Oorzaken en achtergronden van delinquent gedrag in de huidige samenleving. HOVO 5 Klaas van Tuinen

Transcriptie

1 Oorzaken en achtergronden van delinquent gedrag in de huidige samenleving HOVO 5 Klaas van Tuinen

2 TBS = omstreden Uniek in de wereld? Zeer negatieve beeldvorming Rol van de media Politiek thema Onmisbaar instrument in het strafrecht Hoe wetenschappelijk? wel recidive, geen effectiviteitsonderzoek

3 Forensische zorg in getal Op basis van cijfers Jaarlijks dalende instroom Geweldscomponent 95 % Seksuele component 30 % Leeftijd 35 Capaciteit 2000 Dalende bezetting 2000 naar 1700

4 Ontstaansgeschiedenis Misdadige psychopaten Kurt Schneider Noch gevangenis, noch krankzinnigengesticht 1923 : Psychopatenwetten en psychopaten-asyls Periode Periode actueel : omslag

5 TBS tot 1988 TBR = ter beschikkingstelling van de regering Geen straf, maar maatregel TBS met het bevel tot verpleging Toetsing door de rechter : verlenging met 1 of 2 jaar, tot levenslang Dwangverpleging tegenover dwangbehandeling TBS met voorwaarden Gemaximeerde TBS Combinatie gevangenisstraf en TBS

6 Doel van de maatregel Beveiliging van de samenleving Risico van herhaling Behandelmaatregel Ernstig agressieve en seksuele delicten Minimaal 4 jaar gevangenisstraf in W.v.S Psychiatrische ziekte of stoornis

7 verlofvormen Terugkeer in de samenleving Stapsgewijze vrijheden Beveiligd verlof Begeleid verlof Onbegeleid verlof Transmuraal verlof Proefverlof

8 toerekeningsvatbaarheid Toerekenen Wilsvrijheid Verantwoordelijkheid Doorwerking van de stoornis in het delict Ten tijde van het delict Ontoerekeningsvatbaarheid Gradaties van toerekeningsvatbaarheid

9 Wettelijk kader Legitimatie van de TBS Art. 37 en 37A Wetboek van Strafrecht (W.v.S) 2 sporen beleid Straffen en maatregelen Disproportionaliteit Schuld toerekenen Straf naar de mate van schuld

10 Ziekelijke stoornis Ziekelijke stoornis Gebrekkige ontwikkeling van de geestvermogens Advisering/voorlichting aan de rechter: rapp. pro justitia Gedragsdeskundigen, o.a. Pieter Baan Centrum, NIFP Psychiater Psycholoog Contra-expertise

11 Intrinsieke spanningen Maatschappij moet beveiligd worden Minister van justitie is politiek verantwoordelijk Behandeling is gericht op resocialisatie Vermindering recidive gevaar Rechtsbescherming van de patiënt Weigerende observandi Sterke inperking van verloven

12 uitvoering TBS klinieken : Mesdag, Pompe, v.d.hoeven, Veldzicht, etc GGZ : FPK, FPA Verslavingszorg : FVK Ambulante voorzieningen : poli, dagbehandeling, FACT Reclassering ( toezicht maximaal 9 jaar) Ongeoorloofde afwezigheid : 56 op 1100 verlofmarges Ontvluchtingen : 1

13 longstay Optie na 6 jaar behandeling , waarvan 5 vrouwen Blijvende delictgevaarlijkheid Ondanks intensieve behandeling Behandelingresistentie Longstay : hoge beveiliging, lage zorg Longcare : gemiddelde beveiliging, matige zorg Longcare : hoge zorg, lage beveiliging

14 Cie. Visser 2006 : een reeks van incidenten Parlementaire onderzoekscommissie TBS 17 aanbevelingen Volgprocedure na voorwaardelijke beeindiging Risico s en effecten van TBS-behandelingen Aansluiting met reguliere zorg Voorzieningen op maat

15 Typologie patienten 1 Instroom leeftijd : 35 Gemiddeld : 40 Man/vrouw (5%), 70 % blanke Nederlanders Eerdere recidive Psychopathologie Psychosen : stijging van 30 naar 45 % Persoonlijkheidstoornissen : daling van 70 naar 50 % verslavingen

16 Typologie patienten 2 Cijfers % geweldsdelicten, waarvan 75% op bekende en 25% met dodelijke afloop 28% seksuele delicten, verkrachting, agressieve pedofilie 10% brandstichting 30% psychotisch, waarvan ¾ schizofreen 17% geheel ontoerekeningsvatbaar 30% sterk verminderd toerekeningsvatbaar 53% verminderd toerekeningsvatbaar

17 Typologie patienten 3 11% eerdere TBS of FPK behandeling achter de rug 50% draagt groot recidivegevaar in zich 10% vluchtgevaarlijk 2/3 heeft gemiddeld 5 veroordelingen achter de rug 22 jaar bij eerste strafrechtelijke veroordeling 31 jaar bij TBS oplegging

18 Typologie patienten 4 IQ gemiddeld 97,3 Weinig afgemaakt onderwijs en arbeidservaring 40% opgegroeid in tehuizen 5% vrouw 13% diagnose op DSM IV, as I 27% op as II 60% op as I en as II

19 psychopathie Affectief : gebrek aan empathie, emotionele kilheid, onvermogen affectieve banden aan te gaan Interpersoonlijk : manipulatie voor eigen gewin, pathologisch liegen, verbale gladheid, superioriteit Gedragsmatig : impulsiviteit, onverantwoordelijkheid, prikkelhonger, slechte woedebeheersing Verhoogd risico op antisociaal en crimineel gedrag Casus X

20 dynamische risicofactoren Andrews & Bonta, 1995 : Persoonlijkheidsfactoren Houdingen Middelenmisbruik Sociaal netwerk Vrijetijdsbesteding Opleiding en werk

21 Overige risicofactoren Laag IQ, ontwikkelingsstoornis Gebrekkige probleemoplossingsvaardigheden Ongepaste seksuele activiteiten Zwakke sociale vaardigheden Ontkenning van delicten Suicide-pogingen (paranoide) psychose Slechte woonomstandigheden/zwerven wapens

22 Pas op Tautologie : deviantie in het verleden verklaart de psychische stoornis en deze stoornis verklaart deviantie in de toekomst. Voorspeller van geweldadige recidive is eerder de chronisch instabiele en anti-sociale levenstijl (sociale deviantie) dan de primaire psychopathie Nooit is bewezen dat psychopathie (als levenslange diagnose) gevaarlijk en onbehandelaar is

23 Behandeling 1 Algemeen onderscheid : Behandeling in engere zin Behandeling in ruimere zin Behandelovereenkomst dwangbehandeling

24 Behandeling 2 In engere zin : Basis is vrijwilligheid en instemming (informed consent) Individueel en/of groep Medicamenteus = pillen Psychotherapie = praten

25 Behandeling 3 In ruimere zin : Plaatsing in een therapeutisch milieu Klinische milieutherapie Sociotherapie Verantwoordelijkheid naar kunnen Training van vaardigheden, competenties, psychische groei In TBS : verpleging

26 Behandeling 4 Specifieke targets bij psychopaten : Behandelmotivatie Problematische trekken Gebrekkige gedragsregulatie Stress inoculatie (enting) en arousal reductie Cognitieve vervorming impulscontrole