Verslaving binnen de forensische psychiatrie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verslaving binnen de forensische psychiatrie"

Transcriptie

1 Verslaving binnen de forensische psychiatrie Minor - Werken in gedwongen kader Praktijkverdieping Docent: Paul Berkers Geschreven door: Martine Bergshoeff Edith Yayla Louiza el Azzouzi Evelyne Bastien Inhoudsopgave Inleiding 3 Hoe wordt verslavingsproblematiek in de forensische psychiatrie gezien? 4 Welke invloed heeft middelengebruik op het plegen van delicten? 4 Verslavingsbehandeling in de forensische psychiatrie 5 Dilemma s 5 Eigen visie en aanbevelingen 6 Bronvermelding 7

2 Bijlage: Opzet Interview 8 Inleiding Recidive door ex-tbs'ers en de mate waarin dat voorkomt liggen maatschappelijk erg gevoelig. De vraag is dan: waar gaat het mis en wat zijn de oorzaken van recidive binnen de forensische psychiatrie? Naar ons idee heeft delictrecidive ook vaak te maken met verslaving en middelengebruik. Om hier meer inzicht in te krijgen hebben wij nader onderzoek gedaan naar de behandeling van patiënten met een verslavingsproblematiek binnen de forensische psychiatrie. Aan de hand van interviews met medewerkers van de Pompenstichting te Nijmegen en de Rooyse Wissel te Venray en onderzoeken die hier in het verleden naar zijn gedaan zijn we tot dit artikel gekomen. De bedoeling van dit artikel is om de aandacht van (toekomstige) werknemers in dit werkveld op dit thema te richten. In ons artikel zullen wij antwoord gegeven op de vragen hoe verslavingsproblematiek in de forensische psychiatrie wordt gezien en welke invloed middelengebruik op het plegen van delicten heeft. Verder zullen we de verslavingsbehandeling in de forensische psychiatrie beschrijven en ingegaan op de dilemma s hierbij. Tot slot zullen we onze visie beschrijven en aanbevelingen doen. We wensen de lezer veel leesplezier. Hoe wordt verslavingsproblematiek in de forensische psychiatrie gezien? Vele jaren lang werd in de tbs-klinieken verslaving gezien als vooral een gevolg van andere problematiek. Er werd weinig aandacht besteed aan de diagnostiek ervan, immers de verslaving zou min of meer verdwijnen als door de behandeling van de onderliggende problematiek de noodzaak voor het gebruik van psychotrope stoffen zou wegvallen. Verslavingsproblematiek is geen ziektebeeld waarvan men een tbs opgelegd kan krijgen. Voor delicten gepleegd onder invloed geldt het culpa in causa principe: men is verantwoordelijk voor het tot zich nemen van een stof en dus ook voor de gevolgen. Vandaar dat men bij tbs-patiënten per definitie altijd ook andere diagnoses aantreft, omdat anders het opleggen van tbs niet mogelijk is. Dit maakt dat allerlei gedrag samenhangend met verslavingsproblematiek wordt toegeschreven aan een ander probleem, zoals ingewikkelde en soms vage persoonlijkheidsproblematiek. Uit onderzoek blijkt echter dat middelengebruik en -verslaving een belangrijk gegeven is waar specifiek aandacht aan moeten worden besteed. In 2001 zijn er verschillende onderzoeken gehouden naar de prevalentie van middelengebruik en verslaving bij tbs ers. Zo is de lifetime prevalentie van middelenmisbruik en middelenafhankelijkheid voor de tbsbehandeling 75% (Timmerman en Emmelkamp, 2001). Verslaving aan alcohol of drugs in het jaar voorafgaan aan de tbs is 65%. Welke invloed heeft middelengebruik op het plegen van delicten? Professionals gaan ervan uit dat het middelengebruik de kans op gewelddadig gedrag vergroot. Dit komt terug in de onderzoeken ook al verschillen de cijfers hierover nogal. Het aantal patiënten bij welke sprake is van verslaafd zijn aan dan wel intensief gebruik van psychotrope stoffen ten tijde van het delict ligt tussen de 46% (Brand, Lucker & Van den Hurk, 2009) en ongeveer 65% (Van Emmerik & Brouwers, 2001). Bij deze gevallen werkte middelengebruik vooral drempelverlagend of zorgde middelengebruik ervoor dat de situatie uit de hand liep en tot een delict leidde. Hiermee wordt duidelijk dat er wel 2

3 degelijk verband bestaat tussen middelengebruik en delictrisico. Dit heeft grote gevolgen voor het recidiverisico van tbs-gestelden met een verslavingsproblematiek. Een onderzoeker van de Pompenstichting te Nijmegen ziet hier ook een duidelijk verband: Bij een aantal patiënten bestaat een directe relatie tussen verslavingsproblematiek en delict(en) (wervingscriminaliteit met geweld, agressieve en/of seksuele ontremming, etc.). Bij deze patiënten is verslaving een belangrijke (of een van de belangrijkste) criminogene factor en dus een risicofactor voor recidive. Terugval in middelengebruik en verslavingsproblematiek betekent in deze gevallen het vergroten van de kans op delicten. Het voornamelijk doel van de tbs-instellingen is het terugbrengen van het delictgevaar tot een aanvaardbaar niveau, met als streven terugkeer of handhaving van de patiënt in de maatschappij. Het is dus van belang dat er voldoende aandacht wordt besteedt aan het behandelen van een verslavingsproblematiek bij patiënten. In het volgende hoofdstuk zullen we erop ingaan hoe hiermee op dit moment gewerkt wordt. Verslavingsbehandeling in de forensische psychiatrie In vrijwel alle tbs-klinieken bestaat het behandelaanbod uit specifiek op middelengebruik gerichte behandelmodules en uit algemene modules waaronder middelengebruik aan de orde komt als onderdeel. De meest bekende behandelmethode is de Liberman-verslavingsmodule. Hierin worden patiënten geleerd om de verleiding van de middelen te weerstaan. Voordat men mee mag doen aan module moet men wel aan bepaalde voorwaarden voldoen: patiënten moeten gemotiveerd zijn en er moet enige bereidheid zijn om aan de verslaving te werken. Verder mogen patiënten binnen de module niet psychotisch of onder invloed zijn van middelen. De behandeling wordt aangevuld door psycho-educatie en terugvalpreventie. Door de stijgende aandacht voor dit thema hebben twee van de twaalf tbs-klinieken in Nederland in de laatste jaren een verslavingsafdeling voor patiënten met een zware verslavingsproblematiek opgezet. In drie andere klinieken zijn deze nog in de planningsfase. Landelijke richtlijnen voor de verslavingsbehandeling binnen de forensische psychiatrie bestaan echter nog niet. Dilemma s Vanwege het gedwongen kader kan er bij patiënten een intrinsieke motivatie missen om zich te laten behandelen voor hun verslaving. Dat bemoeilijkt de behandeling, aangezien verslaving wordt gezien als een criminogene factor. Het is met name een probleem als patiënten gedurende hun behandeling niet abstinent (kunnen of willen) blijven van middelen, middelengebruik is binnen de instelling niet toegestaan. Er bestaat een grotere kans dat patiënten weer gaan gebruiken indien het beveiligde kader wegvalt indien er geen sprake is van motivatie en/of inzicht. Hiermee benoemt een onderzoeker van de Pompenstichting te Nijmegen een van belangrijkste problemen van een behandeling binnen het gedwongen kader. Motivatie: Het verplichte karakter van een tbs-maatregel maakt dat patiënten weinig interne motivatie hebben om te veranderen. Dit wordt vaak versterkt door het feit dat de setting zelf de patiënt beschermt tegen het uit de hand lopen van middelengebruik en verslaving. Wanneer het gebruik merkbare invloed krijgt op het gedrag wordt er meestal ingegrepen. Hierdoor wordt het middelengebruik door de patiënt niet meer als problematisch ervaren en is er minder motivatie om te veranderen. Terugval in middelengebruik: De dubbele opdracht aan tbs-klinieken, namelijk de bescherming van de maatschappij en psychiatrische behandeling van de patiënten, maakt dat de behandeling wordt ingekaderd door 3

4 het beheersen van delictrisico. De belangen van deze twee doelstellingen staan vooral in strijd met elkaar als het gaat om terugval in middelengebruik. Binnen de verslavingsbehandeling is terugval een belangrijk leermoment voor de patiënt en hoort daarmee tot de behandeling. In de forensische psychiatrie is terugval echter niet acceptabel omdat hierdoor het delictrisico wordt vergroot of omdat het gepaard gaat met delictrecidive. Aanhand van deze twee dilemma s duid zich de vraag aan in hoeverre er in het kader van een tbskliniek (waar in principe geen middelengebruik is toegestaan) aan verslavingsproblematiek gewerkt kan worden. Eigen visie en aanbevelingen Ons lijkt het noodzakelijk dat er in elke tbs-kliniek een verslavingsafdelingen komt. Op deze afdelingen kan er extra aandacht worden besteed aan de verslavingsbehandeling en de motivering van patiënten. Door een op verslaving gespecialiseerde scholing van de medewerkers kan veel efficiënter aan deze problematiek worden gewerkt. Een andere optie zou een op verslavingsproblematiek gespecialiseerde tbs-kliniek zijn. Verder vinden we het van belang dat er een (landelijk) programma voor verslavingsbehandeling in de forensisch psychiatrische instellingen wordt ontwikkeld. Hierbij kan de behandeling nader worden afgestemd op de problematiek van de patiënten en kan er nog meer rekening worden gehouden met de specifieke aspecten bij een verslavingsbehandeling zoals terugval als leermoment voor de patiënt. Een belangrijk aspect hierbij is dat er nog meer onderzoek wordt gedaan naar verslavingsproblematiek en het plegen van delicten. Hierbij zal bijvoorbeeld nader kunnen worden gekeken naar de invloed van middelengebruik op het plegen van delicten, het verband van middelengebruik met onttrekkingen en recidives. Een differentiatie tussen verschillende middelen (alcohol, soft- en harddrugs) kan verder belangrijke inzichten opleveren. Dit zou ertoe kunnen leiden dat het gebruik van verschillende middelen kan worden toegestaan aan patiënten als deze geen invloed hebben op het recidiverisico en op de behandeling. Bronvermelding: Brand, E.F.J.M.; Lucker T.P.C.; Van Den Hurk, A. A. (2009). Verslaving als risicofactor in de forensische psychiatrie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 51, 11, Ganpat, S.; Soe-Agnie, S.; Van Der Poel, A.; Van Der Meer, F.; Boom, B. (2007). Beleid op het gebied van middelenmisbruik in de forensische psychiatrische instellingen. Den Haag: Basement Grafische Producties. Jonge, H. de (2008). Behandeling van verslaving en risico op recidive bij terbeschikkinggestelden. Verslaving, 4, Noorlander, E. (2006). Verslavingsbehandeling in de tbs setting. In T.I. Oei & M.S. Groenhuijsen (Red). Capita selecta van de forensische psychiatrie anno (pp ). Deventer: Kluwer. Interviews Pompenstichting te Nijmegen en de Rooyse Wissel te Venray. 4

5 Bijlage: Opzet Interview Verslavingbehandeling in de tbs- setting: 1. Wat wordt er aan verslavingsbehandeling gedaan in de kliniek? a. Is er in de kliniek een afdeling speciaal voor patiënten met een verslavingsproblematiek en welke patiënten komen op deze afdeling terecht? b. Wat wordt er op andere afdelingen gedaan aan verslavingsbehandeling? 2. Welke moeilijkheden komt u tegen t.a.v. het gedwongen kader van de behandeling? 3. Wat moet er volgens u worden verbeterd wat betreft de verslavingsbehandeling? a. In uw kliniek: b. In forensisch psychiatrische instellingen over het algemeen: 4. In hoeverre heeft verslavingsproblematiek volgens u te maken met delictrecidive? 5

Verslaving als risicofactor in de forensische psychiatrie

Verslaving als risicofactor in de forensische psychiatrie o v e r z i c h t s a r t i k e l Verslaving als risicofactor in de forensische psychiatrie e. f. j. m. b r a n d, t. p. c. l u c k e r, a. a. v a n d e n h u r k achtergrond Cijfers over het aantal verslaafde

Nadere informatie

Behandeling van middelengebruik in de forensische psychiatrie

Behandeling van middelengebruik in de forensische psychiatrie Behandeling van middelengebruik in de forensische psychiatrie Aanleiding Naar aanleiding van de reactie van GGZ Nederland op het IVO rapport dat in 2008 is gepubliceerd en betrekking heeft op middelengebruik

Nadere informatie

Wie zijn onze patiënten?

Wie zijn onze patiënten? In deze folder vertellen wij u graag wat meer over Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden. De Kijvelanden behandelt mensen met een psychiatrische stoornis. De rechter heeft hen tbs met bevel tot

Nadere informatie

Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden. Over TBS

Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden. Over TBS Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden Over TBS In deze folder vertellen wij u graag meer over Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden en in het bijzonder over tbs. De Kijvelanden behandelt

Nadere informatie

Cijfers & bijzonderheden 2018

Cijfers & bijzonderheden 2018 Cijfers & bijzonderheden 218 1 Wat is TBS Nederland? TBS Nederland is een initiatief van de forensisch psychiatrische centra en klinieken in Nederland. In een forensisch psychiatrisch centrum (fpc) en

Nadere informatie

Beleid op het gebied van middelengebruik in de forensisch psychiatrische instellingen

Beleid op het gebied van middelengebruik in de forensisch psychiatrische instellingen Beleid op het gebied van middelengebruik in de forensisch psychiatrische instellingen Soenita Ganpat Sabrina Soe-Agnie Agnes van der Poel Fleur van der Meer Brigitte Boon Onderzoek in opdracht van de sectordirectie

Nadere informatie

Drugs of Alcohol mee? Zeg nee! Informatie voor bezoekers

Drugs of Alcohol mee? Zeg nee! Informatie voor bezoekers Drugs of Alcohol mee? Zeg nee! Informatie voor bezoekers Inleiding Circa 80% van de patiënten in FPC Dr. S. van Mesdag heeft mede onder invloed van het gebruik van verslavende middelen een delict gepleegd.

Nadere informatie

Juridische basiskennis over de maatregel TBS, oplegging en verlenging

Juridische basiskennis over de maatregel TBS, oplegging en verlenging TBS voor Dummies Juridische basiskennis over de maatregel TBS, oplegging en verlenging Auteur: Miriam van der Mark, advocaat-generaal en lid van de Kerngroep Forum TBS Algemeen De terbeschikkingstelling

Nadere informatie

Diagnostiek fase. Behandelfase. Resocialisatiefase. Psychosociale behandeling. Medicamenteuze behandeling. Terugvalpreventie Herstel

Diagnostiek fase. Behandelfase. Resocialisatiefase. Psychosociale behandeling. Medicamenteuze behandeling. Terugvalpreventie Herstel Diagnostiek fase Samenvattingskaart WANNEER, HOE? 1. Diagnostiek middelengebruik 2. Vaststellen problematisch middelengebruik en relatie met delict Aandacht voor interacties psychische problemen en middelengebruik

Nadere informatie

De Rooyse Wissel. Koplopers in de zorg

De Rooyse Wissel. Koplopers in de zorg De Rooyse Wissel 104 Koplopers in de zorg Gehandicaptenzorg GGZ Jeugdzorg Maatschappelijke Ondersteuning Ouderenzorg Ziekenhuizen en klinieken Ondersteunende organisaties Misschien wel de aller-moeilijkste

Nadere informatie

De ontwikkeling van de HKT Van 1999 naar 2013

De ontwikkeling van de HKT Van 1999 naar 2013 De ontwikkeling van de HKT Van 1999 naar 2013 Presentatie op symposium introductie HKT versie 2013 Eindhoven 13 juni 2013 Dr. EFJM Brand Hoofdkantoor DJI afdeling DBO ASK Waarom de historie van de HKT

Nadere informatie

CGt binnen de ambulante forensische GGz: nieuwe ontwikkelingen

CGt binnen de ambulante forensische GGz: nieuwe ontwikkelingen CGt binnen de ambulante forensische GGz: nieuwe ontwikkelingen Achtergrond symposium Criminaliteit heeft grote gevolgen voor samenleving: -Fysieke verwondingen -Psychische klachten -Materiële schade -Kosten:

Nadere informatie

onderdeel van Mondriaan Patiëntenfolder Polikliniek

onderdeel van Mondriaan Patiëntenfolder Polikliniek onderdeel van Mondriaan Patiëntenfolder Polikliniek Radix Forensisch Poliklinisch U bent aangemeld bij de polikliniek van Radix, onderdeel van Mondriaan. Deze aanmelding is gedaan door uw reclasseringswerker,

Nadere informatie

Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen?

Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Richtlijnen Casus IDDT Richtlijnen, wat zeggen ze niet! Richtlijnen Dubbele Diagnose, Dubbele hulp (2003) British

Nadere informatie

Er zijn vier onderzoeksvragen geformuleerd: 3 Welke mate van zorg hebben deze patiënten volgens hun behandelverantwoordelijken

Er zijn vier onderzoeksvragen geformuleerd: 3 Welke mate van zorg hebben deze patiënten volgens hun behandelverantwoordelijken Samenvatting Inleiding en onderzoeksvragen Binnen TBS-klinieken, maar ook binnen instellingen van de (forensische) Geestelijke Gezondheidszorg (GGz) wordt een deel van de behandelplaatsen bezet door patiënten

Nadere informatie

Van de handen in het haar, naar de handen in elkaar

Van de handen in het haar, naar de handen in elkaar Van de handen in het haar, naar de handen in elkaar Een brochure geschreven naar aanleiding van een onderzoek naar de inhoudelijke kennis over verslavingszorg binnen de VIP- teams. Inleiding Op dit moment

Nadere informatie

POST-HBO OPLEIDING. Forensische psychiatrie. mensenkennis

POST-HBO OPLEIDING. Forensische psychiatrie. mensenkennis POST-HBO OPLEIDING Forensische psychiatrie mensenkennis Post-hbo opleiding forensische psychiatrie Initiatief De post-hbo opleiding is een initiatief van de: Dr. Henri van der Hoeven Stichting (Forum Educatief),

Nadere informatie

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik

Nadere informatie

TBS.^- Nederland. Ministerie van Justitie en Veiligheid t.a.v. de Minister van Rechtsbescherming de heer S. Dekker Postbus EH DEN HAAG

TBS.^- Nederland. Ministerie van Justitie en Veiligheid t.a.v. de Minister van Rechtsbescherming de heer S. Dekker Postbus EH DEN HAAG TBS.^- Nederland Ministerie van Justitie en Veiligheid t.a.v. de Minister van Rechtsbescherming de heer S. Dekker Postbus 20301 2500 EH DEN HAAG Kenmerk: DIRUIT18/237/HB/svdk Groningen, 14 juni 2018 Betreft:

Nadere informatie

Informatiefolder Patiënten

Informatiefolder Patiënten Informatiefolder Patiënten Inleiding FPC Gent is een nieuw opgestart forensisch psychiatrisch centrum voor patiënten met een interneringsmaatregel. Deze folder zal u voorzien van algemene informatie met

Nadere informatie

Richtlijn problematisch middelengebruik in de forensische klinische zorg

Richtlijn problematisch middelengebruik in de forensische klinische zorg Richtlijn problematisch middelengebruik in de forensische klinische zorg Januari 2015 Marije Lans (Victas) Lieke Raaijmakers, Elske Wits (IVO) Colofon Richtlijn problematisch middelengebruik in de forensische

Nadere informatie

Informatiefolder voor patiënten

Informatiefolder voor patiënten Informatiefolder voor patiënten 2 INLEIDING FPC Gent is een nieuw opgestart forensisch psychiatrisch centrum voor patiënten met een interneringsmaatregel. Deze folder zal u voorzien van algemene informatie

Nadere informatie

Integrated treatment for Substance abuse and Partner violence (I-StoP)

Integrated treatment for Substance abuse and Partner violence (I-StoP) Integrated treatment for Substance abuse and Partner violence (I-StoP) De effectiviteit van een gecombineerde behandeling gericht op problematisch middelengebruik en partnergeweld bij plegers van partnergeweld

Nadere informatie

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland Polls drugsweb Kun je op eigen houtje van drugs afkomen Ja: 85% Moeten we minder gaan drinken Ja: 57% Bang om verslaafd te worden Ja: 21% Drugs meenemen naar buitenland Ja: 73% Wiet is een harddrug Ja:

Nadere informatie

Algemene informatie over Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden. Een eerste kennismaking voor nieuwe patiënten

Algemene informatie over Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden. Een eerste kennismaking voor nieuwe patiënten Algemene informatie over Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden Een eerste kennismaking voor nieuwe patiënten Inleiding Binnenkort wordt u overgeplaatst naar FPC de Kijvelanden in Poortugaal.

Nadere informatie

Forensische zorg VERWIJZERS

Forensische zorg VERWIJZERS Forensische zorg VERWIJZERS Forensische Zorg informatie voor verwijzers Antes biedt advies, behandeling en zorg aan mensen die problemen ondervinden door middelengebruik, alcohol, gokken of gamen. We bieden

Nadere informatie

Samenvatting. Onderzoeksvragen

Samenvatting. Onderzoeksvragen Samenvatting Om de relatief hoge recidive onder (ex-)gedetineerden terug te dringen, wordt al tijdens detentie gewerkt aan re-integratie. Een belangrijk onderdeel van het re-integratiebeleid is het werken

Nadere informatie

Oostvaarderskliniek Waar komt de kliniek?

Oostvaarderskliniek Waar komt de kliniek? Maatschappelijke voorzieningen December 2005 Wat is een forensisch psychiatrisch behandelcentrum? Waar komt de kliniek? Stripheldenbuurt Welke veiligheidsmaatregelen worden genomen? Almere Buiten Wanneer

Nadere informatie

Samenvatting. Aanleiding onderzoek

Samenvatting. Aanleiding onderzoek Samenvatting Aanleiding onderzoek In Nederland kan aan individuen met een psychische stoornis die een ernstig misdrijf hebben gepleegd, de maatregel terbeschikkingstelling (tbs) worden opgelegd. Indien

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 29 juni 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 29 juni 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Hilde Niehoff. Behandelaanbod Trajectum Hoeve Boschoord voor cliënten met agressie problematiek

Hilde Niehoff. Behandelaanbod Trajectum Hoeve Boschoord voor cliënten met agressie problematiek Hilde Niehoff Behandelaanbod Trajectum Hoeve Boschoord voor cliënten met agressie problematiek 1 Behandelprogramma agressie van wetenschap naar praktijk Specialisatie agressieproblematiek De specialisatie

Nadere informatie

Inhoud. deel i de omvang en aard van het probleem 19. Voorwoord 1 1

Inhoud. deel i de omvang en aard van het probleem 19. Voorwoord 1 1 Voorwoord 1 1 deel i de omvang en aard van het probleem 19 1 Psychiatrische comorbiditeit van verslaving in relatie tot criminaliteit 2 1 Arne Popma, Eric Blaauw, Erwin Bijlsma 1.1 Inleiding 2 2 1.2 Psychiatrische

Nadere informatie

Volwassenen. Mondriaan. voor geestelijke gezondheid

Volwassenen. Mondriaan. voor geestelijke gezondheid Volwassenen Mondriaan voor geestelijke gezondheid Verslavingszorg Introductie Verslavingszorg verleent hulp aan volwassenen met problematisch gebruik van alcohol, drugs, medicijnen, gameverslaving en met

Nadere informatie

Behandelvisie Forensische Verslavingskliniek Piet Roorda Kliniek

Behandelvisie Forensische Verslavingskliniek Piet Roorda Kliniek Behandelvisie Forensische Verslavingskliniek Piet Roorda Kliniek Voorwoord In dit visiedocument wordt beschreven wat we als Forensische Verslavingskliniek doen. Deze beschrijving moet gezien worden als

Nadere informatie

P. de Beurs, psychiater en adviseur voor de IGZ

P. de Beurs, psychiater en adviseur voor de IGZ P. de Beurs, psychiater en adviseur voor de IGZ Dilemma s bij risicotaxatie Risicotaxatie is een nieuw en modieus thema in de GGZ Veilige zorg is een illusie Hoe veiliger de zorg, hoe minder vrijheid voor

Nadere informatie

Criminaliteit en Verslaving

Criminaliteit en Verslaving Informatiefolder forensische verslavingskliniek voor verwijzer en publiek Criminaliteit en Verslaving Tactus Piet Roordakliniek De Werkgroep is van mening dat een geïntegreerd behandelplan, waarin zowel

Nadere informatie

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde. LVG en Verslaving. s Heerenloo 30 juni 2010

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde. LVG en Verslaving. s Heerenloo 30 juni 2010 Lectoraat GGZ-Verpleegkunde LVG en Verslaving s Heerenloo 30 juni 2010 1 Wat komt aan bod? Overzicht programma LVG en verslaving Prevalentiegegevens Casus Brijder en s Heerenloo Discussie nav casuïstiek

Nadere informatie

Verdiepingsstage Dubbele diagnose. Loodds. informatie voor aios

Verdiepingsstage Dubbele diagnose. Loodds. informatie voor aios Verdiepingsstage Dubbele diagnose Loodds informatie voor aios Verdiepingsstage Dubbele diagnose Loodds Gaat je interesse uit naar psychiatrie in combinatie met een verslaving? Dan biedt Delta een verdiepingsstage

Nadere informatie

FP11A. Forensische psychiatrie POST-HBO OPLEIDING. mensenkennis

FP11A. Forensische psychiatrie POST-HBO OPLEIDING. mensenkennis FP11A POST-HBO OPLEIDING Forensische psychiatrie mensenkennis Post-hbo opleiding forensische psychiatrie Initiatief De post-hbo opleiding is een initiatief van de: Dr. Henri van der Hoeven Stichting (Forum

Nadere informatie

Wegwijzer voor buurt- en wijkteams

Wegwijzer voor buurt- en wijkteams Wegwijzer voor buurt- en wijkteams IRISZORG IN DE ACHTERHOEK Wegwijzer voor buurt- en wijkteams Voor wie we er zijn Hoe je ons bereikt Onze gezichten Wat IrisZorg in de Achterhoek biedt Voor wie we er

Nadere informatie

Verslaving en de Geïntegreerde RichtlijnBehandeling persoonlijkheidsstoornissen. Hein Sigling, specialismeleider Verslaving.

Verslaving en de Geïntegreerde RichtlijnBehandeling persoonlijkheidsstoornissen. Hein Sigling, specialismeleider Verslaving. Verslaving en de Geïntegreerde RichtlijnBehandeling persoonlijkheidsstoornissen Hein Sigling, specialismeleider Verslaving. Hein Sigling juni 2008 Wat staat er over verslaving in de GRB? Middelenmisbruik

Nadere informatie

Samenwerkingsovereenkomst <naam ziekenhuis> <naam TBS instelling> Begeleiding Zorgverlening binnen <naam ziekenhuis> aan patiënten

Samenwerkingsovereenkomst <naam ziekenhuis> <naam TBS instelling> Begeleiding Zorgverlening binnen <naam ziekenhuis> aan patiënten Samenwerkingsovereenkomst tussen stichting en inzake begeleiding zorgverlening binnen aan patiënten 1 Samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

Informatiefolder voor de omgeving van geïnterneerde patiënten

Informatiefolder voor de omgeving van geïnterneerde patiënten Informatiefolder voor de omgeving van geïnterneerde patiënten 2 INLEIDING Een naaste uit uw omgeving is aangemeld voor het Forensisch Psychiatrisch Centrum Gent. FPC Gent is een nieuw opgestart forensisch

Nadere informatie

(Forensische) ACT en FACT voor verslaafden

(Forensische) ACT en FACT voor verslaafden Improving Mental Health by Sharing Knowledge (Forensische) ACT en FACT voor verslaafden Congres sociale verslavingszorg 12 juni 2013 Laura Neijmeijer Doelgroep: mensen met langdurende of blijvende ernstige

Nadere informatie

De verstokte roker is geen onruststoker

De verstokte roker is geen onruststoker De verstokte roker is geen onruststoker 12 februari 2019 / Mangostraat 5, Den Haag Symposium CDP www.fivoor.nl/symposiumcdp Annette Bonebakker, klinisch neuropsycholoog Arjen Neven, psychiater Centrum

Nadere informatie

De psychometrische eigenschappen van de HKT-R Michelle Willems

De psychometrische eigenschappen van de HKT-R Michelle Willems De psychometrische eigenschappen van de HKT-R Michelle Willems Symposium HKT-R: introductie van een gereviseerd instrument voor risicotaxatie en behandelevaluatie Donderdag 13 juni 2013, Conferentiecentrum

Nadere informatie

Factsheet Fivoor 2016

Factsheet Fivoor 2016 Factsheet Fivoor 2016 Fivoor is het samenwerkingsverband van Palier (onderdeel van de Parnassia Groep), Aventurijn (onderdeel Altrecht GGZ) en FPC de Kijvelanden. Ook FPC Gent maakt deel uit van Fivoor.

Nadere informatie

Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS

Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Dag van de Inhoud Den Haag 28 september 2017 Ante Lemkes, GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist Inleiding Introductie van mezelf, jullie

Nadere informatie

Algemene Informatie. Mondriaan. Informatie voor cliënten. Verslavingszorg. voor geestelijke gezondheid

Algemene Informatie. Mondriaan. Informatie voor cliënten. Verslavingszorg. voor geestelijke gezondheid Algemene Informatie Informatie voor cliënten Verslavingszorg Mondriaan voor geestelijke gezondheid Uw hulpvraag staat bij ons centraal. Wie zijn wij? De Divisie Verslavingszorg is één van de vijf divisies

Nadere informatie

Gezondheidszorgvisie DJI DJI

Gezondheidszorgvisie DJI DJI Gezondheidszorgvisie DJI DJI 2 / G E Z O N D H E I D S Z O R G V I S I E D J I Inleiding In het rapport Van Dinter (1995) [1] en het rapport Zorg achter tralies (augustus 1999) [2], zijn indertijd diverse

Nadere informatie

TBS-PLAATSEN IN PENITENTIAIRE INRICHTINGEN. Managementsamenvatting

TBS-PLAATSEN IN PENITENTIAIRE INRICHTINGEN. Managementsamenvatting TBS-PLAATSEN IN PENITENTIAIRE INRICHTINGEN Managementsamenvatting MANAGEMENTSAMENVATTING Aanleiding De tbs-sector kent sinds jaren een capaciteitstekort. Vanwege dit tekort wacht een aanzienlijk aantal

Nadere informatie

Informatie Piet Roordakliniek. Tactus

Informatie Piet Roordakliniek. Tactus Informatie Tactus Behandelaanbod Forensische Verslavingskliniek De is een forensische verslavingskliniek en biedt behandeling aan cliënten die veelvuldig met justitie in aanraking zijn gekomen, langdurig

Nadere informatie

Behandeling van cliënten met een dubbele diagnose binnen een forensische setting. Jan Reijnen Matty Timmermans

Behandeling van cliënten met een dubbele diagnose binnen een forensische setting. Jan Reijnen Matty Timmermans Behandeling van cliënten met een dubbele diagnose binnen een forensische setting Jan Reijnen Matty Timmermans De Woenselse Poort FPC: 88 cliënten met TBS FPK: 27 cliënten met andere titels plus cliënten

Nadere informatie

Krachten bundelen bij verslaving Workshop Misverstanden bij dubbele diagnose

Krachten bundelen bij verslaving Workshop Misverstanden bij dubbele diagnose Krachten bundelen bij verslaving Workshop Misverstanden bij dubbele diagnose Dr. Wencke de Wildt, Gz-psycholoog, directeur behandelzaken Jellinek Dr. Annette Bonebakker, klinisch neuropsycholoog CDP Drs.

Nadere informatie

Geïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik

Geïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik Geïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik Saskia van Duin - verpleegkundig specialist GGZ Melchiord Ricardo - ervaringsdeskundige Ellen Struik teamleider DD kliniek GGZ

Nadere informatie

Landelijke menukaart 2012 Gedragsinterventies als leerstraf

Landelijke menukaart 2012 Gedragsinterventies als leerstraf Gedragsinterventies als leerstraf Erkende gedragsinterventies als leerstraf Naam Inhoud Frequentie* Uren Respect limits Regulier 10 bijeenkomsten / 1 ouderbijeenkomst Respect limits Regulier Plus 10 bijeenkomsten

Nadere informatie

Gedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist

Gedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist Gedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist Deel 1: Wet op de gedwongen opname Deel 2: problematisch middelengebruik Toetsing van de wet bij verslaving Geesteszieke

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijleer vwo 2008-I

Eindexamen maatschappijleer vwo 2008-I Opgave 1 Tbs ter discussie 1 maximumscore 2 beveiliging van de samenleving Voorbeeld van juiste toelichting bij beveiliging van de samenleving: In de tekst staat dat er steeds minder mensen uitstromen

Nadere informatie

20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose

20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose Dubbele Diagnose Patricia v.wijngaarden-cremers, psychiater Circuitmanager Verslavingspsychiatrie Dimence Inhoud - Inleiding - Gebruik onder Nederlandse Jongeren - Psychiatrische Comorbiditeit - Wat is

Nadere informatie

Langdurige Forensische Psychiatrie

Langdurige Forensische Psychiatrie Zorgzwaarte Checklijst Langdurige Forensische Psychiatrie Drs. Peter C. Braun, Dr. Erik Bulten Persoonlijke gegevens van de patiënt: Naam tbs-gestelde: Geboortedatum: TBS nummer: Verblijfplaats ten tijde

Nadere informatie

Behandelprogramma psychiatrie en verslaving

Behandelprogramma psychiatrie en verslaving Behandelprogramma psychiatrie en verslaving Keuze voor beheerst gebruik Egbert Meeter, 28-5-2013 Hoe begon het De eerste vergadering 21-07-2010 Bronnen Bronnen Bronnen Bronnen Inhoud Veiligiheid Toetsing

Nadere informatie

Forensisch Psychiatrisch Toezicht; Evaluatie van de testfase van een vernieuwde vorm van toezicht op tbs-gestelden

Forensisch Psychiatrisch Toezicht; Evaluatie van de testfase van een vernieuwde vorm van toezicht op tbs-gestelden Samenvatting Forensisch Psychiatrisch Toezicht; Evaluatie van de testfase van een vernieuwde vorm van toezicht op tbs-gestelden Forensisch Psychiatrisch Toezicht In 2006 deed de commissie Visser, de tijdelijke

Nadere informatie

Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken

Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken Interventies 2 Meetinstrument SumiD-Q 2 Open en Alert 2 Kennis 2 Kennisplein gehandicaptensector

Nadere informatie

Oorzaken verslaving - afhankelijkheid

Oorzaken verslaving - afhankelijkheid Oorzaken verslaving - afhankelijkheid De reden dat iemand een verslavingsprobleem ontwikkelt kent een veelheid aan mogelijke oorzaken. En dit verslavingsproces is ook nog eens per persoon verschillend.

Nadere informatie

Een stap verder in forensische en intensieve zorg

Een stap verder in forensische en intensieve zorg Een stap verder in forensische en intensieve zorg Palier bundelt intensieve en forensische zorg. Het is zorg die net een stapje verder gaat. Dat vraagt om een intensieve aanpak. Want onze doelgroep kampt

Nadere informatie

Redactioneel. Redactioneel. Forensische zorg voor mensen met een lichte verstandelijke beperking. Inleiding tot het themanummer NTZ

Redactioneel. Redactioneel. Forensische zorg voor mensen met een lichte verstandelijke beperking. Inleiding tot het themanummer NTZ Forensische zorg voor mensen met een lichte verstandelijke beperking Inleiding tot het themanummer Dit themanummer gaat over forensische zorg bij mensen met een lichte verstandelijke beperking (LVB) 1.

Nadere informatie

Risicotaxatie bij verslaafde justitiabelen Naar een (aanvullend)instrument

Risicotaxatie bij verslaafde justitiabelen Naar een (aanvullend)instrument Verslag EFP Themabijeenkomst Risicotaxatie bij verslaafde justitiabelen Naar een (aanvullend)instrument 29 november 2011 Introductie De presentatie wordt verzorgd door Sylvia Lammers; psycholoog en gepromoveerd

Nadere informatie

Samenvatting. Adviesaanvraag

Samenvatting. Adviesaanvraag Samenvatting Adviesaanvraag De antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASP) is een psychiatrische stoornis die wordt gekenmerkt door een duurzaam patroon van egocentrisme, impulsiviteit en agressiviteit.

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties

Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties Ministerie van Justitie j1 Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties Directie Sanctie- en Preventiebeleid Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Visie op Forensische Verslavingszorg

Visie op Forensische Verslavingszorg Visie op Forensische Verslavingszorg 1. Inleiding In 2013 verscheen het visiedocument voor de verslavingszorg (Een visie op verslaving en verslavingszorg: focus op preventie en herstel) en in 2014 het

Nadere informatie

Velasquez: Motiveren tot verandering in groepen

Velasquez: Motiveren tot verandering in groepen Velasquez: Motiveren tot verandering in groepen Marc Bosma Psycholoog, Novadic-Kentron, dubbele diagnose programma Vught Senior beleidsmedewerker Novadic-Kentron, R&D Johan van Zanten Psycholoog, Novadic-Kentron,

Nadere informatie

De puzzel is het grootst bij allochtonen. Een verkennend onderzoek naar culturele diversiteit in de tbs.

De puzzel is het grootst bij allochtonen. Een verkennend onderzoek naar culturele diversiteit in de tbs. Samenvatting De puzzel is het grootst bij allochtonen. Een verkennend onderzoek naar culturele diversiteit in de tbs. Inleiding Niet-westerse allochtonen zijn oververtegenwoordigd in de tbs. Van de totale

Nadere informatie

Motiveren doe je in fasen. De kunst en kunde van het fasegericht, geïntegreerd behandelen, van dubbele diagnose cliënten

Motiveren doe je in fasen. De kunst en kunde van het fasegericht, geïntegreerd behandelen, van dubbele diagnose cliënten Motiveren doe je in fasen De kunst en kunde van het fasegericht, geïntegreerd behandelen, van dubbele diagnose cliënten Cliënten met een dubbele diagnose Ernstige meervoudige problematiek Sterke verwevenheid

Nadere informatie

Voorlichtingsbijeenkomst Beschermd Wonen Beijum

Voorlichtingsbijeenkomst Beschermd Wonen Beijum Voorlichtingsbijeenkomst Beschermd Wonen Beijum 14 september 2015 Op 14 september 2015 vond er voor de wijkbewoners een voorlichtingsbijeenkomst plaats in De Bron in Beijum over de ontwikkelingen bij de

Nadere informatie

Middelen, delictgedrag en leefstijltraining. Marscha Mansvelt

Middelen, delictgedrag en leefstijltraining. Marscha Mansvelt Middelen, delictgedrag en leefstijltraining Marscha Mansvelt Inhoud Hoe gaat de Waag om met middelengebruik als risicofactor voor delictgedrag? Leefstijltraining 1. Alcohol is de meest sociaal geaccepteerde

Nadere informatie

Forensisch Beschermd Wonen Het Hoogeland. informatie voor verwijzers

Forensisch Beschermd Wonen Het Hoogeland. informatie voor verwijzers Forensisch Beschermd Wonen Het Hoogeland informatie voor verwijzers Forensisch Beschermd Wonen Het Hoogeland Informatie voor verwijzers Forensisch Beschermd Wonen Het Hoogeland biedt in een open setting

Nadere informatie

Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek

Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek Cluster jeugd Preventie, inclusief minimale interventie van 1-3 gesprekken I- hulp (ambitie ook

Nadere informatie

Verslaving, criminaliteit en resocialisatie

Verslaving, criminaliteit en resocialisatie Verslaving, criminaliteit en resocialisatie A. de Vries* De Werkgroep is van mening dat een geïntegreerd behandelplan, waarin zowel aandacht wordt gegeven aan de verslavingsproblemen als aan de persoonlijkheidsproblemen,

Nadere informatie

Zorgprogramma Forensische Verslavingszorg

Zorgprogramma Forensische Verslavingszorg Zorgprogramma Forensische Verslavingszorg Landelijk zorgprogramma voor cliënten met problematisch middelengebruik en (een risico op) delictgedrag versie 1.0 laatst gewijzigd: 30 november 2016 1 Versiebeheer

Nadere informatie

Tbs-kliniek Flevo Future

Tbs-kliniek Flevo Future Maatschappelijke voorzieningen September 2003 Wat is een tbs-kliniek? Tbs-kliniek Flevo Future Waar komt de kliniek? Stripheldenbuurt Welke veiligheidsmaatregelen worden genomen? Almere Buiten Wanneer

Nadere informatie

De invloed van slapeloosheid op psychiatrische stoornissen en agressie

De invloed van slapeloosheid op psychiatrische stoornissen en agressie De invloed van slapeloosheid op psychiatrische stoornissen en agressie - Dr. Marike Lancel - Divisie Forensische Psychiatrie Slaapcentrum voor Psychiatrie Assen Agressie en dwangtoepassing leren van elkaar

Nadere informatie

Bipolair en middelenmisbruik: De ervaringen met een nieuwe groepstherapie

Bipolair en middelenmisbruik: De ervaringen met een nieuwe groepstherapie Bipolair en middelenmisbruik: De ervaringen met een nieuwe groepstherapie Een Nederlandse versie van Integrated Group Therapy for Bipolar Disorder and Substance Abuse binnen GGz Breburg A. Brouwer RN MANP

Nadere informatie

<ZIEKENHUIS> <TBS Instelling> <datum>

<ZIEKENHUIS> <TBS Instelling>     <datum> Samenwerkingsovereenkomst tussen stichting en inzake begeleiding zorgverlening binnen aan patiënten 1 Samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

BZ11A. Bemoeizorg. post-hbo opleiding. Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders. mensenkennis

BZ11A. Bemoeizorg. post-hbo opleiding. Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders. mensenkennis BZ11A post-hbo opleiding Bemoeizorg Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders mensenkennis Post-hbo opleiding bemoeizorg Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders In onze samenleving zijn er

Nadere informatie

Topklinisch Centrum voor Korsakov. en alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen. Informatie voor verwijzers

Topklinisch Centrum voor Korsakov. en alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen. Informatie voor verwijzers Topklinisch Centrum voor Korsakov en alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen Informatie voor verwijzers Via deze folder willen wij u graag nader kennis laten maken met de behandelmogelijkheden van het

Nadere informatie

ECLI:NL:RBOBR:2014:5044

ECLI:NL:RBOBR:2014:5044 ECLI:NL:RBOBR:2014:5044 Instantie Datum uitspraak 21-08-2014 Datum publicatie 21-08-2014 Rechtbank Oost-Brabant Zaaknummer 01/025409-04 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Strafrecht Eerste

Nadere informatie

LVB en Verslaving. Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013

LVB en Verslaving. Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013 Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013 Binnenplein Casus Methodieken 2 Binnenplein Onderdeel van Aveleijn (VG) Gericht op verstandelijke beperking en verslaving Ambulant

Nadere informatie

Opname op afdeling Argo en gedwongen opname. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers

Opname op afdeling Argo en gedwongen opname. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers Opname op afdeling Argo en gedwongen opname Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Opname op afdeling Argo en gedwongen opname Inleiding In deze brochure geven wij u informatie over de

Nadere informatie

Instrument voor Forensische Behandel Evaluatie

Instrument voor Forensische Behandel Evaluatie Instrument voor Forensische Behandel Evaluatie IFBE Besluitvorming omtrent de voortgang van de behandeling gebeurt bij een forensisch psychiatrische patiënt doorgaans op basis van geschreven bijdrages

Nadere informatie

Feiten en Achtergronden. Sanctietoepassing voor volwassenen. Terugdringen recidive door persoonsgerichte aanpak en nadruk op nazorg

Feiten en Achtergronden. Sanctietoepassing voor volwassenen. Terugdringen recidive door persoonsgerichte aanpak en nadruk op nazorg Sanctietoepassing voor volwassenen Terugdringen recidive door persoonsgerichte aanpak en nadruk op nazorg Oktober 2008 / F&A 8880 Ministerie van Justitie Directie Voorlichting Schedeldoekshaven 100 Postbus

Nadere informatie

Trauma en verslaving. Patiënten

Trauma en verslaving. Patiënten Trauma en verslaving Patiënten Trauma en verslaving Informatie voor patiënten Als u naast uw verslaving ook last heeft van een nare of ingrijpende gebeurtenis uit uw verleden Trauma en verslaving 1 Trauma

Nadere informatie

Informatie over. de forensisch psychiatrische kliniek. Postadres Inforsa Forensisch Psychiatrische Kliniek Postbus 75867 1070 AW Amsterdam

Informatie over. de forensisch psychiatrische kliniek. Postadres Inforsa Forensisch Psychiatrische Kliniek Postbus 75867 1070 AW Amsterdam Postadres Inforsa Forensisch Psychiatrische Kliniek Postbus 75867 1070 AW Amsterdam Bezoekadres Duivendrechtsekade 55 1096 AH Amsterdam Telefoon: 020-590 81 00 Voor verwijzers 020-590 81 50 (tel. opnamesecretariaat)

Nadere informatie

Moeten, willen, kunnen en hoge hekken

Moeten, willen, kunnen en hoge hekken Sociale Verslavingszorg Congres 12 juni 2013 Moeten, willen, kunnen en hoge hekken Bruggenbouwen in de tbs Dr. Erik Bulten, GZ-psycholoog, Hoofd DO&O Pompestichting. Drs. Linda Lansink, Klinisch Psycholoog,

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag

Nadere informatie

De trekthermometer. Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ

De trekthermometer. Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ De trekthermometer Over het begeleiden van craving bij cliënten met triple-problematiek Carin Wiering Carin Wiering Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe carin.wiering@ggzdrenthe.nl GGZ Drenthe Verpleegkundig

Nadere informatie

Antwoorden op veelgestelde vragen over de mogelijke vestiging van Yulius op Zuidwende-Zuid

Antwoorden op veelgestelde vragen over de mogelijke vestiging van Yulius op Zuidwende-Zuid Antwoorden op veelgestelde vragen over de mogelijke vestiging van Yulius op Zuidwende-Zuid versie 20 augustus 2012 ook gepubliceerd op www.h-i-ambacht.nl Inhoud voorlopige plannen 1. Wat voor cliënten

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Trauma en verslaving. Mondriaan. Verslavingszorg. Informatie voor patiënten

Trauma en verslaving. Mondriaan. Verslavingszorg. Informatie voor patiënten Verslavingszorg Trauma en verslaving Als u naast uw verslaving ook last heeft van een nare of ingrijpende gebeurtenis uit uw verleden Informatie voor patiënten Mondriaan voor geestelijke gezondheid Trauma

Nadere informatie

Blijvend delictgevaarlijk - empirische schattingen en conceptuele verheldering. C.H. de Kogel C. Verwers V.E. den Hartogh

Blijvend delictgevaarlijk - empirische schattingen en conceptuele verheldering. C.H. de Kogel C. Verwers V.E. den Hartogh Blijvend delictgevaarlijk - empirische schattingen en conceptuele verheldering C.H. de Kogel C. Verwers V.E. den Hartogh 1 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Samenvatting 6 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1. Aanleiding

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/55838

Nadere informatie