Onderzoek naar het voorkomen van Trilobieten in sedimentaire zwerfstenen uit de 'Münsterländer Hauptkiessandzug'
|
|
|
- Gustaaf van Dongen
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Grondboor pag.34 Oldenzaal, en Hamer fig. april 1982 Onderzoek naar het voorkomen van Trilobieten in sedimentaire zwerfstenen uit de 'Münsterländer Hauptkiessandzug' Rainer Schäfer VOORWOORD Dr Friebel bracht mij voor enige jaren met de Palaontologie in aanraking en heeft mij met vindplaatsen en literatuur op de hoogte gebracht, en ook met de geologen in Munster bekend gemaakt, waarvoor ik hem dank verschuldigd ben. Verder ben ik de leiders van het geologisch-palaontologisch museum, Prof. Siegfried en Dr. Oekentorp zeer verplicht voor de buitengewoon vriendelijke wijze, waarop zij mij steeds met raad en daad ondersteunen, zodat het mij niet moeilijk viel, menig mooi exemplaar aan het museum af te staan. Ten slotte moet ik de heer Anderson uit Losser (Nld), secretaris van de Nederlandse Geologische Vereniging mede uit naam van andere verzamelaars heel bijzonder danken, voor de uitgave van determinatieliteratuur met betrekking tot de sedimentaire zwerfstenen, namelijk Hucke u. Voigt, Einführung i.d. Geschiebeforschung, als ook Neben-Krüger, Fossilien Kambrischer, Ordovizischer und Silurischer Geschiebe - Staringia Nr 1, 2 en 5. Zonder deze laatstgenoemde boeken waren tegenwoordig, deze zwerfsteenvondsten niet te determineren. ONDERZOEK NAAR HET VOORKOMEN, VAN TRILOBIETEN IN SEDI MENTAIRE ZWERFSTENEN IN DE 'MÜNSTERLANDER HAUPTKIES SANDZUG' ONTSLUITING AHLINTEL. Vindplaatsbepaling. De ontsluiting Ahlintel bevindt zich aan de Landstrasse L 590 op het grondgebied van de gemeente Emsdetten. De afzettingen uit de Saale-ijstijd van de 'Münsterlander Hauptkiessandzug' hebben in de afgelopen jaren menig fossielen verzamelaar in vervoering gebracht. Iedere dag komt steeds opnieuw sedimentair materiaal te voorschijn bij het baggeren en zeven en biedt de verzamelaar een onuitputtelijke voorraad fossielen aan. Om een overzicht van de fauna van Kambrium, Ordovicium en Siluur te verkrijgen, heb ik in de jaren 1979/1980, 1000 zwerfstenen verzameld, en de voor dit doel belangrijke stukken uitgezocht. Daarbij ging het mij hoofdzakelijk om de trilobietenfauna, andere fossilen die zich in begeleiding van de Trilobieten bevonden, werden getalsmatig ook bepaald. Gedurende 2 jaren werden regelmatig de steenhopen - ook de oudere - doorzocht en daaruit verzameld. Ik heb de in dit artikel afgebeelde 130 trilobietensoorten samengevoegd en getekend, om verzamelaars de verscheidenheid van de trilobietenfauna voor ogen te stellen en ze gelijktijdig tot systematisch onderzoek te animeren. Door het tekenen is men tot nauwkeurig waarnemen gedwongen en scherpen zich derhalve de verschillende trilobietenvormen beter in het geheugen. 34
2 De trilobieten zijn de talrijkst voorkomende Arthropoden. Ze duiken in het Kambrium op en sterven in het Perm uit. Het lichaam wordt in kop (Cranidium) rompdeel (Thorax) en staart (Pygidium) onderverdeeld. Het centrale gedeelte van de kop noemt men Glabella en de zijkanten daarvan 'wangen'. De zijkanten van de Thorax en dat van de staart noemt men Pleuren. Aan beide kanten van de Glabella kunnen ogen voorhanden zijn. De Thorax bestaat uit segmenten die door groeven begrensd worden. De segmenten van elke zijkant noemt men Pleuren. Het Pygidium is vaak van de meest verschillende vorm en gestalte. Het is al naar gelang van geslacht en soort, meestal met een groter aantal van segmenten vergroeid. Aan de onderzijde van het kopschild bevindt zich het zogenaamde Hypostom (Bovenlipplaat). Dit wordt echter fossiel niet vaak gevonden. 35
3 In de duizend zwerfstenenstukjes, waarvan het gewicht tussen gram lag bevonden zich 1041 trilobietfragmenten, die gedetermineerd konden worden zoals Pygidien, Glabellen, Cranidien, Hypostomen en Wangen. Bovendien bevonden zich in bovengenoemde 1000 stuks, 310 stukken met Thoraxresten (Pleuren en 'Spindelringen') voor zover ze te determineren waren, werden ook deze in het onderzoek betrokken. Opgemerkt moet nog worden, dat men complete trilobieten uiterst zelden bergen kan. Van de duizend zwerfsteenstukken bevatten 700 stuks de volgende trilobietendelen: 520 Pygidien 74.2 % 426 Cranidien, wangen en Glabellen 60.8 % 995 Hypostomen 13.4% Wat betreft de overige fossielen werden in de onderhavige zwerfsteenstukken de navolgende Invertebraten gevonden: 829 Zwerfsteenstukken bevatten Brachiopoden 440 Zwerfsteenstukken bevatten Ostracoden 161 Zwerfsteenstukken bevatten Crinoidenresten 157 Zwerfsteenstukken bevatten Lamellibranchiaten (waarvan 40 x Conocardium) 156 Zwerfsteenstukken bevatten Koralen (overwegend rugose Kor) 96 Zwerfsteenstukken bevatten Gastropoden 92 Zwerfsteenstukken bevatten Tentaculiten 63 Zwerfsteenstukken bevatten Bryozoen 38 Zwerfsteenstukken bevatten Cornulieten 10 Zwerfsteenstukken bevatten Graptolithen 5 Zwerfsteenstukken bevatten Hyolithen Bepaling van de Fauna uit 1000 zwerfsteenstukken van het Ordovicium en het Siluur. Het resultaat hiervan was: 350 Ordovicische Zwerfsteenstukken 650 Silurische Zwerfsteenstukken ORDOVICIUM 280 Zwerfsteenstukken bevatten Trilobieten 80 % 234 Zwerfsteenstukken bevatten Brachiopoden 60,6% 110 Zwerfsteenstukken bevatten Ostracoden 31,4% 58 Zwerfsteenstukken bevatten Crinoiden 16,5% 38 Zwerfsteenstukken bevatten Koralen 10,8% 37 Zwerfsteenstukken bevatten Lamellibranchiaten 10,5% 35 Zwerfsteenstukken bevatten Gastropoden 10 % 20 Zwerfsteenstukken bevatten Orthoceraten 5,7% 18 Zwerfsteenstukken bevatten Bryozoen 5,1% 11 Zwerfsteenstukken bevatten Tentaculiten 3,1% 10 Zwerfsteenstukken bevatten Cornuliten 2,8% 7 Zwerfsteenstukken bevatten Graptolithen 2 % 3 Zwerfsteenstukken bevatten Hyolithen 0,8% 36
4 SILUUR 595 Zwerfsteenstukken bevatten Brachiopoden 91,5% 415 Zwerfsteenstukken bevatten Trilobieten 63,8% 330 Zwerfsteenstukken bevatten Ostracoden 50,7% 120 Zwerfsteenstukken bevatten Lamellibranchiaten 18,4% 118 Zwerfsteenstukken bevatten Koralen 18 % 103 Zwerfsteenstukken bevatten Crinoiden 15,8% 81 Zwerfsteenstukken bevatten Tentaculiten 12,4% 61 Zwerfsteenstukken bevatten Gastropoden 9,3% 45 Zwerfsteenstukken bevatten Bryozoen 6,9% 28 Zwerfsteenstukken bevatten Cornuliten 4,3% 5 Zwerfsteenstukken bevatten Orthoceraten 0,7% 3 Zwerfsteenstukken bevatten Graptolithen 0,4% 2 Zwerfsteenstukken bevatten Hyolithen 0,3% Hieruit volgt, dat in het Ordovicium de Trilobieten en in het Siluur de Brachiopoden overwegen. In de Zwerfsteenontsluitingen zijn Kambrische stukken relatief zeldzaam (in tegenstelling met vindplaatsen in Noordduitsland). De volgende tabel beschrijft de Trilobieten in de volgorde van hun verschijning van Bovenkambrium - Ordovicium - Bovensiluur gerangschikt Geslacht Cranidien, Glabellen, Wangen Pygidien Hypostomen Agnostus 2 13 Sphaerophthalmus 20 Anomacarina 1 Solenopleura 1 Ceratopyge 1 Pharostoma 5 6 Plesiomegalaspis 1 3 Nileus Asaphus Ampix 4 3 Lichas Raymondaspis 3 Pliomera 1 2 Atractopyge 6 Cybele 2 2 Niobella 1 1 Illaenus 11 9 Pseudobasillicus 1 Harpes i Ptychopyge 4 Pterygometopus 9 6 Cyrtometopus 2 1 Celmus 18 7 Niobe 1 Remopleurides 8 2 Otarion 3 3 Cnemidopyge 1 1 Apianurus 1 Chasmops
5 Stenopareia 1 Lonchodomas 14 3 Sphaerexochus 9 1 Pseudosphaerexochus 1 Phacops 8 4 Encrinurus Proetus Hemispharocoryphe 1 Achatella 3 Acidaspis 1 Cheirurus 1 Deiphon 5 Trochurus 3 Odontopleura 1 Leonaspis 1 Rhaphiophorus 4 3 Calymene Acaste Warburgella Tabellarische opstelling van de Fauna uit duizend zwerfsteenstukken van Ordovicium en Siluur 38
6 39
7 DE VOLGENDE SOORTEN KON IK DETERMINEREN: Acaste dayiana Acidaspis serenata Achatella nieszkowskii Achatella kegelensis Achatella sp. Agnostus glabratus Ampyx sp. Ampyx costatus Ampyx linnarssoni Ampyxina sp. Amphitrion sp. Amphilichas lineatus Anomacarina sp. Apianurus thorslundi Asaphus sp. Asaphus expansus Asaphus cf. raniceps Atractopyge revaliensis Atractopyge rex Calymene sp Calymene blumbachi neotuberculata Calymene minimarginata Calymene orthomarginata Calymene mimaspera Calymene pompeckji Calymene tentaculata Celmus aff. granulatus Ceratopyge forficula Chasmops sp. Chasmops emarginatus Chasmops extensus Chasmops bucculentus Chasmops gigas Chasmops cf. inge Chasmops jaegeri Chasmops pompeckji Chasmops wesenbergensis Cnemidopyge sp. Cheirurus glaber Conolichas sp Conolichas angustus Conolichas deflexus Conolichas triconicus Cybele bellatula Cyrtometopus sp. Deiphon sp. Deiphon forbesi Encrinurus sp. Encrinurus cf. punctatus Encrinurus striatus Harpes spaskii Hemisphaerocoryphe dolichocephalus Hemisphaerocoryphe pseudohemicranium Hoplolichas dissidens 40
8 Hoplolichas proboscideus Illaenus sp Illaenus aduncus Illaenus cf. dalecarlicus Illaenus cf. dalmani Illaenus excellens Illaenus cf. maskei Illaenus oblongatus Illaenus planifrons Illaenus roemeri Illaenus schmidti Leiolichas illaenoides Illaenus crassicauda Leonaspïs sp. Lichas sp. Lichas celorhin Lonchodomas sp. Lonchodomas portlocki Metagnostus erraticus Neoasaphus cf. fennicus Neoasaphus cf. ludibundus Nileus sp. Nileus armadillo Nileus exarmatus Nileus cf. exarmatus Niobe frontalis Nileus orbiculatus Niobella sp. Niobella cf. imparilimbata Odontopleura ovata Otarion sp. Phacops sp. Pharostoma sp. Pharostoma oelandium Platylichas sp. Platylichas cf. bottnieus Platylichas dalmani Platylichas hamata Platylichas laxatus Platylichas cf. robustus Platylichas westergardi Plesiomegalaspis cf. estonica Plesiomegalaspis cf. scutata Pliomera fischeri Proetus sp. Proetus granulatus Proetus cf. plane dorsatus Proetus pulcher Proetus pulcher pulcher Proetus cf. ramisulcatus Pterygometopus sp. Pterygometopus exilis Pterygometopus sclerops Pterygometopus triganocephalus Ptychopyge sp. Pseudobasilicus sp. Pseudosphaerexochus conformis Raymondaspis limbata Raphiophorus parvulus Raphiophorus setirostris Raphiophorus tumidus Remopleurides sp. Remopleurides dorsospinifer Remopleurides latus Solenopleura sp. Stenopareia avus Stygina sp. Stygina latifrons Sphaerexochus sp. Sphaerexochus hisingeri Sphaerophthalmus alatus Trochurus pusillus Unguliproetus sp. Warburgella sp. Warburgella cf. baltica sensu 41
9 TRILOBIETEN UIT HET KAMBRIUM: 1. Sphaerophthalmus alatus (BOECK 1838) Cr. 5x 2. Solenopleura sp. (ANGELIN 1854) Cr. 5x 3. Anomacarina sp. Cr. 3x TRILOBIETEN UIT VERSCHILLENDE LAGEN VAN HET ORDOVICIUM: 1. Nileus exarmatus TJERNVIK 1956Cranidiumen Pygidium lx 2. Ceratopyge forficula (SARS 1835) Cr. lx 3. Nileus sp. Pg. lx 4. Nileus sp. Cr. 2,5x 5. Nileus orbiculatus TJERNVIK 1956Cr. + Pg. lx 6. Ampyx sp. Pg. 2x 7. Niobella cf. imparilimbata (BOHLIN 1955) Pg. 4x 8. Niobella sp. Cr. l,5x 9. Raymondaspis limbata (ANGELIN 1854 Cr. + Pg Ampyx linnarssoni (SCHMIDT 1894) Cr. + Pg. 2x 11. Ampyx costatus (BOEK) Cr. + Pg. 1 x 12. Ampyxina sp. Cr. 2x 13. Cnemidopyge sp. Cr. + Pg. lx 14. Lonchodomasportlocki(BARRANDE 1852)Cr. lx 15. Lonchodomas sp. Cr. lx 16. Raphiophorus parvulus (FORBESI 1849) Cr. l,5x 17. Raphiophorustumidus AGELINCr. l,5x 18. Encrinurus striatus (ANGELIN 1854) Pg. 3x 19. Celmus aff. granulatus ANGELIN Cr. lx 42
10 43
11 TRILOBIETEN UIT VERSCHILLENDE LAGEN VAN HET ORDOVICIUM 1. Lichas celorhin ANGELIN 1854Cranidium en Pygidium lx 2. Platylichas laxatus (M, COY 1846) Cr. + Pg. 2x 3. Platylichas cf. robustus WARBURG 1938 Cr. 8x 4. Platylichas westergardi KUMMEROW 1927 Cr. 3x 5. Platylichas dalmani WARBURG 1939 Cr. 2X 6. Platylichas sp. Cr. 2x 7. Platylichas cf. bottnicus (WIMAN 1908) Cr. 5x 8. Platylichas hamata (SCHMIDT 1985) Cr. 2x 9. Platylichas Hypostom 3x 44
12 45
13 TRILOBIETEN UIT VERSCHILLENDE LAGEN VAN HET ORDOVICIUM 1. Conolichas deflexus (ANGELIN 1854). Cranidium en Pygidium 2x 2. Conolichas sp. Hyposton 3x 3. Conolichas angustus (BEYRICH 1846) Cr. + Pg. 4. Lichas sp. Hypostom 2x 5. Leiolichas illaenoides (NIESZKOWSKI 1857) Pg. + Cr. 2x 6. Conolichas triconigus DAMES 1877 Cr. 2x 7. Amphilichaslineatus(ANGELIN 1854)Cr. l,5x 8. Amphilichas lineatus (ANGELIN 1854) Hypostom 3x 9. Hoplolichas proboscideus DAMES 1877 Cr. lx 10. Hoplolichas dissidens (BEYRICH 1845) Cr. + Pg. lx 46
14 47
15 TRILOBIETEN UIT VERSCHILLENDE LAGEN VAN HET ORDOVICIUM 1. Illaenus planifrons JAANUSSON 1957 Cranidium en Pygidium 2x 2. Illaenus aduncus JAANUSSON 1957 Cr. + Pg. 3x 3. Illaenus sp. Cr. 3x 4. Illaenus cf. maskei HOLM 1886 Cr. + Pg. 2x 5. Illaenus cf. dalecarlicus WARBURG 1925 Pg. lx 6. Illaenus excellens (HOLM 1886) Cr. + Pg. 2x 7. Illaenus schmidti (NIESKOWSKI 1857) Cr. + Pg. 3x 8. Illaenus oblongatus (ANGELIN 1854) Cr. + Pg. lx 9. Illaenus roemeri (VOLBORTH 1864) Cr. + Pg. 2x 10. Illaenus crassicauda (WAHLENBERG 1821 Cr. + Pg. 2x 11. Illaenus cf. dalmani VOLBORTH 1863 Cr. 2x 12. Illaenus aduncus JAANUSSON 1857 Cr. 2x 13. Cyrtometopus (DALMAN 1826) Pg. lx 48
16 49
17 TRILOBIETEN UIT VERSCHILLENDE LAGEN VAN HET ORDOVICIUM 1. Plesiomegalaspis cf. estonica TJERNVIK 1956 Pg. Pugidium l,5x 2. Nileus armadillo (DALMAN 1827) Cr. 5x 3. Asaphus expansus DALMAN 1827 Cr. + Pg. 3x 4. Neoasaphus cf. ludibundus (TÖRNQUIST 1884) Cr. + Pg. lx 5. Asaphus sp. Cr. 4x 6. Asaphus sp. Pg. lx 7. Neoasaphus cf. fennicus (WIMAN 1907) Cr. + Pg. lx 8. Asaphus cf. raniceps DALMAN 1827 Cr. 2x 9. Pliomera fischeri (EICHWALD 1825) Cr. 3x 10. Amphitrion sp. HAULER Cr. 5x 11. Nileus cf. exarmatus TJERNVIK 1956 Cr. lx 12. Acidaspis serenata TÖRQUIST 1884 Wange 3x 13. Leonaspis sp. Wange 3x 14. Remopleurides latus OLIN 1906 Cr. lx 15. Remopleurides sp. Cr. 2x 16. Remopleurides dorsospirifer (PORTLOCK) Cr. lx 17. Plesiomegalaspis cf. scutata TJERNVIK 1956 Cr. l,5x 18. Harpes spasskii EICHWALD 1859 Cr. 3x 50
18 51
19 TRILOBIETEN UIT VERSCHILLENDE LAGEN VAN HET ORDOVICIUM 1. Pterygometopus sclerops (DALMAN 1827) Cranidium 5x 2. Pterygometopus exilis (EICHWALD 1840) Cr. 5x 3. Pterygometopus sp. Cr. 5x 4. Pterygometopus triganocephalus SCHMIDT 1881 Cr. 4x 5. Achatella nieszkowskie (SCHMIDT 1881) Cr. 3x 6. Achatella sp. Cr. 3x 7. Achatella kegelensis (SCHMIDT 1881) Cr. 5x 8. Atractopyge revaliensis (SCHMIDT 1881) Cr. lx 9. Atractopyge rex (NIESZKOWSKI 1857) Cr. 2x 10. Cybele bellatula (DALMAN 1827) Cr. 4X 11. Hemisphaerocoryphe pseudohemicranium (NIESZKOWSKI 1859) Cr. 2x 12. Hemisphaerocoryphe dolichocephalus (SCHMIDT 1881) Cr. 1,5x 13. Pseudosphaerexochus conformis (ANGELIN 1854) Cr. 4x 14. Sphaerexochus hisingeri WARBURG 1925 Cr. lx 15. Sphaerexochus sp. Cr. 5x 16. Stygina latifrons (PORTLOCK 1843) Pg. 2x 17. Sphaerexochus sp. Pg. lx 52
20 53
21 TRILOBIETEN UIT VERSCHILLENDE LAGEN VAN HET ORDOVICIUM: 1. Chasmops jaegeri HALLER 1973 Cranidium en Pygidium 2x 2. Chasmops giga (KLOEDEN 1834) Cr. + Pg. 2x 3. Chasmops extensus(boeck 1857)Cr. l,5x 4. Chasmops cf. inge RÖÖMUSOKS 1953 Cr. 3x 5. Chasmops pompeckji HALLER 1973 Cr. 2x 6. Chasmopsbucculentus(SJOEGREN 1852)Cr. + Pg. lx 7. Chasmops emarginatus (SCHMIDT 1881)Cr. + Pg. lx 8. Chasmops sp. Hypostom 2x 9. Chasmops wesenbergensis SCHMIDT 1881 Pg. 2x 54
22 55
23 TRILOBIETEN UIT VERSCHILLENDE LAGEN VAN HET ORDOVICIUM: 1. Stenopareia avus (HOLM 1886) Cranidium 2x 2. Pseudobasilicus sp. Pg. 3x 3. Phacops ecclesiastica OLIN 1906 Pg. lx 4. Niobe frontalis ANGELIN Pg. 2x 5. Apianurus thorslundi BRUTON 1965 Cr. 4x 6. Pharostoma sp. Cr. 3x 7. Ptychopyge sp. Cr. 4x 8. Stygina sp. Cr. + Pg. 4x 9. Metagnostus erraticus JAEKEL 1901 Pg. 6x 10. Agnostus glabratus ANGELIN 1854 Pg. 6x 11. Unguliproetus sp. Cr. 3x 12. Proetus sp. Cr. 4x 13. Calymene sp. Cr. 2x 14. Proetus cf. ramisulcatus NIESZKOWSKI 1857 Cr. 3x 15. Pharostoma oelandium ANGELIN 1854 Cr. 8x 56
24 57
25 TRILOBIETEN UIT HET SILUUR: 1. Warburgella cf. baltica sensu ALBERTI Cranidium 5x 2. Warburgella sp. Cr. + Pg. 5x 3. Proetus sp. Cr. 2x 4. Proetus sp. Pg. 3x 5. Proetus pulcher pulcher NIESZKOWSKI 1857 Cr. + Pg. 4x 6. Proetus granulatus LINDSTRÖM 1885 Cr. 4x 7. Otarion sp. Cr. + Pg. 2x 8. Proetus cf. planedorsatus SCHMIDT 1894 Cr. 4x 9. Phacops sp. lx 10. Deiphon forbesi BARRANDE var globifrons ANGELIN Cr. 3x 11. Acaste dayana R. & E. RICHTER 1954 Cr. 2x 12. Phacops sp. 3x 13. Deiphon sp. Cr. 3,5x 58
26 59
27 TRILOBIETEN UIT VERSCHILLENDE LAGEN VAN HET SILUUR: 1. Calymene orthomarginata SCHRANK 1970Cranidium lx 2. Calymene pompeckji KUMMEROW 1928 Cr. 5x 3. CalymeneminimarginataSCHRANK 1970Cr. lx + Pg. l,5x 4. Calymene Calymene tentaculata SCHLOTHEIM 1820 Cr. + Pg. lx 5. Calymene mimaspera SCHRANK 1970 Cr. + Pg. 3x 6. Calymene blumbachi neotuberculata SCHRANK 1970 Cr. 3x 7. Calymene sp. Hypostom 2x 60
28 61
29 TRILOBIETEN UIT HET SILUUR: 1. Encrinurus cf. punctatus WAHLENBERG 1821 Cranidium, Pygidium en Hypostom lx 2. Encrinurus sp Pg. lx 3. Trochurus pusillus (ANGELIN 1854) Pg. 2x 4. Cheirurus glaber ANGELIN 1854 Cr. 2x 5. Rhaphiophorus setrostis ANGELIN Cr. 3x 6. Odontopleura ovata EMMRICH 1839 Cr. 7X 62
30 ONDERSCHEIDINGSTEKENS BIJ DE CRANIDIEN VAN DE CALYMENE- SOORTEN: I Calymene orthomarginata Is herkenbaar doordat zich op de Wangen granulering bevindt. Steekt licht boven de Wangen uit. 63
31 II Calymene minimarginata Onderscheidt zich van I door de wat hoger gewelfde Glabella en een bredere randzoom, die van de glabella door een smalle groef gescheiden is. De granulering betreft Glabella en voorrand van het Cranidium. III Calymene tuberculosa Bezit een verhoogde Glabella, die ver boven de Wangen uitsteekt. De Cranidium-voorraad is gebogen, en van de Glabella door een groef gescheiden. Glabella en binnenzijden van de Wangen licht en fijn gegranuleerd. IV Calymene mimaspera Heeft een opgezwollen Glabella, die door een diepe groef van de Wangen gescheiden is. Glabella licht gegranuleerd. V Calymene pompeckji Glabella ongeveer als I, door een diepe groef van de Wangen gescheiden. De voorrand van het Cranidium is boogvormig naar voren gewelfd. Middensoortig gegranuleerd. VI Calymene blumbachi neotuberculata De opgezwollen Glabella steekt verre boven de Wangen uit. De voorrand van het Cranidium is licht gebogen, en van de Glabella door een normale groef gescheiden. Cranidium overwegend gegranuleerd. Literatuur ANGELIN N.P. - PALAEONTOLOGIA SCANDINAVICA HOLMIAE 1878 Crustacea Formationis Transitionis. HUCKE & VOIGT - Einführung in die Geschiebeforschung Verlag Nederlandse Geologische Vereniging Oldenzaal KRUMBIEGEL & WALTER - Fossilien sammeln. Praparieren Bestimmen. Auswerten Deutscher Taschenbuch Verlag Ferdinand Enke Verlag Stuttgart MULLER A.H. - Lehrbuch der Palaozoologie. Invertebraten Teil 2. Arthropoda 1. G. Fischer Jena (1965) NEBEN & KRUEGER - Fossilien kambrischer ordovizischer und silurischer Geschiebe 1 Staringia Nr. 1 (1971) Nr. 2 (1973) Nr. 3 (1979). 64
Trilobieten in noordelijke zwerfstenen in Nederland
Trilobieten in noordelijke zwerfstenen in Nederland door F. Rhebergen Slenerbrink 178, 7812 HJ Emmen e-mail: freek.rhebergen@planet.nl Inleiding Trilobieten associeert men dikwijls met beurzen, musea en
Reisverslag Kinnekulle-Siljan
Reisverslag Kinnekulle-Siljan H. Steur Zo'n 10 jaar geleden bezochten we de Zweedse eilanden Öland en Gotland. Diep onder de indruk van de schoonheid van de natuur en de auto zwaar beladen met fossielen,
TRILOBIETEN. door P. KRUIZINGA
TRILOBIETEN door P. KRUIZINGA Van vele fossiele diergroepen kunnen wij met recht zeggen, dat zij interessant of in verschillende opzichten ook belangrijk zijn, maar in het bizonder geldt dit wel voor de
Een bijzondere vervellingsrest van de trilobiet Parabolina spinulosa WAHL in een Boven- Cambrische zwerfsteen
Grondboor en Hamer 5 1982 pag. 139 144 7 afb. Oldenzaal, oktober 1982 Een bijzondere vervellingsrest van de trilobiet Parabolina spinulosa WAHL in een Boven- Cambrische zwerfsteen H. Huisman SAMENVATTING
Over Kivik, Andrarum en Agnostus
Over Kivik, Andrarum en Agnostus G. Houtman SUMMARY The author reports a trip to Southern Sweden and describes a visit to the King's tomb at Kivik and the trilobite locality Andrarum. Bij amateur-geologen
Receptaculieten, merkwaardige fossielen uit het Groninger Keileem
Grondboor en Hamer 0 1980 pag. 191 200 8afb. Oldenzaal, december 1980 Receptaculieten, merkwaardige fossielen uit het Groninger Keileem G.J. Brummer ABSTRACT In the present paper the main conclusions are
DE BERG KINNEKULLE. houden wanneer we gaan determineren. Weten we namelijk of we met een idio- of een allochromatisch mineraal
hoeveelheden vreemde ionen, minimale verschillen in samenstelling, aanwezigheid van insluitsels of als gevolg van oppervlakteomzettingen grote variaties in kleur. Toch is het alleszins de moeite waard
Duitse Münsterländer Kiessand Zug Nieuwsbrief 87 van de zwerfsteengroep oktober 2016
Duitse Münsterländer Kiessand Zug Nieuwsbrief 87 van de zwerfsteengroep oktober 2016 De thema-avond van de zwerfsteengroep had deze keer als onderwerp: De Munsterlander grindzandrug. Afgekort: MKZ, naar
F. Rhebergen * SAMENVATTING
Grondboor en Hamer, jrg. 41, no. 1, p. 10-17, 9 fig., februari 1987 MACHAERIDIA IN ORDOVICISCHE ZWERFSTENEN F. Rhebergen * SAMENVATTING Voor het eerst wordt melding gemaakt van het voorkomen van losse
Geologie van Gotland. Waar verblijven we? Hoe naar Gotland? Iets over het Paleozoicum van Scandinavië
De vele veroveringen van Gotland zijn het gevolg van de grote rijkdom op het eiland in de Middeleeuwen. Visby was een Hanzestad (vrijhaven) en kwam tot grote bloei. De handelsschepen voerden hun waren
Enkele trilobietenvindplaatsen in de boven-cambrische Aluinschalie in Zweden
Grondboor en Hamer 0 1982 pag. 157-164 9 afb. Oldenzaal, december 1982 Enkele trilobietenvindplaatsen in de boven-cambrische Aluinschalie in Zweden door H. Huisman Als u van plan bent een vakantie in Scandinavië
Enkele restanten van het reptiel Placodus uit de Winterswijkse Muschelkalk
Grondboor pag.175 Oldenzaal en Hamer 6 1978 179 6 fig. december 1978 Enkele restanten van het reptiel Placodus uit de Winterswijkse Muschelkalk H.W. Oosterink SUMMARY Mention of some fossil remainders
ORDOVICISCHE ROSTROCONCHEN
Meetdienst noordelijk deltabekken 1991 Project nr. 142.12.03.1 Waterbodembemonstering. Morfologischdateringsonderzoek Amer-Nw. Merwede- Holl. Diep; 15+15 april 1991. Dordrecht, 10 pp. Murphy, C. P. 1986
Devoontrilobieten uit het Limburgse riviergrind
In het noorden van Nederland zijn tal van trilobieten en zelfs een aantal loopsporen gevonden in vroeg Paleozoïsche zwerfstenen, afkomstig uit Scandinavië en de Baltische staten. In tegenstelling tot Scandinavische
Graptolieten Nieuwsbrief 96-1 van de zwerfsteengroep oktober 2017
Graptolieten Nieuwsbrief 96-1 van de zwerfsteengroep oktober 2017 Op 24 oktober hadden we 3 onderwerpen: graptolieten, foraminiferen en bryozoën. In deze nieuwsbrief behandel ik de graptolieten. De andere
Fossielen zoeken op de dijken van Noord-Holland
Fossielen zoeken op de dijken van Noord-Holland G. Houtman Fig. 1. De steenglooiing van de Balgzanddijk. Toen ik een jaar of tien geleden voor het eerst langs de Balgzanddijk trok, dit is de dijk vanaf
LEDENADMINISTRATIE. Nieuwe leden kunnen zich voor opgave wenden tot bovenstaand adres.
Grondboor en Hamer is het tweemaandelijks orgaan van de Nederlandse Geologische Vereniging, opgericht in 1946. Het doel van de vereniging is o.a. het wekken van belangstelling voor en het bevorderen van
Dignomia cf. melie (Hall, 1863) Plaat 1. brachiopode
Supplementair Online Materiaal horende bij het artikel: Vanherle, W., 2014. Carrière de Lompret Deel III. bron: www.hona.be De fotoplaten zijn voorzien van een maatstafje (uitgedrukt in mm.). De detailfoto
de collectie van het Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis
Trilobieten in vogelvlucht: de collectie van het Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis door dr. F. Hartl en dr. C. Winkler Prins Inleiding Trilobieten hebben altijd tot de verbeelding gesproken en
Gerolstein in de Eifel
Gerolstein in de Eifel C. Karnekamp Het stadje Gerolstein in de Eifel, Duitsland, is reeds zeer lang een begrip, zowel bij de beroeps - als bij de amateurgeoloog, vooral als het over het D e v o o n gaat.
Ordovicische zwerfstenen in het Twents- Duitse grensgebied
baseerd op reservoirstudies, dat er maximaal 20.000 m 3 gas per dag wordt geproduceerd. Het gas wordt uiteraard nauwkeurig gemeten en daarna verbrand. Toekomst Met spanning zal er naar de fakkel in Peer
Fig. 1: Paleo-geografische kaart van het Mioceen in noordwest Frankrijk. Tekening H.J. Bloklander, Amersfoort.
Grondboor pag. 182 Oldenzaal, en Hamer - 187 ' december 1984 0 i y 8 4 a t D Een sponzenparadijs R.J. Kok* INLEIDING Regelmatig verschijnen er in dit blad artikelen over fossiele sponzen. Het zijn altijd
Ordovicische algen I. Cyclocrinieten
Ordovicische algen I. Cyclocrinieten Freek Rhebergen In de Ordovicische baksteenkalk van Twente en de Wilsumer Bergen komen vrij algemeen algen voor. Door de meeste verzamelaars wordt er weinig aandacht
Over Oeland en Orthoceras
Over Oeland en Orthoceras G. Houtman Het was op het pas aangelegde nieuwe kerkhof te Hoorn dat ik voor het eerst van het bestaan van het eiland Oeland hoorde. Zeker heeft mijn meester vroeger het gedeelte
Teloceras Blagdeni (Sowerby) in het Pleistocene Maasgrind van Zuid Limburg (II)
Teloceras Blagdeni (Sowerby) in het Pleistocene Maasgrind van Zuid Limburg (II) J. H. Willems SUMMARY Teloceras blagdeni (SOWERBY) in the Pleistocene gravel of the river Maas in the South of the Dutch
HET GEMENGDE PLEISTOCEEN ROND NIJMEGEN EN ZIJN MOGELIJKHEDEN VOOR VERZAMELAARS
HET GEMENGDE PLEISTOCEEN ROND NIJMEGEN EN ZIJN MOGELIJKHEDEN VOOR VERZAMELAARS door M. BLESS Een voor velen onbekend terrein, voor de liefhebbers en de kenners echter eén steeds weer boeiend en aantrekkelijk
Fossielen zoeken op de dijken van Noord-Holland
Grondboor 6 ] 9 g 4 pag. 168 Oldenzaal, en Hamer - 178 ' december 1984 a Fossielen zoeken op de dijken van Noord-Holland G. Houtman* INLEIDING In 'Grondboor en Hamer' van juni 1972 had ik het genoegen
Opdracht 1 De Tijdlijn
590 miljoen Opdracht 1 De Tijdlijn Kleurpotloden Door het werk van geologen is veel duidelijk geworden over planten en dieren die vroeger leefden. Om het overzichtelijk te maken werden ze ingedeeld in
[ Overzicht bomen A6. Page 1 of 8. Programma Schiphol - Amsterdam - Almere. Verklaring
-35- Deze met meer of minder. door al of niet gereduceerde. ondersoorten worden onderscheiden; Courtagnon voor ogen, afgeheeld door.
35 Rimella fissurella (Linné, 1767) nader Bekeken * A.W. Burger. Voor wie wel eens eoceen materiaal heeft verzameld in het Bekken van Parijs, behoeft deze zeer algemene nauwelijks introductie. soort, welke
Arthropoda (Geleedpotigen) uit de Onder-Muschelkalk van Winterswijk
Arthropoda (Geleedpotigen) uit de Onder-Muschelkalk van Winterswijk H.W. Oosterink SUMMARY: Description of Arthropoda from the Lower-Muschelkalk formation of Winterswijk (the Netherlands). This is the
12/11/2012. Systeem Aarde-5: Het Paleozoicum. Wat vooraf ging: Supercontinent Rodinia breekt op Gondwana Laurentia Baltica Siberia
Systeem Aarde-5: Het Paleozoicum Wat vooraf ging: Eerste leven Bacteria/archaea Stromatolieten (cyanobacteria) Eerste riffen Meercellig leven Biomineralisatie pas in het Boven Ediacaran Cambrische Explosie
12/11/2012. Systeem Aarde-5: Het Paleozoicum
Systeem Aarde-5: Het Paleozoicum 1 Wat vooraf ging: Eerste leven Bacteria/archaea Stromatolieten (cyanobacteria) Eerste riffen Meercellig leven Biomineralisatie pas in het Boven Ediacaran Cambrische Explosie
De trilobieten van de Formatie van Hanonet (grens Eifeliaan/Givetiaan), Belgische Ardennen
De trilobieten van de Formatie van Hanonet (grens Eifeliaan/Givetiaan), Belgische Ardennen Allart van Viersen c/o Natuurhistorisch Museum Maastricht De Bosquetplein 6-7, 6211 KJ Maastricht, Nederland e-mail:
Een Caryospongia diadema (KLÖDEN) RAUFF (spons) van Gotland
Grondboor en Hamer 3/4 1983 pag. 100-104 12 fig. Oldenzaal, juni/aug. 1983 Een Caryospongia diadema (KLÖDEN) RAUFF (spons) van Gotland Th.M.G. van Kempen* INLEIDING De redaktie ontving een schrijven met
Voordelen en nadelen van het micromounten
Het is grappig dat er - wat de doosjes betreft - weinig veranderd is sinds die tijd. We gebruiken nog steeds doosjes van 1 x 1 x 11/16 inch, mat zwart geverfd, met micro-exemplaren die tien maal vergroot
Korte geschiedenis van het ras
Andere naam: Laplandse Herder en Laplandse Vallhund Oorsprong: Finland Gehouden als: Gezelschapshond Grootte: Reuen ong. 51 cm en teven ong. 46 cm Gewicht: 27-30 kg Kleur: Zwart, zwart/wit en black and
Fossielen uit Cadzand
Fossielen uit Cadzand In juli / augustus 2009 is op het strand van Cadzand (tussen het Zwin en Cadzand bad) actief naar fossielen gezocht. Figuur 3: Het visueel afzoeken van de kustlijn Figuur 1: De ligging
Merkwaardige vuursteenknollen en graafgangen uit het Boven Krijt van Zuid-Limburg
Grondboor en Hamer 1 5 1980 pag. 142 154 loafb. Oldenzaal, oktober 1980 Merkwaardige vuursteenknollen en graafgangen uit het Boven Krijt van Zuid-Limburg W.M. Felder Tijdens detailopnamen van het kalksteenpakket,
Tekst en foto s: Robert Hoornstra
75-jarige Jubileum-Show van de Duitse Speciaalclub voor Spreeuwduiven Ondergebracht bij de EUROPA SHOW LEIPZIG 2012, de 27e Europa Show voor pluimvee, duiven, konijnen, cavia s en kooivogels. Gehouden
Oldenzaal Nijverdal Oldenzaal Assen Vijlen Huis ter Heide Enschede Enschede. J. W. Focke G. Houtman O. en B. Wubbels. Th. F.
tijdschrift van de nederlandse geologische vereniging 27e jaargang grondboor + hamer oktober 1973 no. 5 redactie Secretariaat Hoofdredacteur Eindredacteur Redactiecomm. Ootmarsumsestraat 116 J. H. Romer
Langpootmuggen en aanverwante families van Nederland, België en Luxemburg
Langpootmuggen en aanverwante families van Nederland, België en Luxemburg Kris Peeters & Pjotr Oosterbroek Tabel P. Ptychopteridae (Glansmuggen) Inleiding Uit de Benelux kennen we van de Ptychopteridae
EEN VERKIEZELDE CERATITUS
EEN VERKIEZELDE CERATITUS ALS ZWERFSTEEN TE SIBCULO door W.F. Anderson De gekken krijgen de kaarten! Pleegt men wel te zeggen. Men bedoelt daarmede te zeggen, dat geheel onervarenen, dikwijls een onwaarschijnlijk
gea Zeldzame Devoontrilobieten uit de Belgische Ardennen Ontstaansgeschiedenis van het Ardennenen Eifel-gebied
gea driemaandelijks tijdschrift van de Stichting Geologische Aktiviteiten voor belangstellenden in de geologie, mineralogie en paleontologie Juni 2004, vol. 37, nr. 3, pag. 77-108 ISSN 0167-4692 Zeldzame
Fossiele Azolla in Nederland. veenlaag bij Vogelenzang, 63 m onder
- west Fossiele Azolla in Nederland DOOR F. Florschütẓ Tot dusver werd tweemaal melding gemaakt van de aanwezigheid van overblijfselen van Azolla in materiaal, verkregen bij in ons land uitgevoerde grondboringen.
Vuursteenfossielen uit Drenthe
Vuursteenfossielen uit Drenthe K. R. H. Drupsteen. SUMMARY The author describes a find of a Micraster, an irregular echnoid with a heartshaped test and often a granular surface. The ambulacral areas are
TELOCERAS BLAGDENI (Sowerby) IN HET PLEISTOCENE MAASGRIND VAN ZUID LIMBURG.
LITERATUUR Francken C. - Bijdrage tot de kennis van het Boven-Senoon in Zuid Limburg. Med. v. d. Geol. Stichting..Serie C-VI no. 5, 1 9^7 Keuler L.A.J. - Enige kanttekeningen op het artikel: De vuursteen
Nieuwsbrief 43 van de zwerfsteengroep maart 2011
Nieuwsbrief 43 van de zwerfsteengroep maart 2011 Op 14 maart hadden we een 3-tal onderwerpen: foraminiferen, bryozoën en barnsteen. Foraminiferen: komen al voor in het cambrium, tot en met het devoon zijn
EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS. College 2 Ontwikkeling van het leven in de zee
EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS College 2 Ontwikkeling van het leven in de zee PROGRAMMA 1. Aarde en Kosmos, van Big Bang tot Oersoep 2. Ontwikkeling van het leven in zee 3. Verovering van het land 4.
Onderzoek van de drakenfiguur
Onderzoek van de drakenfiguur Voordat een begin gemaakt werd met de behandeling en de restauratie van de loden drakenfiguur zijn eerst alle zichtbare gegevens fotografisch vastgelegd. Om details goed te
Tympanospongia vankempeni, een oude 'basiplana'-spons met een nieuwe naam
In 'Ordovicische Zwerfsteensponzen' (Staringia 9, p. 128-129, 2001) zijn sponzen beschreven en afgebeeld onder de naam basiplana. 'Astylospongia' De aanhalingstekens duidden op een terughoudendheid ten
Zee-egels Nieuwsbrief 102 van de zwerfsteengroep mei 2018
Zee-egels Nieuwsbrief 102 van de zwerfsteengroep mei 2018 Op 15mei was het onderwerp zee-egels. Daar hebben we het in november 2014 ook over gehad. Behalve de zee-egels kwamen ook de vondsten van de recente
FOSSIELEN IN HET VAALSER GROENZAND door
^eraadpleegde literatuur 1. van Regteren Altena, CO., 1937. Bijdrage tot de kennis der fossiele, subfossiele en recente mollusken, die op de Nederlandse stranden aanspoelen, en hunner verspreiding. Diss.
Sedimentaire bekkens in Centraal- Scandinavië Over de herkomst van noordelijke sedimentaire zwerfstenen en fossielen
onderwerpen werden nogal willekeurig gekozen. Er werd niet naar gestreefd, de lezers stelselmatig te informeren over actuele zaken. Vooral onderwerpen die toch wel in de gewone krant stonden misten daardoor
De haaienfauna uit het Mioceen van Miste
De haaienfauna uit het Mioceen van Miste J. Bengevoord SUMMARY This article deals with the fauna of sharks at the Miocene finding-place Miste (provence of Gelderland). It will also pay attention to the
1250-1330 1340-1440 1450-1650 1660-1700
Nederlandse Hangoor Dwerg Het land van oorsprong is Nederland. Is in Nederland erkend in 1964 Puntenschaal Groep 6.Hangoren. Pos. Onderdeel Punten 1 Gewicht 10 2 Type, bouw en stelling 20 3 Pels en pelsconditie
HET ONDER-KRIJT IN HET GRENSGEBIED BIJ LOSSER door H. KRUL.
HET ONDER-KRIJT IN HET GRENSGEBIED BIJ LOSSER door H. KRUL. Het prachtig golvende landschap van het Twents-Duitse grensgebied, waarvan de deelnemers aan de Twentse excursie van de N.G.V. in April 1948
resten van Bos primigenius (= Oeros) en Bison priscus priscus). Deze wetenschap berust voornamelijk op (fig. 1). (=Steppewisent) Inleiding
Enige aantekeningen bij de determinatie van fossiele resten van Bos primigenius (= Oeros) en Bison priscus (=Steppewisent) Door Henk Hiddingh Inleiding In bovenpleistocene rivierafzettingen worden op diverse
Wat zit er in die doos juf?
5B s Quadroproject 5B Mater Dei Leuven Voor ons begon het project toen er plots een grote kartonnen doos achteraan in de klas stond. Alle blikken waren dan ook gericht naar deze doos, tot er plots iemand
DF ZWERFSTEENGEZELSCHAPPEN VAN DE BISSCHOPSBERG EN VAN SINT-NICOLAASGA
DF ZWERFSTEENGEZELSCHAPPEN VAN DE BISSCHOPSBERG EN VAN SINT-NICOLAASGA door A.P. Schuddebeurs Een belangrijk onderdeel van de geologie van Noord-Nederland wordt gevormd door de pleistocene afzettingen.
Hoe versloeg Gideon de legerbende van de Midianieten?
Maand 11 week 1: Richters. Lees eerst het Bijbelverhaal in Richteren 2:6-16 en 6:7-14, 25-29 en 7:1-22 - Gideon De Israëlieten wonen al een tijdje in het land Kanaän. Jozua is gestorven. De Israëlieten
Oölieten en aanverwante gesteenten Nieuwsbrief 100 van de zwerfsteengroep maart 2018
Oölieten en aanverwante gesteenten Nieuwsbrief 100 van de zwerfsteengroep maart 2018 Dit is de honderdste nieuwsbrief sinds in 2006 besloten is om een en ander vast te leggen van het geen op de avonden
Zeesterren en Zeelelies Nieuwsbrief 104 van de zwerfsteengroep oktober 2018
Zeesterren en Zeelelies Nieuwsbrief 104 van de zwerfsteengroep oktober 2018 Op 17 oktober ging het over Asterozoa en Crinozoa. Oftewel zeesterren en zeelelies. De Asterozoa vormen een onder-stam van de
Algemeen: De boxer is een middelgrote, vierkant gebouwde hond met sterke ledematen en krachtig ontwikkelde spieren.
Oorsprong: Duitsland Gehouden als: Gezinshond Grootte: Reuen 57-63 cm en teven 53-59 cm Gewicht: Reuen 32-39 kg en teven 24-32 kg Kleur: Geel of grstroomd met of zonder witte aftekeningen. de witte aftekening
Enige fossiele resten van beenvissen uit Zuid-Limburg aanwezig in het Mineralogisch-Geologisch Museum van de Technische Hogeschool te Delft. P.
Enige fossiele resten van beenvissen uit Zuid-Limburg aanwezig in het Mineralogisch-Geologisch Museum van de Technische Hogeschool te Delft. P. Schuyf ABSTRACT: Some remains of bone-fishes (Teleostier)
ZITTELELLA OP HET SPOOR
TOM KOOPS Orvelterbrink 24, 7812 MR Emmen, th.koops@planet.nl FREEK RHEBERGEN Slenerbrink 178, 7812 HJ Emmen, freek.rhebergen@planet.nl ZITTELELLA OP HET SPOOR Bij het onderzoek naar samenstelling en herkomst
Dictyocaris, een enigmatisch fossiel uit het Siluur
Dictyocaris, een enigmatisch fossiel uit het Siluur W. van der Brugghen Fraaie, ruimtelijk bewaard gebleven exemplaren van het mysterieuze fossiel Dictyocaris geven de indruk dat de oorspronkelijke vorm
verrassende zwerfsteenspons van Gotland, Zweden
In 1997 publiceerden Ulrich von Hacht en ik in Grondboor & Hamer een artikel over Astylospongia gothlandica Schlüter, 1884, een merkwaardige fossiele zwerfsteenspons van het eiland Gotland. Wij deden daarin
Op weg naar Duitsland: der Weg ist steinig und hart, aber machbar!
Op weg naar Duitsland: der Weg ist steinig und hart, aber machbar! Een ervaringsverhaal van ir. Heico Timmers KvK-bijeenkomst Duitsland, Vianen, 24.06.2014 Bild EDR Op weg naar Duitsland - Heico Timmers
Prof. dr. D. H. Th. Vollenhoven
Prof. dr. D. H. Th. Vollenhoven 1892-1978 86 Prof. dr. D. H. Th. Vollenhoven 6 juni 1978 overleed Dirk Hendrik Theodoor Vollenhoven in de leeftijd van 86 jaar. Hij was vanaf 1926 hoogleraar in de wijsbegeerte
Deze maand aandacht voor de Zwarte Lori en Loro Parque Nieuws..
Deze maand aandacht voor de Zwarte Lori en Loro Parque Nieuws.. Soortbeschrijving Formaat: 32 cm. Man en pop: algemene lichaamskleur zwart, overgoten met een paars- tot purperachtige gloed. Stuit en bovenstaartdekveren
Het raadsel Ainiktozoon opgelost
Het raadsel Ainiktozoon opgelost Wim van der Brugghen Nieuwe vondsten van bijzonder goed bewaard gebleven exemplaren van het raadselachtige fossiel Ainiktozoon loganense SCOURFIELD 1937 tonen aan dat het
gea TRILOBIETEN-OGEN juni 1983, vol. 16, nr. 2, pag. 49-76 Facetogen Gefossiliseerde ogen
gea juni 1983, vol. 16, nr. 2, pag. 49-76 driemaandelijks tijdschrift van de Stichting Geologische Aktiviteiten voor belangstellenden in de geologie en mineralogie ISSN 0167-4692 Inhoud UV-lampen in zakformaat
Handgemaakte spectroscoop
59 Doel We gaan onderzoeken waaruit wit licht is opgebouwd. Benodigdheden Doos Cd Mes Plakband Wc rolletje 2 scheermesjes of 2 lange stukken van een breekmes potlood aluminiumplakband of aluminiumfolie
Natuurstudie in De Kaaistoep en aangrenzende terreinen in Tilburg. Verslag e onderzoeksjaar
Natuurstudie in De Kaaistoep en aangrenzende terreinen in Tilburg Verslag 2014 20e onderzoeksjaar Natuurstudie in De Kaaistoep en aangrenzende terreinen in Tilburg Verslag 2014 20e onderzoeksjaar 1 Colofon
Themadag Riffen TNO Utrecht, 26 september 2015
Themadag Riffen TNO Utrecht, 26 september 2015 Programma: 10:00 u registratie en koffie 10:30 u Cathrien van de Ree: Riffen in de tijd (overzicht van rifbouwers en rifbewoners door de geologische tijd)
Nijmegen, anders bekeken (2).
Nijmegen, anders bekeken (2). De van Welderenstraat, wie kent hem niet? Dé straat voor bijzondere winkeltjes, dé straat voor verrassingen en ook een straat die haar 19de eeuwse uitbreidings- bouwsfeer
Gebruik de informatie over het Tsjaadmeer op de vorige bladzijde om onderstaande vragen te beantwoorden.
10.000 8000 6000 4000 2000 0 1000 n.chr. diepte in meters TSJAADMEER Figuur 1 toont de niveauveranderingen van het Tsjaadmeer, in de Noord-Afrikaanse Sahara. Ongeveer 20.000, tijdens de laatste ijstijd,
Maar het leidde ook tot een uitkomst die essentieel is in mijn werkstuk van een Stabiel Heelal.
-09-5 Bijlage voor Stabiel Heelal. --------------------------------------- In deze bijlage wordt onderzocht hoe in mijn visie materie, ruimte en energie zich tot elkaar verhouden. Op zichzelf was de fascinatie
Ordovicische algen II: een vergaarbak
Ordovicische algen II: een vergaarbak Freek Rhebergen Algen komen regelmatig voor in de ordovicische zwerfstenen. De bekendste zijn de cyclocrinieten, besproken in Ordovicische algen I (G&H 1994, nr. 6).
LANDELIJKE KLACHTENCOMMISSIE CHRISTELIJK ONDERWIJS
LANDELIJKE KLACHTENCOMMISSIE CHRISTELIJK ONDERWIJS Informatieverstrekking gescheiden ouders met terugwerkende kracht tijdens het hervatten van het gezag, inschrijving zonder toestemming ex-partner en informatieverstrekking
Uitspraak van het College van Toezicht van het Nederlands Instituut van Psychologen.
1408 Uitspraak van het College van Toezicht van het Nederlands Instituut van Psychologen. Het College van Toezicht van het Nederlands Instituut van Psychologen, hierna te noemen het College, heeft het
Enkele graptolietenvoorkomens in West-Europa
Enkele graptolietenvoorkomens in West-Europa door Dr. J. van Diggelen Graptolieten zoeken is geen moeilijk werk. Schep of houweel zijn overbodiq. Naast de onmisbare geologische hamer komt een dunne beitel
Grondboor en Hamer. Oldenzaal juni pag afb. De steenbank
Grondboor en Hamer 3 1980 pag. 99-104 7afb. Oldenzaal juni 1980 De steenbank T. de Vries In de Zuiderzee kwamen hier en daar ondiepe en tegelijk steenachtige plaatsen voor. Ze werden gemeden door schippers
AluStabiel Bewerkingseigenschappen van een plaat en de strenge kwaliteitseisen van een buitendeur
AluStabiel Bewerkingseigenschappen van een plaat en de strenge kwaliteitseisen van een buitendeur Creëer uw eigen design. Kwaliteit inbegrepen: géén risico. Voor iedere toepassing een oplossing. Goedkoper
FOSSIELENSTUDIE BINNEN ROTTERDAM
FOSSIELENSTUDIE BINNEN ROTTERDAM door DR. A. B. VAN DEINSE Het is nog steeds een door velen gehuldigde mening, dat men voor studie van fossielen in de bergen in het buitenland moet zijn of dan toch minstens
Plaats binnen WBI. Stochastische Ondergrond Schematisatie (SOS) Globale SOS. Marc Hijma (Deltares)
Stochastische Ondergrond Schematisatie (SOS) Globale SOS Marc Hijma (Deltares) Pilot/cursus SOS en Piping 14 september 2016 Plaats binnen WI 1 2 Veel variatie in de ondergrond 3 Klei 7 8 4 5 Stochastisch:
(bandeliersluiting) (verschillende zalfpotjes)
In de stortgrond afkomstig uit deze put langs de Kanaalschans werden veel metalen voorwerpen aangetroffen met de metaaldetector. Onder andere is met de detector een ronde penning van lood gevonden. Op
Noordelijke zwerfsteenkoralen (4)
Noordelijke zwerfsteenkoralen (4) H. Huisman Kalksteenfossielen verzamelen houdt in, dat men in iedere nieuw gegraven ontsluiting weer voor verrassingen geplaatst kan worden. Er valt immers nooit met zekerheid
van het College van beroep voor de examens van de Universiteit Leiden
U I T S P R A A K 12-17 van het College van beroep voor de examens van de Universiteit Leiden inzake het beroep van XXX, appellant tegen de Examencommissie van de opleiding Talen en Culturen van Japan,
De fossiele schelpen van de Nederlandse kust II. Determinatiesleutel voor Patellogastropoda en Vetigastropoda-I (april 2011).
De fossiele schelpen van de Nederlandse kust II. Determinatiesleutel voor Patellogastropoda en Vetigastropoda-I (april 2011). Frank P. Wesselingh & Ronald Pouwer NCB Naturalis, Postbus 9517, 2300 RA Leiden,
Stenen met fossiele levenssporen Nieuwsbrief 94 van de zwerfsteengroep augustus 2017
Stenen met fossiele levenssporen Nieuwsbrief 94 van de zwerfsteengroep augustus 2017 Op 15 augustus spraken we verder over stenen met fossiele levenssporen. Met stenen, die de vorige keer niet aan bod
Leskist THEMA-handleiding Fossielen onderzoeken Groep 7 en 8
BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Fossielen onderzoeken Groep 7 en 8
vorkheftruck
activities@vti vorkheftruck Gereedschap Welk gereedschap heb je nodig? Houtlijm Sterschroevendraaier Hamer Het voorbereidende werk Leg het blokje met het geboorde gat onderaan. Leg daarop het tweede blokje.
Uw kenmerk Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer fb-jm/sl/harlequin / BVB bm mr. J.B. Mons (035)
Aantekenen Bousie Advocaten t.a.v. de heer mr. Th.J. Bousie Weteringschans 126 1017 XV AMSTERDAM Datum Onderwerp 5 januari 2006 Beslissing op bezwaarschrift Harlequin Uw kenmerk Ons kenmerk Contactpersoon