OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

Transcriptie

1 OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN GEDEELTELIJKE EN GEFASEERDE RENOVATIE HERFST 2018 Water: keuzes op het vlak van sanitaire en regenwaterrecuperatie-installaties Muriel BRANDT

2 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N De basisbeginselen voor een duurzaam waterbeheer voorstellen en de prioritaire acties bepalen N N Een werkmethode voorstellen om rekening te kunnen houden met alle belangrijke aspecten verbonden aan een gefaseerde renovatie Behandelen van enkele courante, gevoelige combinaties van gerelateerde werken in het kader van een gefaseerde renovatie

3 3 INHOUDSTAFEL VAN HET WATERBEHEER N Rationeel watergebruik N Het gebruik van alternatieven voor drinkwater bevorderen N Het regenwaterbeheer verbeteren N Het afvalwaterbeheer verbeteren ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN

4 4 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN RATIONEEL WATERGEBRUIK Te ondernemen acties... N Het ontwerp van de netten (toevoer en afvoer) optimaliseren N Waterbesparende voorzieningen invoeren N De opgezette maatregelen verduurzamen

5 5 INHOUDSTAFEL VAN HET WATERBEHEER N Rationeel watergebruik N Het gebruik van alternatieven voor drinkwater bevorderen N Het regenwaterbeheer verbeteren N Het afvalwaterbeheer verbeteren ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN

6 6 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN BEVORDEREN Alternatieven voor drinkwater, voor welke toepassingen? Alternatieven voor drinkwater Woningen Voor 30 tot 60% van de geoptimaliseerde behoeften kan een alternatief voor drinkwater worden gebruikt Drinkwater (gezondheids wetgeving) Kantoren Voor 60 tot 80% van de geoptimaliseerde behoeften kan een alternatief voor drinkwater worden gebruikt Bron: CERAA

7 7 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN VOOR DRINKWATER BEVORDEREN Alternatieven voor drinkwater, in welke gevallen? N Het type van programma, de bezettingsdichtheid, het type behoeften... beïnvloeden rechtstreeks het potentieel van regenwaterrecuperatie Bijvoorbeeld: het gebruik van regenwater voor de spoelinrichting van wc's is optimaal voor 3 tot 4-lagige gebouwen (GV+2 of GV+3) met hellend of plat dak (met een afvloeicoëfficiënt van +/- 80 %) - 46 % - 74 %

8 8 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN VOOR DRINKWATER BEVORDEREN Recuperatie van regenwater N Recuperatiepotentieel afhankelijk van type en afmetingen van de opvangoppervlakten uitrustingen grootte van de tank Totale potentiële besparing op het waterverbruik van +/- 15 tot 35 % in verhouding tot de referentiebehoeften N Kosten Variaties in investeringskosten zijn niet recht evenredig met het volume van de tank, maar zijn afhankelijk van de lengte van het regenwaternet en het aantal meters (voor woningen) Verdeling 5 tot 10% voor voorfiltering 15 tot 20% voor de (ondergrondse) tank 5 tot 15% voor de uitrustingen van de tank 15 tot 20% voor de pompen en de nafiltering 15 tot 20% voor de meters (hoge kosten in woningen, enz.) 15 tot 20% voor het distributienetwerk (belang van optimalisering)

9 9 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN VOOR DRINKWATER BEVORDEREN Recuperatie van regenwater N Eenvoudige terugverdientijd (ETV) Aanzienlijke stijging van de prijs van leidingwater Opgelet! Grafiek gebaseerd op verbruik van twee personen... Bron:

10 10 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN VOOR DRINKWATER BEVORDEREN Recuperatie van regenwater N ETV Op basis van deze tabel voor een gezin van vier: 6/m³ In 2000: 2 Prijs verdrievoudigd in minder dan 20 jaar tijd! De regenwateropvangsystemen zijn 3 maal sneller terugverdiend...

11 11 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN VOOR DRINKWATER BEVORDEREN Recuperatie van regenwater N ETV Grootteorde Eengezinswoning (5 pers.): tank van 3m³ (optimalisering), +/ (met uitrustingen, netwerk ) > ETV van 6 tot 10 jaar Gebouw met 3 app. (9 pers): tank van 3-5m³, +/ (met uitrustingen, netwerk, meters ) > ETV van 10 tot 15 jaar Gebouw met 19 app. (+/-58 pers): tank van 15-20m³, +/ (met uitrustingen, netwerk, meters ) > ETV 6 tot 10 jaar Kantoorgebouw (+/-300 pers): tank van 45m³, +/ (met uitrustingen, netwerk, meters...) > ETV van 6 tot 8 jaar Rusthuis (105 werknemers, 36 bewoners, crèche en bezoekers): tank van 40m³, +/ (met uitrustingen, netwerk ) > ETV van 6 tot 10 jaar

12 12 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN VOOR DRINKWATER BEVORDEREN Recyclage van grijs water N Herkomst Licht vervuild afvalwater Wastafels Douches Vaat (Gebouwonderhoud) NIET «Keuken» > te vet

13 13 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN VOOR DRINKWATER BEVORDEREN Recyclage van grijs water N Voordelen Aanzienlijke vermindering van de watervolumes die in de riolering terechtkomen Hogere concentratie polluenten in het afvalwater > beter beheer ter hoogte van de zuiveringsstations Opgevangen hoeveelheden niet afhankelijk van beschikbare dakoppervlakte (in verhouding tot regenwater) > grotere beschikbaarheid (bijvoorbeeld voor collectieve woningen) Betere afstemming op de behoeften (in het bijzonder voor woningen) Het niet opgevangen regenwater vult de grondwaterlagen aan Het hergebruik van grijs water is in veel opzichten bijzonder interessant Zie grafiek

14 14 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN VOOR DRINKWATER BEVORDEREN Recyclage van grijs water Gedekte behoeften Bronnen van grijs water Woningen Kantoren Bron: CERAA

15 15 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN VOOR DRINKWATER BEVORDEREN Recyclage van grijs water N Grenzen Systemen nog niet goed ontwikkeld Kosten zijn nog hoog Neemt veel plaats in Onderhoud nodig > vereist expertise

16 16 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVEN VOOR DRINKWATER BEVORDEREN Recyclage van grijs water N Technieken Recuperatie en direct hergebruik Combinatie wc/wasbak Recyclage op douche (zand- en actieve koolfilter) Recyclage > intensieve techniek Unit voor recyclage van grijs water GWA voor woning Bron: GEP (

17 17 INHOUDSTAFEL VAN HET WATERBEHEER N Rationeel watergebruik N Het gebruik van alternatieven voor drinkwater bevorderen N Het regenwaterbeheer verbeteren N Het afvalwaterbeheer verbeteren ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN

18 18 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET REGENWATERBEHEER VERBETEREN Hoe? N Afvloeiing op het perceel tot een minimum beperken N Het regenwater bufferen en langzaam afvoeren We gaan niet nader in op dit aspect, dat weinig verband houdt met de gefaseerde renovatie Zie opleiding Beheer van regenwater op het perceel N Er zijn een aantal voorzieningen geïntegreerd in de gebouwen Opslagdak Groendak Regenwatertank met gedeeltelijke of volledige recuperatiefunctie

19 19 INHOUDSTAFEL VAN HET WATERBEHEER N Rationeel watergebruik N Het gebruik van alternatieven voor drinkwater bevorderen N Het regenwaterbeheer verbeteren N Het afvalwaterbeheer verbeteren ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN

20 20 ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN HET AFVALWATERBEHEER VERBETEREN Hoe? N Het te behandelen volume afvalwater beperken Het waterverbruik beperken > kwam vroeger reeds aan bod De afvalwaterstromen scheiden > Gescheiden netwerken ontwerpen (regenwater, grijs water en zwart water) Toiletten met (voor)compostering, scheiding van vaste/vloeibare stoffen door hydrocycloon)

21 21 INHOUDSTAFEL VAN HET WATERBEHEER ALGEMENE DENKPISTEN N De systemen afstemmen op de behoeften N Globaal denken, ook al zijn de werken gefaseerd N In conformiteit brengen N Verbetering en optimalisering GERELATEERDE WERKEN

22 22 DE SYSTEMEN AFSTEMMEN OP DE BEHOEFTEN Ramen van het totaal waterverbruik N Detailleren per aftappunt/activiteit Precieze omschrijving van op de site aanwezige bestemmingen kantoren (aantal werknemers, bezettingsdichtheid, nettooppervlakten...) woningen (sociale woningen, huur/koopwoningen, aantal bewoners) Zich baseren op meteropnames > ideaal Bij gebrek aan metergegevens > referentiewaarden bepalen (zie gids Duurzame gebouwen, RWB-tool, blauwboek Belgaqua, label ecodynamische onderneming)

23 23 DE SYSTEMEN AFSTEMMEN OP DE BEHOEFTEN Ramen van het totaal waterverbruik N Kwaliteitsparameters bepalen volgens gebruik Zou het watergebruik voor bepaalde toepassingen kunnen worden vermeden / beperkt? Waar zal mijn water vandaan komen voor elke afname? Leidingwater Gerecupereerd regenwater Gerecycleerd grijs water

24 24 DE SYSTEMEN AFSTEMMEN OP DE BEHOEFTEN Het type en de hoeveelheid geloosd afvalwater inschatten N Waterverbruik = Afvalwater

25 25 INHOUDSTAFEL VAN HET WATERBEHEER ALGEMENE DENKPISTES N De systemen afstemmen op de behoeften N Globaal denken, ook al zijn de werken gefaseerd N In conformiteit brengen N Verbetering en optimalisering GERELATEERDE WERKEN

26 26 GLOBAAL DENKEN, OOK AL ZIJN DE WERKEN GEFASEERD Maatregelen opzetten (eventueel op termijn) om het gestelde doel te bereiken (zie actieplan) N Potentiële waterbesparing voor de woningen: 40 tot 50% van 106 tot 120 liter/pers./dag > +/-60 liter/pers./dag - 100% - 59 % - 44 % - 33 % - 50 % Bron: CERAA

27 27 GLOBAAL DENKEN, OOK AL ZIJN DE WERKEN GEFASEERD Maatregelen opzetten (eventueel op termijn) om het gestelde doel te bereiken (zie actieplan) N Potentiële waterbesparing voor de kantoren: 25 tot 40% van 40 tot 50 liter/pers./dag > 25 liter/pers./dag - 100% - 44 % - 50 % - 63 % - 33 % Bron: CERAA

28 28 GLOBAAL DENKEN, OOK AL ZIJN DE WERKEN GEFASEERD Uitgaande van die denkpistes zal het mogelijk zijn de afstemming tussen behoeften en toevoerbronnen te meten N Dimensionering van een regenwatertank > hangt af van plaatselijke regenval beschikbare dakoppervlakte daktype filtertype Zie laatste hoofdstuk en opleiding Beheer van regenwater op het perceel voor meer details.

29 29 GLOBAAL DENKEN, OOK AL ZIJN DE WERKEN GEFASEERD Uitgaande van die denkpistes zal het mogelijk zijn de afstemming tussen behoeften en toevoerbronnen te meten N Haalbaarheid van recyclage van grijs water Zie laatste hoofdstuk

30 30 GLOBAAL DENKEN, OOK AL ZIJN DE WERKEN GEFASEERD Uitgaande van die denkpistes zal het mogelijk zijn het distributienet te ontwerpen N Enkele regels van goede praktijk Centralisatie van de aftappunten (vooral voor technische lokalen: SWWbereiders, uitrustingen voor recuperatie van regenwater...) Technische kernen en gecentraliseerde en voldoende ruime schachten Gemakkelijke toegang tot de netten voor interventies (onderhoud, herstellingen, uitbreiding...) Eenvoudige tracés waarin lengtes, doodlopende stukken en richtingveranderingen worden beperkt Kritieke punten: drukval, zones met stilstaand water, lage temperatuur > risico van corrosie of kalkafzetting, enz. Voorzien van afsluitkranen / elektromagnetische kleppen om stukken van het netwerk te isoleren (makkelijker te wijzigen) Voorzien van meetinrichtingen Eisen dat as built -plannen van de netten worden verstrekt

31 31 INHOUDSTAFEL VAN HET WATERBEHEER ALGEMENE DENKPISTES N De systemen afstemmen op de behoeften N Globaal denken, ook al zijn de werken gefaseerd N In conformiteit brengen N Verbetering en optimalisering GERELATEERDE WERKEN

32 32 IN CONFORMITEIT BRENGEN Een controle van de waterinstallaties laten uitvoeren N Naleving van de technische voorschriften van Belgaqua N Attest verplicht in Vlaanderen bij opening van de meter, uitbreiding/ingrijpende wijziging van een bestaande installatie

33 33 INHOUDSTAFEL VAN HET WATERBEHEER ALGEMENE DENKPISTES N De systemen afstemmen op de behoeften N Globaal denken, ook al zijn de werken gefaseerd N In conformiteit brengen N Verbetering en optimalisering GERELATEERDE WERKEN

34 34 VERBETERING EN OPTIMALISERING Diagnose Een audit verrichten op basis van een analyse van het waterverbruik (facturen van de voorbije 3 jaar)

35 35 VERBETERING EN OPTIMALISERING Diagnose Een meetsysteem voorzien Zorgen voor follow-up van verbruik / lekdetectie N Doelstelling De efficiëntie en prioriteiten in termen van waterbesparing kunnen ramen De problemen identificeren

36 36 VERBETERING EN OPTIMALISERING Diagnose Een meetsysteem voorzien meter Hydrobru N Keuze van accessoires voor controle/follow-up van het verbruik Op het hoofdnet Hoofdwatermeter Automatische opmetingen uitvoeren in geval van GTB (kantoren), syndicus (collectieve woningen) Meters die een onderscheid maken tussen verbruik van drinkwater en niet-drinkbaar water (regenwater)... (kostprijs: +/ /meter) Koudwatermeter Op het secundaire net, afhankelijk van het aantal en de verscheidenheid van activiteiten Verdeelmeters volgens type van bezetting (tussenmeters) (kostprijs: +/ /meter)

37 37 VERBETERING EN OPTIMALISERING Diagnose Zorgen voor follow-up van verbruik / lekdetectie N Keuze van accessoires voor follow-up van verbruik (aanvullend op de meters) Op het hoofdnet Systeem voor lekdetectie in real time (onmerkbare lekken) Op het secundaire net, afhankelijk van het aantal en de verscheidenheid van activiteiten Gedecentraliseerde lekdetectiesystemen (met lokale sondes/ sensoren), bijvoorbeeld voor de sanitaire blokken van kantoorgebouwen Lekdetectiemodule met alarm - Bron: CADIS

38 38 VERBETERING EN OPTIMALISERING Diagnose Identificatie van de verschillende waterdistributienetten en hun uitrustingen (plaats, bereikbaarheid...) N Een diagnose stellen van de netten (plaats, materialen, staat...)

39 39 VERBETERING EN OPTIMALISERING Distributienet Drukverlager voorzien bij druk > 3 bar Drukverlager met controlemanometer N Belang? Verbetering debiet bij de aftappunten (debietwinst = vierkantswortel van de druk) > als de druk daalt tot een kwart, daalt het debiet met de helft N Druk op het VIVAQUA-net = 4 tot 9 bar Informatie over de druk voor een project = verkrijgbaar (op verzoek) bij de technische dienst van VIVAQUA N Kostprijs: /st. (volgens diameter) N ETV < 5 jaar Bron: WATS

40 40 VERBETERING EN OPTIMALISERING Distributienet Drukverlager voorzien bij druk > 3 bar Drukverlager met controlemanometer N Voor de lage gebouwen Op het hoofdcircuit (na de hoofdmeter)

41 41 VERBETERING EN OPTIMALISERING Distributienet Drukverlager voorzien bij druk > 3 bar Drukverlager met controlemanometer N Voor de middelhoge tot hoge gebouwen Op de secundaire circuits, op de verschillende verdiepingen, dichtbij het hoofdcircuit, dichtbij een hogere druk, niet noodzakelijk op de hoogste verdiepingen Bron: WATS

42 42 VERBETERING EN OPTIMALISERING Distributienet Drukverlager voorzien bij druk > 3 bar Bij een uitbreiding in de hoogte > geen te zware overdrukpomp plaatsen om de druk te garanderen Bron: WATS

43 43 VERBETERING EN OPTIMALISERING Distributienet Drukverlager voorzien bij druk > 3 bar Drukregelaar stroomopwaarts van een toestel Bron: WATS N Aanvullend Secundaire drukverlagers zo dicht mogelijk bij de aftappunten (met afsluitkraan en drukmeter) N Belang Optimalisering naargelang van de uitrustingen en hun gebruik N Plaats Op elke verdieping (kantoorverdiepingen) In elke woning (toegang op gemeenschappelijke overlopen buiten de woning) In elk sanitair blok (kantoren) Voor elke uitrusting kranen van technische lokalen/onderhoudslokalen = druk van 2 tot 3 bar spoelinrichting wc s en kranen: 1 tot 1,5 bar in werking de meeste elektrische huishoudtoestellen: tussen 1,5 en 3 bar N Prijs: 50/st. N ETV < 5 jaar

44 44 VERBETERING EN OPTIMALISERING Aftappunten Plaatsen van waterbesparende voorzieningen N Op de kranen Geïntegreerde debietbegrenzer (verstelbaar in 2 standen: van 0 tot 6 liter/min. en tot ongeveer 12/liter/min.) Plaatsing van straalbegrenzers (mousseurs) N Prijs: Straalbegrenzer/regelaar: 5-10/st. Mengkraan met debietregelaar: 85 (+ 15/stuk) Indien infrarooddetectie: /stuk ( 180 /kraan) N ETV < 6 maanden

45 Débit = Q [litres/minute] 45 VERBETERING EN OPTIMALISERING Aftappunten Plaatsen van waterbesparende voorzieningen N Op de douchekoppen Dynamische of statische debietbegrenzer (debiet 3 tot 5 maal lager) - ETV < 6 maanden Pommeaux de douche économique - limiteur de débit dynamique Pommeau de douche économique - limiteur de débit statique Pression [Bar] Pommeaux de douche sans dispositif d'économie Bron: MATRIciel

46 46 VERBETERING EN OPTIMALISERING Aftappunten Plaatsen van waterbesparende voorzieningen N WC Spaarspoelknop: dubbele spoelfunctie 3-6 liter OF 2-4 liter per spoelbeurt OF wc met onderbreekbare spoeling Vacuümtoilet WC zonder water? > droog toilet N Meerprijs: 25 tot 100/uitrusting N ETV < 5 jaar

47 47 VERBETERING EN OPTIMALISERING Aftappunten Plaatsen van waterbesparende voorzieningen N Urinoir Regelbare spoelinrichting van 1 tot maximum 6 liter (bij gebruik max. 3 liter) Urinoir zonder water? N Prijs: Urinoir zonder water: 450 tot 650 N ETV < 5 jaar N Onderhoud van watervrije urinoirs Regelmatige schoonmaak met onderhoudsmiddel en spoeling (bij vervanging van de sifons na tot bedieningen) Risico van verstopping vergeleken met vroegere generaties

48 48 VERBETERING EN OPTIMALISERING Aftappunten Plaatsen van waterbesparende voorzieningen N Aandachtspunten bij renovatie Van belang indien gecombineerd met drukverlaging Op bestaande installaties, risico van verstopping van het afvoernet Indien zeer laag debiet, vooral voor wc's en urinoirs (< 2 liter per spoelbeurt) Indien de installatie al problematisch is: zwakke helling / grote lengte met beperkte doorsnede / kronkelig traject / enz. Mogelijkheden: debietversterker op de standleiding (in schacht) maar impact op plaatsinname of combineren met recuperatie van regenwater (zachter water) Debietversterker (vooral indien wc met spoelbak met dubbele bediening 2-4 liter) Bronnen: GEBERIT - BERGER-BIOTECHNIK (

49 49 VERBETERING EN OPTIMALISERING Synthese

50 50 VERBETERING EN OPTIMALISERING Synthese (vervolg)

51 51 INHOUDSTAFEL THEORETISCHE HERHALING ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN N Recuperatie van regenwater N Recyclage van grijs water N Regenwaterbeheer N Andere gevallen?

52 52 RECUPERATIE VAN REGENWATER <> SANITAIR Mijn toevoer/afvoerleidingen moeten vervangen worden maar ik heb niet het budget om meteen ook een tank te plaatsen Wat kan ik voorzien om op termijn regenwater te kunnen gebruiken? N Tank Bestaat er al een tank? In welke staat verkeert die? Welk type tank komt in aanmerking? Gemetseld, in kunststof (soepel of hard) of in beton (ter plaatse gegoten of prefab) Bron: CERAA Geïntegreerd in kruipruimte: tank in soepele kunststof Bron: GEP ( Bron: CERAA

53 53 RECUPERATIE VAN REGENWATER <> SANITAIR Mijn toevoer/afvoerleidingen moeten vervangen worden maar ik heb niet het budget om meteen ook een tank te plaatsen Wat kan ik voorzien om op termijn regenwater te kunnen gebruiken? N Tank Voorziene plaats? Buiten > Aandacht voor bereikbaarheid voor grondwerken, verlading (eventuele kraan) Binnen > Aandacht voor plaatsinname, beschikbare ruimte, toegankelijkheid voor aanvoer materiaal

54 54 RECUPERATIE VAN REGENWATER <> SANITAIR Mijn toevoer/afvoerleidingen moeten vervangen worden maar ik heb niet het budget om meteen ook een tank te plaatsen Wat kan ik voorzien om op termijn regenwater te kunnen gebruiken? N Aansluitingen Overloop > Op welk niveau zit de riolering? Het gebruik van een opvoerpomp zoveel mogelijk vermijden Regenwaterafvoeren > Waar? Hoe het water van de straatkant afvoeren naar een tank in de achtertuin? Distributienet > afstand van de aftappunten N Distributienet Voorzien van een net voor niet-drinkbaar water en/of drinkbaar water Voor wat voor gebruik

55 55 RECUPERATIE VAN REGENWATER <> SANITAIR Mijn toevoer/afvoerleidingen moeten vervangen worden maar ik heb niet het budget om meteen ook een tank te plaatsen Wat kan ik voorzien om op termijn regenwater te kunnen gebruiken? N Andere Bereikbaarheid voor onderhoud > mangat 60x60cm met voldoende vrije hoogte bovenaan Plaats voorzien voor de uitrustingen (pompen, filters...) > Opgelet! Afstand pomp /tank is beperkt.

56 56 INHOUDSTAFEL THEORETISCHE HERHALING ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN N Recuperatie van regenwater N Recyclage van grijs water N Regenwaterbeheer N Andere gevallen?

57 57 RECYCLAGE VAN GRIJS WATER <> SANITAIR Mijn toevoer/afvoerleidingen moeten vervangen worden maar ik heb niet het budget om meteen ook te voorzien in recyclage van grijs water Wat kan ik voorzien om op termijn grijs water te kunnen gebruiken? N Kuipen en uitrustingen Waar worden ze geplaatst? Binnen > Aandacht voor plaatsinname (aanzienlijke hoogte onder plafond vereist), beschikbare ruimte, toegankelijkheid voor aanvoer materiaal N Aansluitingen Overloop > Op welk niveau zit de riolering? Het gebruik van een opvoerpomp zoveel mogelijk vermijden Distributienet > afstand van de aftappunten

58 58 RECYCLAGE VAN GRIJS WATER <> SANITAIR Mijn toevoer/afvoerleidingen moeten vervangen worden maar ik heb niet het budget om meteen ook te voorzien in recyclage van grijs water Wat kan ik voorzien om op termijn grijs water te kunnen gebruiken? N Distributienet (idem RW) Voorzien van een net voor niet-drinkbaar water N Afvoernet Voorzien van een gescheiden net grijs water N Andere Bereikbaarheid voor onderhoud

59 59 INHOUDSTAFEL THEORETISCHE HERHALING ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN N Recuperatie van regenwater N Recyclage van grijs water N Regenwaterbeheer N Andere gevallen?

60 60 REGENWATERBEHEER <> SANITAIR Ik moet mijn regenwaterafvoeren vernieuwen en wil op termijn een systeem van infiltratie van het water in de bodem Wat kan ik alvast voorzien om dit mogelijk te maken? N Aandachtspunten Het afvoernet van het dakwater zo ontwerpen dat het niet naar de riolering vloeit maar naar de infiltratie-inrichtingen wordt geleid De mogelijkheid van infiltratie van het water in de bodem vooraf evalueren Plaatsinname van de inrichtingen Kenmerken van de bodem en technische haalbaarheid

61 Français 61 REGENWATERBEHEER <> ARCHITECTUUR Ik moet mijn plat dak vernieuwen en wil het regenwaterbeheer verbeteren door op termijn een opslagdak/ groendak te realiseren Wat kan ik alvast voorzien om dit mogelijk te maken? N Aandachtspunten Kwaliteit van de afdichting > uit een stuk / tweelagig Structuur: rekening houden met extra belasting Aandacht voor waterslot Specifieke afvoerkolken > afvoer met geregeld debiet ideaal, geen dakhelling > maar niet gemachtigde (WTCB)

62 62 INHOUDSTAFEL THEORETISCHE HERHALING ALGEMENE DENKPISTES GERELATEERDE WERKEN N Recuperatie van regenwater N Recyclage van grijs water N Regenwaterbeheer N Andere gevallen

63 63 ANDERE GEVALLEN Wilt u nog andere gevallen voorleggen?

64 64 TE ONTHOUDEN VAN DE PRESENTATIE? N N N Om een gefaseerde renovatie te kunnen plannen, is een goede beheersing van alle technische en reglementaire aspecten en een totaalbeschouwing vereist. Om de latere plaatsing van delen van de totale inrichting te vergemakkelijken, moet bijzondere aandacht worden besteed aan de dimensionering van de technische ruimten en schachten en aan het ontwerp van de toevoer/afvoernetten. De kennis van de behoeften is een troef voor het opzetten van systemen die gebruik maken van alternatieve waterbronnen.

65 65 TOOLS Gids duurzame gebouwen N Thema water INTRO Het waterbeheer verbeteren in duurzame gebouwen en op het perceel DOSSIER Beheer van het regenwater op het perceel DOSSIER Rationeel omgaan met water DOSSIER Hergebruik van regenwater DOSSIER Het afvalwaterbeheer op het perceel verbeteren

66 66 TOOLS Websites N Opleiding Duurzame gebouwen Een opleiding om dieper te gaan: Beheer van regenwater op perceelsniveau N Tool voor regenwaterbeheer (RWB) van Leefmilieu Brussel N Tool voor regenwaterbeheer op wijkniveau (QuaDEau) van Leefmilieu Brussel

67 67 TOOLS Websites N BREEAM wat_1_calculator N Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GSV) en andere

68 68 CONTACT Muriel BRANDT Afgevaardigd bestuurster en projectverantwoordelijke écorce nv info@ecorce.be BEDANKT VOOR UW AANDACHT