten, enkele natuurlijke hulpbronnen en grote financiële reserves. Rogers kijkt niet naar de groeicijfers die de overheid naar buiten brengt, want die zijn allemaal nep. Niemand weet hoeveel China groeit, inclusief China zelf. De cijfers zijn irrelevant, stelt Rogers. China doet het beter dan de meeste landen, en dat zal zo blijven. Dat wil niet zeggen dat er geen recessie komt, maar al het spaargeld betekent dat de Chinezen geld zullen blijven uitgeven. Bron: businessinsider.com, 8 maart 2012 Midden Oosten Veilig beleggen in Israël Sinds de oprichting van de staat in 1948 ligt het land geregeld onder vuur. Ook nu is het met problemen in Syrië en dreigende taal vanuit Iran niet kalm in de regio. Toch is het prima beleggen in Israël. Het laatste decennium heeft de index in Tel Aviv 7,6 procent rendement opgeleverd, na verrekening van de volatiliteit. Israël noteert met stip bovenaan de Bloomberg Riskless Return Ranking. Israël laat Hongkong en Noorwegen achter zich op de ranglijst van Bloomberg. Ook de dividenduitkeringen in Israël liggen hoger dan in an- dere ontwikkelde markten. Het dividendrendement op de TA- 25 index bedraagt 3,49 procent. De economie van het land is sterk op technologie en export gericht. Israël trekt diverse internationale beleggers aan. Aan het roer van de centrale bank staat Stanley Fischer, die de economie met stimuleringsmaatregelen uit het slob wist te trekken. Ondertussen groeit de Israëlische economie dubbel zo snel als de Amerikaanse en overtreffen de groeipercentages de G10 ruimschoots. Export bedraagt 40 procent van de economie. De hightech-industrie neemt daarvan weer bijna de helft voor haar rekening. Superbelegger Warren Buffett gelooft ook in het kleine land. Als je naar het Midden-Oosten gaat om olie te zoeken, sla dan Israël over. Als je op zoek bent naar hersens, stop dan bij Israël. Je hoeft nergens anders heen te gaan. Buffett schrijft het succes van het land toe aan de technologische innovaties. Het land draagt bovengemiddeld bij aan ondernemingen met een notering in de Nasdaq. Bron: Bloomberg, 8 maart

7 RBS Markets Magazine april 2012 Chapeau Nieuws Aandelen Tien geboden voor beleggers Jeremy Grantham, Chief Investment Strategist bij de Amerikaanse vermogensbeheerder GMO, is van mening dat, economisch gezien, de komende jaren allesbehalve gemakkelijk zullen worden. Grantham denkt dat gezien de inflatie van de komende jaren, alle staatsobligaties (met uitzondering van de opkomende markten) verliesgevend zullen zijn. Dit wil niet zeggen dat beleggers zich op de aandelenmarkten moeten storten want ook aandelen zullen de komende jaren maar magere rendementen opleveren, aldus Grantham. Om beleggers te begeleiden in hun tocht door de beleggingswereld, heeft Grantham daarom de tien geboden voor beleggers opgesteld die hiernaast staan weergegeven. Passief beleggen Ga uit van de geschiedenis. Uiteindelijk zal de markt zichzelf herstellen. Als belegger moet u 2. geduld hebben totdat dat gebeurt Leen nooit geld om te investeren, schulden zijn vernietigend. Zet niet al uw geld op één paard maar diversifieer. 4. Wees geduldig en houd focus op de lange termijn. Bouw een veiligheidsmarge in. (H)erken je voordelen ten opzichte van de professionals. Wacht bijvoorbeeld op het juiste moment om toe te slaan. Probeer altijd optimistisch te blijven, maar sluit uw oren niet voor negatief of slecht nieuws. Probeer in sommige gevallen moedig te zijn en vertrouw op uw eigen analyses. 8. Weersta de massa en koester vooral cijfers. Negeer kortetermijnnieuws en probeer marktbubbels te vermijden Maak het niet moeilijker dan het is, het is echt best simpel. Boven alles geldt Blijf uzelf trouw. Ken uw eigen krachten en zwakheden en trek daar de noodzakelijke lering uit. Jeremy Grantham Veel van deze regels lijken behoorlijk logisch, maar volgens Grantham gaan beleggers hier maar al te vaak aan voorbij. Door middel van het volgen van deze regels zal een belegger rationelere beslissingen maken en dus niet in de eerste de beste valkuil stappen, aldus Grantham. Bron: Marketwatch 26 februari en IexProfs 28 februari Foto: ipe.com Exchange Traded Products steeds populairder Marktaandeel per eind februari 2012 Aandelen ontwikkelde landen 56,5% Aandelen opkomende landen 14,0% Obligaties 16,2% Grondstoffen 11,5% Overig 1,8% Bron: Blackrock, ETP Landscape industry summary February 2012 Het aantal Exchange Traded Products (ETP s; passieve beleggingsproducten) neemt de afgelopen maanden wereldwijd gigantisch toe. Gedurende de periode februari 2011 tot februari 2012 nam het aantal ETP s met meer dan 20 procent toe. Het resultaat hiervan is dat het totale vermogen dat met de ETP s gemoeid gaat ook is toegenomen. Eind februari 2011 bedroeg dit bedrag nog miljard dollar, eind februari 2012 is dit gestegen tot miljard dollar. Binnen de ETP s deed vooral de categorie aandelen opkomende landen het goed. Tijdens de eerste twee maanden van dit jaar stroomde er maar liefst 14,5 miljard dollar deze categorie binnen. Ter vergelijking: in heel 2011 kwam er maar 9,7 miljard dollar aan nieuw kapitaal binnen. Ook de categorie obligaties mag niet klagen met een year-to-date totaal van 13,5 miljard dollar aan nieuwe instroom. Investment grade en high yieldobligaties ETP s namen samen bijna deze gehele inflow voor hun rekening met 12,9 miljard dollar. Ondanks de enorme inflow van de categorieën aandelen opkomende landen en obligaties, is de lijstaanvoerder binnen de ETP s nog altijd aandelen ontwikkelde landen. Eind februari bestond de totale ETP-markt voor 56,5 procent uit deze categorie. Obligaties en aandelen opkomende landen volgden op geruime afstand met respectievelijk 16,2 en 14 procent. De grootste uitgever van Exchange Traded Products was eind februari ishares. Het assets under management-marktaandeel van ishares bedroeg 39 procent. State Street en Vanguard volgen op met respectievelijk 17 en 12 procent marktaandeel. Bron: Blackrock, ETP Landscape industry summary February

8 Chapeau Nieuws Producthighlight RBS Markets Magazine april 2012 AEX Memory Coupon Note Denkt u dat aandelen in de komende tijd beter renderen dan obligaties, maar verwacht u dat de AEX Index niet zo sterk zal stijgen of misschien wel zal dalen? Kijk dan eens naar de Memory Coupon Notes van RBS. Deze zijn er nu met mogelijke coupons van 6,5 en 7,5 procent. Verschillen tussen AEX Obligaties en de Memory Coupon Notes RBS AEX Obligatie AEX Memory Coupon Note Het woordje coupons suggereert misschien dat de Memory Coupon Note meer een product is voor obligatiebeleggers. Dat kan, maar in een obligatieportefeuille past de RBS AEX Obligatie, met een garantiestructuur, wellicht beter. De Memory Coupon Note is een product met een meer offensief karakter. Het heeft geen garantiestructuur en heeft een aandelenindex als onderliggende waarde. Hoe werkt de Memory Coupon Note? De percentages, 6,5 of 7,5 geven meteen het maximaal te behalen rendement aan van het beleggingsproduct, als de AEX Index in ieder geval op de laatste peildatum niet lager staat dan 220 (7,5 procent) of 200 (6,5 procent coupon) punten. De notes hebben een looptijd van drie of vijf jaar en dus de AEX Index als onderliggende waarde. De startwaarde van de AEX Index is 321,87 punten. Jaarlijks wordt op de peildatum de stand van de AEX Index vastgesteld. De startwaarde is belangrijk bij het bepalen van de aflossing. Uitgevende instelling RBS RBS 100 procent terugbetaling van de hoofdsom op de afloopdatum? Jaarlijkse coupon De volgende scenario s zijn mogelijk. Voor het gemak gebruiken we even de AEX Memory Coupon Note 6,5% als voorbeeld: Als de index op de jaarlijkse peildatum op of boven 200 punten noteert, is er een uitkering van 6,5 procent. Als de AEX Index op de jaarlijkse peildatum minder dan 200 punten noteert, is de uitkering over dat jaar 0 procent. Als op één van de volgende (jaarlijkse) peildata de index weer op minstens 200 punten staat, worden naast de couponuitkering over het betreffende jaar, inclusief de eerder niet uitgekeerde coupons, uitbetaald. De aflossing wordt eveneens bepaald aan de hand van de stand van de AEX Index. Als de index op de einddatum op minimaal 200 punten staat, is de aflossing op 100 procent (daarnaast is er de 6,5 procent uitkering). Als de index op de laatste peildatum op minder dan 200 punten noteert, neemt de belegger het gehele koersverlies van de AEX Index ten opzichte van de startwaarde voor zijn rekening. Ja Afhankelijk van de stand van de AEX op de peildatum Niet altijd, afhankelijk van de stand van de AEX op de laatste peildatum Afhankelijk van de stand van de AEX op de peildatum Memory-element Nee Ja Dagelijks verhandelbaar Ja Ja Bron: RBS Markets, 2 maart 2012 De kosten van de Memory Coupon Notes bedragen 0,5 procent per jaar en zijn daarmee vergelijkbaar met bijvoorbeeld ETF s, die de laatste tijd veel aandacht krijgen als kostenefficiënte oplossingen. Productrecensent Marcel Tak schrijft in zijn recensie over de Memory Coupon Note op IEXProfs.nl over de kosten: Ik ben aangenaam verrast door de poging die RBS doet tot scherpere spreads (verschil tussen bied- en laatprijs) te komen. Dat deed de bank al met zijn kortlopende obligaties. Nu wordt aangegeven dat onder normale omstandigheden de spread van dit product 0,75 procent zal zijn. Dat is in ieder geval beter dan de gebruikelijke 1 procent die voor dit soort producten geldt. Meer informatie over dit product en het prospectus kunt u vinden op: aspx?pageid=599 Fleur van Dalsem De Memory Coupon Notes van RBS Naam ISIN Ref. Coupon Coupongrens Peildatum Afloopdatum Bied Laat AEX 6,5% Memory Coupon Note februari AEX 7,5% Memory Coupon Note februari NL ,50% ,81 100,56 NL ,50% ,12 99,87 Bron: RBSmarkets.nl, 2 maart

9 Net zo beleggen als Jim Rogers? Jim Rogers is s werelds meest bekende grondstoffenexpert. Samen met RBS heeft hij de RICI Enhanced SM Index gelanceerd waarmee u in 36 grondstoffen kunt beleggen. Deze Index is over de afgelopen vijf jaar met 39% gestegen*. Beleg ook in de RICI Enhanced SM Index met het RICI Enhanced SM Certificaat: Met 1 transactie beleggen in 36 grondstoffen waaronder goud, olie en maïs Profiteren van een dynamische grondstoffenfuture strategie Uitgevende instelling: The Royal Bank of Scotland plc (A/A/A2, d.d. 22 maart 2012) Dagelijks verhandelbaar, ISIN code: NL Ga naar: of bel (lokaal tarief) * periode: 19/3/ /3/2012 rbs.nl/markets De waarde van uw belegging kan fl uctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Ga naar voor de brochure en het prospectus. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm dan ook van de inhoud van dit document is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. Jim Rogers, James Beeland Rogers Jr, Rogers, Rogers International Commodity Index, RICI en RICI Enhanced SM zijn (geregistreerde) merknamen van Beeland Interests Inc. Beeland Interest Inc is eigendom van James Beeland Rogers Jr. De namen Jim Rogers en James Beeland Rogers Jr. zijn intellectueel eigendom van James Beeland Rogers Jr. Beeland Interest Inc en James Beeland Rogers Jr. zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van dit product, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van dit product gegeven.

10 Chapeau Vooruitblik RBS Markets Magazine april 2012 Goeroes over 2012 Zelfs de grote beleggingsgoeroes zitten met hun handen in het haar. Waar moeten beleggers naartoe met hun geld? Ondergewaardeerde aandelen krijgen de meeste stemmen. Voor het eerst in zijn zestigjarige carrière weet superbelegger George Soros niet zo goed wat hij moet adviseren. Rijk worden? Laat dat maar even zitten, eerst zien te overleven. Niet alle befaamde goeroes laten zich zo in de kaarten kijken. Maar Soros is zeker niet de enige die zich ernstige zorgen maakt over de megaschulden die de westerse economie op zich heeft geladen. Onbetrouwbare debiteuren en oplopende inflatie maken de (staats)obligatiemarkt voor de meeste topbeleggers een no-go area. Volgens Warren Buffett behoren obligaties tot de gevaarlijkste beleggingen die er zijn. Meer heil zien de goeroes in aandelen of grondstoffen, vooral landbouwproducten. Zo vindt die laatste categorie in Jim Rogers al jaren een vurig pleitbezorger. De meeste stemmen gaan naar ondergewaardeerde aandelen. Al lopen de meningen uiteen over emerging markets en vooral China. Voorspelt Anthony Bolton gouden bergen, Marc Faber bereidt zich voor op het uiteenspatten van de bubbel. Ook goud roept verschillende emoties op. Faber vindt de prijs van het edelmetaal laag, terwijl Soros het kwalificeert als de ultieme zeepbel. Onverbeterlijke optimisten kunnen zich het beste bij Bolton vervoegen. Waar de overige goeroes somberen over de vooruitzichten van de wereldeconomie en de financiële wereld, verwacht hij binnen twee jaar een onvervalste bullmarket. Warren Buffett Aandelen behouden koopkracht Warren Buffett staat in de top-drie van rijkste mensen ter aarde. Hij wordt beschouwd als een van de succesvolste beleggers, met Berkshire Hathaway als beleggingsvehikel. Warren Buffett maakt in zijn jaarlijkse brief aan aandeelhouders van zijn fonds Berkshire Hathaway gehakt van de schijnveiligheid van obligaties en geldmarktfondsen. Men denkt dat zij veilig zijn, maar in werkelijkheid behoren zij tot de gevaarlijkste beleggingen die er zijn. De laatste eeuw hebben deze instrumenten de koopkracht van beleggers in vele landen verwoest. Wat vinden de Nederlandse goeroes? De visie van Nederlandse goeroes op beursjaar vindt u op pagina 13! obligaties, goud En dat zal ook in de toekomst blijven gebeuren, is Buffett s overtuiging. Dat komt doordat politici soms beleid moeten voeren dat de inflatie aanjaagt. Een hoge rente kan wat goedmaken, maar de huidige tarieven compenseren het risico van koopkrachtverlies in de verste verte niet. Ook in goud heeft Buffett geen fiducie, vooral omdat het een levenloos materiaal is waaruit niets voortkomt. Je kunt knuffelen met een goudstaaf, maar die zal niet reageren. De run op goud van de afgelopen tien jaar vergelijkt Buffett met de uiteengespatte zeepbellen van internet en de huizenmarkt. De prijs van dollar per ounce vindt hij verbijsterend hoog, terwijl de productie ook nog eens gestaag stijgt. Bedrijven als Coca-Cola en IBM, landbouw en onroerend goed, daar moet de belegger volgens Buffett nu zijn. In een tijd van inflatie behouden deze producten idealiter koopkracht, bij minimale kapitaalinvesteringen. In de toekomst zal de Amerikaanse bevolking meer goederen vervoeren, meer consumeren en meer leefruimte nodig hebben dan nu. De waarde van deze cashcows zal niet worden bepaald door het ruilmiddel geld of goud maar door hun capaciteit om melk te produceren. En de eigenaren van de koeien krijgen de verkoopopbrengsten van die melk. Berkshire s doel is daarom om de investeringen in eersteklasbedrijven op te voeren. Deze categorie zal volgens Buffett over elke langere periode bezien outperformen, en is bovendien veruit de veiligste belegging. aandelen Bronnen: Warren Buffett, Chairman s Letter 2011, 25 februari 2012; InvestorPlace.com, 7 Warren Buffett Stocks Dishing Up Double-Digit Gains; Financials lead Berkshire Hathaway s portfolio so far in 2012, 3 februari

11 RBS Markets Magazine april 2012 Vooruitblik Chapeau Jim Rogers 2012 is prima beleggingsjaar Grondstoffenspecialist Jim Rogers is de bedenker van de Rogers International Commodity Index. Rogers woont in Singapore, omdat Aziatische markten volgens hem de toekomst hebben. Goeroe Jim Rogers verheugt zich op een mooie voortzetting van dit beleggingsjaar. Niet door fundamentele verbeteringen, maar doordat het een verkiezingsjaar is in de Verenigde Staten, maar ook op vele andere plekken. Dat betekent dat er enthousiast geld in de economie wordt gepompt om de kiezer te paaien. Pas over 2013 moeten we ons zorgen gaan maken. Voor 2014 is paniek op zijn plaats, aldus Rogers. Omdat geld bijdrukken leidt tot een hogere inflatie, kiest hij voor beleggingen die daartegen beschermen. Opnieuw steekt de goeroe de loftrompet over grondstoffen, zoals metalen (goud, zilver) en landbouwproducten (rijst). Zijn redenering: mocht de economie opveren, dan zit je goed met grondstoffen omdat de vraag aantrekt en er tekorten ontstaan. Valt de economie tegen, dan zit je al even goed met grondstoffen omdat zij waardevast zijn. De aandelenkoersen zullen in zo n situatie terugvallen, aldus Rogers. Hij gaat momenteel short op Amerikaanse technologieaandelen, Europese aandelen en emerging markets. aandelen Wat er ook gebeurt, goud gaat het komende decennium veel verder stijgen, is Rogers overtuiging. Een dip in de prijs vormt volgens de goeroe een uitstekend koopmoment. Voor wie nu wil instappen tipt hij zilver, dat aantrekkelijker is geprijsd. Na het verkiezingsjaar gaan we het volgens Rogers voor onze kiezen krijgen. De wereld heeft krankzinnige hoeveelheden geld uitgegeven die zij niet bezit, en dat gaat een keer terugkomen. De crisis die daaruit zal volgen zal veel erger zijn dan die in 2008, omdat de schulden veel hoger zijn en niet nog eens zo snel kunnen worden vermeerderd. zilver, rijst Bronnen: CNBC, 28 februari 2012; The Economic Times, Gold to rise much higher in this decade, do not sell it, 22 februari 2012; CNBC: 100% Chance of Crisis, Worse Than 2008, 9 november 2011; CNBC, 27 december 2012; CNBC, 28 december 2012 George Soros Overleven belangrijker dan rijk worden In deze tijden is het belangrijker om te overleven dan rijk te worden. Dat zegt superbelegger George Soros. De huidige economische omgeving vindt hij heftiger en moeilijker dan hij ooit eerder heeft meegemaakt. Voor het eerst in zijn zestigjarige carrière geeft Soros toe dat hij niet goed weet wat hij moet doen. De belegger kan zich volgens hem maar het beste richten op de lange termijn. Hij kiest voor ondergewaardeerde aandelen die over de lange termijn weten te overleven, en adviseert de rest in cash aan te houden. Zelf heeft Soros in het vierde kwartaal van vorig jaar zijn beleggingen in technologieaandelen opgevoerd van een kleine 17 procent tot bijna 24 procent. Aan goud de ultieme zeepbel brandt hij zijn vingers niet. goud Volgens de goeroe beleeft de wereld een van de gevaarlijkste periodes in de moderne geschiedenis. Zo dreigen in Europa chaos en conflicten, en zou het wereldwijde economische systeem wel eens in zijn geheel kunnen instorten. We staan voor een extreem moeilijke tijd, in veel opzichten vergelijkbaar met de depressie in We dreigen terecht te komen in een decennium of meer van stagnatie, of erger. In het beste geval wacht ons een deflatoire omgeving, in het slechtste geval een instorting van het financiële systeem. Soros bekritiseert de houding van Duitsland. Als Duitsland andere Europese landen dwingt om te bezuinigen op de overheidsuitgaven, zal dat volgens hem leiden tot deflatie. Het enige sprankje hoop ziet Soros dit jaar in de emerging markets, door de democratische hervormingen aldaar. aandelen, cash George Soros runt onder meer het befaamde Quantum Fund. In 1992 maakte hij de grootste winst die ooit in één handelsdag is behaald: met speculatie tegen het Britse pond verdiende hij 1 miljard dollar. Bronnen: Advisorone.com, George Soros 8 Bold Predictions From the Tiger Den, 9 februari 2012; Newsweek Magazine, George Soros on the Coming U.S. Class War, 23 januari 2012; Speech George Soros, World Economic Forum 2012 in Davos, 25 februari 2012; Gurufocus.com, George Soros Buys Google and Comverse Tech, 15 februari

12 Chapeau Vooruitblik RBS Markets Magazine april 2012 Anthony Bolton Beleggers kiezen voor emerging markets China is in 2012 the place to be, zegt Anthony Bolton, manager van het China Special Situations Fund van fondsenhuis Fidelity. Afgelopen jaar heeft zijn fonds een veer moeten laten, maar dit jaar wordt beter, belooft de goeroe. Door hoge overheidsschulden en magere economische vooruitzichten zullen westerse beleggers volgens Bolton hun heil zoeken bij sneller groeiende emerging markets als China. Ik zeg niet dat China immuun is voor een groeivertraging in de ontwikkelde landen, maar de groei zal nog altijd 7,5 tot 8 procent bedragen. De inflatie in China, punt van zorg in 2011, begint volgens Bolton al te zakken. Dat neemt de noodzaak tot renteverhogingen weg. Favoriete sectoren zijn consumentenartikelen, bijvoorbeeld warenhuisketen Golden Eagle, en diensten, zoals de gezondheidszorg. Al zullen zij van de lagere groei wel iets merken, de komende vijf tot tien jaar hebben zij volgens Bolton de beste vooruitzichten. Dat is te danken aan structurele trends. Zo verschuift de focus van de economie van export naar binnenlandse consumptie, omdat tijdens de financiële crisis pijnlijk is gebleken hoe afhankelijk China is van de rest van de wereld. Ook over de aandelenbeurzen elders in de wereld is contrair belegger Bolton positief, vanwege lage waarderingen en een zeer negatief sentiment. Amerikaanse kwaliteitsaandelen hebben zijn voorkeur. Binnen twee jaar verwacht hij zelfs een bullmarkt. Er is een massa geld beschikbaar, de rentetarieven zijn zeer laag en dat kan op een gegeven China, Amerikaanse aandelen moment een geweldige bullmarkt in aandelen veroorzaken. Zaak is om er op tijd bij te zijn, aldus Bolton. In de 28 jaar dat Anthony Bolton manager was van het Fidelity Special Situations Fund groeide het fonds gemiddeld met 19,5 procent per jaar. Een paar jaar geleden verhuisde hij naar Hongkong en lanceerde het China Special Situations Fund. Bronnen: The Telegraph, Anthony Bolton: 2012 will be China s defining year, 12 december 2011; The Financial Times, I still believe in China, says Bolton, 16 december 2011 Marc Faber De goudprijs is nu laag De beleggingsvisie van Marc Faber staat bekend als contrair en negatief, vandaar zijn bijnaam Dr Doom. Een week voor de crash van oktober 1987 adviseerde Faber zijn klanten uit aandelen te stappen. Blijf van staatsobligaties af, koop aandelen en goud. Dat is in het kort de beleggingsvisie van Marc Faber. Over de wereldeconomie als geheel is hij uitgesproken pessimistisch. Ik ben negatief over de vooruitzichten voor de wereld. We proberen de crisis die is veroorzaakt door excessieve schuldenaanwas en leverage op te lossen met nog meer schuld en leverage. Daarmee schuiven we het probleem alleen maar voor ons uit. De economie gaat een keer keihard onderuit, maar tot die tijd kunnen aandelen volgens de goeroe scoren. In de koersen zit al behoorlijk slecht nieuws verwerkt en er is geen reden om te vrezen dat zij verder zullen terugvallen, aldus Faber. Ik houd sterke aandelenmarkten voor mogelijk, net als stijgende prijzen van grondstoffen en metalen. Mochten de aandelenbeurzen dit jaar onderuit gaan, dan zal de Amerikaanse centrale bank volgens Faber weer geld bijdrukken, net als op indirecte wijze de Europese Centrale Bank. Om dezelfde reden blijft goud op middellange termijn een vluchthaven. Faber: Afgezet tegen de monetaire politiek, staatsobligaties staatsschulden, toegenomen rijkdom in de wereld en de internationale reserves, is de goudprijs laag. Over China is hij minder te spreken. Als we een zeepbel definiëren als een periode van excessieve groei en kunstmatig lage rentetarieven, heeft China nu een enorme zeepbel. Het uiteenspatten daarvan zorgt meestal voor een harde landing. Dit baart mij meer zorgen dan de situatie in Europa. Meer fiducie heeft hij in andere emerging markets als Thailand, Indonesië en India, bijvoorbeeld in hun bankensector. Mensen denken dat Aziatische landen afhankelijk zijn van hun export naar het westen, maar dat klopt helemaal niet. De laatste tien jaar is de binnenlandse markt significant gegroeid. Lizanne Schipper aandelen, goud Bronnen: Gurufocus.com, Marc Faber and Jim Rogers: Bullish on Gold, Bearish on U.S., Europe and Disagreements on China, 7 december 2011; CNBC, 19 januari

13 RBS Markets Magazine april 2012 Vooruitblik Chapeau Wat vinden de Nederlandse goeroes? De visie van Nederlandse goeroes op beursjaar 2012 loopt sterk uiteen. Van klappen van jewelste (Guy Boscart) tot koerssprongen van ruim 10 procent (John Beijer). Maar over één ding zijn zij het eens: het wordt een volatiel jaar. Hoewel de dalende trend van de AEX is gebroken, blijft de aandelenmarkt dit jaar wispelturig. Dat voorspelt technisch analist Royce Tostrams. In het beste geval stijgt de AEX de komende maanden naar 345 of 347, maar in het slechtste geval duikt de index onder de 300 punten. Voor Tostrams zou zo n dip het sein zijn om weer op het koperspad te gaan. Volatiliteit bepaalt in 2012 het beeld, zowel voor de Europese als voor de Amerikaanse beurzen, aldus de goeroe. De langetermijnbelegger maant hij daarom tot behoedzaamheid ; ruim hooguit de helft van de portefeuille in voor aandelen. Royce Tostrams is hoofdredacteur van het Weekblad Technische Analyse Online en van de website In 2008 ging de markt strak omlaag, in 2009 scherp omhoog. Op zo n duidelijke trend kunnen beleggers makkelijker inspelen dan op een volatiele markt. Maar ook die biedt volgens Tostrams kansen, vooral voor speculatievere beleggers. Zij kunnen geld verdienen met Turbo s, die dankzij hun hefboom juist in een grillige markt stevige winsten kunnen boeken. Foto: 4Nieuws.nl Guy Boscart is oprichter van de website en beursanalist op intermarket-gebied. Ook goeroe Guy Boscart vindt Turbo s bij uitstek geschikt voor de huidige markt, die wordt bepaald door snelheid en onvoorspelbaarheid. Een correctie acht hij het meest waarschijnlijk. In 2011 bodemde Wall Street op punten, daar zitten we nu alweer 30 procent boven. Dat gaat een keer draaien. Doordat in de Verenigde Staten 70 procent van de aandelenhandel van computerprogramma s komt, zal de terugval behoorlijk zijn. Op korte termijn hangt volgens Boscart alles af van de Europese en Amerikaanse overheden. Zo lang zij de economie ondersteunen, hebben de beurzen weinig te vrezen. Maar er komt een moment dat de geldkraan dicht gaat. Dan wordt het moeilijk. Op economisch vlak verwacht de goeroe zware tijden vanaf volgend jaar, maar de aandelenbeurzen zijn waarschijnlijk eerder aan de beurt. Om te beginnen Wall Street. Ik vrees dat we nu een aanloop nemen naar de top en dat er een klap volgt. Er kan heel snel 10 procent vanaf. En als Wall Street een veer laat, springt de veer in Europa. We krijgen klappen van jewelste. Ook olie en goud zijn te duur, vindt Boscart. Het is niet gezegd dat we nu al op het hoogste punt zitten, maar die correctie komt er. Marktbreed gaan we naar een lager niveau. Een rooskleuriger visie heeft speculatieve belegger John Beijer. Hij verwacht dat de beurzen dit jaar juist verder opstomen. In 2011 waren zij speelbal van de politiek. Nu is het optreden daadkrachtiger, vooral door de Europese Centrale Bank. Dat geeft een boost aan de handel. De financiële markten lopen vooruit op economisch nieuws. Beijer voorziet dat over een of twee jaar ook de economie in Europa weer herstelt. John Beijer is oprichter en CEO van de website www. turbotrends.nl. Beijer is gespecialiseerd in Turbo s en futures. Voor dit jaar is Beijers koersdoel voor de AEX 370 punten. Binnen Europa tipt hij naast de AEX de Duitse aandelenindex DAX, waarvoor hij dit jaar 10 procent extra winst voorspelt. Wall Street vindt Beijer nu wat te duur. Ik zie meer kansen in Europa. Favoriet is de financiële sector. Daarnaast zit er volgens Beijer muziek in grondstoffen. Zilver, dat net als de financiële sector vorig jaar harde klappen incasseerde, staat bovenaan de wensenlijst. 13

14 Chapeau Kredietwaardigheid RBS Markets Magazine april 2012 AAAbracadabra Obligatiebeleggers voeren lange tijd blind op de credit ratings van bureaus als Moody s en Standard & Poor. Niet verstandig, zo bleek in de kredietcrisis. De ratingbureaus zijn inmiddels strenger, maar de markt is niet meer zo onder de indruk van downgrades. AAA staat voor Wat zegt een rating over een debiteur, in begrijpelijke taal? AAA Zeer kredietwaardig en solide AA+ tot BBB- Kredietwaardig genoeg om weinig kans te lopen op verlies van uw geld BB+ tot B- Speculatief; oppassen CCC+ en CC Zéér speculatief; maar zien of er wordt terugbetaald CCC- tot C Erg weinig kans op terugbetaling D Failliet AAA. Het zijn de drie meest geruststellende letters in het wereldwijde financiële verkeer. Of althans, dat zouden ze moeten zijn. AAA spreek uit Triple A staat voor degelijk, solide, kredietwaardig en betrouwbaar. Bedrijven, banken of overheden die zich mogen tooien met die drie letters zijn, in de ogen van de markt, de veiligste partijen op deze planeet om zaken mee te doen. De Nederlandse overheid is zo n partij, de Duitse staat ook, maar bijvoorbeeld ook de Rabobank of de Bank Nederlandse Gemeenten. Hoewel? Zo kort geleden als 2009 maakten Spanje en Ierland inmiddels twee van de grootste probleemkinderen van Europa ook nog deel uit van dat selecte clubje supersolide zakenpartners. In twee jaar tijd is de perceptie daarover radicaal bijgesteld en gaat niemand er nog voetstoots van uit dat deze landen hun schulden tot de laatste cent mèt rente zullen terugbetalen. Een AAA-stempel is dus niet eeuwig houdbaar. Sterker, zo n stempel kan zelfs ernstig misleidend zijn. De hele financiële crisis kwam in 2008 aan het rollen toen banken en beleggers ontdekten dat er achter de AAA-stempels waar ze op afgingen in werkelijkheid veel minder solide instellingen schuilgingen. Dat roept de vraag op wie die stempels eigenlijk uitdeelt en waarom die kennelijk de plank ook flink kunnen misslaan. In de wereld zijn er drie bedrijven die zich bezighouden met het uitgeven van zogeheten credit ratings. Ze heten Moody s, Fitch en Standard & Poor (S&P) en komen alledrie uit Amerika. Deze rating agencies zijn nog het best te vergelijken met een groot accountantskantoor; ieder bedrijf dat geld wil lenen op de kapitaalmarkt moet zichzelf eerst financieel laten doorlichten door op zijn minst één van dit trio. De analisten van de rating agencies beoordelen aan de hand van de cijfers en de vooruitzichten hoe kredietwaardig het bedrijf is en aan het eind van het proces komt daar een rating uitrollen. AAA is de hoogst mogelijke score, voor slechts weinigen weggelegd, Daarna komt AA ( Double-A ), A, BBB, BB en zo verder tot de laagst mogelijke score: de D van default, oftewel faillissement. 14

15 RBS Markets Magazine april 2012 Kredietwaardigheid Chapeau Aantrekkelijk Op die manier klinkt het onschuldig genoeg, maar zonder deze ratings zou het internationale kapitaalverkeer compleet stilvallen. Iedere instelling die in de wereld iets uitleent aan een ander doet dat op basis van credit ratings. Hoe slechter een bedrijf door de ratingbureaus is beoordeeld, hoe groter de kans dat ze niet kunnen terugbetalen, dus hoe hoger de rente die in rekening wordt gebracht. Daarom is een AAA-rating ook zo aantrekkelijk: wie daarover beschikt betaalt de laagste rente over zijn schulden. Minister van Financiën Jan Kees de Jager kan, in het bezit van een trotse AAA, de staatschuld financieren met tienjarige leningen waarover hij ruim 2 procent rente moet betalen. Mario Monti met slechts een enkele A kon half maart voor niet minder dan 4,8 procent op de markt terecht. Dat scheelt een slok op een borrel en dat geeft ook duidelijk aan hoe veel kleiner het risico wordt ingeschat dat Nederland zijn verplichtingen niet nakomt dan dat Italië dat doet. Zo zijn ratings een handig hulpmiddel, maar in de loop der jaren zijn veel beleggers en banken gaan blindvaren op deze lettercombinaties. Tijdens de kredietcrisis werd dat pijnlijk duidelijk. Op dat moment speelden banken massaal hetzelfde spel: je neemt een aantal leningen aan bedrijven, of hypotheken die voeg je samen tot één geheel en vervolgens verdeel je dat weer in stukjes met verschillend risico, die aan beleggers worden verkocht. Eén deel Downgrades worden gevreesd, maar de impact is gering 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 S&P-downgrade Verenigde Staten wordt bijna zeker terugbetaald, een ander deel iets minder zeker en bij weer een ander deel is het maar de vraag of je iets terugkrijgt. Die verschillende stukjes werden aan de rating agencies aangeboden met de vraag of die een stempel wilden zetten. En dat deden ze: AAA voor de veiligste, tot C voor de meest explosieve pakketjes. Naar later bleek konden ze de risico s van deze verpakte leningen eigenlijk helemaal niet zo goed beoordelen. Omdat de Amerikaanse huizenmarkt al dertig jaar lang was gestegen hielden de statistieken van de kredietbeoordelaars geen of in ieder geval te weinig rekening met grote tegenvallers in de hypothekenmarkt. Die kwamen er wel in 2007, met desastreuze gevolgen voor mortgage backed loans. Helaas hadden veel beleggers, waaronder pensioenfondsen en grote Europese banken, al massaal dit soort leningen gekocht, vooral gelokt door de aantrekkelijke AAA- en AA-ratings. De verliezen die banken daarop leden waren een van de eerste veroorzakers van de latere kredietcrisis. Verloop van de tienjarige rente op staatsobligaties van Nederland, Frankrijk en de Verenigde Staten S&P-downgrade Frankrijk 1, datum Frankrijk Verenigde Staten Nederland Bron: Bloomberg, 8 maart 2012 Kritiek Inmiddels is er veel kritiek opgelaaid over de praktijken van rating agencies. Dat ze de risico s van verpakte financiële producten hebben onderschat is evident. Ook de onafhankelijkheid van de bureaus wordt niet langer als vanzelfsprekend gezien. De ratingbureaus worden tenslotte betaald door de bedrijven of landen die een lening willen plaatsen en daar een rating voor nodig hebben. Slechte ratings zouden dan wel eens slecht voor de zaken kunnen zijn. Inmiddels laten de geschrokken kredietanalisten zich juist wel weer van hun strenge kant zien. S&P heeft in het laatste jaar diverse grote landen als Frankrijk en de Verenigde Staten afgewaardeerd, maar ook een groot aantal banken, waaronder de Rabobank, die nu een stabiele AA -rating heeft. Het zijn beslissingen die veel stof deden opwaaien, maar opvallend genoeg meer in de media dan op de kapitaalmarkt. Het is een teken dat de markt kennelijk niet meer zoals voorheen volledig blind vaart op het oordeel van de ratingbureaus. Zowel de downgrade van de Verenigde Staten in augustus 2011 en die van Frankrijk in januari van dit jaar hadden zo goed als geen effect op de obligatierente (zie grafiek). Hoewel de markt deze downgrades dus al verdisconteerd leek te hebben, kwam de schok bij politiek en beleidsmakers desondanks hard aan. In Europese kringen is al regelmatig het verwijt te horen geweest dat de ratingbureaus inmiddels te hàrd optreden. Vooral in Duitsland en Frankrijk gaan soms stemmen op om een nieuw Europees ratingbureau op te richten, dat niet door een Amerikaanse bril naar de kredietwaardigheid van eurolanden kijkt. Maar hoe onafhankelijk is zo n instelling als die kennelijk wèl de ratings afgeeft die politici graag willen zien? China heeft overigens al een tijdje zo n eigen rating agency en dat houdt er dan ook radicaal andere ideeën op na dan zijn Amerikaanse evenknieën. Nederland en Duitsland krijgen een AA+, maar de Verenigde Staten komen niet verder dan A en Frankrijk haalt net de A+. Volgens de Chinezen zijn Noorwegen, Denemarken, Zwitserland, Luxemburg, Singapore, Hongkong, Finland en China het summum van kredietwaardigheid in de wereld en dus de enige landen met een AAA. Westerse banken en politici doen nog wat lacherig over dit Chinese staatsbureau, dat niet bepaald onafhankelijk oogt, maar dat neemt niet weg dat China, met astronomische reserves van 2,8 biljoen dollar, met afstand s werelds grootste investeerder in staatsleningen is. Naar welke analisten zouden ze luisteren in Bejing? Pieter Kort 15

16 Chapeau Interview RBS Markets Magazine april 2012 Geen Chinees, wel een Thai Het huidige financiële klimaat vraagt om nieuwe middelen waarmee beleggingsdoelen gehaald kunnen worden. In het productassortiment van RBS is voor iedere smaak iets te vinden, zegt Jean-Paul van Oudheusden. Bovendien zijn het allemaal pittige producten. Jean-Paul van Oudheusden: Het gaat om de vraag: heb ik mijn strategie op de meest efficiënte manier geïmplementeerd? 16

17 RBS Markets Magazine april 2012 Interview Chapeau Een rendement van 5 procent of meer? In het pre-crisistijdperk leken de rendementsbomen tot aan de hemel te groeien. Echter, met 5 procent rendement per jaar mogen beleggers nu in hun handen knijpen. Het huidige financiële klimaat dwingt beleggers om hun verwachtingen bij te stellen of Als je wordt gedwongen om risico s te nemen die je niet wilt, dan kun je beter gewoon je rendementsdoelen bijstellen. om op zoek te gaan naar nieuwe middelen waarmee toch de doelen gehaald kunnen worden. Een gedegen financieel, en vooral realistisch, plan is hierbij volgens Jean- Paul van Oudheusden, Managing Director Investment Products & Equity Derivates bij RBS, onmisbaar geworden. Bij het samenstellen van een beleggingsportefeuille moet je niet beginnen met een doelrendement, maar je moet eerst bekijken of het plan dat je hebt wel reëel is. En of je er instrumenten bij kunt vinden om het te halen. Als dat niet lukt moet je eerst het plan bijstellen voordat je allerlei andere beleggingen gaat selecteren. Als je die doelen niet kunt halen en je wordt gedwongen om risico s te nemen die je niet wilt, dan kun je beter gewoon je rendementsdoelen bijstellen. Dat is de omgekeerde wereld en echt wel iets wat de komende tijd moet veranderen in de mindset van beleggers. Evalueren Dus het draait vooral om de rendementsbehoefte van een belegger? Ja, al zijn rendementmeetinstrumenten zoals een benchmark, eigenlijk een maatstaf voor de prestatie, handige tools. Zij vertellen beleggers wat het was geweest als zij het op de simpelste manier hadden gedaan. Het is dus ook interessant om de kosten mee te nemen in zo n berekening. Het gaat niet om de vraag: kan ik de benchmark verslaan, maar heb ik mijn plan of strategie op de meest efficiënte manier geïmplementeerd? Dat nemen beleggers niet mee bij de evaluatie RBS-producten waaruit meer defensieve beleggers kunnen kiezen. Defensief Garantie? X Ja AEX Obligaties AEX Garantieproduct RBS-producten waaruit meer offensieve beleggers kunnen kiezen. Turbo Short X Nee Memory Coupon Note ETF s/etn s Turbo Long Kostenefficiënt RBS in cijfers De Royal Bank of Scotland publiceerde op 23 februari de jaarcijfers over Dit zijn de resultaten van de groep als geheel. Omzet: 26,571 miljard pond Operationele winst: 1,892 miljard pond Nettoverlies (na onder andere de afschrijving op Griekse obligaties): 766 miljoen pond Credit rating Royal Bank of Scotland NV: Moody s A2, S&P A, Fitch A. van hun beleggingsbeslissingen. RBS is als onafhankelijk fabrikant van kostenefficiënte beleggingsproducten de laatste jaren bewust bezig om nieuwe producten te ontwikkelen die adviseurs en eindbeleggers helpen bij het verbeteren van de balans tussen risico en rendement, aldus Van Oudheusden. Dat doen we vooral door productlijnen te introduceren waarmee specifieke nadelen van deze categorieën worden omzeild. Een goed voorbeeld zijn de RBS AEX Obligaties als alternatief voor een spaarrente, die nauwelijks hoog genoeg is om de inflatie bij te houden. Als meer risicodragend alternatief voor deze obligaties, heeft RBS in februari twee varianten van de Memory Coupon Note op de markt gebracht. Dit product kent geen garantiestructuur en geeft dus een iets hoger risico, maar biedt tot een vastgestelde ondergrens wel een jaarlijks rendement van 6,5 of 7,5 procent. Het product is volgens RBS bij uitstek geschikt voor beleggers die een aandelenrendement nastreven, maar die als gevolg van bijvoorbeeld de onzekerheid over de Europese schuldencrisis er weinig voor voelen om hun lot te verbinden aan het opwaarts potentieel van de beurs. In 2012 komen er naast de Turbo s, Certificaten, ETF s, Obligaties en Note s een tot twee nieuwe RBS-beleggingsproducten bij om het keuzepalet van de belegger compleet te maken, aldus Van Oudheusden. Put Warrant Call Warrant Menukaart Van Oudheusden vergelijkt het productpalet van RBS graag met een menukaart. Maar dan wel eentje bij de Thai en niet bij de ouderwetse Chinees. 17

18 Chapeau Interview RBS Markets Magazine april 2012 Wie is Jean-Paul van Oudheusden? Jean-Paul van Oudheusden is sinds drie jaar Managing Director Global Banking & Markets van de Royal Bank of Scotland (RBS) en werkte daarvoor als portfoliomanager en managing director bij ABN Amro. Je kan zelf kiezen, de kaart is niet te omvangrijk en er is voor elke smaak en portemonnee wat te krijgen. Bovendien zijn het allemaal pittige producten, vandaar de vergelijking met de Thai. Volgens Van Oudheusden heeft de RBS-klant ook keuze uit drie pittigheidsvarianten, de zogenoemde pepertjes. Een Turbo is drie pepertjes (extra pittig), een Tracker twee pepertjes en een AEX Obligatie één pepertje. In de huidige markt is het echter niet eenvoudig om de juiste balans te vinden tussen risico en rendement, en om dan ook nog scherp op de kosten te letten. De huidige rente is laag Rendement en meer en wij verwachten dat dat voorlopig zo blijft. Om toch een acceptabel rendement te boeken, moeten beleggers harder hun best doen. Wat een acceptabel rendement is, dat staat weer in het financieel plan dat onontbeerlijk is voor beleggers. Het is een trend dat beleggers meer zelf gaan doen. Niet alleen omdat ze teleurgesteld zijn in hoe banken en vermogensbeheerders het gedaan hebben de afgelopen jaren. Er zijn simpelweg meer mogelijkheden om op een eenvoudige en goedkope manier zelf te beleggen. RBS zit volgens Van Oudheusden niet stil en probeert beleggers zoveel mogelijk te informeren. Over trends in de markt die interessant zijn om op in te spelen en over de werking en toepassing van verschillende producten uit het RBS-gamma. Dat doen ze onder andere via dit magazine, via de site en nieuwsbrieven, maar ook op een interactieve manier. Sinds begin van dit jaar verzorgen we wekelijks webinars voor beleggers. Elke dinsdagavond kunnen beleggers vanuit hun huiskamer kijken naar een bekende beleggingsspecialist die zijn licht laat schijnen op de markten of een productspecialist van RBS die alle kanten van een bepaald product uitlegt. Technisch analist Nico Bakker geeft een keer per maand op de dinsdagavond een update in het Bakker s Bull/Bear Webinar. Op zo n avond schakelen driehonderd tot vierhonderd beleggers in en die blijven het hele webinar kijken en stellen natuurlijk ook vragen. Dat is een mooi aantal en daaruit blijkt dat er veel behoefte aan educatie is. Maandelijks zijn er op het hoofdkantoor van RBS in Amsterdam ook presentaties over actuele ontwikkelingen. Om vragen te stellen aan experts en om gewoon eens kennis met ze te maken. Kostenefficiënt beleggen Omdat het tijdperk van mogelijk torenhoge rendementen voorlopig voorbij lijkt, worden kosten voor beleggers steeds belangrijker. Immers, 5 procent rendement waar nog eens 2 procent kosten afgaan, dan blijft er weinig over. Met kostenefficiënt beleggen zijn ze volgens Van Oudheusen bij RBS als sinds 2009 bezig. Turbo s zijn hier een goed voorbeeld van. En de lage rente maakt dit hefboomproduct nog aantrekkelijker. En zowel de AEX Obligaties als de Memory Coupon Notes hebben een kostenniveau dat lager is of gelijk aan dat van ETF s, die de laatste tijd veel aandacht krijgen als toonbeeld van kostenefficiënte oplossingen. Het is dus niet nodig om bij actief portefeuillebeheer TER s (TER staat voor Total Expense Ratio, de totale kosten van een beleggingsproduct; red. ) van 2 tot 2,5 procent te moeten betalen. Maar veel of weinig keus, lage kosten of niet. Of een belegger succesvol is bij het samenstellen van een passende portefeuille en dan maakt het niet uit of het een defensieve of offensieve portefeuille is staat of valt met een gedegen financieel plan en het vermogen om daaraan vast te houden. Fleur van Dalsem In het beleggingsklimaat van nu hoort een realistische kijk op risico en rendement. Met een rendement van 4, 5 of 6 procent mogen beleggers in deze markten tevreden zijn. Marcel Tak geeft op pagina 20 een uitleg over hoe dit zogeheten cash-plus-rendement te behalen is met structured products, al dan niet met een garantie. Met het productpalet van RBS Markets kan dit ook, met weinig en iets meer risico. Met als meest risicovolle beleggingssoort de Turbo. Een relatief zeker cash-plus-rendement is te verkrijgen met beleggingen in AEX Obligaties. De AEX Obligaties die RBS tussen 2009 en 2011 heeft uitgegeven laten nagenoeg allemaal mooie rendementen zien. Een nadeel voor nieuwe beleggers in deze producten, die nu nog instappen, is dat de effectieve rendementen voor deze producten door de prima performance iets lager liggen. Beleggers die zich comfortabel voelen bij een rendement van 4 tot 5 procent met een minimum aan risico, kunnen goed met de AEX Obligaties uit de voeten. Beleggers die 6 procent of meer zoeken ook, maar willen wellicht de risicovollere Memory Coupon Notes als alternatief bekijken. Kans op 4 procent rendement: RBS AEX 280 6,0% 30 september 2014 of RBS AEX 200 6,0% 31 december 2016 Kans op 5 procent rendement: RBS AEX 300 7,5% 31 augustus 2014 of RBS AEX 260 7,5% 30 november 2016 Kans op 6 procent rendement: RBS AEX 320 7,5% 30 september 2014 of RBS AEX 330 6,0% 30 juni 2015 of RBS AEX 220 6,5% Memory Coupon Note februari

19 Vanaf 2 april is er een nieuwe serie beschikbaar Beleg voor een mogelijke rente van 6% Of u deze rente ontvangt is afhankelijk van de stand van de AEX. Zo hoort bij 6% rente een zogenaamde rentegrens van 200 punten (december 2016 serie). Staat de AEX op de jaarlijkse peildatum op of boven de 200 punten, dan ontvangt u voor dat jaar 6% rente. Er zijn 57 RBS AEX Obligaties beschikbaar: Mogelijke rentes van 4,5%, 5%, 6%, 7,5% en 10% en rentegrenzen van 140 tot 400 punten. (Resterende) looptijden van 2,5 tot 5 jaar. Jaarlijkse kosten van 0,3%. Verkrijgbaar bij onder andere ABN AMRO, Alex, Binck en ING. Ontdek uw ideale RBS AEX Obligatie op en volg voor een uitleg over de werking het webinar op 10 april. rbs.nl/markets De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Ga naar voor de brochure, het basisprospectus en de definitieve voorwaarden. The RBS Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm dan ook van de inhoud van dit document is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. AEX-Index is een geregistreerde merknaam van Euronext N.V. of haar dochterondernemingen (Euronext). Euronext is op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van RBS AEX Obligaties, noch wordt door haar enig advies tot aankoop van RBS AEX Obligaties gegeven.

20 Strategieën RBS Markets Magazine april 2012 Goed rendement in gematigde scenario s In de huidige marktomstandigheben kunt u toch 5 à 6 procent rendement behalen. Gestructureerde productenspecialist Marcel Tak geeft u twee scenario s voor de aandelenmarkten met de bijbehorende producten. Marcel Tak: Sterk risicomijdende beleggingen geven nauwelijks rendement. 20