Oostvaarderskliniek Waar komt de kliniek?

Transcriptie

1 Maatschappelijke voorzieningen December 2005 Wat is een forensisch psychiatrisch behandelcentrum? Waar komt de kliniek? Stripheldenbuurt Welke veiligheidsmaatregelen worden genomen? Almere Buiten Wanneer mogen tbs-gestelden met verlof? (036) Hebt u vragen? Wilt u reageren? Meer informatie?

2 vestigt zich in de Stripheldenbuurt De gemeenteraad heeft in maart 2003 besloten dat de, een forensisch psychiatrisch behandelcentrum, zich in Almere mag vestigen. Deze kliniek werd vroeger tbs-kliniek Flevo Future genoemd. De raad heeft het besluit in april 2005 bevestigd met het vaststellen van het bestemmingsplan Stripheldenbuurt, waarin de kliniek is opgenomen. De kliniek wordt gebouwd in de Stripheldenbuurt in Almere Buiten. De kliniek is nu gevestigd op twee locaties in Utrecht en Amsterdam. Nieuwbouw is noodzakelijk omdat de gebouwen verouderd zijn. Er zijn veel vragen gesteld over de komst van de naar Almere. De antwoorden heeft de gemeente Almere, in samenwerking met de kliniek, in deze folder op een rij gezet. Mijlpalen Start woningbouw Stripheldenbuurt eind 2003 Start bouw zomer 2006 Opening nieuwbouw medio 2007 Feiten en cijfers 94,7% van de tbs-gestelden is man (1999). De locatie van de De kliniek wordt gevestigd in de Stripheldenbuurt in Almere Buiten. Deze buurt wordt het meest oostelijke woon- en werkgebied van Almere. De kliniek komt aan de rand van de woonwijk tegen de Buitenring aan. De voorziening heeft een eigen parkeerterrein. De bus stopt voor de kliniek. De nieuwbouw van de kliniek in Almere heeft 120 plaatsen. In de toekomst kan de kliniek uitgebreid worden met 48 plaatsen. De biedt onderdak aan tbs-gestelden uit heel Nederland. Tbs, een bijzondere maatregel Tbs staat voor terbeschikkingstelling. Het is een maatregel voor mensen die een ernstig misdrijf hebben gepleegd waar een gevangenisstraf voor staat van tenminste 4 jaar. Zij moeten voor dat misdrijf geheel of gedeeltelijk ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard. Dit betekent dat hun misdrijf hen niet (volledig) aangerekend kan worden, omdat zij lijden aan een persoonlijkheids- en/of een ernstige Alle een forensisch psychiatrisch behandelcentra bij elkaar hebben een totale capaciteit van 1398 plaatsen (november 2004). Wilgenbos Fluitbos Oostvaardersplassen 91,7% van de tbs-gestelden heeft de Nederlandse nationaliteit; 73,6% is in Nederland geboren (1999). De gemiddelde leeftijd van de opgenomen tbs-gestelden ligt rond de 35 jaar (2000). In november 2004 zaten 180 personen in penitentiaire inrichtingen te wachten op een plaats in een kliniek. Hogering Almere Stad Centrum Almere Stad Station Parkwijk Tussenring Almere Buiten Oostvaardersbuurt Station Almere Buiten Eilandenbuurt A6 Buitenring Stripheldenbuurt Lage Vaart Kotterbos Lelystad (Bronnen: (1) Feiten in cijfers, november 2004, Dienst Justitiële Inrichtingen, (2)Veilig en wel, een beleidsvisie op de tbs, Commissie beleidsvisie tbs, Den Haag, 2001 en (3) Jaarverslag 2002, Dienst Justitiële Inrichtingen.) Weerwater Hoge Vaart Almere Hout A27 In het vierkant ligt de Stripheldenbuurt Almere Haven Waterlandsebos Stadslandgoed de Kemphaan

3 Geschiedenis besluitvorming De gemeenteraad heeft maart 2003 toestemming gegeven voor de vestiging van de, een forensisch psychiatrisch behandelcentrum, in Almere. Aan het besluit is een stapsgewijze en zorgvuldige afweging vooraf gegaan. Eind 2001 heeft het ministerie van Justitie de gemeente benaderd met het verzoek de kliniek te mogen vestigen en de gemeente gevraagd een geschikte locatie te zoeken. De kliniek is een bijzondere voorziening waarover onrust kan ontstaan. Daarom is het verzoek meerdere malen in het college en in de raadscommissie besproken. Hierover is ook regelmatig in de kranten gepubliceerd. De raadscommissie heeft twee voorwaarden gesteld aan de komst van de kliniek: 1. De kliniek moet gevestigd worden bij een nog niet gebouwde wijk. 2. In relatie tot de komst van de kliniek moeten andere zorgvoorzieningen in Almere worden uitgebreid. Aan beide voorwaarde wordt voldaan. De Stripheldenbuurt was in 2003 nog een zandvlakte. Het ministerie van Volksgezondheid heeft budget beschikbaar gesteld voor de uitbreiding van de Meregaard, het centrum voor de geestelijke gezondheidszorg in Almere. De Meregaard maakt plannen voor een uitbreiding van uiteindelijk 50 plaatsen voor volwassenen. In 2006 start de bouw. De en De Meregaard gaan op onderdelen samenwerken. psychotische stoornis. Deze stoornis heeft een rol gespeeld bij het plegen van het misdrijf. Daardoor bestaat ook het gevaar dat zij vanuit hun stoornis nog een keer in de fout gaan. De tbs-maatregel wordt opgelegd door de strafrechter meestal in combinatie met gevangenisstraf. De maatregel wordt opgelegd voor de duur van twee jaar en kan een onbeperkt aantal keren verlengd worden met één of twee jaar. Over het algemeen moet de tbs-gestelde eerst de gevangenisstraf uitzitten, waarna hij wordt overgebracht naar een forensisch psychiatrisch behandelcentrum voor verpleging en behandeling. De forensisch psychiatrisch behandelcentra zijn volwaardig psychiatrische klinieken. De gemiddelde behandelingsduur is zes jaar. Er zijn ook tbs-gestelden die waarschijnlijk nooit meer vrijkomen. De tbs-behandeling: leren functioneren in de samenleving De tbs-gestelde krijgt een individuele behandeling die is afgestemd op zijn stoornis en zijn persoonlijkheid. De behandeling in de kliniek is er op gericht de tbs-gestelde minder gevaarlijk te maken voor de samenleving. Het doel daarbij is terugkeer in de maatschappij of plaatsing in een algemene zorgvoorziening van de Geestelijke Gezondheidszorg. Als een tbs-gestelde onverminderd delictgevaarlijk blijft, kan de rechter de tbs-maatregel blijven verlengen. Een forensisch psychiatrisch behandelcentrum is net een klein dorp met veel functies op het eigen terrein. De tbs-gestelde verblijft in een groep op een afdeling waar medewerkers hem begeleiden bij het koken, eten en wassen e.d. Ook leren ze om te gaan met situaties die ertoe hebben geleid dat de tbs-gestelde zijn misdrijf heeft gepleegd. Hij volgt een dagprogramma waarin naast allerlei therapieën tijd is ingeruimd voor werken, het leren van een vak, het volgen van onderwijs, het trainen van vaardigheden, sport en ontspanning. Uitgangspunt is het creëren van een zo normaal mogelijke leef- en werksituatie, net als in de vrije maatschappij. Als het kan wordt de omgeving (familie, vrienden) van de tbs-gestelde betrokken bij de behandeling. Verlof Het doel van de tbs-behandeling is terugkeer in de maatschappij. Dat gaat geleidelijk, door hem steeds uitgebreider verlof te verlenen. Verlof wordt alleen verleend als het maatschappelijk risico aanvaarbaar klein is. Helaas kan dit risico nooit 100% worden uitgesloten. De gemeenteraad heeft in maart 2003 besloten om in te stemmen met de komst van de kliniek. Almere wil haar verantwoordelijkheid voor vestiging van landelijke voorzieningen niet ontlopen. Voorafgaand aan het raadsbesluit zijn er informatiebijeenkomsten georganiseerd. Bestemmingsplan Stripheldenbuurt April 2005 vaststelling gemeenteraad Almere November 2005 goedkeuring Gedeputeerde Staten provincie Flevoland De Stripheldenbuurt: dit kaartje geeft schetsmatig weer hoe de Stripheldenbuurt in de toekomst eruit komt te zien. Op het kaartje is het kavel van de tbs-kliniek geel gemarkeerd. Slechts 30% van het kavel mag bebouwd worden.

4 Forensisch psychiatrisch behandelcentra in Nederland De is niet het enige een forensisch psychiatrisch behandelcentrum in Nederland. Er zijn in Nederland momenteel acht behandelcentra die de minister van Justitie heeft aangewezen voor de verpleging en de behandeling van tbsgestelden. Er zijn drie rijksklinieken: De, met locaties in Amsterdam en Utrecht. Nieuwe locatie in Almere gaat in 2007 open Dr. S. van Mesdagkliniek in Groningen Kliniek Veldzicht in Balkbrug Tevens zijn er vijf particuliere klinieken: Dr. Henri van der Hoeven Stichting in Utrecht Kliniek de Rooyse Wissel in Venray Kliniek de Kijvelanden in Poortugaal Kliniek Oldenkotte in Rekken Prof. MR. W.P.J. Pompekliniek in Nijmegen Daarnaast heeft de Minster van Justitie contracten afgesproken met drie forensisch-psychiatrische klinieken uit de GGZ voor de verpleging en behandeling van een aantal tbs-gestelden (de Meren in Amsterdam, de GGzE in Eindhoven en de GGZ Drenthe in Assen) en met een inrichting uit de verstandelijk gehandicaptenzorg (Hoeve Boschoord in Boschoord). Bovengenoemde klinieken ontvangen patiënten uit het gehele land en hebben dus geen specifiek regionale bestemming. Elke kliniek moet in beginsel elk soort patiënt kunnen opvangen. Specifieke voorzieningen zijn er voor zwakbegaafden. Gelet op het beperkt aantal vrouwen met een tbs-maatregel worden niet in alle tbs-klinieken vrouwen verpleegd en behandeld. De klinieken onderscheiden zich niet door hun behandelmethoden. Er zijn landelijk twee specifieke voorzieningen (Nijmegen en Balkbrug) voor longstaypatiënten (tbs-gestelden die in principe nooit meer vrijkomen). Zij genieten nog wel verpleging maar geen behandeling meer. Het verloftraject begint met begeleid verlof. Samen met bijvoorbeeld een sociotherapeut maakt de tbsgestelde een wandeling of halen boodschappen. De eerste verloven worden door twee medewerkers van de kliniek begeleid. De volgende stap is onbegeleid verlof. De tbs-gestelde gaat zelfstandig naar bijvoorbeeld werk of in het weekend naar zijn familie. De verlofgangers worden gecontroleerd op hun doelen. Wanneer het verantwoord wordt geacht, kan de tbs-gestelde transmuraal verlof krijgen. De tbsgestelde gaat dan buiten het streng beveiligde gedeelte van de kliniek wonen. Dat kan ten eerste in de eigen resocialisatie afdeling van de kliniek. De nieuwbouw van de krijgt een resocialisatieafdeling: de afdeling maakt onderdeel uit van het gebouw maar heeft een eigen ingang. De tbs-gestelden wonen hier onder leiding van therapeuten. Er worden duidelijke afspraken gemaakt over het verlof. Daarnaast kunnen tbsgestelden tijdens het transmuraal verlof wonen in een beschermde woonvorm. Met het Regionaal Instituut Beschermde Woonvormen (RIBW) worden hierover afspraken gemaakt. De woningen van het RIBW staan ook in Almere. De kliniek houdt de verantwoordelijkheid en de regie over de behandeling, begeleiding en maatschappelijke veiligheid. Als de tbs-gestelde er aan toe is om de kliniek definitief te verlaten, mag hij op proefverlof. De tbs-gestelde woont niet meer in de kliniek, maar bijvoorbeeld in een eigen woning of een beschermd-wonen-project. De reclassering neemt dan de begeleiding van de tbs-gestelde over. De kliniek houdt de eindverantwoordelijkheid. Mochten er dingen mis gaan (en dat hoeft niet alleen een misdrijf te zijn) dan wordt het proefverlof ingetrokken en gaat de patiënt terug naar de kliniek. Het verlof is altijd verbonden aan een bepaald doel zoals werk, familiebezoek, studie of boodschappen doen. De ervaring van de leert dat gemiddeld de helft van de tbs-gestelden al dan niet begeleid met verlof mag. Voor de gaat het dus om ongeveer 60 mensen, inclusief de tbs-gestelden die tijdelijk buiten de kliniek of op de resocialisatieafdeling wonen. Verlofregels in 2004 aangescherpt In september 2004 is door het Ministerie van Justitie het nieuwe Toetsingskader Verlof vastgesteld. Dit toetsingskader geeft heldere richtlijnen wanneer iemand met welk verlof kan of mag. Dit toetsingskader geldt voor alle forensisch psychiatrisch behandelcentra in Nederland. Het toetsingskader beschrijft een heldere procedure. Verlof kan pas worden aangevraagd als de behandelstaf, onder leiding van de directeur Behandeling (dit is altijd een psychiater), van mening is dat er geen direct delictgevaar meer aanwezig is. De aanvraag wordt getoetst door de afdeling Individuele tbszaken van het Ministerie van Justitie. Indien dat nodig wordt geacht, kan een contra expertise worden gevraagd. De minister van Justitie geeft uiteindelijk wel of geen toestemming voor het verlof. Deze procedure geldt voor alle vormen van verlof. Terugkeer in de samenleving Als de tbs-gestelde tijdens het proefverlof goed in de samenleving functioneert, kan alleen een rechter de tbs-maatregel beëindigen. De tbsgestelde keert dan weer terug naar huis. Lang niet alle ex-tbs-gestelden gaan zelfstandig wonen. Sommige hebben nog enige begeleiding nodig of blijven afhankelijk van zorg. Er zijn ook tbs-gestelden die ondanks langdurige behandeling gevaarlijk blijven voor de samenleving. Deze tbs-gestelden komen nooit meer vrij, maar worden geplaatst in een zogenaamde long-stay afdeling. Recidive Een deel van de tbs-gestelden gaat na terugkeer in de samenleving na verloop van tijd weer in de fout. Ongeveer 20% van alle tbs-gestelden in Nederland pleegt na een aantal jaren weer een misdrijf, waarvoor ook tbs kan worden opgelegd. Als je ook misdrijven die niet tbswaardig zijn, meerekent (zoals

5 Meer informatie Wilt u meer weten over de vestiging van de in Almere? De gemeente houdt u via de stadsdeelkrant Almere Buiten en de stadhuis-aan-huispagina in Almere Vandaag op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. De internetsite van de gemeente bevat de meest recente informatie. Bij de publieksbalie in het stadhuis (Stadhuisplein 1) ligt het dossier tbs-kliniek ter inzage. Dit dossier bevat het besluitvormingsproces en achtergrondinformatie (o.a. collegebesluiten, verslagen bijeenkomsten, krantenartikelen). De collegebesluiten en de verslagen van de gemeenteraad vindt u ook op de internetsite van de gemeente Almere in het Bestuurlijk Informatie Systeem ( De zal regelmatig voorlichting geven over het bouwproces. Daarnaast wil de kliniek met vaste regelmaat contact onderhouden met omwonenden, ook na ingebruikneming van het gebouw. De kliniek organiseert voor de ingebruikneming een open dag voor omwonenden en belangstellenden. winkeldiefstal) ligt het recidivecijfer uiteraard hoger. (Bron: Recidive na de tbs, Ed. Leuw, WODC 1999, Ministerie van Justitie, Den Haag) Er wordt veel onderzoek gedaan naar recidive, ook om het risico van herhaling in te kunnen schatten. De laatste tijd wordt duidelijk dat bij bepaalde misdrijven (of stoornissen) de kans op herhaling vrij groot is. Daarom verblijven sommige tbs-gestelden gemiddeld langer in de kliniek of worden als de behandeling te weinig of geen effect heeft op een long-stay afdeling geplaatst. Veiligheidsmaatregelen Forensisch psychiatrisch behandelcentra in Nederland worden gebouwd volgens de veiligheidseisen van het Ministerie van Justitie. De opzet van het gebouw, de muren en hekken, de toegepaste materialen zoals dik onbreekbaar glas, de toe ge paste elektronica en de camera bewaking maken het uiterst moeilijk het gebouw zonder toestemming te verlaten. Binnen de is sprake van diverse bemande en beveiligde controlepunten voordat mensen bij de voordeur komen. Hoewel goed beveiligd, krijgt de kliniek geen gevangenisuitstraling. Ontsnappingen Ontvluchtingen (het daadwerkelijk verlaten van de kliniek zonder toestemming) uit forensisch psychiatrisch behandelcentra komen zelden voor. Jaarlijks ontsnappen gemiddeld twee tbs-gestelden (bron: dienst Justitiële Inrichtingen, ministerie van Justitie, Den Haag). De risico s voor de omliggende wijken bij ontsnappingen zijn gering. Mensen die ontsnappen, willen het liefst zo snel mogelijk ver weg zijn van de kliniek! Meestal gaan ze terug naar de omgeving waar ze vandaan kwamen voor hun opname in de kliniek. De maakt goede afspraken met de politie zodat zij zonodig snel ter plaatse kan zijn. Niet terugkeren van verlof In Nederland maken ongeveer 700 tbs-gestelden jaarlijks keer gebruik van een verlofregeling. In meer dan de helft van de keren (30.000) is er geen begeleiding. Van de verlofbewegingen keren tbs-gestelden jaarlijks ongeveer 90 keer niet (tijdig) terug van verlof. In verreweg de meeste gevallen (97%) zijn de tbs-gestelden binnen een week weer terug. Zij komen op eigen initiatief terug of zijn door de politie opgepakt. Hebt u naar aanleiding van deze folder nog vragen of opmerkingen? Neem dan contact op met de Wijkmanager Buiten, Stadsdeelkantoor Almere Buiten Straat van Florida PB Almere Tel Stadsdeelbuiten@almere.nl Maquette nieuwbouw (exclusief uitbreiding)

6 Gemeente Almere Dienst Stedelijke Ontwikkeling Postbus AE Almere Colofon Gemeente Almere i.s.m. Herdruk, december 2005 Tekst & vormgeving Gemeente Almere Drukwerk Koninklijke drukkerij Broese & Peereboom BV Oplage Aan de tekst van deze folder kunnen geen rechten worden ontleend.