CO 2 -uitstootrapportage 2010

Transcriptie

1 Definitief Versie december 2011 CO 2 -uitstootrapportage december 2011 Programmabureau Klimaat en Energie 1

2 Inhoudsopgave 2 Samenvatting en conclusies 3 1. Inleiding 4 2. CO 2 -uitstoot in cijfers voor Verklaring van cijfers 7 4. Conclusies 8 Bijlage 1 Emissiefactoren 10 Bijlage 2 CO 2 -emissiecijfers als gevolg van verkeer en vervoer 10 Bijlage 3 Indirecte emissiecijfers (kton CO 2 ) op stadsdeelniveau 11 Bijlage 4 Overzicht per stadsdeel van elektriciteitsgebruik (GWh) Bijlage 5 Overzicht per stadsdeel van aardgasverbruik (milj m 3 )

3 Voor u ligt de rapportage over de Amsterdamse CO 2 -uitstoot als gevolg van energieverbruik op Amsterdams grondgebied in De belangrijkste oorzaken voor CO 2 -uitstoot in Amsterdam zijn het gebruik van aardgas, elektriciteitsconsumptie en verkeer en vervoer. Uit de cijfers blijkt dat in 2010 de CO 2 -uitstoot in Amsterdam kton bedroeg, hetgeen een lichte stijging is ten opzichte van E-atlas (peildatum januari) EIB (peildatum December) Sector Kleinverbruikers Particulieren Grootverbruikers) Zakelijk Verkeer en vervoer Warmte Deze lichte stijging (1,5%) is het gevolg van een toenemend zakelijk energieverbruik. Dit is onderdeel van een trend die ook in de voorgaande jaren (sinds 2006) in de Amsterdamse cijfers is terug te zien. Kijkende naar Amsterdamse particulieren dan valt op dat zij in 2010 nagenoeg dezelfde hoeveelheid elektriciteit en aardgas gebruikt als een jaar daarvoor. Dit terwijl het aantal huishoudens toenam. De CO 2 -uitstoot als gevolg verkeer en vervoer in Amsterdams is ongeveer gelijk gebleven. Het efficiënter worden van voertuigen compenseert hier voor een lichte stijging van het aantal verkeerskilometers op Amsterdams grondgebied. 3

4 Voor u ligt de CO 2 -uitstoot rapportage over het jaar De CO 2 -uitstoot rapportage geeft periodiek een overzicht van de CO 2 -uitstoot op het grondgebied van de gemeente. In het zogenaamde Bouwstenenrapport uit 2007 heeft de gemeente Amsterdam voor de eerste keer het energieverbruik in de stad en de daarmee samenhangende CO 2 -uitstoot over het jaar 2006 in beeld gebracht. De Amsterdamse CO 2 -uitstoot kun je niet rechtstreeks meten in de lucht. Ze moet berekend worden aan de hand van verbruiksgegevens voor energie. Nauwkeuriger gezegd, het verbruik door Amsterdamse burgers en bedrijven van fossiele energiedragers als aardgas, olie en kolen voor elektriciteit en warmte vormt de basis voor het berekenen van de CO 2 -uitstoot. Voor de sector verkeer en vervoer vormt het aantal gereden kilometers per type weg en per voertuigtype de basis voor het berekenen van het brandstofverbruik en daarmee de CO 2 -uitstoot. De benodigde gegevens komen van Alliander en de gemeentelijke dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer. Met deze partijen zijn afspraken gemaakt om de levering van de gegevens langjarig zeker te stellen. Voor het berekenen van de CO 2 -uitstoot in de stad hanteert de gemeente een onderscheid naar drie sectoren die verantwoordelijk zijn voor de CO 2 -uitstoot, namelijk: - Particulieren; - Zakelijk verbruik; - Verkeer en vervoer Deze onderverdeling wijkt af van de onderverdeling die in de CO 2 -uitstootrapportage van 2009 is gehanteerd. Reden hiervoor is dat Alliander in 2010 op deze nieuwe onderverdeling is overgestapt voor haar rapportage van energiegegevens aan gemeenten1. Naast een nieuwe sectorindeling is ook het peilmoment aangepast. Deze is verschoven van januari naar december. In onderstaande tabel is getracht om, ondanks deze veranderingen, zo goed mogelijk het verloop in de tijd weer te geven. Uit de cijfers blijkt dat de CO 2 -uitstoot in Amsterdam in 2010 met 1,5% is toegenomen van kton in 2009 tot kton CO 2 in In onderstaande tabel is de CO 2 -uitstoot per jaar, onderverdeeld naar de verschillende bronnen weergegeven2. 1 Tot en met 2009 rapporteerde Alliander over energieverbruik in gemeenten middels haar E -atlas. De E-atlas hanteerde de onderverdeling kleinverbruikers (huishoudens en kleine bedrijfjes) en grootverbruikers (bedrijven). In haar nieuwe product, Energie in Beeld, hanteert zij de onderverdeling particulier en zakelijk energieverbruik. Dit geeft een beter beeld van het energiegebruik van huishoudens. 2 Het verschil in de totale CO 2-emissie bij bedrijven en de som van de emissies op stadsdeelniveau komt voort uit het feit dat energieverbruik van grote bedrijven in een postcodegebied om privacy redenen niet op postcodeniveau zijn aangeleverd door Alliander, maar wel zijn meegenomen in het totaal. 4

5 E-atlas (peildatum januari) EIB (peildatum December) Sector Kleinverbruikers Particulieren Grootverbruikers) Zakelijk Verkeer en vervoer Warmte Uitgezet in een grafiek zijn deze cijfers er als volgt uit: Ontwikkeling van de CO 2 -uitstoot per sector in periode (kton CO 2 ) Als we inzoomen op de cijfers voor elektriciteit en aardgas in Amsterdam levert dat voor de periode het volgende beeld op: - Amsterdamse particulieren en zakelijke consumenten gebruikte in 2010 gezamenlijk GWh elektriciteit. Dit is 65 GWh (1,5%) meer dan in 2009; - Amsterdamse groot- en kleinverbruikers consumeerde in 2010 gezamenlijk 866 miljoen m 3 aardgas. Dit is 15 miljoen m 3 (1,7%) minder dan in 2009; - Aardgas- en elektriciteitsgebruik van particulieren en zakelijke energiegebruikers is verantwoordelijk voor 83% van de Amsterdamse CO 2 -uitstoot; - CO 2 -uitstoot van zakelijke energiegebruikers is 61% van de totale uitstoot op Amsterdams grondgebied. Onderscheid naar particulier en zakelijk energiegebruik leert dat: - Amsterdamse zakelijke gebruikers in 2010 meer elektriciteit zijn gaan gebruiken (+1,7%) ten opzichte van Deze toename tot GWh is in lijn met de stijgende trend die ook in de voorgaande jaren (sinds 2006) in de Amsterdamse cijfers is terug te zien; - In 2010 het aardgasverbruik van grootverbruikers 483 miljoen m3 was en daarmee met 1,7% is toegenomen ten opzichte van het verbruik in 2009; - Amsterdamse particulieren in 2010 ook beperkt meer elektriciteit hebben verbruikt (+0,3%). Over de periode lijken deze cijfers zich echter te stabiliseren rond de 850 GWh/jaar; 5

6 - Amsterdamse particulieren in 2010 evenveel aardgas (384 miljoen m3) hebben gebruikt als in Over de periode lijkt een dalende trend waarneembaar. Deze ontwikkelingen in het verbruik van elektriciteit en aardgas door particulieren en zakelijke consumenten voor de jaren is uitgezet in onderstaande grafieken. Ontwikkeling van het elektriciteitsverbruik in periode Ontwikkeling van het aardgas verbruik in periode De CO 2 -uitstoot als gevolg van verkeer en vervoer op Amsterdams grondgebied is in 2010 nagenoeg gelijk gebleven aan de uitstoot in 2009 en bedroeg ca. 559 kton/jaar. Dit is het netto resultaat van een kleine toename van de gereden verkeerskilometers dit is in 2010 zeer licht toegenomen ten opzichte van 2009, en het schoner worden van het wagenpark. De hoeveelheid CO 2 die vrijkomt per gereden verkeerskilometer is in 2009 gedaald. 6

7 miljoenen Ontwikkeling van het aantal voertuigkilometers in periode Verkeerskilometers (km) Bebouwde kom totaal Deze ontwikkeling in het energieverbruik en CO 2 -uitstoot vragen om een verklaring, die helaas niet eenvoudig te geven is. Dat heeft te maken met het detailniveau van de gegevens zelf. Er zijn op dit moment veelal geen onderliggende gegevens beschikbaar die meer kunnen zeggen over het energieverbruik in economische subsectoren (bijvoorbeeld de CO 2 -uitstoot van een groeiende sector als de ICT sector). Hierdoor is het niet mogelijk om keiharde relaties te leggen tussen enerzijds het energieverbruik en de CO 2 -uitstoot en anderzijds de ontwikkeling die de stad in de periode heeft doorgemaakt. Wel kan worden opgemerkt dat de stad in 2010 fors is gegroeid ten opzichte van het voorgaande jaar. Het aantal woningen is met (0,9%) toegenomen en het inwoneraantal steeg met (1,5%)3. Bovendien is de economie gegroeid. De werkgelegenheid nam in 2010 met arbeidsplaatsen toe (2,7%) ten opzichte van De wijze waarop de groei van de stad het stedelijke energieverbruik en haar CO 2 -uitstoot beïnvloed is de resultante van drie effecten: 1. Het feit dat iedere extra woning of bedrijf leidt tot extra energieverbruik en CO 2 - uitstoot, simpelweg omdat meer gebouwen verwarmd moeten worden en apparaten van elektriciteit moeten worden voorzien; 2. Het feit dat de installaties en bouwkundige kwaliteit van bestaande en nieuwbouw woningen en bedrijven dermate verbeteren dat deze per eenheid minder aardgas verbruiken; 3. Huishoudens, maar vooral bedrijven elektriciteit intensiever worden. Per eenheid wonen of bedrijvigheid verbruiken we meer elektriciteit. 3 Amsterdam in Cijfers, Jaarboek 2010, O+S Amsterdam 7

8 Kortom, in de particuliere sector wordt de groei van de stad (het aantal huishoudens) en het toegenomen elektriciteitsverbruik per huishouden gecompenseerd door de CO 2 -winst die wordt geboekt doordat efficiënter met aardgas wordt omgaan. In de zakelijke sector gebeurt hetzelfde, maar valt de balans van meewerkende en tegenwerkende ontwikkelingen de verkeerde kant uit. Ondanks verbeterde efficiëntie in haar aardgasverbruik leidt stevige groei van de grootverbruikers sector en het toegenomen elektriciteitsverbruik tot een netto toename van de CO 2 -uitstoot. Voor een groeiende en economisch florerende stad als Amsterdam is het zinvol om ook naar de relatieve uitstoot te kijken. Met andere woorden welke ontwikkeling is zichtbaar in de hoeveelheid CO 2 die wordt uitgestoten per eenheid, bijvoorbeeld per inwoner, per woning, of per arbeidsplaats. In onderstaande grafiek is de CO 2 -uitstoot van de particulieren sector afgezet tegen het aantal inwoners en woningen, en de CO 2 -uitstoot van de zakelijke sector tegen het aantal arbeidsplaatsen4. Te zien valt dat, zowel voor particulieren als voor de zakelijke sector, de relatieve CO 2 - uitstoot nagenoeg stabiel is, of licht afneemt. Indien deze afname in de toekomstige jaren doorzet, is het pad ingezet naar een kleinere toename van de CO 2 -uitstoot wanneer de stad groeit en op termijn zelfs een absolute afname. Het energiegebruik en daarmee de CO 2 -uitstoot in Amsterdam is het jaar 2010 toegenomen ten opzichte van het jaar Die toename is vooral veroorzaakt door zakelijke energiegebruikers. Het energieverbruik van particulieren is per saldo ongeveer gelijk gebleven. De uitstoot als gevolg van verkeer en vervoer is bij benadering stabiel. 4 De cijfers in deze figuur zijn maar op data van drie jaar gebaseerd en dienen daarom met voorzichtigheid gebruikt te worden. Om zeker te zijn van de trends is een meerjarige correlatie noodzakelijk. 8

9 Uit de cijfers blijkt dat het op korte termijn in een groeiende stad als Amsterdam moeilijk is om in absolute termen een ombuiging te realiseren van een stijging naar een daling van de CO 2 -uitstoot. In relatieve termen uitgedrukt is de trend hoopgevender. Per eenheid huishoudens neemt het aardgasverbruik af. Het verlagen van de CO 2 -uitstoot is één van drijfveren voor Amsterdam om te werken aan de lokale energietransitie. Amsterdam heeft de wijze waarop zij hieraan werkt vastgelegd in de Energie Strategie Amsterdam Kern van deze strategie, waarmee ook energiekosten voor burgers en bedrijven moeten worden verlaagd en innovatieve bedrijvigheid moet ontstaan, is het volgende: - Het reduceren van energieverbruik van huishoudens en bedrijven en in verkeer en vervoer. Amsterdam maakt daarom o.a. afspraken met woningcorporaties over hun isolatieprogramma s, ontwikkelt alle nieuw stadswijken vanaf 2015 klimaatneutraal, zet grootschalig in op elektrisch vervoer, en handhaaft de energieprestaties van Amsterdams bedrijven; - Het vergroten van de hoeveelheid duurzame energie die in Amsterdam wordt geproduceerd met behulp van vooral biomassa in het Afval Energiebedrijf, windmolens, en op den duur ook zonne-energie en geothermie; - Het aanleggen van een stadsbrede warmte- en koude-infrastructuur die bedrijven en burgers van duurzame (rest)warmte en koude moet voorzien. Om deze ontwikkelingen te stimuleren heeft Amsterdam het fonds Klimaat Duurzaamheid en Luchtkwaliteit (fonds KDL) beschikbaar waarin 60 miljoen is bestemd voor de versnelling van Amsterdamse energieprojecten. 9

10 Emissiefactoren eenheid Elektriciteit 0,616 0,608 0,608 kg CO 2 /kwh Aardgas 1,78 1,78 1,78 kg CO 2 /m 3 (afkomstig van divv) 2006 (kton) Bebouwde kom Hoofdwegen Totaal Personen- en bestelauto Motorfiets Middelzware vracht Zware vracht Bussen 23 Totaal (kton) Bebouwde kom Hoofdwegen Totaal Personen- en bestelauto Motorfiets Middelzware vracht Zware vracht Bussen 24 Totaal (kton) Bebouwde kom Hoofdwegen Totaal Personen- en bestelauto Motorfiets Middelzware vracht Zware vracht Bussen 24 Totaal (kton) Bebouwde kom Hoofdwegen Totaal Personen- en bestelauto Motorfiets Middelzware vracht Zware vracht Bussen 25 Totaal

11 2010 (kton) Bebouwde kom Hoofdwegen Totaal Personen- en bestelauto Mototrfiets Middelzware vracht Zware vracht Bussen 25 Totaal Bovenstaande leidt tot het volgende plaatje voor verkeer voor de jaren : Verkeersemissies (kton CO2) Bebouwde kom totaal Huishoudens Bedrijven Elektr Gas Warmte Elektr Gas Warmte A Amsterdam-Centrum B Westpoort C Westerpark D Oud-West G Zeeburg , ,2 H Bos en Lommer J De Baarsjes N Amsterdam-Noord P Geuzenveld-Slotermeer Q Osdorp R Slotervaart T Zuidoost , ,9 U Oost-Watergraafsmeer V Amsterdam-Oud Zuid , ,2 W Zuider Amstel , ,8 subtotaal , ,1 11

12 restgroep Totaal , , Huishoudens Bedrijven* Elektr Gas Warmte Elektr Gas Warmte A Amsterdam-Centrum B Westpoort C Westerpark D Oud-West G Zeeburg , ,2 H Bos en Lommer J De Baarsjes N Amsterdam-Noord P Geuzenveld-Slotermeer Q Osdorp R Slotervaart T Zuidoost , ,9 U Oost-Watergraafsmeer V Amsterdam-Oud Zuid , ,2 W Zuider Amstel , ,8 subtotaal , ,1 restgroep Totaal , , Huishoudens Bedrijven* Elektr Gas Warmte Elektr Gas Warmte A Amsterdam-Centrum ,00 B Westpoort ,00 C Westerpark ,00 D Oud-West ,00 G Zeeburg , ,17 H Bos en Lommer ,00 J De Baarsjes ,00 N Amsterdam-Noord ,00 P Geuzenveld-Slotermeer ,00 Q Osdorp ,00 R Slotervaart ,00 5 Omwille van privacybescherming laat Liander op stadsdeelniveau energieverbruikgegevens weg uit de totalen per stadsdeel wanneer dit direct te herleiden valt naar een specifieke aansluiting (vaak een bedrijf). De som van deze aansluitingen is als restgroep in de cijfers opgenomen en telt zodoende wel mee in het totaal voor de stad. Liander voert continu opschoningsacties door in haar aansluitregister. Hierdoor is het mogelijk dat verschuivingen optreden tussen de categorieën kleinverbruik en grootverbruik, of zakelijk en particulier. Dit heeft geen invloed op het absolute energieverbruik op het Amsterdamse grondgebied, maar zorgt soms voor onverklaarbare veranderingen wanneer op een groter detailniveau (per stadsdeel) wordt gekeken. 12

13 T Zuidoost , ,87 U Oost-Watergraafsmeer ,00 V Amsterdam-Oud Zuid , ,21 W Zuider Amstel , ,81 subtotaal , ,06 restgroep Totaal , , Huishoudens Bedrijven* Elektr Gas Warmte Elektr Gas Warmte A Amsterdam-Centrum B Westpoort C Westerpark D Oud-West G Zeeburg , ,2 H Bos en Lommer J De Baarsjes N Amsterdam-Noord P Geuzenveld-Slotermeer Q Osdorp R Slotervaart T Zuidoost , ,3 U Oost-Watergraafsmeer V Amsterdam-Oud Zuid , ,2 W Zuider Amstel , ,8 subtotaal , ,5 restgroep Totaal , , Particulieren Zakelijk Elektra Gas Warmte Elektra Gas Warmte A Centrum B Westpoort E West F Nieuw-West K Zuid M Oost N Noord T Zuidoost subtotaal Restgroep Totaal

14 Nieuwe stadsdelen Elektriciteitsgebruik (GWh) Particulier (t/m 2008a kleinverbruik) Zakelijk (t/m 2008a grootverbruik) a 2008b a 2008b A Centrum B Westpoort E West F Nieuw-West K Zuid M Oost N Noord T Zuidoost Rest Totaal Totaal (incl Rest) Nieuwe stadsdelen Gasgebruik (miljoen m3) Particulier (t/m 2008a kleinverbruik) Zakelijk (t/m 2008a grootverbruik) a 2008b A Centrum B Westpoort E West F Nieuw-West K Zuid M Oost N Noord T Zuidoost Rest Totaal Totaal (incl Rest)