#17 ENERGIE UIT GROENE SOEP. Duurzaamheidnota: groene stroom, dienstfietsen én betaald parkeren

Transcriptie

1 Resource en :54 Pagina 1 Duurzaaheidnota: groene stroo, dienstfietsen én betaald parkeren Pag. 5 Is er toekost voor collecties? We zijn geen useu Pag. 10 Leeuwardse schaatser krijgt een beurs bij instens vier krantenartikelen Pag. 18 WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/ 3E JAARGANG/ 12 FEBRUARI 2009 RESOURCE #17 PAG. 8 ENERGIE UIT GROENE SOEP

2 Resource en :55 Pagina ZEEPKIST RESOURCE@WUR.NL HR VISIE P HOFFMAN SULLETJE VAN DE KORF Het gaat slecht et bijen. Ikers klagen steen en been. Vooral in winter rijzen bijenziektes korf uit. Recent is door Wageningen UR een rapport aan inister overhandigd waarin alarklok wordt geluid. Er is veel geld nodig voor nieuw structureel onrzoek o honingbij van onrgang te redn. Nieuw onrzoek is natuurlijk altijd prachtig, aar alvorens naar dit ultiee wapen te grijpen: laten we eerst eens een kijkje neen in korf. Daar zwaait koningin scepter, waarbij ze wordt verzorgd door haar ijverige werksters. De werksters voen niet alleen koningin, aar ook annelijke bijen. Deze darren hoeven eigenlijk alleen aar et Henk van Ruitenbeek koningin te paren. Nou is dat op papier geen onaantrekkelijk bestaan, voor een an. Maar evolutie en het vrouwvolk zijn genaloos. De darrean is van alle achtsidlen ontdaan: kan niet eer steken en niet voor zichzelf zorgen. Hij is verworn tot het sulletje van korf. Op zijn zaad na heeft hij niets eer in te brengen. Na paring sterft dar. En darren die zelfs niet tot paren in staat zijn geweest, worn in herfst door werksters korf uitgezet. Vaak et een doodsteek na: darrenslacht. In winteraann bezetten dus alleen koningin en haar nijvere werkdaes bijenkorf. Nou weet natuurlijk iereen wat er gebeurt als je een aantal vrouwen een dag bij elkaar zet. Eerst gezellig gekeuvel en gekakel, aar binnen een halve dag heb je heibel in tent. Kijven wijven. En wat gebeurt er als twintigduizend vrouwen een hele winter lang bij elkaar in een klein rotkorfje zitten? Precies, dan breekt op enig oent pleuris uit. Of varroaijt, het vuilbroed of anre ellen. De vraag is dus of onrzoek wel soelaas biedt in ze heikele kwestie. Ik nk van niet. Het feinise is gewoon veel te ver doorgeschoten. Het atriarchaat is een dood spoor in evolutie. Dat leren ons bijen. Er is geen onrzoeker nodig, aar gewoon ieand die van binnenuit eens even or op zaken stelt: een ourwetse koning in korf! / Marco Hoffan EDELHERT IN JE TUIN In het Gelrse dorp Dieren vernielen hongerige elherten het groen. Vanuit het landgoed Hof te Dieren koen ze in aangrenzen woonwijk hun buikje vullen. Struiken, boostaen en vogelvetbollen dragen sporen van het nachtelijke bezoek. Zowel bewoners als landgoeigenaar willen dat het slecht onrhoun hertenraster gerepareerd wordt. Is dat oplossing? Docent Natuurbeheer en natuurtechniek drs. Marius Christiaans van Van Hall Larenstein Elherten zijn in winter e afhankelijk van ast, oftewel eikels en beukennootjes. Dit jaar was astopbrengst beperkt. Daarbij lag er een paar weken gelen sneeuw, waardoor het voedsel slechter bereikbaar werd. Het is dus logisch dat ze op zoek gaan naar eten. Maar het is wel vrij uitzonrlijk dat ze het dorp intrekken. Het grote problee et elherten, en eigenlijk et alle grote hoefdieren op Veluwe, is dat ze opgesloten zitten in een gebied waar voedselsituatie niet optiaal is. De natuurlijke habitat van elherten is te vinn in beekdalen en uiterwaarn, waar eiwitrijk gras groeit. De dieren aken trekbewegingen tussen uiterwaarn en hoger gelegen gebien. In loop r tijd zijn herten teruggedreven op Veluwe. Het beleid is erop gericht o in toekost, et ecologische hoofdstructuur, verbindingen te aken tussen Veluwe en anre gebien. Zo koen er poorten richting het IJsseldal, Nerrijn en Oostvaarrsplassen. In Dieren hebben herten zelf hun weg gezocht en wippen in rustige uurtjes door gaten in afrastering. Het kan een incint zijn, aar het is ook ogelijk dat herten nu weg naar een gekt tafeltje weten te vinn. Is dat eigenlijk een problee? Als je uit het raa kijkt en een elhert ziet staan, is dat toch geweldig? Toch is het geen handige plek, odat het raster pal langs woonwijk loopt en er wegen in buurt liggen. Herstel van het hekwerk is beste optie. Ik heb er geen oeite ee dat elherten honger hebben. Onr natuurlijke ostandighen bepaalt hoeveelheid voedsel grootte van een populatie. In winter sterven veel kleine zoogdieren en vogels door voedselgebrek. Dat vinn we noraal. Mogen zo nu en dan ook elherten honger hebben en zelfs sterven? De Veluwe is een relijk natuurlijk natuurgebied en geen dierentuin. / Alexandra Branrhorst Br aa G O Ik Re ga ke ru die uit wo uit De we ka sta se we bl ha Ee nie lei ke te en te ge ga tw na pla op ge re W S De Ca lin he he ve za ee he Bij ge hie te bo te tw te lig vla

3 Resource en :55 Pagina 3 12 FEBRUARI RESOURCE #17 Wie bij WUR aan slag is en evolutie ontkent, zit op verkeer plek POST OPINIE t t i. jk t n l t Brieven kunnen worn gericht aan resource@wur.nl. GROENERE ORGANISATIE Ik heb een aanvulling op rubriek MI in Resource 15, waarin ewerkers tips gaven o Wageningen UR groener te aken. In Foru is een groot aantal werkruiten voorzien van bewegingssensoren die autoatisch verlichting in dan wel uitschakelen. Als ruite niet gebruikt wordt, gaat het licht na enige tijd vanzelf uit. De praktijk wijst uit dat van kleinere werkruiten, zoals werkgroep en spreekkaers, uren vaak open blijven staan na gebruik. Hierdoor reageren sensoren, die in het plafond dicht bij ur zijn aangebracht, voortdurend op bewegingen op gang. Gevolg: lichten blijven steeds brann en hierdoor wordt beoog energiebesparing niet gehaald. Een ogelijke oplossing, aar een die niet op korte terijn tot resultaten leidt, is het (her)opvoen van gebruikers zodat ze bij het verlaten van ruite ur steeds sluiten. Een sipelere en snellere oplossing is het anrs richten van sensoren, zodat ze niet eer gevoelig zijn voor bewegingen op gang. En als dit niet ogelijk is, kunnen twee of drie facetten van sensoren die naar ur zijn gericht, worn afgeplakt zodat sensor bewegingen op gang niet eer waarneet door openstaan ur. / Willibrord Verheggen, Training & Consultancy, Van Hall Larenstein WAGENINGEN SWAMPUS II De waterprobleatiek op Wageningen Capus staat regelatig in belangstelling, zeker wanneer het weer eens flink heeft geregend. Of zoals recent, wanneer het regenwater na een flinke bui niet snel verdwijnt odat vorst nog in grond zat. In dit verband is het zinvol o nog eens uit te leggen hoe we ogaan et het waterbeheer op Capus. Bij aanleg van het nieuwe el van Wageningen Capus was bekend dat het hier gaat o een gebied dat et kwel uit oliggen, hoger gelegen gebien te aken krijgt. En natuurlijk is ook bouw en bestrating van invloed op waterhuishouding. Me in dit verband zijn twee grote vijvers aangelegd en bre sloten voor berging en afvoer van het overtollige water. Waterplassen aan het oppervlakte van het terrein na stevige regenval worn e veroorzaakt door ate van doorlaatbaarheid van bo. En bekend is dat bij grote graaf en bouwwerkzaahen oorspronkelijke bostructuur wordt vernield. Het herstel daarvan is els te bereiken et werkzaahen en els ook afhankelijk van natuurlijke processen die tijd kosten. Na constatering dat er na aanleg op te veel plaatsen lang water op het terrein bleef staan, is onrzoek gedaan naar oorzaken en ogelijke oplossingen. Alvorens te kiezen voor een van ze oplossing is opnieuw vraag gesteld wat onze landschappelijke visie op het gebied is. In die visie, die e gebaseerd is op bovengenoe oorsprong van het gebied, is nadrukkelijk plaats voor water, ook buiten vijvers, aar niet overal. Er is dus niet gekozen voor een terrein dat overal geduren het gehele jaar droog oet zijn, aar voor een terrein waarin ook plaats is voor natte plekken. Daarbij oeten, onr norale ostandighen, pan en wegen droog zijn evenals het anifestatieterrein, het terrein direct rond gebouwen, onr kunstwerken, onr zitpoefs en picknicktafels (nog te plaatsen) en bij afwerpplaatsen voor discgolf. Indien was gekozen voor een overal droog terrein, dan zou een intensieve drainage noodzakelijk zijn geweest, waarvoor het gehele terrein (incl. pan) weer open gegraven oest worn. Bij gekozen visie voor een terrein waarin plaats is voor natte plekken, past aatwerk. Een el van dit aatwerk zoals het op een aantal plaatsen diep losaken en eer verzann van bo en het aanleggen van lokale drainage, is voor winter uitgevoerd. En het effect hiervan is op een aantal plaatsen duilijk zichtbaar. Het aanleggen van een ondiepe poel oet nog worn uitgevoerd. Het effect van ze aatregelen wordt in gaten gehoun, en waar nodig zal aanvullend aatwerk plaatsvinn. Zo zijn er recent twee noodgreppels langs het fietspad naar Atlas geaakt. Deze krijgen nog een eer finitieve vor. Ook zijn recent enkele sloten naar oostkant van het terrein open geaakt. / Albert Ol Daalhuis en Ad van r Have, Facilitair bedrijf CREATIONISME In Resource 16 van 5 februari stond proinent het bericht dat het percentage anevolutionisten binnen Wageningen UR hoger is dan geidld in het land. Dat ag toch schrikbarend genoed worn. Wageningen UR is een groen acaisch bolwerk waarbinnen biologie een centrale plek inneet. Als je twijfels hebt over evolutietheorie, heb je van biologie weinig begrepen. Evolutie is een gegeven. Collega's die intensief et biologie bezig zijn en niet willen accepteren dat itochondriën afstaen van een bacterie die ooit is opgeslokt, kunnen onogelijk begrijpen hoe een eukaryotecel in elkaar zit. Laat staan hoe dat zo is gekoen. Binnen evolutieleer is discussie ogelijk en nodig, aar je hoeft niet alle tails te kennen o grote lijn te zien. Die grote lijn is nu wel zo'n 150 jaar duilijk. Wie bij WUR aan slag is en evolutie ontkent, zit ijns inziens op verkeer plek. Wanneer je bij superarkt boodschappen afrekent ga je toch ook niet elke keer bij kassa in discussie over aannae dat 1 plus 1 gelijk is aan 2? Dat werkt niet. Anevolutionise bij Wageningen UR? Ongelooflijk! / Dr. F.R van r Leij, Life Sciences & Technology, Van Hall Larenstein en Noorlijke Hogeschool, Leeuwarn DARWINNUMMER UITGESTELD Darwin wachtte twintig jaar et publicatie van zijn theorie. De goe an zal zich dan hopelijk ook niet in zijn graf odraaien odat Resource 150 jaar later het aan he gewij theanuer vier weken uitstelt. Niet ze week, zoals beloofd, aar op 5 aart verschijnt Darwinspecial, een paar dagen voor dies natalis over Darwins erfgoed. In special onr eer uitslag en analyse van enquête over creationise en darwinise aan Wageningen UR en een discussie over rol van creationise in onrwijs en onrzoek. / GvC COLLECTEREN VOOR COLLECTIES Twee aann terug wist het Wageningse initiatief Prota, een internationaal project dat nuttige planten in Afrika inventariseert, et oeite het vege lijf te redn doordat Gates Foundation over brug kwa. Wageningen UR was als financier afgehaakt. Vorige week werd duilijk dat insectencollectie niet kan eeverhuizen et leerstoelgroep Entoologie naar Wageningen Capus, odat er geen geld is voor huisvesting en beheer. De verzaeling gaat waarschijnlijk naar Lein, net als het Wageningse herbariu. De anre Wageningse collecties er schijnen er zo n zeventig te zijn worn door eeleven vutters in stand gehoun of lein een kwijnend bestaan. Ik ben geen enthousiast bezoeker van collecties van do plantjes en diertjes, aar een wel dat ze een bijzonr hoofdstuk voren in rijke geschienis van het Wageningse onrzoek. Wat eteen hun problee is: they are history. Ik heb echter het veroen dat ze in toekost nog van pas kunnen koen, als olie opraakt en biodiversiteit steeds belangrijker wordt voor ons voortbestaan. De raad van bestuur van Wageningen UR is er als kippen bij o onrzoeksvragen van orgen te agenren in haar strategisch plan, aar hoe zit het et overorgen? Dat is lastig in een arktgerichte organisatie, horen we dan, want et veroens sleep je geen extern geld binnen. Prota en zeventig collecties oeten het inidls hebben van externe financiers: organisaties et een aatschappelijke doelstelling. Mag ik daaruit concluren dat Wageningen UR haar aatschappelijke doelstelling heeft opgegeven? Heleaal eerlijk is ze retorische vraag niet, want Wageningen is juist succesvol vanwege haar aatschappelijke relevantie. Ik zie dat succes echter niet terug bij leerstoelgroepen die een collectie, een project in Afrika of een stukje bieb willen voortzetten. Zij zitten kle in het financieringsol. Mijn suggestie: ik wil doneren voor Wageningse collecties via Tintelingen. Doe een welnesstreatent of een stofzuigertje inr in je keuzeenu voor einjaarscaaus en stop er een pakketje neaton en boprofielen in. Ik koop die drie flessen wijn voortaan wel zelf, en verwacht dan dat bestuurrs onrneend eenken en het prijzengeld voor collecties verdubbelen. Anrs ga ik ze van onverschilligheid vernken. / Albert Sikkea Oslagfoto: leerstoelgroep Bioprocestechnologie

4 Resource :53 Pagina IN T NIEUWS 5 FEBRUARI T/M 11 FEBRUARI 2009 TOEN NATUURLIJKE SELECTIE NOG NATUURKEUS HEETTE With the coplients of the author. Het staat er toch aar ooi. Geschreven door Darwin zelf. Een verzaelaar zou er bijkans van gaan hyperventileren. Maar conservator Liesbeth Missel van Forubibliotheek wordt er niet echt war van. Ze zou het boek bij wijze van spreken zo inruilen tegen Zoology of the voyage of the H.M.S Beagle. Want dat is het enige werk van grote eester van evolutietheorie dat nog ontbreekt in Darwincollectie van bibliotheek. Die telt tientallen boeken in verschillen talen waarvan auteur het verschijnen in leven heeft eegeaakt. Copleetheid is daarbij voor een wetenschappelijke bibliotheek belangrijker dan het hebben van een curiosu, legt Missel uit. Bij ons kot er gewoon een stepel in. Het gaat ons o inhoud. Al had ze natuurlijk graag een eerste druk willen hebben van On the Origin of Species. Het oudste exeplaar van Wageningen UR dateert uit 1863 en is twee druk van een Nerlandse vertaling. Het ontstaan r soorten van dieren en planten door idl van natuurkeus, of het bewaard blijven van bevoorregte rassen in strijd s levens, zo heet het boek voluit. Natuurlijke selectie heette toen nog natuurkeus. Darwins boeken voren kern van tentoonstelling De evolutie van Darwin die vanaf vandaag is te zien in bibliotheek in Foru. En dat zijn er nogal wat. Darwin schreef veel en over heel uiteenlopen onrwerpen. Over evolutie uiteraard en afstaing van ens. Maar ook over orchieën, zeepokken, huisdieren, cultuurplanten en woren. Maar tentoonstelling laat eer zien dan Darwin alleen. Gelukkig aar, want Darwin signeer een exeplaar van The different fors of flowers voor Haarlese bloebollenkweker Krelage. Die vernoe laten een tulp naar wetenschapper. / foto GA eeste boeken van Darwin bevatten vooral veel tekst en weinig plaatjes. Visueel fraaier zijn boeken van wetenschappers aan wie Darwin op een of anre anier schatplichtig is geweest. De tentoonstelling wijdt er een hele vitrinewand aan. Darwins ieën zijn niet zoaar uit het niets ontstaan. Daaro kijken we ook uitdrukkelijk naar wat er zich voor en rondo Darwin afspeel, licht Missel toe. Van natuurhistoricus Johan Nieuhof ligt er bijvoorbeeld een prachtig geïllustreerd exeplaar uit 1682 van Genkweerdige Brasiliaense zee en lantreize. De reis van Darwin op Beagle past in een lange traditie van ontkkingsreizen et een natuurwetenschappelijk aspect. Evenveel aandacht is er voor tijd na Darwin. Inhoulijk is Missel hier bijgestaan door inforatiespecialist en evolutiebioloog Marco van Veller. Hij richtte een vitrinewand in et wat er gebeur et evolutietheorie. Die boeken koen uit gewone collectie van bieb. Met als allerlaatste in rij het lesboek Evolutie, een introductie van Wageningse professor Rolf Hoekstra. Maar wie kreeg nou die coplienten van Darwin? Dat was Haarlese bloebollenkweker Jacob Heinrich Krelage. De twee hebben elkaar waarschijnlijk in 1866 ontoet tijns een congres in Lonn. De coplienten sieren titelpagina van The different fors of flowers on plants of the sae species, een boek van Darwin uit HIj kreeg er ook iets voor terug. Uit bewonring vernoe Krelage in 1889, zes jaar na Darwins dood, een tulp naar he. / RK De evolutie van Darwin is tot eind ei te zien bij afling Speciale Collecties van Forubibliotheek. Openingstijn: avr van uur. Elke vrijdag is er tussen uur een toelichting op tentoonstelling. H F Sc st co bij we ku do za On in te he an se ge sp Gr an ste BALKENENDE BEZOEKT WURKANTOOR IN BRAZILIË Preier Balkenen kot begin aart, tijns zijn staatsbezoek aan Brazilië, langs bij het Latin Aerica Office van Wageningen UR nabij Sao Paulo. Hij laat zich daar inforeren over biobrandstoffen door dr. Peter Zuurbier en dr. Jos van Vooren. In een voorberein notitie gaat Zuurbier in op vraag of productie van biobrandstoffen in Brazilië bedreigend zijn voor wereldvoedselvoorziening en Aazone. Daarbij aakt hij onrscheid tussen teelt van suikerriet, waaruit bioethanol wordt gewonnen, en sojateelt voor productie van biodiesel. De teelt van suikerriet tast Aazone niet aan, concluert Zuurbier, want het teeltgebied ligt in het zuin van Brazilië, tweeduizend kiloeter verwijrd van het tropisch regenwoud. Hij verwacht dat Brazilië productie van suikerriet nu zo n 7,5 iljoen hectare koen vijf jaar zal uitbrein et nog eens 4 iljoen hectare vergelijkbaar et het oppervlak van Nerland. De extra bioethanol die dat oplevert is els voor binnenlands gebruik en els voor export. Dit tast voedselvoorziening in Brazilië niet aan, aldus Zuurbier. Hij wijst wel op een dilea: door echanisatie van suikerrietteelt, die goed uitpakt voor het ilieu, verliezen 160 duizend rietsuikerkappers hun baan in staat Sao Paulo. Voor teelt van soja, waaruit onr eer biodiesel wordt gewonnen, ligt situatie anrs. Het teeltgebied ligt tegen het Aazonegebied aan. Zuurbier beveelt gezaenlijk onrzoek aan et Braziliaanse partners o anre grondstoffen voor biodiesel te zoeken. / AS VERENIGING RAMPENONDERZOEKERS Onrzoekers en veldwerkers op het gebied van huanitaire crises hebben zich verenigd in International Huanitarian Studies Association. De vereniging wordt gevestigd in Wageningen. Dat eldt initiatiefneer prof. Thea Hilhorst, hoogleraar Rapenstudies, die secretaris wordt van associatie. De vereniging is vorige ze week officieel opgericht tijns eerste World Conference of Huanitarian Studies in Groningen, WONEN OP DE DREIJEN De geeenteraad beslist op 9 aart over het voorneen van Wageningen UR en geeente o het universiteitscoplex De Dreijen saen te herontwikkelen. waar zo n driehonrd elneers uit hele wereld toekost van het studiegebied bespraken. De universiteiten van Groningen, Bochu (Duitsland) en Wageningen organiseern ze conferentie. Kennisuitwisseling tussen acaici en veldwerkers die zich bezighoun et oorlogen en rapen wordt een belangrijke taak van nieuwe associatie, zegt Hilhorst. Het bestuur oet zorgen dat er over twee jaar weer een conferentie is, en wellicht gaan we een journal opzetten. / AS De universiteit trekt zich gefaseerd terug van De Dreijen en wil haar eigendoen door rn laten ontwikkelen. Wethour Mariëtte Kroes ziet ogelijkhen voor woningbouw. De raad van bestuur van Wageningen UR is al akkoord. De geeente heeft eerr sloopvergunningen afgegeven voor het Ritzea Boshuis, Dreijenborch en Arboretulaan 4. De sloophaer blijft gebouwen, in ier geval tot het tekenen van overeenkost, nog even bespaard. / AB

5 Resource :53 Pagina 5 12 FEBRUARI RESOURCE #17 Wie college wil van Grunberg oet een essay schrijven getiteld Is vrijheid overschat? HANDJEVOL STUDENTEN MAG FILOSOFEREN MET ARNON WATEROPLEIDING VOOR HET DELTAWERK Schrijver Arnon Grunberg gaat volgend studiejaar op Wageningen Universiteit college geven over orele dilea s bij het knutselen aan natuur. De werkcolleges, waaraan 25 stunten kunnen eedoen, worn aangebon door alunivereniging KLV. De schrijver zal elneers zelf selecteren. Onr titel Manipulatie, acht en onacht wil Grunberg in twaalf werkcolleges et Wageningse stunten onrzoeken in hoeverre bijvoorbeeld bio en nanotechnologie tot eer geluk en welvaart heeft geleid. Vragen die Grunberg wil beantwoorn zijn onr eer: Wat kunnen ongewenste neveneffecten zijn van ens die plaats van god inneet? Hoe serieus oet het klonen van nakoelingen worn genoen? In hoeverre berust weerzin tegen ens die voor god speelt, op onwetendheid en vooroorel? Grunberg wil die vragen onr eer beantwoorn aan hand van literaire teksten. Hij nodigt ook gastsprekers uit. KLVdirecteur drs. Den Besten beschouwt colleges van gastkunstenaar Grunberg als een anier o het bat over actuele vraagstukken in het Wageningse doein te stiuleren. Het gastdocentschap van Grunberg start op 9 septeber et een publiek bat. Tussen 11 septeber en 15 oktober volgen twaalf werkcolleges, waaraan axiaal 25 Wageningse stunten kunnen elneen. De werkcolleges van elk twee keer twee uur worn afgesloten et een werkstuk. Op 15 oktober sluit Grunberg zijn gastdocentschap af et een openbare lezing onr titel Vals spelen. Stunten kunnen zich aaneln door een essay van axiaal duizend woorn te schrijven over vraag: Is vrijheid overschat? Op grond van ze essays zal schrijver stunten selecteren. Het essay oet voor 1 juni per eail worn verstuurd aan: r.hagean@verstigt.nl. Nare inforatie: paul.nbesten@wur.nl / AS Van Hall Larenstein heeft et hogescholen van Zeeland en Rotterda een gezaenlijke wateropleiding opgericht: Dutch Delta Acay. Die oet een nieuwe generatie technici en anagers klaarstoen die aanbevelingen van Deltacoissie gaat uitvoeren. Het is niet bedoeling dat er voor Dutch Delta Acay (DDA) een apart schoolgebouw kot, vertelt projectleir Wouter van Zandbrink van het Kennis Netwerk Delta Water. De opleiding zal op elk van drie hogescholen worn aangebon, et ier een eigen profiel. We willen binnen bestaan hogescholen het ltatechnologieonrwijs naar een hoger plan tillen, en opleidingen onrling beter op elkaar afsteen. Zo kunnen DDAstunten tussentijds overstappen o een van drie afstuerrichtingen te kiezen: Land en wateranageent in Velp, Ecologische en technische engineering in Vlissingen en Design in Rotterda. Zandbrink verwacht dat opleiding in 2010 van start gaat. Wateroverhen, adviesbureaus en baggeraars zitten volgens he te springen o ensen die nieuwe inzichten kunnen toepassen in praktijk, zoals superbre dijken of nieuwe anieren van zoetwaterafvoer die het rapport Veeran bepleit. De huidige wateropleidingen van drie hogescholen kken die vraag onvoldoen, zowel kwalitatief als in aantallen afgestuern. De DDA oet er ook voor zorgen dat universitaire kennis over water beter doorstroot naar het beroepsonrwijs, aldus Van Zandbrink. Tot nu toe is die ontsluiting slecht. O die ren aken Wageningen UR en TU Delft ook el uit van ons kennisnetwerk. De Nerlandse watersector heeft koen drie jaar behoefte aan achthonrd waterbouwers nieuwe stijl, heeft Van Zandbrink becijferd. Wereldwijd gaat het o zevenduizend technici en anagers. / WB WAGENINGEN UR WIL VOORLOPEN MET DUURZAAMHEID : s e r Wageningen UR wil voorlopen op het gebied van duurzaaheid in bedrijfsvoering. Dat betekent bijvoorbeeld groene stroo, duurzaer bouwen, biologische producten in kantine en zo veel ogelijk op fiets naar het werk. Dat blijkt uit notitie Duurzaaheid Wageningen UR. In dat stuk zijn vier abitieniveaus geschetst. Op advies van opstellers kiest raad van bestuur voor het op één na hoogste niveau, dat voorlopen wordt genoed. Eigenlijk zou Wageningen als groene universiteit nog hoger oeten ikken, vindt projectgroep duurzaaheid. Maar dat is in praktijk te riskant, legt woordvoerr Joris Fortuin uit. Je oet wel continuïteit van je bedrijfsvoering kunnen garanren. Dat is basis voor het onrwijs en onrzoek. Bij het hogere, innovatieve abitieniveau nee je te veel risico. Bovendien oet organisatie dan een te grote stap ineens aken. Desondanks gaat er ook bij voorlopen veel veranren. Zo overweegt Wageningen UR het gebruik van fiets en openbaar vervoer te stiuleren door dienstfietsen en NS Businesskaarten beschikbaar te stellen voor ewerkers. Autogebruik wordt ogelijk afgered door betaald parkeren in te voeren op capus. In kantine kot et dit scenario veel eer ruite voor biologisch eten en producten et een duurzaaheidskeurerk. Het eten oet daarnaast ook gezonr. Op het gebied van energiegebruik kunnen grote stappen worn geaakt. Bijvoorbeeld door huidige grijze stroo Wageningen UR overweegt het gebruik van auto s te ontoedigen, onr eer door betaald parkeren in te voeren op capus. / foto GA zo snel ogelijk te vervangen door groene stroo. Tal van bouwkundige aatregelen kunnen gebouwen energiezuiniger aken. Maar ewerkers en stunten kunnen ook zelf besparen. In notitie wordt zelfs gesuggereerd gebouwen niet warer te stoken dan achttien gran Celsius. Mensen oeten dan aar een trui en een lange broek aantrekken. Overigens gaat dat projectgroep net een stapje te ver. Ook bij nieuwbouw legt instelling lat hoger. Voor nieuwe gebouwen worn zo veel ogelijk duurzae aterialen gebruikt, ze oeten energieneutraal zijn en ecologisch in hun ogeving worn ingepast. Toepassing van wartekouopslag of geotherische energie is nadrukkelijk in beeld. De nieuwe abities oeten nog vertaald worn in een plan van aanpak. Dan wordt ook duilijk welk prijskaartje eraan hangt. Fortuin: Als je naar een hoger niveau wil, oet er in ier geval geld bij, voor bijvoorbeeld enskracht en investeringen. Maar op lange terijn ag bedrijfsvoering niet duurr worn. Dat hoeft ook niet. We zien overal o ons heen dat duurzaa niet per se duurr is. / RK

6 Resource :53 Pagina UIT T VELD NIEUWS UIT DE WETENSCHAP WINDMOLEN NIET ALTIJD GEHAKTMOLEN Windolens kunnen een groot effect hebben op vogels en vleeruizen. Maar het hangt er aar net van af waar je zo n olen neerzet. Wie plannen heeft, oet vooral beginnen et een gegen ecologisch onrzoek. Dat is conclusie van een studie die Alterra uitvoer voor LNV. Nerland gaat nog veel windolens plaatsen. Dat heeft effect op natuur. De olens don vogels en vleeruizen en verstoren hun leef en trekgebied. Maar hoe groot zijn die effecten nou precies, wil LNV weten. Op die vraag bestaat geen sipel antwoordt, zegt Alterraonrzoeker Martin Epe. Dat hangt van te veel factoren af. Elke plek is anrs. Het begint al et sipele constatering dat er in een gebied veel of weinig vogels of vleeruizen voorkoen. En is het bijvoorbeeld een trekgebied? Maar ook soort, zeldzaaheid, directe ogeving van windolen, het ontwerp van olen, het weer en tijd van het jaar spelen een grote rol. Duilijk is wel dat een doorsnee idlgrote windolen tussen twintig en veertig slachtoffers per jaar aakt, voornaelijk onr vogels. Ogerekend naar alle windolens tikt dat al snel aan tot over honrdduizend. Dat is overigens nog aar een schijntje vergeleken et het aantal slachtoffers langs onze snelwegen. Dat ligt op twee tot acht iljoen per jaar. Ook hoogspanningslijnen zijn jaarlijks goed voor één tot twee iljoen slachtoffers. Daarbij oet aangetekend worn dat Een bacterie is gewoon een klein beestje, toch?, vraagt dr. Wille Marcelis. Wat betekent anagen eigenlijk?, kaatst dr. Pieternel Luning terug. Al tien jaar gaan bedrijfskundige en levensidlentechnoloog strijd et elkaar aan. In een artikel in Trends in Food Science and Technology concluren ze nu dat echte bètagaaintegratie veel verr gaat dan weten dat anr bestaat. De twee docenten lein stunten op tot interdisciplinaire onrzoekers, die zowel bezig zijn et technische aspecten als et anageent. Luning van leerstoelgroep Productontwerpen en kwaliteitskun: Wij houn ons bezig et kwaliteit in voedselketen. We onrzoeken tegelijkertijd het gedrag van het voedsel en het gedrag van ensen in die keten. Marcelis van leerstoelgroep Bedrijfskun: Je wil een glutenvrij haverbrood aken. Aanraking et een iniale hoeveelheid tarwe kan al zorgen voor Een idlgrote windolen aakt tussen twintig en veertig slachtoffers per jaar, voornaelijk onr vogels. / foto RS allergische reacties bij een consuent. De fabriek, inclusief ensen die er werken, oet dus brandschoon zijn. Er ogen geen tarweveln in buurt liggen. Ook buiten fabriek kunnen er toch gluten in het product terechtkoen, als het brood in een kantine wordt verkocht en kantinejuf eet tarwebrood. Er spelen dus technische en enselijke aspecten. Luning: Met zo n probleeschets zet je eerste stappen van bètagaaintegratie. Eerst wordt je je bewust van het bestaan van anre discipline. Na een inhoulijke kennisaking zie je voorlen van anre invalshoek en ben je bereid die toe te passen. Marcelis: Maar zo n vraagstuk is erg coplex, wat analyse van probleen ingewikkeld aakt. Mensen hebben hun eigen barrières in het onrzoek, zoals natuurlijke neiging o coplexiteit te negeren. Daardoor aken ze een versipel analyse die eigen perceptie weergeeft in plaats van het problee zelf. Luning: Door pittige discussies krijg je dat gebrek aan per HOE JE BÈTA S EN GAMMA S ECHT SAMENBRENGT het aantal do vogels et een korreltje zout oet worn genoen. Tellen is volgens Epe oeilijker dan het lijkt. Niet elke vogel wordt gevonn. En hoe ver ga je et zoeken: tien eter, vijftig of een kiloeter. Dat aakt ook het vergelijken van verschillen onrzoeken lastig. Over vleeruizen is bovendien aar heel weinig bekend. Voor ons land ontbreken serieuze gegevens zelfs heleaal. Het onrzoek heeft zich in het begin heel erg op het aantal slachtoffers geconcentreerd. Windolens gehaktolens was kreet. Maar dat is in zijn algeeenheid onzin gebleken. Van lieverlee werd ook naar barrièrewerking en verstoring gekeken. Dat soort onrzoek is veel oeilijker. Toch valt er volgens Epe per geval voldoen zinnigs te zeggen over het ecologisch effect van een windolen. Zinnig genoeg o al of niet een vergunning voor een olen te verlenen. Gegen onrzoek is daarbij een voorwaar. / RK ceptie op tafel. Zo ontk je probleen en oplossingen die je eerst niet ken. Uiteinlijk is het doel o akkelijk tussen twee wereln heen en weer te bewegen. Pas dan is er sprake van vérgaan integratie. Een cruciaal onrel is dan ook discussie et docenten van bei disciplines en kritische zelfreflectie van onrzoeker op zijn eigen uitgangspunten. Ook achteraf. Luning: Technologen zijn kritisch ten aanzien van theorievoring, aar er is veel inr discussie over keuzes die in het onrzoek geaakt zijn. Marcelis: Sociale wetenschappers gaan er te veel vanuit dat probleen in productielijn op te lossen zijn et het aanscherpen van regels. De voorspelling is dat ensen procedures volgen. Maar dat is net zoiets als dat je et je theorieboek in hand autorijdt. De veronrstelling is dus te eenvoudig. Wij streven naar een hoger niveau van coplexiteit in het doen van analyses in beoorling van oplossingen. Ons artikel in Trends in Food Science and Technology gaat over hoe je dat aanpakt. Pittige discussies tussen docenten zelf zijn dan ook aan or van dag. Luning: Na tien jaar vinn wij het zelf ook nog steeds oeilijk. In ei kot er een boek uit van Luning en Marcelis onr titel Food Quality Manageent, technological and anagerial principles and practices. / NM (INGEZONDEN MEDEDELINGEN) On 11 March, SC, WSO and OWI organize the fourth Prograe Coittee Training for all (future) stunt and staff ebers of Prograe Coittees, OWI Board and other coittees in the VIP roo of the Foru Building Subscribe: arita.klefken@wur.nl W V Ho he Sc en ko ee Ka af le ge ko in bo vo re Da on vr ee o ho Di als be On do ve zo fa en ze va He da hu on un tre Pr ge ga cie Aa ni wa vr na fa En vo ec ge ho da zie typ tij

7 Resource :53 Pagina 7 12 FEBRUARI RESOURCE #17 We hebben níet aangetoond dat alle probiotica eenzelf effect hebben l. g WOONGROEP VOOR KOEIEN Hoe zou elkveehourij eruitzien als het aan koe ligt? Volgens Anial Sciences Group, het Louis Bolk Instituut en twintig elkveehours zoun koeien failies voren. Daarvoor is nu een stalontwerp in ontwikkeling. Kalveren, die nu na geboorte worn afgevoerd naar kalverstal, blijven enkele aann bij hun oer. Droogstaan en elkgeven koeien worn niet geschein, aar blijven bij elkaar. De koeien worn niet langer onthoornd en in plaats van vloerroosters, zoals in ligboxenstal, koen er vloeren die beter zijn voor klauwen van koeien en kalveren. Dat zijn een paar uitgangspunten van onrzoekers en boeren voor koevrienlijke elkveehourij. Die vergt een anre inrichting van stal, ook al odat onrzoekers rekening willen houn et hiërarchie in kud. Die uit zich bijvoorbeeld in voergang, als koeien lager in rangor geduldig hun beurt oeten afwachten. Ontoetingen tussen koeien kunnen lein tot stress, als er onvoldoen wijkogelijkhen zijn. Dat los je op door voldoen ruite en cofort te bien. Ook veranringen in groepssaenstelling zorgen voor onrust. Daaro is het goed failies of koppels van zo n zestig koeien saen te stellen en stabiel te houn, zegt onrzoeker dr. Ingrid van Dixhoorn van ASG. Het huidige elkveehourijsystee is daar niet op ingericht, vertelt ze. Met behulp van een architect wordt nu een stal ontworpen et een centrale ruite en units waar failies zich kunnen terugtrekken. Praktijkcentru Aver Heino van Wageningen UR wil het nieuwe staltype dit jaar gaan bouwen. We zijn nu bezig financiering te regelen, zegt Van Dixhoorn. Aanvankelijk is in het project geen rekening gehoun et financiële randvoorwaarn en ilieueisen voor een koevrienlijke veehourij, aar die spelen natuurlijk een rol, zegt Van Dixhoorn. De failiestal vergt eer ruite per dier, aar wellicht kunnen koeien goed toe et een eenvoudige lagekostenstal. En het principe kalfje blijft bij koe is niet volledig realiseerbaar, want er oet o econoische renen wel zoveel ogelijk geolken worn. Dat is nog zoeken, hoor. Je kunt koe eerst elken, waarbij robot niet alle elk aftapt, en koe dan weer bij het kalf laten. Ook dierziekten vergen extra aandacht in dit staltype. Dit soort dingen oet je in praktijk ontwikkelen. / AS GEZONDE DARM LEEFT OP VAN PROBIOTICA Microbioloog dr. Michiel Kleerebeze heeft voor het eerst aangetoond dat een bacterie, verwant aan probiotica die in coerciële drankjes zitten, een waarneebaar effect heeft op het afweersystee van ens. Zijn artikel verscheen in Proceedings of the National Acay of Sciences (PNAS). Het duurt nog wel even voordat een robot zonr toezicht het land op ag o onkruid te zoeken. Maar ze worn wel steeds slier. Dankzij onrzoek als dat van ir. Tijen Bakker. Hij prooveert orgen op een achine die zelfstandig tussen suikerbieten wiedt. Eerr was al aangetoond dat probiotica een positief effect kunnen hebben op ensen et darprobleen, zegt Kleerebeze. Het is lastiger o aan te tonen dat ieand et wie niks is is, nog gezonr is geworn. Met ons onrzoek hebben we aangetoond dat het darslijvlies van gezon ensen een reactie vertoont die kan bijdragen aan een betere beschering tegen ziektekieen. Tijns studie kregen acht gezon, nietroken volwassenen een sportdrankje et of zonr bacterie Lactobacillus plantaru. Na een aantal uren wern er onsters afgenoen uit het bovenste el van dunne dar. Kleerebeze: Die onsters hebben we onrzocht op oleculaire reactie in het darepitheel, dus hoe dat el van dar op oleculair niveau reageert op bacteriën. Het blijkt dat het iuunsystee geactiveerd wordt, zonr dat er grootschalige ontstekingsreacties plaatsvinn. De darcellen worn in een verhoog staat van paraatheid gebracht, waardoor ze snel op ziekteverwekkers zoun kunnen reageren. Of dat ook echt gebeurt, hebben we niet onrzocht. Ondanks het kleine aantal proefpersonen kon Kleerebeze duilijke conclusies trekken. We hebben duizenn genen bekeken, en ons geconcentreerd op eigenschappen die specifiek gestiuleerd wern in alle acht proefpersonen. Mensen zijn behoorlijk verschillend en er is vrij veel variatie in genactiviteit. Toch hebben we een duilijke reactie gevonn. Een opvallen uitkost was bovendien dat het ook uitaakt in welke groeifase bacterie zich bevindt. Bacteriën die in logaritische groeifase wern toegevoegd aan het drankje, hadn veel inr effect op het iuunsystee dan Handatig wien is tijdrovend werk. Je bent er jaarlijks per hectare al snel tachtig uur ee kwijt. Geen wonr dat er naar goedkopere oplossingen wordt gezocht. Vooral het achinaal wien van onkruid tussen planten in zelf rij levert volgens Bakker probleen op. Dat kan nog aar in enkele gewassen, bovendien is capaciteit van rgelijke achines klein. Bakker richtte zich daaro op een robot die arbeid vervangt en nauwkeurig binnen een perceel kan navigeren. De resulteren achine navigeert et hulp van een caera en gps. Daarnaast heeft Bakker een nieuw algorite ontwikkeld. Kern daarvan is ozetting van kleurenbeeln in grijstinten o een goed contrast te krijgen tussen planten en bo. Met die grijstinten kan coputer bietenrij in kaart brengen. Vervolgens is het een koud kunstje o achine langs uitgestippel route te laten rijn. We hebben daarvoor een ooi besturingssystee ontwikkeld. Dat kan in principe voor ier vierwielbestuurbaar voertuig worn gebruikt dat beweegt langs een vooraf gefinieerd pad. De robot werkt, in principe. Maar daaree zijn we er nog lang niet. Mijn neefje van vier kan nog altijd beter wien dan beste achine die tot nu toe is geaakt, aldus Bakker. Het problee et robots zit volgens Bakker in robuustheid. Het werkt wel, aar hoe garaner je dat het onr alle ostandighen goed gaat? En hoe ziet zo n achine dat het niet goed gaat? Oftewel: kun je zo n robot veilig alleen wei in sturen? Op die vraag oet vervolgonrzoek zich volgens Bakker richten. Heleaal alleen op pad, dat duurt nog bacteriën die al uitgegroeid waren. Kleerebeze: Uit onze studie kun je concluren dat het niet alleen uitaakt welke soort bacterie je gebruikt, aar ook hoe die bacterie is geproduceerd en hoe het drankje wordt geaakt. Niet alleen het aantal leven cellen is belangrijk, aar basis van het drankje kan ook uitaken. Een elkproduct kan een anr effect geven dan vruchtensap. Een vraag die overblijft na dit onrzoek is welke oleculen van bacterie van belang zijn voor iuunreacties. Het onrzoek verschuift dan eer naar het oleculaire counicatieechanise dat plaatsvindt tussen bacteriën en enselijke cellen. Kleerebeze: Als we reactieechanisen beter in beeld hebben, zijn clais van fabrikanten van dit soort producten beter te onrbouwen, en te controleren. Dat kan et ze studie nog niet. We hebben naelijk een olorganise gebruikt dat niet in coerciële drankjes zit. Het is dus niet aangetoond dat alle probiotica eenzelf effect hebben. / NM WIEDROBOT MAG NOG NIET LOSLOPEN Tijen Bakker is trots op zijn wiedrobot, aar ijn neefje van vier kan nog altijd beter wien. / foto Tijen Bakker wel even. Ik zie daaro zelf een traject voor e waarin eerst achines op arkt koen die functioneren onr toezicht van ens. / RK Tijen Bakker prooveert op vrijdag 13 februari bij prof. Gerrit van Straten, hoogleraar Meet, regel en systeetechniek, en prof. J. Müller, hoogleraar Agrartechnik aan Universität Hohenhei, Stuttgart.

8 d Ezo w e ë p vo E ee fe re sc fa w 1 in D e a fe w zo ki D d st E C e A A e vl a cr D o st ge va he B o Resource en :55 Pagina 8 ACHTERGROND 8 1 DE OPMARS VAN DE ALG Z R b p s

9 Resource en :55 Pagina 9 12 FEBRUARI RESOURCE #17 Ze leveren al grondstoffen voor voedsel, veevoer, plastics en verf. Maar hoogleraar René Wijffels heeft goe hoop dat algen ons binnenkort ook gaan voorzien van biobrandstof die niet ten koste gaat van voedselproductie. Hij werkt aan een proeffabriek. Food or fuel wordt food ánd fuel, et dank aan een kostbaar groen soepje. door ALBERT SIKKEMA, foto RENÉ WIJFFELS Eneco, Essent, Nuon en Delta zijn enthousiast, vertelt hoogleraar Bioprocestechnologie prof. René Wijffels. De energiebedrijven betalen ee aan salarissen van zeven proovendi. Die gaan proberen kostprijs van een kilo gedroog algen te verlagen van vier euro tot veertig cent, o zo algenteelt voor bioenergie rendabel te aken. En bedrijven zitten ook in het kennisclubje van Wijffels, waar ook Unilever, Dow Cheical, Friesland Capina en Syngenta aan elneen. Het zijn alleaal potentiële gebruikers van algen, zegt hoogleraar, wiens prograa el uitaakt van Wetsus, een centru voor duurzae watertechnologie in Leeuwarn. Enkele van bedrijven willen naast onrzoek ook een proefbedrijf van enkele hectaren groot, vertelt Wijffels, Daar wiln ze advies over, en via adviesbureaus kwaen ze uit bij Wageningen UR. Een rgelijke schaal is nu te risicovol, vind ik, we hebben een tussenfase nodig. Saen et ijn collega s van AFSG praten we nu et enkele bedrijven over een proeffabriek van 120 vierkante eter in Wageningen. We overleggen et inisteries en provincies of zij ook een el van investeringen willen kken. SLIMME KOPPELINGEN De proeffabriek is een testcase voor grootschalige energiewinning uit algen, aar onrtussen wordt alg al geteeld voor allerlei anre toepassingen. Wijffels tekent een pirai. Bovenin staan specifieke eiwitten en vetzuren die je uit bepaal algen kunt halen, zoals bètacaroteen en oega3vetzuren. Dan is een kilo gedroog alg honrd à vijfhonrd euro waard. Daaronr volgen grondstoffen voor cheische industrie. Dan kot veevoer en onraan pirai staat biobrandstof. De les van Wijffels: je oet eerre bestandlen uit algen winnen o het econoisch haalbaar te aken. En dat gebeurt ook al. De Wageningse alunus Carel Callenbach bouwt et zijn bedrijf Ingrepro algenvijvers en algenreactoren op eerre locaties, waaronr bij Akzo in Delfzijl. Wij produceren vetzuren uit algen, die Akzo gaat ozetten in coatings, zegt hij. De onrneer zit ook in het onrzoeksprograa van Wijffels en heeft geregeld proovendi uit Wageningen over vloer. In al zijn projecten probeert hij op een slie anier biologische kringloopjes te sluiten, waarbij algen afvalstoffen ozetten in grondstoffen cradle to cradle. De alg is daar bij uitstek geschikt voor, want die groeit op eststoffen en zet tijns groei CO2 o in zuurstof. Wijffels koopt eststoffen en CO2 voor zijn algenreactor. Callenbach krijgt die van bedrijven die hij van hun est en CO2 problee afhelpt. Zo haakt hij in het AlgaeProconcept aan bij een varkensboer et een estoverschot en een geeente et veel restafval. Bei afvalstroen worn eerst vergist, wat biogas oplevert. Het restant digestaat en CO2 wordt door HOE KWEEK JE ALGEN? Vijver: Een bassin van rtig tot vijftig centieter diep, et daarin een pedl die algensoep roert. Het systee is niet heel efficiënt. Slechts één procent van het zonlicht wordt door algen via fotosynthese ogezet in cheische energie. Daar staat tegenover dat aanleg goedkoop is. Buisreactor: Doorzichtige buis van zo n honrd eter lang en een doorsne van vijf centieter die horizontaal op grond ligt. De algen stroen er doorheen en vangen algen ogezet in schoon water, zuurstof en bioassa. De zuurstof kan Callenbach ogelijk kwijt aan een visvijver. Dergelijke koppelingen drukken productiekosten enor. In een geïntegreer teelt zit ik nu op 35 cent per kilo gedroog alg, zegt Callenbach. Dat kan odat voedingsstoffen en energie gratis zijn en onrneer tweehands apparatuur gebruikt o algen te verwerken. Is et ze praktijkervaring nog wel een testfabriek in Wageningen nodig? Jawel, zegt Lowijk Westerling van Spring Associates, ook elneer aan het onrzoeksprograa. Dit bureau uit Asterda onrzoekt voor KLM of we in toekost op algen kunnen vliegen. Westerling nkt aan teelt van algen die zo n rtig procent olie bevatten, geschikt o kerosine van te aken. De rest van alg oet dan een anre Algen die zo n rtig procent olie bevatten zijn geschikt o kerosine van te aken het zonlicht op. Kan twee procent van het zonlicht ozetten in energie. Nael: odat algen CO2 ozetten in zuurstof, hoopt zich zuurstof op in buisreactor, die groei van algen ret. Verr is lichtintensiteit relatief hoog, wat productiviteit ook ret. Gestapel buisreactor (foto): Je plaatst reactorbuizen boven elkaar, in elkaars schaduw, waardoor lichtintensiteit olaag gaat. Leidt tot een fotosyntheseefficiëntie van drie tot vier procent. Verticale reactor: De algen zitten in panelen die rechtop naast elkaar staan. Naast het gunstige schaduweffect kan in ze opstelling algensoep beter circuleren, waardoor zich inr zuurstof ophoopt. Kan een efficiëntie van circa vijf procent halen. Onrzoekers hebben het theoretische axiu vastgesteld op tien procent. René Wijffels, wiens groep onlangs voor het eerst een energieefficiëntie van vijf procent haal: We koen van één procent en zitten nu op helft van het axiaal haalbare. toepassing krijgen. Westerling wil een productieontwerp van een lagekostenalgenreactor, waarbij het procedé aanerkelijk eer energie oplevert dan het kost. Dat vraagt zowel kennis op het gebied van biologie, algenvereling als procestechnologie, en die kennis kan ooi saenkoen in beoog proefreactor van Wijffels. Grootschalige algenproductie et een hoge energieefficiëntie; dat wil ook elneer Neste Oil. Het van oorsprong Finse olieconcern wil lein producent van biodiesel in wereld worn en ziet alg als een kansrijke grondstof. Het bedrijf heeft patent op verwerking van plantaardige olie tot een synthetische biodiesel. In tegenstelling tot gangbare biodiesel, die tot axiaal vijf procent kan worn bijgeengd, kan biodiesel van Neste Oil puur worn gebruikt, stelt Henrik Eräetsä van Neste Oil. RAAPZAAD EN PALMOLIE Moenteel produceert zijn bedrijf biodiesel uit raapzaad en palolie. We zijn nieuwe fabrieken in Europa en Azië aan het bouwen en hebben in 2011 twee iljoen ton plantaardige olie nodig o die te verwerken tot biodiesel, vertelt Eräetsä. Daaree wordt het vraagstuk food or fuel steeds actueler en we zoeken dus grondstoffen die raapzaad en palolie kunnen vervangen. We participeren in Wetsus o het onrzoek hiernaar te stiuleren. Onrzoek en toepassing blijken ook hier haasjeover te spelen, want onrneer Callenbach is bezig et een algenfabriek bij een paloliefabriek in Maleisië. Volgens beproefd recept: hij wil reststroen van paloliefabriek gebruiken o biogas te winnen en algen te telen. Het schone, zuurstofrijke water uit algenvijver gaat naar een visteler o hoek. Als algen worn verwerkt tot biodiesel, dan produceert duoonrneing food ánd fuel. <

10 Resource en :40 Pagina 10 OPINIE 10 M.I.De insectencollectie van leerstoelgroep Entoologie gaat wellicht naar Naturalis in Lein. Wageningen UR kan niet voldoen geld vinn o verzaeling een nieuw onrkoen te geven op capus, en te onrhoun. Ook het herbariu gaat op terijn naar Lein. Zijn Wageningse collecties ten do opgeschreven? GEEN TOEKOMST VOOR DODE BEESTJES EN PLANTJES? door ALBERT SIKKEMA, foto GUY ACKERMANS Ik oet neatoncollectie betalen uit prootievergoedingen Gebouw van Biosysteatiek zou useufunctie kunnen krijgen 1 E Th ca W pr pr Fr ex Prof. Jaap Bakker, hoogleraar Neatologie Ik heb een enor problee. We hebben een neatoncollectie, vrij uniek en één van grootste in wereld. Het onrhoud van collectie wordt niet vergoed. Als we willen behoun, oet ik collectie betalen uit prootievergoedingen of anre onrwijsvergoedingen. Dat gaat niet. We hebben geen problee qua huisvestingskosten, zoals entoologen. Onze collectie past in een paar lakasten. Punt is echter dat onze preparaten langzaa vergaan. Je oet neaton opnieuw prepareren en dat is een tijdroven klus en kost dus veel geld. Het aantal ensen dat neaton kan intificeren, is ontzettend schaars geworn. Er wordt veel over biodiversiteit gesproken, aar het aantal ensen dat er echt verstand van heeft neet sterk af. Plasterk werkte als onrzoeker et beken neato C. elegans, onr anre odat genen ervan een relatie hebben et ontwikkeling van kanker in ens. Van broertjes en zusjes van elegans is heel weinig bekend, er zijn aar een paar ensen ter wereld die ze kunnen intificeren. Ze zijn bijna et pensioen. Er is wel belangstelling van bedrijven, want neaton zijn een goe graadeter voor kwaliteit van bo. Maar hoe herkennen die een onbeken neatonsoort, en stel je vast dat het wellicht een nieuwe soort is? Dan vervult collectie een sleutelrol. We zijn nog steeds betrokken bij taxonoie van neaton en daaro is verhuizing van onze collectie naar Naturalis geen goed ie. Het wordt bespreekbaar als Naturalis een neatontaxonoo aanstelt. Dr. Ronald van n Berg, waarneend beheerr van leerstoelgroep Biosysteatiek, waar het Wageningse herbariu onr valt Wij hebben geen last van hoge huisvestingskosten; het herbariu verhuist niet naar capus. Voorlopig blijft collectie in ons gebouw aan Generaal Foulkesweg. Plan is dat herbariucollecties van Wageningen, Utrecht en Lein naar het Nationaal Centru voor Biodiversiteit in Lein verhuizen. Als nieuwbouw van NCB klaar is, over een jaar of vijf, vertrekt het herbariu. Onze collectie bestaat uit zo n 600 duizend planten, eeste gedroogd, een el op alcohol, hoofdzakelijk uit Afrika. De leerstoelgroep Biosysteatiek, waar ik el van uitaak, wordt nu gesplitst. Het collectiegebonn onrzoek blijft hier, het laboratoriu en DNAonrzoek verhuist naar Radix. Ik verwacht dat collectiegebonn onrzoekers over vijf jaar ee naar Lein verhuizen. In Wageningen stopt dan het onrzoek naar patronen van biodiversiteit, taxonoie. Het onrzoek zal zich eer gaan richten op processen van biodiversiteit. Ik nk dat insectencollectie wel in goe hann is in Lein, aar tiing is uiterst ongelukkig. Ik nee aan dat Binnenhaven straks niet eer beschikbaar is voor collectie. Of Dicke bij ons kan intrekken? Nou, dat is wellicht een optie, we krijgen hier ruite als onrzoeksgroep naar Radix verhuist. Dan zou ons gebouw een eer useale functie kunnen krijgen. Mooie plek, hoor: idn in botanische tuin en bij tropische kas. We hebben het al vaker geopperd, als peranente oplossing, aar kosten zijn te hoog. Het beleid is: we zijn geen useu Ir. Ton van Scheppingen, directeur bedrijfsvoering Plant Sciences Group Voor het standpunt over collecties verwijs ik naar het beleid van raad van bestuur. Dat beleid is, kort door bocht: we zijn geen useu. De raad van bestuur heeft helaas geen budget voor collecties beschikbaar, e odat raad geen gehoor krijgt bij inisteries van LNV en OCW over dit onrwerp. En verantwoorlijkheid van raad van bestuur ligt bij het priaire proces. Wij zeggen vervolgens: als er vanuit het onrwijs en onrzoek geen behoefte en financiering is, dan is er geen draagvlak voor een collectie. De havraag is dus: past een collectie bij het priaire proces, heb je nodig bij het onrwijs en onrzoek? De tijd van een sipel ja is helaas voorbij. We zitten bij financiering in een overgang van een taakorganisatie naar een arktorganisatie. Je oet dus heel goed kunnen uitleggen aan je financiers waaro je die collectie nodig hebt. Wie je financiers zijn? Daar oet je creatief naar op zoek gaan. Er zijn best organisaties et een aatschappelijke doelstelling te vinn die willen eebetalen aan het in stand houn van natuurhistorische collecties. Daar oet dus creativiteit liggen en daar ligt ook saenwerking en het saenspel et raad van bestuur. Ik heb er alle vertrouwen in dat ons dat lukt. Freek Manche, woordvoerr van inister Plasterk van OCW Wat betreft natuurhistorische collecties bekostigt OCW alleen Naturalis. De universiteiten krijgen geen geld voor hun collecties. Theo Verstrael, directeur van De Vlinrstichting Centreren van collecties in Lein ligt voor hand De Vlinrstichting heeft een vrij kleine referentiecollectie van vlinrs. Als we een echte collectie nodig hebben, gaan we naar Naturalis. Daar is een uitgebrei collectie en daar kunnen we goed zaken ee doen. Ik ken collectie van Entoologie niet, hoewel we zijn gevestigd in Wageningen. We werken wel saen et Entoologie, aar dan op onrzoeksgebied. Als je probleen et het beheer en financiering van collecties in Nerland hoort, dan ligt centreren van collecties in het Nationaal Centru Biodiversiteit in Lein voor hand. Anrzijds: Wageningen heeft een lein positie in het entoologisch onrzoek. Dan kan ik e voorstellen dat Wageningen het prettig vindt o een referentiecollectie in buurt te hebben. t f

11 Resource en :40 Pagina FEBRUARY RESOURCE #17 Food ánd Fuel and all produced fro waste ENERGY FROM GREEN SLURRY r f e ik e. ij : o r r r n k They already provi us with the raw aterial for food, cattle feed, plastics and paint. But Professor René Wijffels has high hopes that algae will soon also be providing us with biofuels that don't copete with food production. He's working on setting up a pilot factory. Fro Food or fuel to food AND fuel, thanks to an expensive green slurry. Eneco, Essent, Nuon and Delta are enthusiastic, says Professor of Bioprocess Engineering René Wijffels. These energy provirs are contributing to the salaries of seven PhD stunts who are going to try to bring the cost price of a kilo of dried algae down fro four euros to forty cents, and ake it profitable to produce algae for biofuels. The copanies are in Wijffels knowledge network, along with other potential users of algae: Unilever, Dow Cheical, Friesland Capina and Syngenta. The prograe is part of the work of Wetsus, a centre for sustainable water technology in Leeuwaarn. As well as research, soe of the copanies want to run a pilot of a few hectares. They want advice on this, and were referred to Wageningen UR. That kind of scale is too risky at the oent, I think we need an interi phase. My AFSG colleagues and I are now talking with several copanies about a pilot factory of 120 square etres in Wageningen. We are in discussion with inistries and provincial governents about costsharing. The pilot factory is a test case for largescale energy harvesting fro algae, but algae are already being cultivated for several other purposes. Wijffels draws a pyraid. At the top are specific nutrients and fatty acids that you can extract fro certain algae such as beta carotene and oega 3 fatty acids. A kilo of algae used for this purpose is worth four to five hundred euros. One level down are the raw aterials for the cheical industry, then coes cattle feed, and right at the botto of the pyraid coe biofuels. According to Wijffels, the lesson is that HOW DO YOU GROW ALGAE? In a pond: A basin of thirty to forty centietres ep with a paddle to stir the algae slurry. The syste is cheap but not efficient: only one percent of the sunlight is transfored into cheical energy by the algae, using photosynthesis. In a tube reactor: a onehundredetrelong, fivecentietrewi transparent tube that lies horizontally on the ground. It can convert two percent of the sunlight into energy, but the disadvantage is that because the algae convert CO2 into oxygen, oxygen builds up in the tube The alga Dunaliella salina / photo Mohaad Hejazi you have to get several ingredients out of algae to ake the econoically viable. reactor and restricts the growth of the algae. Stacked tube reactor: reactor tubes are stacked up in each other s shadow, so that the light intensity goes down. This leads to a photosynthesis efficiency of three to four percent. Vertical reactor: The algae are in panels standing in rows. Efficiency can reach about five percent; researchers have established a theoretical axiu of ten percent. René Wijffels: We started at one percent and now we re half way to the axiu possible. And that is exactly what is happening. The Wageningen alunus Carel Callenbach and his copany Ingrepro are constructing algae ponds and reactors on several locations, including at Akzo in Delfzijl. We produce fatty acids fro algae, which Akzo uses for coatings, he says. The entrepreneur is also involved in Wijffels research prograe, and Wageningen PhD stunts are regular visitors at his copany. In all his projects he looks for clever ways of creating closed loop systes, so that the algae turn waste products into raw aterials the cradle to cradle principle. Algae are supreely suited to this task as they grow on anure and turn CO2 into oxygen as they grow. Wijffels buys the anure and CO2 for his algae bioreactor. But Callenbach is given the by copanies and this solves a proble for the too. Like this, his AlgaePro concept eets the needs of pig farers with too uch anure and town councils with too uch waste. Such linkages bring down the production costs treendously. In integrated production, I now down to 35 cents per kilo of dried algae, says Callenbach. With this sort of practical experience, is a pilot factory in Wageningen really necessary? Yes it is, says Lowijk Westerling of the Asterdabased Spring Associates, another participant in the research prograe. Spring Associates does research for KLM into the feasibility of fuelling planes with algae. Westerling is consiring cultivating algae a up of about thirty percent oil, which are usable for kerosene. The rest of the algae should then be used for soething else. Westerling wants a production sign for a lowcost algae bioreactor which produces significantly ore energy than it costs to run. This requires knowledge in the divergent fields of biology, algaculture and process technology: knowledge which could coe together nicely in Wijffel s planned pilot project. Largescale and energyefficient algae production is the ai of another participating copany, Neste Oil, too. This originally Finnish oil copany has a patent for the processing of vegetable oil into a synthetic biodiesel. Unlike conventional biodiesel, which can only be add to ixtures to a axiu of five percent, Neste Oil's biodiesel can be used unixed, says Henrik Eräetsä of Neste Oil. We are building new factories in Europe and Asia, and in 2011 we shall need two illion tons of vegetable oil to process into diesel, says Eräetsä. This brings the Food or fuel issue closer and closer, so we are looking for raw aterials that could replace rape oil and pal oil. We are taking part in Wetsus to stiulate research into this.' Research and ipleentation see to be playing leapfrog, as Callenbach is setting up an algae plant at a pal oil factory in Malaysia. Following a tried and trusted recipe, he wants to use the waste fro the pal oil factory to produce biogas and to grow algae. The clean, oxygenrich water fro the algae ponds will go to the fish farer round the corner. Once the algae have been processed into biodiesel, the twopronged enterprise will be producing both food ánd fuel. / Albert Sikkea

12 Resource en :40 Pagina 12 INTERNATIONAL 12 1 To Darwin, with the coplients of a Dutchan DARWIN AMONG THE TULIPS With the coplients of the author in Darwin s own hand enough to ake a collector hyperventilate! But it leaves Foru library curator Liesbeth Missel cold; she d swap the book any day for a copy of The Zoology of the voyage of the H.M.S Beagle. This is the only work by the great an that is still issing fro the library s Darwin collection, which holds early editions of any of his books in several different languages. Copleteness is ore iportant to a scientific library than possession of a curiosity. That s the difference between a curator and a collector, Missel explains. Here every book just gets staped like any other. What atters to us is the contents. Although she would of course have liked to have a first edition of On the Origin of Species. The earliest edition of this work at Wageningen UR is an 1863 Dutch translation. Darwin s books are the centerpiece of the exhibition on The evolution of Darwin that opened today in the library at the Foru. And there are quite a few of the. Darwin wrote a lot and on a wi range of subjects. About evolution, of course, and the origins of the huan race. But also about orchids, barnacles, doestic pets, houseplants, fossils, the oveent of plants, wors, coral reefs even a book about facial expressions. A book about huan and anial eotions. Actually a very undarwinian subject. But the exhibition is not just of Darwin s books. Which is just as well, as they consist of lots of text and very few pictures. Visually ore attractive are the books by scientists to who Darwin was inbted in one way or another. There s a whole cabinet full of the. Darwin s ias didn t just spring fro nowhere. So we are also explicitly interested in what was going on around hi, explains Missel. There was a Dutchan aong Darwin s conteporaries too. Natural historian Johan Nieuhof is represented by a beautifully illustrated 1682 copy of his Meorable Brazilian sea and land journey. Darwin s journey on the Beagle was part of a long tradition of voyages of discovery with a natural science eleent. The exhibition also pays attention to the tie since Darwin. For this, Missel enlisted the help of inforation specialist and evolutionary biologist Marco van Veller, who created a display on what has happened to Darwin s evolution theory since his ath. These books coe fro the library s general collection, and the last in the row is the course book Evolution, an introduction, by Wageningen professor Rolf Hoekstra. But who received those coplients fro Darwin, then? That was Haarle tulip farer Jacob Heinrich Krelage. Missel says they probably et in 1866 at a conference in London. Krelage gave a lecture there, and Darwin was on the organizing coittee. The coplients grace the cover of The different fors of flowers on plants of the sae species, which Darwin published in Krelage returned the coplient and expressed his adiration for the great an by naing a tulip after hi in 1889, six years after Darwin s ath. / RK The evolution of Darwin can be viewed in the Special Collections section of the Foru library until the end of May. Opening ties: Mon Fri, hours. A talk about the exhibition will be given every Friday fro to Books about evolution in the Foru library. / phote GA PROBIOTICS MAY MAKE THE FIT EVEN FITTER Microbiologist Dr. Michiel Kleerebeze has shown for the first tie that a probiotic bacteria of the type put into coercial drinks has an observable effect on the huan iune syste. His article appeared in Proceedings of the National Acay of Sciences (PNAS). It has already been shown that probiotics can have a positive effect on people with bowel probles, says Kleerebeze. But it is harr to prove that soeone with no particular probles becoes even healthier. Our research proved that the lining of the intestines of healthy people showed a reaction that can contribute to iproved protection against pathogens. During this study, eight healthy, nonsoking adults were given an energy drink with or without the bacteria lactobacillus planetariu. A few hours later, saples were taken fro the upper sall intestine. Kleerebeze: We tested the saples for the olecular reaction in the intestinal epitheliu, to see how that part of the intestine reacts to the bacteria. It appears that the iune syste is activated, without any big antiinfection responses going on. The intestinal cells are put on red alert so that they could respond quickly to disease carriers. Whether that actually happens is soething we haven t investigated. In spite of the sall nuber of subjects, Kleerbeze was able to draw clear conclusions. We have looked at thousands of genes and have concentrated on characteristics that were specifically stiulated in all eight subjects. People vary treendously, and there is a lot of variety in gene activity too. But we still found a clear reaction. Another striking result was that it also akes a difference which growth stage the bacteria is in. Bacteria that were add to the drink during the logarithic phase had uch less effect on the iune syste than bacteria that were fully grown. Kleerebeze: You can conclu fro our study that it akes a difference not only which sort of bacteria you use, but also how the bacteria is produced and how the drink is a. It is not just the nuber of living cells that atters, but also the basis of the drink. A ilk product can give a different effect that a fruit juice. A question that reains after this research is which olecules of the bacteria are iportant for the iune responses. The research question then shifts toward the olecular counication echanis that is at work between bacteria and huan cells. Kleerebeze: If we can get a better picture of the reaction echaniss, then clais a by producers of these sorts of drinks can be supported better, and can be verified. That is not yet possible with this study, as we used a ol organis that isn t in coercial drinks. So it has not been proved that all probiotics have the sae effect. / NM A D R Re of in St W Pr Hi se Th las Co th wh fro fu co sit an On as wo be co Hi th tw a j

13 Resource en :40 Pagina FEBRUARY RESOURCE #17 SNAPPED WHO? RoseMary Kashululu, MSc stunt of Manageent of Agroecological Knowledge and Social change, fro Naibia. BUSY WITH? I ve finished y internship and research in Naibia. Now I a back in Wageningen to coplete y research paper. It takes a lot of work and concentration and I a very busy with it. HAPPY TO BE BACK? Yes! I live at the faous corridor 2b in Dijkgraaf. I issed y corridor friends a lot and ost of all the parties with the in the bunker. When I arrived here on Tuesday we went straight to the bunker for a great party! / AD WAGENINGEN UR TO FORGE AHEAD WITH SUSTAINABILITY Wageningen UR has resolved to take great stris in sustainable business anageent. This eans green electricity, ore sustainable buildings, organic products in the canteen and getting people on their bikes. These ias coe fro a eo on the sustainability of Wageningen UR, which outlines four levels of abition. On the advice of the writers, the Executive Board is going for the second highest level, and ais to follow in the footsteps of the ecopioneers. Really, a green university like Wageningen should ai higher, thinks the Sustainability Project Group. But in practice, that is too risky, explains spokesan Joris Fortuin. You do have to be able to guarantee the continuity of your business. Our education and research pend on that. If you go for a higher level of abition that is ore innovative, you take too big a risk. And besis, it s too big a step for the organization to take at one go. But even the chosen level of abition is expected to bring about big changes. Wageningen UR ais to encourage the use of bicycles and public transport by aking copany bikes and NS Business tickets available to eployees. Car use will be discouraged, possibly by introducing paid parking on capus. The canteen should soon be offering a lot ore organic and certified sustainable products, as well as aking sure the food is healthier. Big steps can be taken in the field of energy if the current grey electricity is replaced by green electricity as soon as possible. Various easures can also be introduced to reduce the aount of energy used by the buildings. Staff and stunts can do their bit towards this too: the eo even suggests that buildings should not be heated above eighteen grees Celsius, and that people could dress up warer instead. That goes a bit too far for the Project Group though. Higher standards for new buildings are planned too, with sustainable aterials being used as uch as possible. New buildings should be energy neutral and blend with the surrounding ecology. The option of using theral storage and geotheral energy is expressly raised too. The new abitions still have to be translated into a plan of action, soething which will clearly have its price. Fortuin: If you want to reach a higher level, you are going to have to spend ore oney, for exaple on staff tie and on investents. But in the long ter it ustn t be allowed to ake operations any ore expensive. It certainly doesn t have to. We can see all around us that sustainability is not in itself ore expensive. / RK ASSOCIATION FOR DISASTER RESEARCHERS Researchers and aid workers in the field of huanitarian crises have joined forces in the International Huanitarian Studies Association, which is based in Wageningen. This was announced by Professor of Disaster Studies, Thea Hilhorst, one of the initiators and the secretary of the association. The association was officially launched last week during the first World Conference of Huanitarian Studies, a threeday event held in Groningen at which about three hundred participants fro all over the world discussed the future of this acaic discipline. The conference was organized by the universities of Groningen, Bochu (Gerany) and Wageningen. One of the ain tasks of the new association will be to organize a worldwi exchange of knowledge between acaics and field workers concerned with wars, disasters, peace issions and failed nation states. Hilhorst: The board should ake sure that another conference is organized in two years tie, and we ight also launch a journal. / AS CHINA OFFICE/ Shuhao Tan, who runs Wageningen UR s China office, was in Wageningen last week to discuss the progress of the collaboration with Chinese knowledge institutions. One of the topics unr discussion was the velopent of a network of Wageningen aluni in China. Another topic was the collaboration with Nanjing Agricultural University, with which Wageningen is going to set up a largescale PhD prograe with 20 to 25 researchers. Tan s visit coincid with that of a legation fro Northwest A&F University in Yangling. Wageningen has a joint education project with this university in which Chinese stunts in the final year of their BSc course get special training to qualify for an MSc course in Wageningen. In five to ten years China will be one of the biggest acaic players in the world, explains Jan Fongers of Wageningen International. So it is an iportant partner for us. / AS, photo GA BALKENENDE TO VISIT WUR OFFICE IN BRAZIL During a state visit to Brazil in March, Prie Minister Balkenen will pay a visit to Wageningen UR s Latin Aerican Office near Sao Paulo. There he will be infored about biofuels by Dr. Peter Zuurbier and Dr. Jos van Vooren. In a preparatory eo, Zuurbier addresses the question of whether the production of biofuels in Brazil poses a threat to world food supplies and to the Aazon. He draws a distinction between sugar cane cultivation to produce ethanol and soya cultivation for biodiesel. Sugar cane cultivation doesn t affect the Aazon, he conclus, as it takes place in the south of Brazil, two thousand kiloeters away fro the tropical rain forest. He expects that Brazil will expand sugar cane production over the next five years by about 4 illion hectares ore or less the surface of the Netherlands. (There are currently about 7.5 illion hectares unr production.) The extra bioethanol produced is stined partly for doestic use and partly for export. This will not affect Brazil s food supply, says Zuurbier. But he does point to a dilea: through the echanization of sugar cane production, which is good for the environent, 160 thousand sugar cane cutters will lose their jobs in the state of Sao Paulo. For soya faring, which produces biodiesel aong other things, it s a different story. Soya is fared on the edge of the Aazon region. Zuubier recoends joint research with Brazilia partners to intify other raw aterials for biodiesel. / AS

14 Resource a :41 Pagina 14 SERVICE 14 1 SWITCH Vacatures zijn voor interne en externe kandidaten. Interne kandidaten hebben voorrang, zie intranet/people/arbeidsvoorwaarn. De volledige vacaturetekst staat op Aanleveren: woensdag in week voorafgaand aan verschijnen van Resource. Voor inforatie, bel Corporate HRM: (03174) MEDEWERKER AUDIOVISUELE TECHNIEKEN M/V (1.0) VHL, Facilitaire Zaken, Leeuwarn Vac.nr.: AT 0905 DLO ONDERZOEKER 3 LERENDE ARRANGEMENTEN M/V (1.0) ASG Veehourij, Lelystad Vac.nr.: VH DLO ONDERZOEKER 3 SYSTEEM INNOVATIE MANAGEMENT M/V (1.0) ASG Veehourij, Lelystad Vac.nr.: VH DLO ONDERZOEKER 4 SYSTEEM INNOVATIE M/V (0.9) ASG Veehourij, Lelystad Vac.nr.: VH SITE MANAGER M/V (1.0) ASG, Afd. Producten, Lelystad Vac.nr.: AT/LB bv/abs 001 SR. WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEKER/ PROJECTLEIDER M/V (1.0) ASG, Afd. Producten, Lelystad Vac.nr: AT/LB bv/abs 002 RESEARCHER, ADAPTATION TO CLIMATE CHANGE OF AGRICUL TURAL SYSTEMS M/F (1.0) PSG, Plant production systes, Wageningen Vacancy nuber: AT: DPW 0909 MEDEWERKER FINANCIËLE ADMINISTRATIE M/V (0.9) LEI, Finance & Control, Den Haag Vac.nr.: AT03F&C2009 ADMINISTRATIEF MEDEWERKER M/V (1.0) LEI, Afd. Dier, Huissen Vac.nr.: AT04Dier2009 ASSISTANT PROFESSOR SENSORY SCIENCE AND (NEURO) BIOLOGY M/F (1.0) AFSG, Division of Huan Nutrition, Wageningen Vacancy nuber: AFSG ASSISTANT PROFESSOR SENSORY SCIENCE AND EXPERI MENTAL PSYCHOLOGY M/F (1.0) AFSG, Division of Huan Nutrition, Wageningen Vacancy nuber: AFSG ASSISTANT PROFESSOR SENSORY SCIENCE AND FOOD TECHNOLOGY M/F (1.0) AFSG, Division of Huan Nutrition, Wageningen Vacancy nuber: AFSG PHD APPLICATION OF SPECIALIZED MICROORGANISMS FOR MICROBIAL ENHANCED OIL RECOVERY PURPOSES M/F (1.0) AFSG, Laboratory of Microbiology, Wageningen Vacancy nuber: AFSG PHD REDOX COFACTOR REGENERATIE IN MICRO ORGANISMEN M/V (1.0) AFSG, Valorisatie van Plantaardige Productieketens, Wageningen Vac.nr.: AFSG Info: For our innovative research progra, we are looking for enthusiastic NAMEN IN MEMORIAM Cees van Zalinge Donrdag 5 februari is, na een ziekbed van ongeveer een jaar, onze collega Cees van Zalinge overlen. Cees startte in 1978 zijn loopbaan in Lelystad aan Houtribweg bij het toenalige Centraal Diergeneeskundig Instituut (CDI) als labbedien vaccin bij afling Virologie. HIj hield zich daar bezig et het oogsten en inactiveren van het Mond en Klauwzeervirus en het verwerken tot een vaccin. Cees ed dit naar volle tevrenheid van zijn toenalige leidinggeven en dit leid in 1980 tot een vaste aanstelling. In 1985 veranr Cees van (ADVERTENTIES) functie. Hij werd technisch ewerker bij werkplaats onbeset van afling Virologie. In 2000 keer Cees terug bij MKZvaccinproductie. Binnen toenalige divisie Producten van Anial Sciences Group heeft hij zich bezig gehoun et het foruleren van het MKZvaccin. De laatste jaren heeft Cees gewerkt bij groep spoelen en sterilisatie binnen businessunit Producten die recent verzelfstandigd is tot Lelystad Biologicals BV. We zullen Cees blijven herinneren als een zeer vrolijke en sfeerbepalen ewerker et een uitgesproken ening. Bij verschillen gelegenhen heeft Cees ons veraakt et zijn prachtig geschreven en voorgedragen gedichten. Cees was zeer betrokken bij het werk en had hart voor zaak. We wensen zijn vrouw Marianne en failie sterkte toe bij het verwerken van dit enore verlies. Collega s en directie van Lelystad Biologicals BV en Anial Sciences Group van Wageningen UR. BRUILOFTEN, FEESTEN, BORRELS, BARBECUES, ZAKENLUNCHES, PROMOTIES, ETC. Sfeervolle abiance! (ook terras) You need water.. water needs you! The research progra of Wetsus is divid in various thees (Clean water technology, Waste water technology, Interaction with natural systes & Sensoring). Within these thees specific research subjects are fined, which are ainly carried out as PhD projects. On our website the various thees are explained and the open PhD positions are announced. There are new job openings every onth, so check regularly. Also if you are graduated or going to graduate in 2009/2010 we welcoe you to apply for these positions. The Profile If you have clear research affinity, are enthusiastic about ultidisciplinary cooperation, coitted to the velopent of sustainable technology for the world and have a Master gree in Environental technology, Cheical technology, Mebrane technology, Process technology, Cheistry, Physics and/or Microbiology/biotechnology, you are the ial candidate for us! Ook voor party en cateringservice (bekend o hoge kwaliteit en verscheinheid) Dennis en Carla Klos Costerweg 5, 6702 AA Wageningen, telefoon AGENDA Mail berichten uiterlijk aandag uur naar resource@wur.nl, et als onrwerp Agenda. De lengte is hooguit 60 woorn. Prooties 13 februari uur prootie dhr. ir. M. Vereulen: Isothiocyanates fro Cruciferous Vegetables: Kinetics, Bioarkers and Effects. Prootoren prof.dr.ir. I.M.C.M. Rietjens en prof. dr. P.J. van Blaren, coprootor dr. W.H.J. Vaes (TNO Voeding) uur prootie dhr. ir. T. Bakker: An Autonoous Robot for Weed Control. Design, Navigation and Control. Prootoren prof.dr.ir. G. van Straten en prof.dr. J. Müller (University of Hohenhei, Gerany), coprootor dr. J. Bontsea. 18 februari uur prootie dhr. T.J. Dekker: Hunting tactics of peregrines and other falcons. Prootoren prof. dr. H.H.T. Prins en prof. dr. R.C. Ynberg. 20 februari uur prootie dhr. ir. M. Bouwens: Nutrigenoics in huan peripheral blood ononuclear cells. The effects of fatty acids on gene expression profiles of huan circulating cells as assessed in huan intervention studies. Prootor prof.dr. M.R. Müller, coprootor dr.ir. L.A. Afan. 25 februari uur prootie dhr. S.M. Chalak Haghighi: Econoics of Controlling Invasive Plant Species: The Case of Californian Thistle in New Zealand. Prootor prof.dr. E.C. van Ierland, coprootor dr. A.J.W. Ruijs uur prootie w. X. Jin: Ecohydrology in waterliited environents using quantitative reote sensing the Heihe River basin (China) case. Prootor prof.dr. M.E. Schaepan, coprootor dr.ir. J.G.P.W. Clevers en prof.dr. Z. Su (ITC, Ensche). Diversen 12 februari uur Afscheidsre prof. dr. J. Lengkeek: Van Hoo Luns naar Hoo Turisticus; regressie of een stap in enselijke evolutie? Aula Wageningen Universiteit. 13 februari uur Theatersportwedstrijd in De Wil Wereld in Wageningen et Liever Veul Bloeen dat strijd aanbindt et Aangenaa Verrast uit Utrecht. Inl. en reserveren: 14 februari uur Concert door het Nerlands Stunten Orkest in De Vereeniging, Nijegen. Reserveren: nijegen@nso.nl. Inl: uur Swingnight in Hof van Wageningen (voorheen WICC). Inl: 15 februari uur Concert Glive in Hof van Wageningen (voorheen WICC). Inl: Wetsus, centre of excellence for sustainable water technology is a facilitating interediary for trendsetting knowhow velopent. Wetsus creates a unique environent and strategic cooperation for velopent of profitable and sustainable state of the art water treatent technology. The inspiring and ultidisciplinary collaboration between copanies and research institutes in Wetsus results in innovations that contribute significantly to the solution of the global water probles. PhD stunts (/f) The Offer You get the opportunity to grow with an innovative, dynaic and future orientated top research institute. You can accelerate in the velopent of new water technology in cooperation with proinent copanies and universities. In ost cases is the workplace in Leeuwarn, The Netherlands. The salary is in accordance with the collective labour agreeent of the Dutch Universities for PhD stunts. The PhD stunts will receive coenceent of eployent of the universities participating in Wetsus. Inforation and Application Please send your application, with your CV, to Wetsus, for the attention of the HRM partent, P.O Box 1113, 8900 CC, Leeuwarn, The Netherlands or by eail recruitent@wetsus.nl. For further inforation about a PhD position you can contact Mr. Dr. G.J.W. Euverink, , gertjan.euverink@wetsus.nl. cobining scientific excellence with coercial relevance 15 daw clu Qu in d site 20 pad gin Wie gen Me bij sch tijg op Van naa Aa Info doo lian Wa ten ne nin 20 en Res Jen gie 21 Wa ww siu a S gen Wa tion sen his ter teli in D ne en Res he doo vrij gen inl: 20 d a u din Po NjiS Pla

15 Resource a :41 Pagina 15 n js. vioin. r. of it. in e r r l. l: an l: l. 12 FEBUARI RESOURCE # uur Concert door The Roaddawgz bij Wageningse bluesclub XXL in Café XL. 16 februari uur Concert door het Astel Quartet et vier saxofonisten, bij Vereniging voor Kaeruziek in Aula van Wageningen Universiteit uur Beaerpresentatie padnstoelen bij KNNV vereniging voor veldbiologie in het Groene Wiel, Hendrikweg 14b in Wageningen. Ook niet len zijn welko. Meer inforatie: en bij Lies Jansen, tel februari uur De natuur bescherd bij wet. Heeft papieren tijger tann? Bos en Natuurbat op Van Hall Larenstein in Velp. Vanuit Wageningen rijdt een bus naar Velp en na het bat terug. Aaneln: stunt@knbv.nl. Inforatie: 173/bosennatuurbat. 18 februari uur Lezing Volkstuinen door Malika Ciereans in De Allianth, Bevrijdingsstraat 28a in Wageningen. Opgave: tel , inl: uur KNNVwerkavond insecten op naa brengen in het Groene Wiel, Hendrikweg 14b in Wageningen. Inforatie: uur WDT speelt Roosoezen en Noorrzon in De Wil Wereld. Reserveren: februari uur Natuurwanling in het Jeneverbessenbos bij Otterlo et KNNV vereniging voor veldbiologie. Meer inforatie: uur Open Podiu in Hof van Wageningen (voorheen WICC). Inl: 19 en 20 februari hrs Sense Syposiu on Innovative Techniques for a Sustainable Environent at Wageningen University. Main topics: Wastewater treatent, Bioreediation, Bioenergy. Inforation: www. sense.nl/articles/events/ februari uur Lezing over cultuurhistorie van sprengen, beken en waterolens op zuilijke en westelijke Veluwe door Jacques Meijer in De Brink, Brinkstraat 39 in Benneko. Inforatie: 20 en 21 februari uur WDT speelt Roosoezen en Noorrzon in De Wil Wereld. Reserveren: februari uur Lezing Volkstuinen, helen werking van kruin door A.Bruining in De Allianth, Bevrijdingsstraat 28a in Wageningen. Opgave: tel , inl: uur Concert Poissance d aours, rtieneeuwse uziek over liefs en verleidingskunst door Grainlavoix in Cunerakerk in Rhenen. 26 februari uur Hugh Hefner: King of Porn Party van dispuut Sear bij NjiSri in Wageningen. Dressco: Playboy Style. Inl: 27 februari hrs. Seinar Linkages between plants, soilicrobes, and ecosyste nutrient cycles by dr. Richard D. Bardgett, professor of Ecology, Soil and Ecosyste Ecology Group, University of Lancaster, UK, in Atlas, roo 1 (Building nr. 104) at the occasion of the PhD fense by Franciska Vries later that day. 11 aart hrs The Schilperoort Lectures 2. More inforation Registration before March 1 via ingrid.hijan@wur.nl. Venue: Foru. No entrance fee. EDUCATION Mail onrwijsberichten uiterlijk aandag uur naar resource@wur.nl, et als onrwerp Education. De lengte is hooguit 100 woorn. Subit education announceents before Monday to resource@wur.nl, with hear Education. The announceent doesn t exceed 100 words. YSD used to be YES Global Food Security Period 4, ornings. For all MSc stunts. An integrated ultidisciplinary approach towards food security in veloping countries. Linking local and global level. Lectures on water, food, governance, cliate change, anial production, food chain, biotechnology and GMO, Hivaids, supported by readings and ovies and followed by discussions. Africulture gae, bate and real life case study to sign interventions. Please register at CSA website. Coordination: aja.slingerland@wur.nl. Looking for an MScproject on a cuttingedge subject? Many consuer products (sun lotions, antiicrobial products and paints) contain nanoparticles. At present it is not known whether Staat u in contact et uw opdrachtgevers.? Training Acquireren et Vertrouwen 2009 Hoe ko ik achter otieven van ijn opdrachtgever? Hoe kan ik ijn opdrachtgevers helpen et ijn onrzoekswerk? Hoe kan ik een opdracht werven voor dat 3e geldstrooproject? Hoe ko ik aan tafel bij een ogelijke opdrachtgever? Hoe kan ik stuntenwerving verbeteren? Hoe kan ik beter opdrachten werven bij overheid? Hoe kan ik beter fondsen werven voor ijn onrzoek, bijvoorbeeld bij inter nationale organisaties? Hoe kan ik ijn onrzoek verkopen zonr aan integriteit te verliezen? Hoe ga ik o et tegenwerpingen en weerstand? Hoe ko ik tot goe prijsafspraken? Voor wie? De training is bedoeld voor en toegesnen op wetenschappelijke onrzoekers, UD ers en UHD ers bij Wageningen UR. Meer inforatie en aaneln? Zie: klik daarna op People, Loopbaan, Opleiding en Acquireren et Vertrouwen. Contact Jackie Burger tel eail: jackie.burger@wur.nl (ADVERTENTIES) 50% korting op Volkskrant plus 1 jaar gratis pasta Ben je uitwonend stunt en niet our dan 27 jaar, ga dan nu naar naar eenjaargratispasta.nl De actie loopt tot en et 28 februari 2009 these nanoparticles have harful effects on the environent or huans. Research is need! In this PhDproject (Environental risks of nanoparticles) we ai to fine possible bioaccuulation and toxic properties of nanoparticles, using soil organiss as indicator species. Interested? Please ail to: erel.vanrploeg@wur.nl Environental sciences Environental systes analysis Course: Integrated Environental Assessent: Regional Manageent (ESA31306) 4th period. Afternoon course. First lecture: Monday 2 March, hrs, roo C432. This 6ECTS course takes the Ecosyste Approach as a starting point, and focuses on the use of Integrated Assessent Tools (e.g. ecosyste function analysis & valuation, stakeholr & traoff analysis, planning & cisionsupport tools) to analyse regional environental issues (e.g. land conversion and gradation). Stunts will apply these tools to practical case studies in orr to gain insight into the coplexity of balanced cision aking to facilitate sustainable, ultifunctional land use and ecosyste anageent. This course is characterized by its systeic approach that integrates knowledge fro different scientific disciplines (e.g. ecology, econoics), different environental copartents (soil, water, atosphere and ecosystes), at different scales (in tie and space), involving different stakeholrs. Further inforation: course assistant Ki Jansen (ki.jansen@wur.nl) or course coordinator Dolf Groot (dolf.groot@wur.nl). Plant sciences Plant production systes Do you want to play with Play Station for your MSc thesis? Mol analyses using new statistical techniques ask for a lot of coputational power. The processors insi a PlayStation 3 are very powerful, and it has been recently shown that they can be coupled easily into a little network using Linux. The topic of this thesis subject is to build such a network and test it for its ease of use for ol analyses. The network will then be applied to solve a range of possible interesting questions, pending on your own interests: oling farers counities with agentbased ols, plant rooting strategies, spatial oling of plant copetition, evolutionary gaes, etc. And of course, in between the hard work there will be tie to play soe gaes Info: Mark van Wijk, eail: ark.vanwijk@wur.nl ENTOMOLOGY Colloquia Tuesday, 17 February, lectureroo C19, Building 511, Binnenhaven hrs, Xavier Chiriboga Morales: Effects of variation in plant nutritional quality on nsity and size of herbivores and priary and secondary parasitoids hrs, Hanneke Bataille: Host preference of Anopheles aculipennis s.l. in the Netherlands hrs, Bruce Schoelitsz: The effects of four seiocheicals eitted by larvae of Anopheles gabiae s.s. on the oviposition behaviour of conspecific gravid adult feales hrs, Rob Andriessen: The attractiveness of different species of skin icrobiota to the alaria vector Anopheles gabiae s.s. Colloquiu Tuesday, 24 February, lectureroo C19, Building 511, Binnenhaven hrs: Joost van Itterbeeck: Edible Insects: A Coon Food in the Vientiane Area, Lao PDR. Social sciences Applied Philosophy APP Global Change and Global Ethics, period 4 Cliate change, forestation, land and freshwater gradation, world wi econoic crises, global igration, huanitarian disasters and aid, geopolitical collisions and ilitary interventions all these probles transcend national boundaries; they cannot be solved by the unilateral cisions of individual states but require international cooperation to ake peaceful coexistence possible. These probles, oreover, are interconnected and cannot be solved in isolation but require an integrated approach. The success of such an approach pends on the willingness of countries to ake substantial coitents, and this willingness will be greater if the agreeents and arrangeents are wily accepted as equitable and fair. In this course, the contribution of the newly eerged discipline of global ethics to an international and integrated approach to global challenges will be exained. Three topics will be discussed: (1) cliate change and biofuels; (2) international law and governance; and (3) poverty and velopent. Rural Sociology RSO31806 Unrstanding Rural Developent: Theories, Practices and Methodologies This course focuses on conteporary questions and challenges in rural and regional studies, such as the ipact of igration on the sustainability and vulnerability of rural regions, the role and function of agriculture and the rural in urbanizing societies, the eergence of urban food strategies and the significance of regional intities. By eans of lectures, inpth discussions of recent scientific articles, docuentaries, presentation of ongoing international research projects and excursions you will acquire a thorough epirical and theoretical unrstanding of the diversity of transforation processes of and in rural regions. Furtherore you will also get acquainted with research ethodologies relevant for this doain. The course will be given on Monday, Wednesday and Friday orning, starting on 4 March at hrs in C73. For ore inforation, please contact Prof.dr. Han Wiskerke (han.wiskerke@wur.nl).

16 Du stu ww Ag Zon Su bru din ten Ied De Grü eng ont hie ove van Be info Mo Fil 13 res He We De sey C Re nin cen son gen Uit ISS Re sec Re red e Lie 03 org Ro eco 48 din Sik 48 tel. K Be voo Lev red ka DIV Cro id uitg bijd hed ww Gri op: en Resource a :41 Pagina 16 SERVICE 16 1 (ADVERTENTIE) V In

17 Resource a :41 Pagina FEBUARI RESOURCE #17 VERENIGINGEN In wereld sp3 Duivendaal 7, tel , Agenda Zondag 15 februari, uur, Sunday Service; aandag 16 februari, uur, Ier zijn engel; dinsdag 17 februari, Geloof en wetenschapgroep. Ier zijn engel De Benedictijner onnik Ansel Grün schrijft over betekenis van engelen in Bijbelse verhalen en ontkt editatieve kracht die hieruit spreekt: Al het spreken over engelen vraagt o ruite van fantasie en creativiteit. Begeleiding: Anja Vogelzang. Meer info en opgave: In wereldsp3.nl. Movie W Filhuis Movie W, Lawickse Allee 13, tel (ook voor reserveren), Het echte Leven van Robert Jan Westdijk (Ned. 2008) De jonge regisseur Martin (Rasey Nasr) is bezig et opnaes COLOFON Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentru, is het weekblad voor personeel en stunten van Wageningen UR. Uitgever/ Wageningen UR. ISSN/ Redactieadres/ Bornsesteeg 47, 6708PD Wageningen, tel , eail resource@wur.nl; secretariaat Thea AgbaKuijpers. Redactie/ Gaby van Caulil (hoofdredacteur), tel , eail gaby.vancaulil@wur.nl; Lieke Kwant (eindredactie), tel , Alexandra Branrhorst (VHL, stuntennieuws, organisatie), tel ; Roelof Kleis (econoie, ogeving, ecologie, aatschappij), tel ; Nicolette Meerstadt (voeding), tel ; Albert Sikkea (plant, dier), tel : Hans Weggen (service), tel van een speelfil et vriendin Sione (Sallie Harsen) in hoofdrol. Zij oet in ze fil binnen fil, bij wijze van liefstest, een relatie et een anre an beginnen. Genoeg hebbend van ijle acteurs, kiest hij als tegenspeler geluidsan Dirk. Dirk heeft nog nooit geacteerd, kan het ook voor geen eter, hij kan alleen zichzelf spelen. De regisseur aakt hier dankbaar gebruik van, aar al snel neet het echte leven het over van fictie. Donrdag en vrijdag uur. Professione: Reporter van Michelangelo Antonioni (It. 1975) Televisieverslaggever David Locke (Jack Nicholson) ontsnapt uit zijn vastgelopen bestaan en zijn slechte huwelijk als hij intiteit aanneet van een veroor an. Een weg terug is er dan niet eer. Zaterdag, zondag, dinsdag en woensdag uur. RUW Law. Allee 13, tel , ruw@wur.nl, Sense and nonsense of cliate change Wednesday 25th February there Stuntredacteuren: Marrit van n Akker, Anneloes Dijkstra, Stijn van Gils, Christoph Janzing, Eily Parry, To Rijntjes, Barbara Tieleans. Freelance ewerkers: Wi Bras (VHL), Alice van Ginkel, Yvonne Hilster, Laurien Holtjer, Hanneke Marcelis (website), Clare McGregor (international pages), Rik Nijland, Joris Tielens. Lanlijk nieuws: Hoger Onrwijs Persbureau. Foto's/ Guy Ackerans, bvbeeld, Bart Gouw, Hoge Noorn, Lineair, Ruben Sit, Theo Tangelr, Martijn Weterings. Illustraties/ Henk van Ruitenbeek, Guido Groot Vorgeving/ Hans Weggen (basisvorgeving OfD, Loek Keing). Druk/ Dijkan Offset BV. Abonneenten/ Stunten van Wageningen Universiteit en personeel van Wageningen UR krijgen Resource gratis; anren kunnen KLEINTJES Berichten in categorie Gevraagd en aangebon, voor stunten en ewerkers van Wageningen UR. Lever het bericht voor aandag uur in bij het redactiesecretariaat van Resource, gebouw 116, kaer 0.31, en betaal contant. Tarief is 3,50 euro per rtig woorn, lengte is hooguit 60 woorn. DIVERSEN Cross Your Borrs: een onrwijsproject voor idlbare scholieren over ontwikkelingsvraagstukken, uitgevoerd door enthousiaste stunten. Een steentje bijdragen aan een betere wereld én nuttige vaardighen opdoen? Word vrijwilliger! Nieuwsgierig? Check Grieks leren? Bel Sophia Berkati of kijk op: parnassos.dutchlanguagecoach.nl. Beginners en gevorrn, 8 euro per les. will be an activity about the causes of cliate change. Weatheran Gerrit Hiestra (alunus of Wageningen UR), Hans Laboh (wellknown cliate scepticus) and Rik Leeans (professor Environental Systes Analysis Group, Wageningen UR) will share their vision on the causes of cliate change and the role and ipact of huans on this change. Tie: hrs. Venue: LA13, Wageningen. Keep an eye on our website. StOC StOC, Gebouw achter Aula, Gen. Foulkesweg 1a; stoc@wur.nl; Elevator Pitch workshop Op 29 januari organiseer het StOC i.s.. KLV Elevator Pitch workshop. Tijns ze workshop werd eerst een korte uitleg over pitches gegeven, vervolgens oesten elneers hun eigen pitch voorberein en ze direct uitproberen door saen et een expert in lift te stappen. De experts beooreln pitches en 2 beste pitches wer zich abonneren. Abonneentsprijs Nerland 58,00 (buitenland 131,50) per jaar. Inl: tel Een abonneent wordt autoatisch verlengd tenzij uiterlijk een aand voor het eind van lopen abonneentsperio schriftelijk is opgezegd. Advertenties intern/ Onrlen van Wageningen UR kunnen tegen gereduceerd tarief adverteren. Inl: Elisa Salentijn, tel Kleintjes is rubriek voor nietcoerciële advertenties en dienen contant te worn betaald. Advertenties extern/ Van Vliet, bureau voor ediaadvies, Passage 13, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, tel Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke elingen van eenhen van Wageningen UR aan stunten en personeel kunnen gratis in Resource worn geplaatst. Inlichtingen: Prootiefeest? Bekijk onze kleurrijke ruite voor een borrel, diner of copleet feest. Wereldse buffetten vanaf 16,50 per persoon voor groepen van 20 tot 120 personen. Meer inforatie? Bekijk onze website: of aak een afspraak voor eer inforatie. Nieuw in Wageningen: Colors World Food, Markt 15, 6701 CX, Wageningen, , E:info@colorsworldfood.nl n gehoun door Liselotte Hogewind en Inge Dekkers. De winnaressen ontvingen een ooie prijs naelijk 2 uur gratis begeleiding van een personal coach. Stunt Chaplaincy Stunt Chaplaincy Wageningen, Duivendaal 7, tel , stunt.chaplaincy@wur.nl Eucuenical church services In English. Sunday 15 February h. Fr. Wiel Eggen. Other activities Thursday 12 February, hrs: Preparation eeting / Bible study, Thursday 19 February, hrs: Crossroads, Thursday 26 February, hrs: Preparation eeting / Bible study. Universiteit Lein Studiu Generale tel Levenskunst Dinsdag 3 aart, uur, LA 13. Dick Kleinlugtenbelt: Hoe kun je je leven bewust lein en inrichten, welke kennis en vaardighen heb je daarvoor nodig, hoe kun je ogaan et religie, politiek en traditie? De filosofie van levenskunst zoekt naar antwoorn op rgelijke vragen. Doordat veel ou zekerhen wegvielen, staan orne ensen vrijer tegenover hun leven. De levenskunst wil autoriteit van die ou zekerhen niet herstellen, ze wil aangeven, hoe je orne vrijheid ten volle kunt benutten. Dit is eerste lezing van een serie van zes, waarin we op zoek gaan naar filosofie van levenskunst. Info: Adri.Bolt@wur.nl. (ADVERTENTIES) Ja, ik wil een baantje en ik ben handig et coputers Generaal Foulkesweg 1a, Achter Aula, gebouw eail: aluni@wur.nl Hét netwerk voor iereen die iets et Wageningen heeft. eail: office.klv@wur.nl' Gratis personal coaching voor winnaars 'Elevator Pitch' Maanlijks organiseert KLV activiteiten speciaal voor stuntlen en jonge len. Eind januari was er in saenwerking et het StOC een workshop over het houn van een goe 'elevator pitch': Verkoop je ie in 2 inuten! De winnaars hebben recht op twee uur personal coaching, verzorgd door KLV Professional Match. De prijs is aangebon door het StOC en Wageningen Business School. Wil je weten wie er gewonnen hebben, kijk dan in kolo van het StOC voor eer inforatie! VIND JE HET LEUK OM KENNIS OVER TE DRAGEN? Help idlbare scholieren et hun exaen! Voor o.a. vakken Biologie, Econoie, Geschienis, M&O, Natuurkun, Scheikun, Wiskun A en B en orne vree talen kot Universiteit Lein graag in contact et (assistent)docenten. Uiterate leerzaa en goe verdiensten: 120 per dag. Je kunt rekenen op een gegen opleiding. Heb je iniaal een 8,0 (CSE) voor het vak waarvoor je belangstelling hebt en hoge cijfers voor je overige vakken, ail dan je CV en ingescan cijferlijst van idlbare school naar Gabriela Estrail: sollicitaties@ssllein.nl. Zie ook enuite voor docenten. Bij OGD werken rui 500 stunten en afgestuern. Solliciteer online of bel voor een (bij)baan in ICT. Bel in Wageningen info@ogd.nl Delft Asterda Utrecht Eindhoven Ensche

18 Resource en :40 Pagina 18 STUDENT 18 1 > Het begon veroelijk als grap van twee kroegvrienn; tien elherten die plotseling op Terschelling opdoken. De herten wern gekocht bij een fokkerij op het vaste land en losgelaten op het eiland. Odat dieren daar niet van nature voorkoen oeten ze weg. Minister Verburg is razend. Je solt niet zo et herten. Pogingen dieren te verdoven zijn islukt. Nu worn ze afgeschoten, odat dat van grotere afstand kan. Interessante huor hebben ze op Terschelling. Een dalen lijn is zó otiverend! Dat vinn gebruikers van site valtaf.nl. Makers van site zoeken publiciteit et een innovatieve, draadloze weegschaal. Alle weegschalen zijn toch draadloos, zul je nken. Maar dit apparaat stuurt autoatisch al je afslankgegevens het internet op. Ze koen op een profielpagina terecht waar afslankster en rest van wereld al haar verrichtingen kan bijhoun. De vraag rijst hoe otiverend het is o te falen voor het oog van wereld. Ik 76 ha hij ha pe wa lee ha sto vo BASTIAAN A O DIT SOORT VRIEND Er bestaat een soort vriend die erg gezellig is, waar je goed een biertje ee kan drinken, aar die op een zeker oent van avond veranrt in een vervelen zeurkous. Dit oent gaat zonr uitzonring gepaard et kost van één of eerre exeplaren van het anre geslacht. Dit soort vriend ik ken er eerre was vroeger erg bedreven in het versieren van vrouwen op feestjes en haal daar dan ook het grootste geelte van zijn feestvreug uit. Tegenwoordig is dit soort vriend echter één van twee trouwe werhelften in een gelukkige relatie; erg leuk voor thuis, erg jaer op feestjes. Want dit soort vriend weet naelijk bij god niet wat hij in vresnaa op een feestje oet doen als hij geen vrouwen kan versieren. Jaer genoeg gaat het hebben van een vriendin vaak saen et een verbeterd verogen tot het lezen van vrouw, wat er op neerkot dat dit soort vriend feilloos ziet of nkt te zien welke vrouw te versieren is. Tel daar nog eens bij op dat vrijgezel het vaak aflegt tegen bezette an, en het ag duilijk zijn dat dit soort vriend het aar zwaar te verduren heeft op feestjes. Hierop heeft dit soort vriend echter een oplossing gevonn. Odat hij het zelf niet eer ag, probeert dit soort vriend via ij vrouwen te versieren. Iere keer als dit soort vriend naelijk een eisje voorbij ziet koen die ik wel kan hebben, wordt zij weinig discreet aangewezen en wat later op avond aangesproken. Misschien dat dit soort vriend het in zijn gloriedagen een heel effectieve etho vond o contact te aken, aar ik word een beetje nukkig van. Ik stribbel een beetje tegen, word naar het eisje in kwestie toe geduwd, leg uit dat ijn vriend wil dat ik vrouwen versier, beledig haar o duilijk te aken dat ik niet geïnteresseerd ben en aak e uit voeten. Zij een kutavond, ik een kutavond, en dit soort vriend, tja, die had al een kutavond. Bedankt, hé. / Bastiaan Mollean FLOWER POWER/ Het weel van strakke broeken en foute bloesjes, donrdag op SSRW. Ook had enigeen een sjaaltje in het haar gebonn. Margot Baas, voorzitter van Wageningse stuntenvereniging, vond het sixtiesfeest een succes. Het was druk bezocht en verrassend veel ensen kwaen verkleed. Ook waren er opvallend veel buitenlandse stunten. De coverband JohnBoy and the Waltons speel hele avond sixtiesuziek. Het feest werd gehoun in het kar van jaarlijkse Cultweek op SSRW. Die is ervoor bedoeld o eer cultuur op vereniging te krijgen. Dit jaar was het thea jaren zestig. Behalve het open feest werd er onr anre een Woodstockjasessie bij het kapvuur gehoun. / NM, foto s BdG IJSSELMEERPLANNEN? GEEN IDEE Het waterpeil van het IJsseleer oet anrhalve eter ohoog, eld Deltacoissie vorig jaar. Maar eeste organisaties rond het IJsseleer weten niets van het hoe en waaro van die plannen, erkten stunten van VHL Velp. De stunten International Water Manageent onrvroegen tientallen onrneers, natuurbescherers en beleidsakers over hun visie op plannen van Deltacoissie. Dan is het handig als je gesprekspartner weet waar je het over hebt. Maar dat was dus vaak niet zo, zegt stunt Tristan Bergsa. De ensen weten niet wat er aan hand is. Er is grote onwetendheid over het Veeranrapport. Waar kot die anrhalve eter vandaan en wat houdt het precies in? Het is lastig Ze gaat toch naar China, schaatser Mayon Kuipers. De Leeuwardse stunt heeft drie sponsors gevonn voor reis en verblijfkosten, en zit daaro op donrdag 12 februari in het vliegtuig naar Harbin, o daar el te neen aan Winteruniversia. Voor een van sponsors oet ze wel wat prwerk doen. De Nerlandse elneers aan Olypische Spelen voor stunten, van interviewen als je eerst een kwartier lang oet uitleggen waar het alleaal o gaat. Dat werd dus eteen ook belangrijkste conclusie van stunten: kennis over het werk van Deltacoissie schiet schroelijk tekort. Rijkswaterstaat oet daar wat Bergsa betreft wat aan doen. De ensen weten op zich wel van die anrhalve eter en dat het iets et kliaatveranring van doen heeft. Maar niet dat het nodig is o verdroging tegen te gaan en het IJsseleer als zoetwaterbekken overeind te houn. Als het eenaal is uitgelegd, blijkt er grote weerstand tegen het plan. Natuurbeheerrs vrezen aantasting van natuur, landschap en kwetsbare ecosysteen, vissers vrezen effecten op visstand en recreatiesector nkt dat hele jachthavens en len van historische 18 tot 27 februari, oeten dit jaar zelf hun reis en verblijfskosten betalen, bij elkaar 2500 euro. Dat bedrag kreeg stunte Voedingsidlentechniek afgelopen aand bij elkaar, dankzij bijdragen van het gewest Friesland, het staalconstructiebedrijf waar haar broer werkt, en het cluster Life Sciences van VHL. Voor bijdrage van Life Sciences oet Kuipers nog wel haar best doen. Voor elk krantenartikel waar ik et ijn opleiding bebouwing zullen verdwijnen. O eer draagvlak te krijgen is daaro veel voorlichting nodig, waarbij volgens Bergsa nadruk oet liggen op een stapsgewijze verhoging van het waterpeil. Dan zijn niet alleen gevolgen aar ook investeringen te overzien. De truc is o te zoeken naar winwinsituaties. Bepaal scheepswerven bijvoorbeeld zullen oeten verdwijnen. Maar je kunt dat koppelen aan betere uitbreidingsogelijkhen ergens anrs. Al et al was het voor Bergsa een superproject. Dit is één van leukste projecten die ik ooit heb gedaan. We zaten et zijn allen een week lang in een huisje in buurt van Leer. Van daaruit zijn die interviews gedaan. Vrijwel alleaal in het Engels: 13 van 21 stunten was Chinees. / RK MAYON KUIPERS NAAR CHINA IN RUIL VOOR PRWERK in ko krijg ik 250 euro, en dat oeten er in ier geval vier worn. Die pr vindt ze geen problee: Voedingsidlentechniek is leuk, afwisselend, doelgericht, en een perfecte cobinatie van theoretisch en praktisch werk. De sprintster start in China op 100 en 500 eter; 1000 eter is nog niet zeker. Er rijn veel Chinezen, dus je weet het nooit, aar ik ga voor een podiuplek en een persoonlijk record. / YdH Hb Af jaa da re hie sp no kw Ge bo Ba su ee sta sc do Pu sli vie an gin he ho he ne se we De i la

19 Resource en :40 Pagina FEBRUARI RESOURCE #17 et l et ht et. Ik was het beu. Dat verklaar een 76jarige vrouw uit Brussel nadat ze haar an in bed had gewurgd odat hij onophoulijk hard snurkte. Na haar daad waarschuw vrouw het personeel van het bejaarntehuis waar het paar woon. De echtgenoot leed al een tijd aan Alzheier en hij had kanker, eldt nu.nl. De twee stonn bekend als erg actief en een voorbeeld van huwelijkstrouw. De faculteit Rechten in Tilburg wil haar stunten stiuleren door een relatief cijfersystee in te voeren. Dan gaat het ero bij beste stunten van het betreffen college te horen, eldt Univers. Het kan inspireren o stunten te otiveren, licht caan toe. We houn ze een wortel voor: abitie o in top 25 of 40 te eindigen. Nu aar hopen dat stunten van oranje groente houn. Tweejaars Geneeskun aan VU hadn azzel. Odat antwoorn voor hun tentaen al op een blackboard hadn gestaan kregen ze vrijstelling, eldt Ad Valvas. De universiteit heeft overwogen het tentaen te verplaatsen, aar veel stunten hadn voor herkansingsperio al een skivakantie geboekt. Bovendien verwacht instelling geen incopetente artsen af te leveren, want wie stof niet kent, loopt daar later in studie alsnog tegenaan. l. k k e n n r k ALLEEN BIER ONTBREEKT IN ONDERNEMERSSPEL Hbo ers oeten leren onrneen. Afgelopen woensdag speeln tweejaarsstunten van VHL Wageningen daaro XLX entrepreneursgae. Zes reünisten van stuntenvereniging Nji Sri hielpen hen et praktische tips door het spel heen. Die hadn zelf onrtussen grootste lol. Alleen het bier ontbreekt nog, roept eigenaar van een bookwekerij in Macedonië. (ADVERTENTIES) Gespannen kijkt groep 1 naar het scorebord. Ik vind ons echt wel het beste, zegt Barbara Schierbeek, stunt Equine, Leisure and Sports. Haar groep is net fictief een soort akelaardij voor paarn gestart. Met dat bedrijf gaan ze strijd aan et anre projectgroepen. In vier rons schrijven ze telkens een el van het onrneingsplan, daarbij onrsteund door een oudstunt et een eigen onrneing. Punten scoren kan door snel juiste beslissing te neen, dus tijd voor een interview hebben daes even niet. Pas als tijd is stopgezet en ze wachten op een anre expert die hen gaat beoorlen, beginnen ze te praten. Veel ensen die voor het eerst een paard willen kopen weten niet hoe ze dat oeten aanpakken. Wij gaan hen daarbij begelein legt stunt Maxine Heijtel uit. Wij zijn beidling tussen paard en ruiter. In ruil daarvoor krijgen we een percentage van verkoopprijs. De reünisten zien wel brood in dat soort ieën. Ralf Köhne, ooit stunt Tropische landbouw en nu bookweker in Macedonië, vindt ruinkendheid van stunten geweldig. Dat is precies wat een onrneer nodig heeft. Het zijn ruwe diaantjes, ze oeten nog geslepen worn, laat hij in zijn Duitse accent weten. Reünist Melcher Wit heeft tot nu toe twee ieën gezien die hij levensvatbaar vindt: paarnakelaardij en een plan o weekenn te organiseren voor ruiters die psyche van hun paard willen leren kennen. Een plan oet concreet zijn, et vage ieën kan ik niets, zegt vertegenwoordiger van zaadverelaars aan. Stunten Livestock Manageent, opererend als groep 4, zijn nog niet zo zeker van hun onrneing. Zij willen tegen betaling boeren adviseren over diervoeding, aar dat advies wordt in arkt al gratis gegeven door producenten van diervoers. Ik nk dat wij een heel waterig fundaent hebben, opelt Patrick Ketels. Desondanks is hij enthousiast over speldag. Over acht weken oeten we een copleet businessplan af hebben, vandaag krijgen we een beeld van kansen en valkuilen. Ook Maxine van groep 1 is dolblij et hulp van door stuntenvereniging NjiSri geregel reünisten. Ze zitten al heel lang in het vak en weten echt alles. Zelfs wat onvoorziene kosten zullen zijn. Na enige discussie onr reünisten jij beoorelt alsof je op stoel van ABNAro in crisistijd zit gaat groep 1 als winnaar naar huis. Zo en nu gaan we saen bier drinken, fluistert expert Köhne naar zijn oudstudiegenoten. / SvG HET ECHTE WERK HEEL DE TERUGREIS GEHUILD Judith Bruijne, stunt Internationaal land en waterbeheer, reis in septeber naar stad Chioio in Mozabique voor haar afstuervak. In een buitenwijk ed ze vier aann onrzoek naar strategieën van bewoners o aan water te koen. Water halen is in Mozabique een vrouwentaak. Een eisje leert vanaf haar achtste van haar oer hoe ze et een volle bidon van twintig liter op haar hoofd oet lopen. Soige failies hebben in hun tuin een zelfgegraven waterput waar ze, als put niet droogstaat, et een eer en een lang koord water uit halen. Verr heb je ook publieke watertappunten et lange wachtrijen waar wel eens conflicten et veel geschreeuw ontstaan. Ik woon bij een relatief welgestel extend faily van ongeveer twintig personen. Ik had vijf zussen, die zelf ook al kinren hadn, een oer en een var. Er heerste een sterke hiërarchie in het gezin. Mijn zussen schreeuwn vaak tegen hun kinren en sloegen ze dagelijks. Ik probeer ze te laten zien, door et hun kind te praten of het in hoek te zetten als het stout was geweest, dat het ook anrs kan. In het begin oesten ijn zussen even wennen dat ik e beoei et hun zaken, aar na een tijd gingen ze het wel waarren. Ik ben het gezin tijns ijn verblijf echt als failie gaan zien en werzijds. Mijn gastours noen e zelfs a inha filha, dat is Portugees voor ijn dochter. De wijk waar ik woon stond bij buitenlanrs bekend als een onveilige plek voor blanken. Ze weten daar dat blanken veel geld hebben en er vinn s avond sos overvallen plaats. Op straat zie je constant werkloze, dronken ensen rondhangen. Ik hoor vaak ensen schreeuwen en zag veel huiselijk geweld. Ik ben zelf nooit overvallen aar ben wel een keer geïntiierd geweest. Een an die op politiek gebied achtig was in wijk, was er heilig van overtuigd dat ik kwaad in zin had en dat ik zijn politieke partij, Frelio, zwart wou aken. Hij hield e een keer dronken tegen op straat en zei dat hij ervoor zou zorgen dat ik ijn werk niet voort zou kunnen zetten. Het bleef gelukkig bij intiidatie. Het dagelijks zien van huiselijk geweld en aroe is isschien een van renen geweest dat ik een poosje pressief ben geweest. Ik had last van nachterries en huilbuien en had nergens eer zin in. Mijn failie heeft e erg geholpen uit put te koen. Als ik thuiskwa zetten ze snel het daar toen populaire liedje No stress van Laurent Wolf op. Echt heel lief. s Avonds stiuleern ijn zussen en hun kinren e o saen wild et hun in tuin te dansen, iets wat e ook uit pressie heeft getrokken. Ik ben drie weken eerr et ijn veldwerk gestopt waardoor ik alle tijd had o afscheid te neen. Toch was het afscheid nog zwaar, ik heb zowat hele terugreis gehuild in het vliegtuig. Nu ik terug ben in Nerland weet ik een ding zeker: ik ga een keer terug. / Christoph Janzing

20 Resource en :40 Pagina 20 STUDENT 20 RESOURCE #17 Taalpuristen willen het Nerlands handhaven als voertaal op universiteiten. Maar inister Plasterk wil instellingen hier niet toe dwingen. Dat eldt het Hoger Onrwijs Persbureau. Veel opleidingen worn al in het Engels gegeven. Plasterk: Het lijkt sos een vor van stoer doen, zo van: kijk ons eens internationaal zijn. Moet het alleaal zo nodig in het Engels? Daar staat tegenover dat veel ensen graag willen oefenen. Blijkbaar vindt hij universiteit daarvoor een goe plek. PRIKBORD Stunten hebben in Italiaanse stad Verona beroed vanwege Roeo en Julia een handleiding voor het schrijven van liefsbrieven gevonn. Modi dictainiu is een op perkaent geschreven werk uit twaalf eeuw. De schrijver ervan heet Guido en hij raadt zijn lezers aan schoonheid van het object van hun lief te vergelijken et waarvolle juwelen. Lief Diaantje, ik verdrink in je jagroene ogen en hunker naar je parelwitte tann. Zoiets? / NM stuur je foto s naar prikbord.resource@wur.nl < SYMBOLISCHE EERSTE PAAL Op 5 februari is finitief het startsein gegeven voor bouw van het kantoorgebouw van Wageningen UR Glastuinbouw aan Violierenweg 1 in Bleiswijk, ailt ewerkster Jennifer Meijer. Onr leiding van burgeeester van geeente Lansingerland, Ewald van Vliet, werd sybolisch eerste paal geslagen. De ewerkers oeten nog voor zoer van dit jaar hun nieuwe kantoorgebouw kunnen betrekken. Daaree kot dan na tweeënhalf jaar een ein aan het gebruik van tijlijke huisvesting sinds start van Business Unit, begin 2007, aldus Meijer. VERSPIL GEEN KOSTBARE POEP Nonchalant zit Maxine uit Rusland, et een gebrei uts op, op een tafeltje. Dit is volgen sli, zegt hij bij een PowerPointpresentatie over een Electric Mountain in stadsregio Arnhe Nijegen. En dit gaat over ogelijke oplossingen. Nog vragen? Geen ie waar het over gaat. Jaer, want het klinkt interessant. Wi Tierans van Urban Environental Manageent Group is allerinst onr indruk. Iereen zal blij zijn als jullie presentatie is afgelopen, zegt hij tegen asterstunten die zijn vak Energy in the Built Environent volgen. We wisten niet dat we presentatie vandaag oesten doen, zegt Maxine ter verdiging van zijn wel erg ontspannen aanpak. De volgen dag krijgt zijn groepje een herkansing. De stunten oefenen hun presentaties, want op vrijdag 13 februari leggen ze hun oplossingen voor duurzae energie voor aan bestuurrs en politici van stadsregio ArnheNijegen. Die ieën bestaan onr anre uit solar heating voor gebouwen en elektrische auto s. Francesco uit Italië schetst een stelijk landschap et zonnenpanelen op daken, bushaltes en bruggen, op geluidsbarrières langs snelwegen en in overloopgebien. Hij praat losjes en aakt oogcontact et zijn publiek. Een anr groepje pleit voor verwerking van enselijke uitwerpselen tot biogas. Als dat in hele stadsregio zou gebeuren, levert dat jaarlijks eer dan drieënhalf iljoen kubieke eter biogas op. Een besparing van 2,5 iljoen per jaar, rekenen stunten voor. En bij nieuwbouw is aanleg van benodig installaties goedkoop, betogen ze. Don t waste our costly shit, is hun oproep aan politici. Of stadsregio warloopt voor vergezichten van stunten valt nog te bezien. Als één van ieën het tot pilotproject schopt, is dat al heel wat. / Alexandra Branrhorst Binnenkort verschijnt het boekje Sustainable Energy. Visions of the future. Daarin zijn beste ieën van stunten uit afgelopen vier jaar gebunld. Inforatie bij: wi.tierans@wur.nl.