CO 2 -uitstoot rapportage 2006, 2007 en 2008

Transcriptie

1 Bezoekadres Weesperplein 4 Amsterdam Postbus AX Amsterdam Telefoon Fax CO 2 -uitstoot rapportage 26, 27 en 28 Aan Van Doorkiesnummer Kopie aan Datum Betreft Klimaatbureau Amsterdam maart 21 CO 2 -uitstoot rapportage 26, 27 en 28 Inhoudsopgave Samenvatting en conclusies blz.2 1. Inleiding blz.3 2. De CO 2 -uitstoot in cijfers voor 27 en 28 blz.3 3. Conclusies blz.7 Bijlagen Bijlage 1 Toelichting op de CO 2 -emissiecijfers voor 26, 27 en 28 Bijlage 2 Emissiefactoren Bijlage 3 CO 2 -emissiecijfers 26, 27 en 28 als gevolg van verkeer en vervoer Bijlage 4 Indirecte emissiecijfers (kton CO 2 ) 26, 27 en 28 op stadsdeelniveau (tabellen) Bijlage 5 Indirecte emissiecijfers (kton CO 2 ) in 26, 27 en 28 op stadsdeelniveau (staafdiagrammen) Bijlage 6 Overzicht per stadsdeel van elektriciteitsgebruik (GWh) 26, 27 en 28 zoals verstrekt door Alliander Bijlage 7 Overzicht per stadsdeel van aardgasverbruik (miljoen m3) 26, 27 en 28 zoals verstrekt door Alliander 1

2 Samenvatting en conclusies In het zogenaamde Bouwstenenrapport uit 27 heeft de gemeente Amsterdam voor de eerste keer het energieverbruik in de stad en de daarmee samenhangende CO 2 -uitstoot over het jaar 26 in beeld gebracht 1. In het rapport werd ook een onderbouwing gegeven van de bestuurlijke doelstelling om in 225 een vermindering van de CO 2 -uitstoot in de stad van 4% ten opzichte van het niveau in 199 te bereiken. Die bestuurlijke ambitie bleek haalbaar. Als bijdrage hieraan en als voorbeeld voor anderen wil de gemeentelijke organisatie zelf in 215 CO 2 -neutraal opereren. Het was vanaf het begin de bedoeling de in 26 gemaakte CO 2 -berekening niet eenmalig te doen maar periodiek een overzicht van de CO 2 -uitstoot op het grondgebied van Amsterdam te geven. We willen namelijk de voortgang van het gemeentelijk (klimaat)beleid uitgedrukt in CO 2 - emissies volgen, verklaren, verantwoorden en voorspellen. En niet in de laatste plaats, we willen er over communiceren. Dat doen we met de CO 2 -uitstoot rapportage. Voor u ligt de eerste periodieke CO 2 -uitstoot rapportage van het Klimaatbureau Amsterdam over de jaren 27 en 28. In deze rapportage geven we niet alleen de kille cijfers maar proberen we al zij het in beperkte mate - ook de veranderingen ten opzichte van de vorige jaren te verklaren. Uit de cijfers blijkt dat de CO 2 -uitstoot in Amsterdam in zowel 27 als in 28 ten opzichte van 26 is toegenomen. Ook de landelijke CO 2 -uitstootcijfers vertoonden in die periode per saldo een stijgend beeld. In Amsterdam lag het CO 2 -emissieniveau in 28 bijna 15% hoger dan in 199. Dat betekent dat in de stad naast een grote inzet op energiebesparende maatregelen ook maatregelen nodig zijn om de locale duurzame energieproductie te vergroten en efficiënter om te gaan met de inzet van fossiele brandstoffen (de Trias Energetica). 1 Bij het samenstellen van de CO2-uitstoot rapportage 27 en 28 is gebleken dat een aantal gegevens uit het Bouwstenenrapport niet juist zijn. Deze gegevens zijn gecorrigeerd (zie verder de toelichting in de bijlage). 2

3 1. Inleiding Voor u ligt de eerste CO 2 -uitstoot rapportage van het Klimaatbureau Amsterdam over de jaren 27 en 28. De CO 2 -uitstoot rapportage geeft periodiek een overzicht van de CO 2 -uitstoot op het grondgebied van de gemeente. In het zogenaamde Bouwstenenrapport uit 27 heeft de gemeente Amsterdam voor de eerste keer het energieverbruik in de stad en de daarmee samenhangende CO 2 -uitstoot over het jaar 26 in beeld gebracht. Het verzamelen van de vereiste informatie voor deze rapportage is geen sinecure. De CO 2 -uitstoot kun je niet rechtstreeks meten in de lucht. Ze moet berekend worden aan de hand van verbruiksgegevens voor energie. Nauwkeuriger gezegd, het verbruik door Amsterdamse burgers en bedrijven van fossiele energiedragers als aardgas, olie en kolen voor elektriciteit en warmte vormt de basis voor het berekenen van de CO 2 -uitstoot. Voor de sector verkeer en vervoer vormt het aantal gereden kilometers per type weg en per voertuigtype de basis voor het berekenen van het brandstofverbruik en daarmee de CO 2 - uitstoot. De benodigde gegevens komen van Alliander en de gemeentelijke dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer. Met deze partijen zijn afspraken gemaakt om de levering van de gegevens langjarig zeker te stellen. 2. CO 2 -uitstoot in cijfers voor 27 en 28 Voor het berekenen van de CO 2 -uitstoot in de stad hanteert de gemeente een onderscheid naar drie sectoren die verantwoordelijk zijn voor de CO 2 -uitstoot, namelijk: - kleinverbruik (voornamelijk huishoudens) - grootverbruik (voornamelijk bedrijven) - verkeer en vervoer Deze indeling is gebaseerd op het beschikbaar zijn van verbruiksgegevens voor deze sectoren. Daarbij moet de aantekening worden gemaakt dat de onderliggende gegevens voor elektriciteits- en aardgasverbruik de sectoren huishoudens en bedrijven niet kennen maar een onderscheid maken in klein- en grootverbruik. Hoewel onder kleinverbruik 2 niet alleen huishoudens vallen maar ook kleine bedrijven en kleine aansluitingen in de openbare ruimte is er geen beter onderscheid voor handen. Uit de cijfers blijkt dat de CO 2 -uitstoot in Amsterdam in de periode is toegenomen van kton in 26 tot kton CO 2 in 28. In onderstaande tabel is de CO 2 -uitstoot per jaar, onderverdeeld naar de verschillende sectoren weergegeven 3. Indirecte CO 2-emissies (kton) SECTOR Huishoudens Bedrijven Verkeer en vervoer TOTAAL Onder kleinverbruik wordt verstaan een jaarverbruik dat voor elektriciteit niet groter is dan 1. KWh en een gasaansluiting met een capaciteit niet groter dan 4 m3 per uur. 3 Het verschil in de totale CO 2-emissie bij bedrijven en de som van de emissies op stadsdeelniveau komt voort uit het feit dat energieverbruik van grote bedrijven in een postcodegebied om privacy redenen niet op postcodeniveau zijn aangeleverd door Alliander, maar wel zijn meegenomen in het totaal. 3

4 Uitgezet in een grafiek zijn deze cijfers er als volgt uit: Ontwikkeling van de CO 2 -uitstoot per sector in 26, 27 en 28 (kton CO 2 ) kton Ontwikkeling CO 2 -uitstoot Amsterdam (kton) CO Verkeer en vervoer Gv (Bedrijven) Kv (Huishoudens) Als we inzoomen op de cijfers voor elektriciteit en aardgas in Amsterdam met als onderscheid klein- en grootverbruik levert dat het volgende beeld op voor de periode Geconstateerd wordt dat bij kleinverbruik sprake is van een geringe afname van het elektriciteits- en aardgasverbruik. Bij het grootverbruik ofwel bedrijven is sprake van een geringe toename van het aardgasverbruik en een flinke toename van het elektriciteitsverbruik. Deze ontwikkelingen in het verbruik van elektriciteit en aardgas door groot- en kleinverbruikers voor de jaren 26, 27 en 28 is uitgezet in onderstaande grafieken. Ontwikkeling van het elektriciteitsverbruik in 26, 27 en 28 Elektriciteitsverbruik (miljoenen kwh) Continuon 27 - Continuon 28 - Alliander 1. Grootverbruik Kleinverbruik Totaal 4

5 Ontwikkeling van het aardgas verbruik in 26, 27 en 28 Aardgasverbruik (miljoenen m3) Continuon 27 - Continuon 28 - Alliander 2 1 Grootverbruik Kleinverbruik Totaal De ontwikkeling van de hoeveelheid verkeer en vervoer op Amsterdams grondgebied ziet er als volgt uit: Ontwikkeling van het aantal voertuigkilometers in 26, 27 en 28 Verkeerskilometers (miljoenen km) Bebouwde kom Autosnelwegen totaal In deze cijfers is een zeer geringe toename van het aantal voertuigkilometers binnen en buiten de bebouwde kom zichtbaar. 5

6 De cijfers voor 27 en 28 vragen om een verklaring, die helaas niet eenvoudig te geven is. Dat heeft allereerst te maken met het detail van de gegevens zelf. Er zijn op dit moment veelal geen onderliggende gegevens beschikbaar die meer kunnen zeggen over het energieverbruik in economische subsectoren (bijvoorbeeld de CO 2 - uitstoot van een groeiende sector als de ICT sector). Hierdoor is het niet mogelijk om directe relaties te leggen tussen enerzijds het energieverbruik en de CO 2 -uitstoot en anderzijds ontwikkelingen die in de stad in 27 en 28 hebben plaatsgevonden. Wel kan opgemerkt worden dat de groei van de stad in 27 en 28 fors is geweest. In de periode was er een groei van het aantal zelfstandige huishoudens en het aantal woningen. Daarnaast is het aantal werkenden in de stad toegenomen, waaronder het aantal zelfstandige bedrijfsvestigingen. Dit is onder andere zichtbaar geweest in een toename van het totale vloeroppervlak in kantoor- en bedrijfsgebouwen. Wat betreft industriële activiteiten in Amsterdam mag niet onvermeld blijven dat op- en overslag in de haven van Amsterdam in die periode een relatief grote groei heeft doorgemaakt, wat vermoedelijk heeft geleid tot meer logistieke activiteiten en transportbewegingen. Ook de vergelijking met landelijke cijfers is lastig. De Kyoto-afspraken gaan over de totale broeikasgasemissies. Van die broeikasgassen maken de CO 2 -emissies verreweg het grootste deel uit (85-9%). Maar daarnaast behoren ook fluorhoudende gassen, lachgas en methaan tot de broeikasgassen. Juist de uitstoot van de drie laatstgenoemde gassen is in 28 zo n 4% lager dan in 199, onder meer door een vermindering van emissies door de industrie, de landbouw en van stortplaatsen. Alle effecten bij elkaar leiden landelijk tot een geringe afname (3%) in CO 2 -equivalenten ten opzichte van het basisjaar 199. De CO 2 -emissies an sich zijn landelijk nog licht gestegen ten opzichte van 199. Door periodiek te monitoren (en gaandeweg het monitoringssysteem te verbeteren) zullen we in de toekomst meer informatie krijgen over de samenhang der dingen. Hierdoor kunnen we mogelijk een betere prognose geven over de ontwikkeling van de CO 2 - emissies in de stad en de effecten van de uitgevoerde maatregelen om die emissies terug te dringen. Dat geldt ook voor de CO 2 -emissies van de gemeentelijke organisatie zelf en de maatregelen om deze te reduceren. Het is namelijk voor deze rapportage niet gelukt om representatieve gegevens te verzamelen over het energiegebruik van de gemeentelijke organisatie 4. Niettemin werkt de gemeente hard aan het verder terugdringen van de CO 2 -uitstoot, omdat zij uiterlijk in 215 CO 2 -neutraal wil zijn. 4 De gemeente werkt aan een systeem om energiegebruikgegevens centraal te registreren. Dit systeem is echter nog niet in gebruik. 6

7 3. Conclusies Het energiegebruik en daarmee de CO 2 -uitstoot in Amsterdam is in de jaren 27 en 28 toegenomen ten opzichte van het jaar 26. Die toename is vooral veroorzaakt door de sector bedrijven/grootverbruik. Bij de sectoren huishoudens/kleinverbruik is per saldo een geringe afname zichtbaar. De uitstoot als gevolg van verkeer en vervoer laat een kleine stijging zien. Uit de cijfers blijkt dat het op korte termijn in een stad als Amsterdam moeilijk is om de gewenste ombuiging te realiseren van een stijging naar een daling van de CO 2 -uitstoot. Anders gesteld, de urgentie van het klimaat- c.q. CO 2 -vraagstuk is door de toename van de CO 2 -uitstoot alleen maar groter geworden. Het Klimaatbureau heeft in het voorjaar van 28 het programma Nieuw Amsterdams Klimaat gelanceerd. In dit klimaatprogramma staan veel lopende of binnen afzienbare tijd te starten initiatieven om CO 2 -emissies in de stad te verminderen. Hieronder vallen acties als klimaatneutraal bouwen, energiezuinige straatverlichting, elektrisch vervoer, schaalsprong duurzame energie (waaronder zonne-energie, wind en warmte/koudeopslag), schaalsprong stadswarmte, en grootschalige energiebesparing in bestaande woningen van woningcorporaties, in scholen en het tegengaan van onnodige straat- en reclameverlichting. Deze maatregelen zullen op de middellange termijn tot een vermindering van de CO 2 -uitstoot leiden. Of dat ook gebeurt, zal blijken uit de CO 2 -verslaglegging in de komende jaren. Hoewel de condities voor een betrouwbare verslaglegging zijn verbeterd en er afspraken zijn gemaakt met de gegevensleveranciers voor de continuïteit, is duidelijk dat de Amsterdamse CO 2 -verslaglegging nog in de kinderschoenen staat. Amsterdam zal onverminderd doorgaan met het uitvoeren van haar klimaatprogramma en blijft werken aan het inzichtelijk maken van de resultaten. 7

8 Bijlage 1 Toelichting op de CO 2 -emissiecijfers voor 26, 27 en 28 Bij het verzamelen van de gegevens voor de CO 2 -uitstoot rapportage 27 en 28 kwamen enkele belangrijke verschillen aan het licht tussen de destijds door ECN geleverde gegevens over 26 voor het Bouwstenen-rapport en de door Alliander (voorheen Continuon) voor 26 berekende gegevens. Naast een hoger totaalenergieverbruik voor dat jaar bleek eveneens een verschuiving in de toerekening aan kleinverbruik en grootverbruik ten nadele van het kleinverbruik. Aangezien de oude cijferreeks 5 niet meer viel te reconstrueren en reproduceren, wordt voortaan voor de CO 2 - uitstoot rapportage de nieuwe cijferreeks gehanteerd die afkomstig is uit het Aansluitregister van Alliander. Met de gegevensleveranciers zijn goede afspraken gemaakt over de nieuwe methodiek en het leveren van de daarvoor benodigde gegevens voor de komende jaren. Met Alliander is dat gebeurd in een zogenaamde Gegevens Leverings Overeenkomst (GLO) voor aardgas- en elektragebruik. Ook bij de sector verkeer en vervoer is sprake van een aanpassing. De in het Bouwstenen-rapport voor 26 gebruikte verkeersgegevens van de dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer waren voor de agglomeratie Amsterdam en niet voor het grondgebied van de gemeente Amsterdam. De noodzakelijke correctie levert een verschil op van gemiddeld -45% ofwel bijna een halvering van het aantal gereden kilometers ten opzichte van de cijfers in het Bouwstenen-rapport. De nu gecorrigeerde cijfers voor 26 zijn ook gebruikt om de cijfers van de CO 2 -uitstoot voor 199 en 225 bij te stellen. Dit levert het volgende plaatje op bij ongewijzigd beleid. Tabel 1 Overzicht van de ge-update indirecte emissiecijfers Indirecte CO 2-emissies SECTOR KV (Huishoudens) GV (Bedrijven) Verkeer en vervoer TOTAAL Liander produceert deze cijferreeks door voor afgebakende gebieden uitsneden te maken uit hun aansluitregister 8

9 Bijlage 2 - Emissiefactoren Emissiefactoren Elektriciteit,616 kg CO 2 /kwh Warmte uit Diemen 19 kg CO 2/GJ Warmte uit andere bronnen kg CO 2/GJ Aardgas 1,78 kg CO 2 /m3 Bijlage 3 - CO 2 -emissiecijfers 26, 27 en 28 als gevolg van verkeer en vervoer 26 Nieuwe data (kton) Bebouwde kom Hoofdwegen Totaal Personen- en bestelauto Motorfiets Middelzware vracht Zware vracht Bussen 23 Totaal Nieuwe data (kton) Bebouwde kom Hoofdwegen Totaal Personen- en bestelauto Motorfiets Middelzware vracht Zware vracht Bussen 24 Totaal Nieuwe data (kton) Bebouwde kom Hoofdwegen Totaal Personen- en bestelauto Motorfiets Middelzware vracht Zware vracht Bussen 24 Totaal Het bovenstaande leidt tot het volgende plaatje voor de CO 2 -emissiecijfers voor verkeer voor de jaren 26, 27 en 28 9

10 Verkeersemissies (kton CO2) Bebouwde kom Autosnelwegen totaal Bijlage 4 - Indirecte emissiecijfers (kton CO 2 ) 26, 27 en 28 op stadsdeelniveau (tabellen) 26 Huishoudens Bedrijven Elektr Gas Warmte Elektr Gas Warmte A Amsterdam-Centrum B Westpoort C Westerpark D Oud-West G Zeeburg , ,17 H Bos en Lommer J De Baarsjes N Amsterdam-Noord P Geuzenveld-Slotermeer Q Osdorp R Slotervaart T Zuidoost , ,87 U Oost-Watergraafsmeer V Amsterdam-Oud Zuid , ,21 W Zuider Amstel 57 65, ,81 subtotaal , ,6 restgroep Totaal , ,6 6 Omwille van privacybescherming laat Liander op stadsdeelniveau energieverbruikgegevens weg uit de totalen per stadsdeel wanneer dit direct te herleiden valt naar een specifieke aansluiting (vaak een bedrijf). De som van deze aansluitingen is als restgroep in de cijfers opgenomen en telt zodoende wel mee in het totaal voor de stad. Te zien valt dat de restgroep in 28 aanmerkelijk groter is dan in de voorgaande jaren. Van warmte zijn voor 27 en 28 geen meetgegevens bekend. Dit is gelijk gehouden. Liander voert continu opschoningsacties door in haar aansluitregister. Hierdoor is het mogelijk dat verschuivingen optreden tussen de categorieën kleinverbruik en grootverbruik. Dit heeft geen invloed op het absolute energieverbuik op het Amsterdamse grondgebied, maar zorgt soms voor onverklaarbare veranderingen wanneer op een groter detailniveau (per stadsdeel) wordt gekeken. 1

11 27 Huishoudens Bedrijven* Elektr Gas Warmte Elektr Gas Warmte A Amsterdam-Centrum , 22 4, B Westpoort 14 11, 3 65, C Westerpark 33 43, 24 2, D Oud-West 39 5, 1 2, G Zeeburg , ,17 H Bos en Lommer 25 35, 15 2, J De Baarsjes 31 45, 1, N Amsterdam-Noord 86 14, 64 17, P Geuzenveld-Slotermeer 32 44, 8, Q Osdorp 44 47, 12 15, R Slotervaart 39 44, 12 24, T Zuidoost , ,87 U Oost-Watergraafsmeer 59 75, , V Amsterdam-Oud Zuid , ,21 W Zuider Amstel 57 64, ,81 subtotaal , ,6 restgroep Totaal , ,6 28 Huishoudens Bedrijven* Elektr Gas Warmte Elektr Gas Warmte A Amsterdam-Centrum , , B Westpoort 11 17, , C Westerpark 31 39, 29 2, D Oud-West 36 47, 12, G Zeeburg ,11 28,17 H Bos en Lommer 22 32, 16 1, J De Baarsjes 29 42, 9, N Amsterdam-Noord 8 1, 7 8, P Geuzenveld-Slotermeer 31 41, 12, Q Osdorp 43 44, 13 4, R Slotervaart 36 47, , T Zuidoost , ,87 U Oost-Watergraafsmeer 53 73, , V Amsterdam-Oud Zuid , ,21 W Zuider Amstel 54 67, ,81 subtotaal , ,6 restgroep Totaal , ,6 11

12 Bijlage 5 - Indirecte emissiecijfers (kton CO 2 ) in 26, 27 en 28 op stadsdeelniveau (staafdiagrammen) CO2 emissie per stadsdeel 26 7 CO2-uitstoot (kton/ Bedrijven warmte Huishoudens warmte Bedrijven gas Huishoudens gas Bedrijven elektra Huishoudens elektra 1 Amsterdam-Centrum Westpoort Westerpark Oud-west Zeeburg Bos en Lommer De Baarsjes Amsterdam Noord Geuzenveld-Slotermeer Osdorp Slotervaart Zuidoost Oost-Watergraafsmeer Amsterdam Oud Zuid ZuiderAmstel CO2 emissie per stadsdeel 27 7 CO2-uitstoot (kton/ Bedrijven warmte Huishoudens warmte Bedrijven gas Huishoudens gas Bedrijven elektra Huishoudens elektra 1 Amsterdam-Centrum Westpoort Westerpark Oud-west Zeeburg Bos en Lommer De Baarsjes Amsterdam Noord Geuzenveld-Slotermeer Osdorp Slotervaart Zuidoost Oost-Watergraafsmeer Amsterdam Oud Zuid ZuiderAmstel CO2 emissie per stadsdeel Amsterdam-Centrum Westpoort Westerpark Oud-west Zeeburg Bos en Lommer De Baarsjes Amsterdam Noord Geuzenveld-Slotermeer Osdorp Slotervaart Zuidoost Oost-Watergraafsmeer Amsterdam Oud Zuid ZuiderAmstel CO2-uitstoot (kton/ Bedrijven warmte Huishoudens warmte Bedrijven gas Huishoudens gas Bedrijven elektra Huishoudens elektra 12

13 Bijlage 6 - Overzicht per stadsdeel van elektriciteitsgebruik (GWh) 26, 27 en 28 zoals verstrekt door Alliander Huishoudens Bedrijven A Amsterdam-Centrum B Westpoort C Westerpark D Oud-West G Zeeburg H Bos en Lommer J De Baarsjes N Amsterdam-Noord P Geuzenveld-Slotermeer Q Osdorp R Slotervaart T Zuidoost U Oost-Watergraafsmeer V Amsterdam-Oud Zuid W Zuider Amstel subtotaal restgroep Totaal Bijlage 7 - Overzicht per stadsdeel van aardgasverbruik (miljoen m3) 26, 27 en 28 zoals verstrekt door Alliander Huishoudens Bedrijven A Amsterdam-Centrum B Westpoort C Westerpark D Oud-West G Zeeburg H Bos en Lommer J De Baarsjes N Amsterdam-Noord P Geuzenveld-Slotermeer Q Osdorp R Slotervaart T Zuidoost U Oost-Watergraafsmeer V Amsterdam-Oud Zuid W Zuider Amstel subtotaal restgroep Totaal Omwille van privacybescherming laat Liander op stadsdeelniveau energieverbruikgegevens weg uit de totalen per stadsdeel wanneer dit direct te herleiden valt naar een specifieke aansluiting (vaak een bedrijf). De som van deze aansluitingen is als restgroep in de cijfers opgenomen en telt zodoende wel mee in het totaal voor de stad. Te zien valt dat de restgroep in 28 aanmerkelijk groter is dan in de voorgaande jaren. 13