Broedvogels Boezems Kinderdijk 2013

Transcriptie

1 1

2 Broedvogels Boezems Kinderdijk 2013 Pieter Bieren Adri Clements Anthonie Stip Dit is een uitgave van de Vogelwerkgroep Alblasserwaard, onderdeel van de Natuur- en Vogelwacht de Alblasserwaard. Colofon NVWA-rapport Dit rapport als volgt citeren: Bieren, P., A. Clements & A. Stip (2014). Broedvogels Boezems Kinderdijk NVWA-rapport Natuur- en Vogelwacht de Alblasserwaard, Papendrecht. 2

3 Inleiding O ok in 2013 werd de rijke vogelbevolking van de boezems Kinderdijk in kaart gebracht. Van eind maart tot eind juni werden de Overwaard en Nederwaard per boot en te voet geteld door deskundige en enthousiaste vrijwilligers. Voor dag en dauw werd gestart met de tellingen omdat de zangactiviteit bij veel soorten maximaal is rond het eerste uur na zonsopkomst. Opvallend in 2013 was het buitengewoon koude voorjaar. De conditie van sommige soorten kan daardoor zo slecht geweest zijn, dat ze niet tot broeden zijn gekomen. Daarentegen groeide de populatie Cetti s zanger naar 7 territoria. Ook de Purperreigers zijn met 120 nesten weer helemaal op niveau en onderdeel van het positieve verhaal. De Roodborsttapuit die in 2012 present was, ontbrak in het afgelopen seizoen. Belangrijke soort als Waterral liet een gevoelige afname zien. Kokmeeuwen breiden zich verder uit in de Nederwaard terwijl het aantal Zwarte sterns min of meer op hetzelfde niveau bleef. Kortom; een broedseizoen met wisselende gezichten. De tekstschrijvers, april 2014, Pieter Bieren (eindredactie) Adri Clements (omslag, layout) Anthonie Stip (tekstcorrectie) 3

4 Veldwerk Allereerst een woord van dank aan de vrijwilligers die de telrondes uitvoeren. Zonder hen zouden deze gegevens niet verzameld zijn. In alfabetische volgorde noemen we Ad Kooij, Adri Clements, Anthonie Stip, Corné Stam, Gerben van Wijk, Jan Schoonderwoerd, Jurie Bieren, Piet van Meerkerk, Pieter Bieren en Richard Slagboom. Daarnaast worden de heren Bakker en Rijsdijk vriendelijk bedankt voor het belangeloos ter beschikking stellen van hun boten. Hierdoor waren de vaartellingen mogelijk. Er werd geïnventariseerd volgens de richtlijnen van SOVON. Volgens deze richtlijnen moet er bij benadering 10 dagen tussen elk bezoek liggen. In praktijk komt dit neer op 7 of 14 dagen omdat er vrijwel uitsluitend op zaterdagen wordt geteld. Tabel 1 Overzicht van de tellingen per deelgebied. Telling nr Overwaard Nederwaard 1 30 maart 30 maart 2 13 april 13 april 3 20 april 20 april 4 4 mei 4 mei 5 18 mei 11 mei 6 27 mei 20 mei 7 8 juni 25 mei 8 15 juni 8 juni 9 29 juni 15 juni juni Ook in 2013 werd gebruik gemaakt van Autocluster, een programma dat na het inprikken van de vogelwaarnemingen automatisch het aantal territoria bepaald. Na het eerste jaar zijn er al diverse aanpassingen geweest, die het programma nog gebruiksvriendelijker hebben gemaakt. Figuur 1 Daar draait het dan allemaal om: luisteren, kijken, schrijven. En niet te vergeten genieten van pas ontloken Zomerklokjes! 4

5 Het weer Het voorjaar van 2013 was met gemiddeld 7,4 C tegen 9,5 C normaal in De Bilt de koudste in ruim 40 jaar (KNMI). Alle afzonderlijke maanden maart, april en mei waren ruimschoots kouder dan gemiddeld. Maart uitte zich als een echte wintermaand met een groot deel van de maand een oostelijke droge luchtstroming waardoor vele nachten vorst opleverde. Vooral de laatste 10 dagen van de maand (decade) waren recordkoud (bron KNMI). De eerste telling van 30 maart was daarom een bijzondere, omdat het steenkoud was en in de Nederwaard door het ijs gevaren moest worden. De vaarroute is bij grote uitzondering om die reden aangepast. Pas half april kwam de eerste echte voorjaarswarmte en de telling op 13 april leverde de eerste Blauwborsten, Rietzangers en Snorren op. Vooral de eerste helft van mei was het veelbelovend lenteweer, de rest van mei resteerde in koel en zeer wisselvallig weer. Toch kan een koele start van de dag in mei/juni een meer gespreide zangpiek opleveren, als de zonnewarmte langzaam toeneemt. Dit is buitengewoon bruikbaar tijdens inventarisaties. Beter dan een lange, uitgesmeerde zangpiek dan een korte zangpiek op een deel van de ronde. Juni tenslotte was een gemiddelde maand qua temperatuur. Toch had deze maand nog steeds enkele koude nachten in petto met vorst aan de grond! Uiteindelijk bleek het de opmaat naar buitengewoon standvastig zomerweer. Figuur 2 Memorabele foto van ijs in de Overwaard op 30 maart. 5

6 Soortbeschrijvingen Fuut Er was een verdere afname van het aantal territoria van de Fuut, een rasechte viseter. Ten opzichte van een goed jaar als 2009 met in totaal 23 territoria, steekt het aantal van 15 Futenparen in 2013 magertjes af. De afname was zowel in de Overwaard (-2 paar t.o.v. 2012) als in de Nederwaard (-1) zichtbaar. Over mogelijke oorzaken tasten we in het duister, al is een verband met waterkwaliteit en visstand niet ondenkbaar. Purperreiger Purperreigers beleefden een goed jaar in de Kinderdijkse kolonie in de Overwaard. Tijdens de nestentelling op 8 juni werden aanvankelijk rond de dertig lege nesten gevonden met sporen van predatie, waarbij de predator vermoedelijk de Zwarte kraai was. Gelukkig was de situatie in een andere deelkolonie beter, want hier werden zo n honderd nesten gevonden. Aangevuld met wat verspreid aanwezige nesten op andere locaties in het rietland, bedroeg de eindstand 120 paren. Er is na overleg met expert en op basis van de veldindrukken gecorrigeerd voor het hoge aandeel gepredeerde nesten. De 120 uiteindelijk bezette nesten zijn een opsteker voor de kolonie, want het aantal van negentig nesten in 2012 betekende een diepterecord. De trend van een stabiel aantal van circa 120 nesten werd daarmee in 2013 weer voortgezet. Het record van 2010 (123) werd net niet gehaald. Ondanks dit succes zijn er nog steeds verregaande zorgen over de kwaliteit van het rietland in de Overwaard. Het areaal rietland neemt nog steeds zienderogen af, waarbij de problemen het grootst zijn aan de oostkant van de grote plas en de watergang tussen kijkhut en Lekkerlandse Boezem. Een krimpend areaal Riet van bovendien verminderde vitaliteit het jonge Riet loopt pas laat in het seizoen uit leidt ertoe dat Purperreigers en andere rietvogels van jaar op jaar moeten wisselen van nestplaats. Dit komt de natuurlijke kwaliteiten van het Natura 2000-gebied Boezems Kinderdijk niet ten goede. Knobbelzwaan Voor het eerst sinds 1996 broedden er geen Knobbelzwanen in de boezems. Grauwe gans Het was duidelijk een slecht seizoen voor de Grauwe gans. Hoewel het aantal paren in de Nederwaard nog wat verder steeg naar 9 (+4 paren t.o.v. 2012), stelden wij in de Overwaard een drastische afname vast van 183 paren in 2012 naar 38 paren in Daarmee werd een bijna volgens schoolboekjes verlopende groei van de Figuur 2 Vroeg in de ochtend een fraai tafereel vanuit de roeiboot: pullen van de Grauwe gans op zoek naar een oudervogel, die al komt aangezwommen. 6

7 populatie abrupt verbroken. Er zijn een aantal waarschijnlijke oorzaken aan te wijzen. Allereerst het koude voorjaar van 2013, waarop veel Grauwe gansparen reageerden door een broedseizoen over te slaan. De paren die het wel gewaagd hadden om te broeden, liepen met pullen rond toen het water lokaal nog bedekt was met een ijslaag. We konden geregeld vaststellen dat de pullen een makkelijke prooi waren voor jagende Bruine kiekendieven. Verder lijkt de aanwezigheid van een Vos in de Overwaard gezien en gefotografeerd voor nog meer ganzenpredatie te zorgen. Tijdens de telrondes vonden diverse tellers dode Grauwe ganzen die op zeer typische wijze waren gedood. De kop en nek waren eraf gestript en de buik leeggevreten. Ook deze sporen wijzen sterk in de richting van een Vos. En mogelijk spelen nog andere zaken een rol, zoals het met schapengaas afrasteren van de kade aan de oostzijde van de Overwaard, waardoor foerageergebied voor een deel van de paren met jongen ontoegankelijk werd. Feit is dat er fors minder broedparen waren die, mochten ze al succesvol zijn, ook nog eens minder jongen hadden. Naast de broedpopulatie zorgt een groep van honderden overzomerende puberganzen voor tamelijk wat overlast in de Overwaard. Ondanks het relatief slechte broedseizoen in 2013 blijft de Grauwe gans daarmee een aandachtssoort die het moerasherstel negatief kan beïnvloeden. Grote canadese gans Voor Canadese ganzen lijken de boezems steeds minder in trek. Na een piek van wel 31 paren in 2011 en een forse afname in 2012, stelden wij in 2013 in totaal veertien paren vast. Het leeuwendeel daarvan zat in de Overwaard (10 paar). In de Nederwaard is de soort stabiel tussen de vier en zes paren en dit jaar dus vier paar. Brandgans Zowel in de Overwaard als in de Nederwaard ontbrak de Brandgans dit jaar als broedvogel. Enkele overzomerende individuen waren wel aanwezig. Nijlgans Met vier territoria in de Overwaard en eentje in de Nederwaard bereikt de Nijlgans in 2013 nog maar de helft van het totale aantal territoria van het jaar daarvoor. Het gemiddeld aantal territoria van Nijlganzen tussen 2010 en 2012 bedraagt ruim elf. De vijf paar in 2013 zitten daar ruim onder. Het koude voorjaar speelt ook hier een waarschijnlijke rol. Krakeend Deze soort maakt veel gebruik van de boezems als rustgebied, met name de Overwaard. Als broedbiotoop zouden verruigde delen van de boezems goed kunnen voorzien, maar dit drukt zich niet uit in een toename. Net als voorgaande jaren komt het totale aantal niet boven de tien broedparen uit. In 2013 werden drie paar in de Nederwaard en vijf paar in de Overwaard geteld. Wilde eend Het aantal broedende Wilde eenden wisselt jaarlijks sterk, maar over de lange termijn gezien zijn de aantallen stabiel. Met 25 paar in de Nederwaard en 41 in de Overwaard blijft het totale aantal dit jaar iets onder het langjarig gemiddelde. Bonte exemplaren worden apart genoteerd als Soepeenden en daar is in 2013 slechts één paartje van waargenomen in de Nederwaard. Opvallend is wel, dat vrouwtjes met jongen slechts spaarzamelijk worden waargenomen tijdens tellingen. De vraag lijkt gerechtvaardigd in hoeverre voortplanting daadwerkelijk succesvol is. Zomertaling Dankzij drie losse waarnemingen van een mannetje in de Overwaard in de periode half mei tot half juni mag een territorium van deze soort worden gerekend. Er is echter geen vrouwtje waargenomen, en er mag getwijfeld worden of deze soort daadwerkelijk tot broeden is gekomen. Al eerder in 2011 was er een dergelijke situatie. Zomertalingmannetjes zijn behoorlijk alert op een broedplek en laten daar hun kenmerkend ratelende geluid horen. Dit alarmeren is niet waargenomen. 7

8 Slobeend Met twee paar in de Nederwaard en drie in de Overwaard heeft de Slobeend een goed jaar gehad in We moeten terug naar 1997 voor een dergelijk hoog aantal. Kanttekening bij deze soort is net als bij Zomertaling dat een deel van de waarnemingen solitaire mannetjes betreft, die niet gepaard zijn. Daarmee is het beeld vermoedelijk iets te positief, maar dit neemt niet weg dat er in de beide boezems wel degelijk broedpogingen worden ondernomen. Kuifeend Net als in 2012 werden zes territoria van deze duikeend opgetekend in de Overwaard. In de Nederwaard blijft de stand op nul, en dat is alweer sinds Het lijkt erop dat de Nederwaard minder geschikt is, wellicht door een toegenomen baggerlaag. Daardoor kan voedselbereikbaarheid een beperking geworden zijn. In de Overwaard lijkt deze soort langzaam maar zeker toe te nemen. In 2013 werden opvallend veel territoria in het noordelijke deel inclusief de Lekkerlandse boezem vastgesteld. Bruine kiekendief Net als voorgaande jaren telden we in beide boezems totaal zes paar Bruine kiekendief. Daarmee is de stand zonder meer stabiel te noemen. Er werden vier nestvondsten met jongen opgeschreven tijdens de jaarlijkse purperreigertelling op 6 juni. Voedsel zoeken de oudervogels in en (ver) rondom het boezemgebied. Heen en weer pendelende volwassen Bruine kiekendieven zijn dan ook een karakteristiek verschijnsel in het voorjaar en zomer. Uitgevlogen jonge vogels blijven tot ver in de nazomer in de boezems rondhangen, en gebruiken dan ook slaapplaatsen gezamenlijk met de oudervogels. Fazant Het aantal Fazanten is al jarenlang stabiel en schommelt rond de acht territoria. In 2013 werd een roepend mannetje meermalen vastgesteld in de Nederwaard, terwijl de overige vier territoria in de Overwaard te vinden waren. Iets minder Fazanten dus dan normaal, een beeld dat bij veel soorten terugkeert. Waterral Opnieuw maakt de Waterral een duikvlucht en het dieptepunt komt dit jaar overeen met dat uit In de Overwaard kelderde de stand van vijf naar twee territoria ten opzichte van 2012 en in de Nederwaard van zes naar twee. Terwijl we aanvankelijk dachten dat Waterrallen het weer iets beter gingen doen in Kinderdijk, bleek dit jaar het tegendeel. Het koude voorjaar kan ook hier debet aan zijn, al ligt een deel van de oorzaak waarschijnlijk ook in een krimpend rietareaal. De rietproblemen concentreren zich aan de randen van het rietland, daar waar Riet overgaat in open water. Juist dit randhabitat is leefgebied van de Waterral. Een krimpend areaal van zeggen- en zomerklokjesvegetatie in de Overwaard doet de Waterral vermoedelijk ook geen goed. Porseleinhoen Voor het derde opeenvolgende jaar werden er geen Porseleinhoenders gehoord in beide boezems. Waterhoen en Meerkoet De komst van normale of koude winters vanaf 2008 heeft in de boezems een negatieve trend in gang gezet van het aantal nestelende Waterhoenders en Meerkoeten. Beide soorten deden het tot 2006 uitstekend, maar daarna ging het bergafwaarts. Het Waterhoen kende in 2010 een opleving (33 territoria in 8 Figuur 3 Een voorbeeld van ouderzorg bij vogels, hier een prooi-overdracht van een mannetje Bruine kiekendief naar één van z n vier jongen.

9 totaal), die van korte duur bleek. In 2013 konden we 18 territoria van het kougevoelige Waterhoen bijschrijven, elf in de Nederwaard en zeven in de Overwaard. Ook de Meerkoet deed het minder dan het voorgaande jaar: de stand zakte naar twaalf territoria. Dat is krap veertig procent van de 29 territoria die we in 2008 in totaal in de boezems vaststelden. Al met al doen de hoenders het slecht. Kokmeeuw Deze koloniebroedvogel maakte in 2013 opnieuw een groeispurt door in de Nederwaard, en is daar op Kleine karekiet na de talrijkste broedvogel met maar liefst 55 broedpaar. Vergeleken met de voorgaande twee jaren is dat een toename van meer dan 50%. Naast de gebruikelijke vestiging op nestvlotjes die eigenlijk voor Zwarte stern zijn bedoeld, nestelden de meeuwen ook op gemaaid en (deels) afgebrand rietland. Daardoor kon het broedsucces lastig worden bepaald, omdat het snel groeiende riet, de nesten plus eventuele jongen aan het gezicht Figuur 3 Samengestelde foto. Op de bovenste foto brandend riet in de Nederwaard (maart). Op de foto eronder dezelfde Nederwaard een paar maanden 9 later (juli). Net na de brand was er zelfs een baltsende Tureluur waar te nemen in het afgebrande deel.

10 ontnam. Maar tot ver in mei bleven vele paartjes Kokmeeuw alarmerend aanwezig op de nestplaatsen. In de Overwaard vond juist een lichte afname plaats en is de stand met precies twintig broedpaar weer terug op het niveau van De meeuwen nestelen hier op zeggenpollen aan de rand van aftakelend rietland in de Lekkerlandse boezem. Zwarte Stern Er broedt al sinds 2009 geen enkele Zwarte stern meer in de Overwaard. De soort gebruikt het gebied voornamelijk nog om te foerageren, maar de Overwaard is vrijwel geheel ongeschikt geworden voor deze belangrijke doelsoort. Gelukkig is het in de Nederwaard anders gesteld en hier kunnen we nog genieten van de aanwezigheid van deze felle moeras-sterntjes op de nestplaatsen. Naast het gebruik van vlotjes is ook de rijke drijfbladvegetatie in de Nederwaard een factor van waarde. De 19 getelde nesten zijn een vergelijkbaar aantal met vorig jaar in een sterk wisselende reeks met een voorlopige piek van 35 in In 2013 lagen de nesten verdeeld over drie kleine sub-kolonies op nestvlotjes. Een vierde locatie waar vlotjes waren uitgelegd bleef in tegenstelling tot vorig jaar ongebruikt. Duiven Er nestelen drie soorten duiven in de boezems: de Holenduif (een typische molenbewoner), Houtduif (bomen) en Turkse tortel (gebonden aan huizen). Al zeker drie jaar zijn al deze soorten stabiel was op die regel geen uitzondering. Alleen de Houtduif nam licht toe tot veertien paar (+4) en de Turkse tortel tot vijf paar (+2). De Holenduif was met tien paar in gelijk aantal aanwezig als in Ransuil In de Overwaard kon een territorium van de Ransuil bijgeschreven worden. In het perspectief van de gestage landelijke afname mag het bijzonder heten dat deze uil zeker sinds 2008 present is en alleen in 2011 in de Overwaard ontbrak. Koekoek Met 5 territoria is het aantal roepende koekoeken stabiel te noemen in het boezemgebied. Enige overschatting tijdens de inventarisaties is onvermijdelijk, omdat de Koekoek een zeer bewegelijke vogel is die snel reageert op roepende soortgenoten en zich ook snel over relatief grote afstand kan verplaatsen. Maar de stabiele trend die afgelezen kan worden uit de meerjarige reeksen is daarentegen betrouwbaar te noemen. Winterkoning Ondanks een venijnige koude maart-maand bleef deze dappere kleine insecteneter op de been. Het aantal territoria nam niet af en ligt in lijn van de laatste jaren. In 2013 kwam het totaal voor beide boezems samen op 34 territoria. De hoogste aantallen worden genoteerd in de Overwaard, waar verruiging van braam en struiken een geschikt biotoop vormt. Heggenmus Net als Winterkoning is de Heggenmus een insecteneter, die echter wel meer trekgedrag vertoond. Ook bij deze soort namen de aantallen niet sterk af ten opzichte van vorig jaar. Wel is er over meerdere jaren gezien, een geleidelijke afname vast te stellen. De meeste territoria bevinden zich aan de randen van de boezems in tuintjes en kleine bosschages. Blauwborst De vijf territoria in de Nederwaard en dertien in de Overwaard vertonen geen opvallend beeld. Wel lijkt deze kenmerkende soort van natte ruigte in de Overwaard stabiel te blijven en in de Nederwaard langzaam maar zeker af te nemen. Oorzaak daarvan kunnen liggen in het feit dat de Overwaard nog altijd grotere oppervlakte aan droger en meer verruigd rietland heeft, terwijl in de Nederwaard relatief grotere delen jaarlijks gemaaid worden. Roodborsttapuit Het paartje Roodborsttapuit dat in 2012 succesvol broedde, kon dit jaar niet als 10

11 broedvogel worden opgeschreven. Tijdens geen enkele telronde werd de soort waargenomen. Wel waren er in het voorjaar enkele losse waarnemingen van Roodborsttapuit door vogelaars in het boezemgebied. Cetti s Zanger De enorme opmars en uitbreiding van Cetti s zanger uitte zich in 2013 wederom in een toename naar 7 territoria totaal in beide boezems. En dan te bedenken dat de soort pas in 2011 voor het eerst broedde in het gebied. Sprinkhaanzanger De min of meer bekende stek van de Sprinkhaanzanger in de Nederwaard kon ook in 2013 als territoria worden vastgesteld. De Overwaard moest het zonder stellen, alleen in 2011 kwamen daar eenmalig twee territoria in de boeken. Deze soort vestigde zich nog niet eens zo lang geleden in 2004 in de Nederwaard en lijkt zich dus inmiddels blijvend in het boezemgebied op te houden. Snor De negentien territoria van zingende snorren beduiden een prima jaar voor deze rietlandvogel bij uitstek. Het totaal is bovengemiddeld voor de laatste jaren, en de soort vertoont over de langere termijn een stabiele populatie ondanks afname van biotoop in de Overwaard. Gunstige omstandigheden in het overwinteringsgebied spelen ook een belangrijke rol. Rietzangers Opvallend stabiel met 21 paar in de Overwaard en 24 in de Nederwaard, volledig in lijn met voorgaande jaren. Zingende rietzangers zijn tijdens inventarisaties niet zo moeilijk te missen, en het is een buitengewoon levendige moeraszanger die het overweldigende vogelkoor in het rietland een extra dimensie geeft. Bosrietzanger Deze soort vertoont een langzame toename in zowel de Overwaard als de Nederwaard. Ondanks jaarlijkse schommelingen, is het totaal voor beide boezems de laatste jaren opgelopen naar zo n tien territoria. In 2013 werden er zeven in de Overwaard vastgesteld en twee in de Nederwaard. Kleine karekiet Vooral de inventarisaties in mei zijn belangrijk voor het vaststellen van de totalen voor deze soort. In 2013 werd voor het derde achtereenvolgende jaar hoog aantal waargenomen. Om precies te zijn 79 in de Overwaard en 64 in de Nederwaard. Over langere termijn gezien, mag de karekietenstand toch als redelijk stabiel gewaardeerd worden. Tjiftjaf en Fitis Een lichte afname voor beide soorten, die met name in de Nederwaard in aantallen tot uitdrukking komt. De stand van Fitis kelderde hier in vergelijking met 2012 van twaalf naar slechts vier territoria. De Tjiftjaf nam eveneens af van twaalf naar negen paar in de Nederwaard. Opvallend genoeg bleven beide soorten in de Overwaard min of meer stabiel. Een duidelijke oorzaak voor deze tweedeling is niet te noemen. Figuur 2 Het Baardmannetje heeft een smalle snavel, uitermate geschikt om insecten te eten. Niet zichtbaar op de foto: de jonge Baardmannetjes die wachten tot pa z n volle bek komt legen in de hongerige keeltjes. Baardman Een fantastisch acrobatische rietvogel met een helder kenmerkend ge-pink-el, die zich vooral in de uitgestrekte rietvelden ophoudt. Tijdens 11

12 de nestentelling van purperreigers bijvoorbeeld, wordt op diverse plekken in het hart van de Overwaard deze soort waargenomen. Er werden hier twee territoria vastgesteld tegen zeven in de Nederwaard. Dit laatste aantal is het hoogste ooit in de Nederwaard geteld. De laatste jaren lijkt de Nederwaard rijker bedeeld dan de Overwaard, waarvan de oorzaak zonder meer in de kwaliteit en vooral vitaliteit- van het rietland ligt. In de winter leven de winterharde Baardmannetjes voor een belangrijk deel van rietzaden. Grauwe Vliegenvanger Vorig jaar nieuwe broedvogel in de Nederwaard, en meteen een blijvertje. Slechts één waarneming van de onopvallende zang van deze soort op 2 juni, maar dit is voldoende volgens de richtlijnen om van een territorium te mogen spreken. De locatie was niet dezelfde als die in 2011 maar wel op korte afstand en weer aan de rand van het gebied in tuinen landschap. Rietgors Zondermeer een stabiele stand van deze niet al te kieskeurige gors, die zowel rietland, ruigte als griend kan waarderen. De aantallen zijn al jarenlang vrijwel op één lijn, en dat was in 2013 niet anders. Er werden in totaal 47 territoria vastgesteld. Natura 2000 wat betekent dat in de praktijk? De Hoge Boezem van de Overwaard en Nederwaard vormen samen Boezems Kinderdijk, een van de ruim 160 Natura 2000 gebieden in Nederland. Wat betekend dit precies? In het verleden is het gebied aangewezen en zijn er doelsoorten vastgesteld. Dit zijn kenmerkende soorten in een gebied die er landelijk toe doen. In Boezems Kinderdijk zijn er zes vogelsoorten met een instandhoudingsdoelstelling: Broedvogels Purperreiger minimaal 75 paar 2013: 120 Porseleinhoen minimaal 1 paar 2013: 0 Snor minimaal 9 paar 2013: 19 Niet-broedvogels Smient Krakeend Slobeend minimaal 3700 exx. minimaal 90 exx. minimaal 30 exx. Er is één soort met een verbeterdoelstelling: Zwarte stern minimaal 40 paar 2013: 19 Deze doelsoorten dienen als een soort kapstok voor het beheer van het gebied. De boezems moeten dus ten gunste van de genoemde soorten worden beheerd. Om de zes jaar moet een beheerplan worden geëvalueerd, om te zien of de genomen maatregelen effectief bleken. Voor het boezemgebied is dit aan de orde in

13 3622 Hooge Boezem Nederwaard 3478 Hooge Boezem vd Overwaard soort soort Fuut Fuut Blauwe Reiger Blauwe Reiger Purperreiger Purperreiger Knobbelzwaan Knobbelzwaan Grauwe Gans Grauwe Gans Grote Canadese Gans Grote Canadese Gans Brandgans Brandgans Nijlgans Nijlgans Krakeend Krakeend Wilde Eend Wilde Eend Soepeend Soepeend Zomertaling Zomertaling Slobeend Slobeend Kuifeend Kuifeend Bruine Kiekendief Bruine Kiekendief Fazant Fazant Waterral Waterral Porseleinhoen Porseleinhoen Waterhoen Waterhoen Meerkoet Meerkoet Kievit Kievit Kokmeeuw Kokmeeuw Zwarte Stern Zwarte Stern Holenduif Holenduif Houtduif Houtduif Turkse Tortel Turkse Tortel Koekoek Koekoek Ransuil Ransuil Grote Bonte Specht Grote Bonte Specht Boerenzwaluw Boerenzwaluw Witte Kwikstaart Witte Kwikstaart Winterkoning Winterkoning Heggenmus Heggenmus Nachtegaal Nachtegaal Blauwborst Blauwborst Roodborsttapuit Roodborsttapuit Merel Merel Zanglijster Zanglijster Cetti's Zanger Cetti's Zanger Sprinkhaanzanger Sprinkhaanzanger 13

14 Snor Snor Rietzanger Rietzanger Bosrietzanger Bosrietzanger Kleine Karekiet Kleine Karekiet Braamsluiper Braamsluiper Spotvogel Spotvogel Braamsluiper Braamsluiper Grasmus Grasmus Tuinfluiter Tuinfluiter Zwartkop Zwartkop Tjiftjaf Tjiftjaf Fitis Fitis Grauwe Vliegenvanger Grauwe Vliegenvanger Baardman Baardman Matkop Matkop Pimpelmees Pimpelmees Koolmees Koolmees Ekster Ekster Zwarte Kraai Zwarte Kraai Spreeuw Spreeuw Huismus Huismus Vink Vink Groenling Groenling Kneu Kneu Rietgors Rietgors TOTAAL Broedparen Broedparen TOTAAL TOTAAL Soorten Soorten TOTAAL 14

15 Bronnen Boele, A., Van Bruggen, J., Van Dijk, A.J., Hustings, F., Vergeer, J.W., Ballering, L. & Plate, C.L. (2012). Broedvogels in Nederland in SOVON-rapport 2012/01. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. JISAO (2012). Sahel rainfall index 1900-October Geraadpleegd op 10/11/2012. Vogelwerkgroep Alblasserwaard (2007) Broedvogelverslag Hoge boezems Kinderdijk 2007, Natuur- en vogelwacht De Alblasserwaard. Vogelwerkgroep Alblasserwaard (2008) Broedvogelverslag Hoge boezems Kinderdijk 2008, Natuur- en vogelwacht De Alblasserwaard. Vogelwerkgroep Alblasserwaard (2009) Broedvogelverslag Hoge boezems Kinderdijk 2009, Natuur- en vogelwacht De Alblasserwaard. Vogelwerkgroep Alblasserwaard (2010) Broedvogelverslag Hoge boezems Kinderdijk 2010, Natuur- en vogelwacht De Alblasserwaard. Vogelwerkgroep Alblasserwaard (2011) Broedvogelverslag Hoge boezems Kinderdijk 2011, Natuur- en vogelwacht De Alblasserwaard. Vogelwerkgroep Alblasserwaard (2013) Broedvogelverslag Hoge boezems Kinderdijk 2012, Natuur- en vogelwacht De Alblasserwaard. 15

16 3622 Hooge Boezem Nederwaard 2013 Kokmeeuw 55 territoria geldige waarnemingen normbezoeken minimaal binnen fusieadult pair territorial nest migrant seizoen datumg. datumgrens afstand. X X X t/m Pagina 1/1

17 3478 Hooge Boezem vd Overwaard 2013 Bruine Kiekendief 5 territoria geldige waarnemingen normbezoeken minimaal binnen fusieadult pair territorial nest migrant seizoen datumg. datumgrens afstand. X X X t/m Pagina 1/1

18 3622 Hooge Boezem Nederwaard 2013 Cetti's Zanger 3 territoria geldige waarnemingen normbezoeken minimaal binnen fusieadult pair territorial nest migrant seizoen datumg. datumgrens afstand.. X X t/m Pagina 1/1

19 3478 Hooge Boezem vd Overwaard 2013 Cetti's Zanger 4 territoria geldige waarnemingen normbezoeken minimaal binnen fusieadult pair territorial nest migrant seizoen datumg. datumgrens afstand.. X X t/m Pagina 1/1

20 3622 Hooge Boezem Nederwaard 2013 Snor 9 territoria geldige waarnemingen normbezoeken minimaal binnen fusieadult pair territorial nest migrant seizoen datumg. datumgrens afstand.. X X JA t/m Pagina 1/1

21 3478 Hooge Boezem vd Overwaard 2013 Snor 10 territoria geldige waarnemingen normbezoeken minimaal binnen fusieadult pair territorial nest migrant seizoen datumg. datumgrens afstand.. X X JA t/m Pagina 1/1

22 3622 Hooge Boezem Nederwaard 2013 Baardman 7 territoria geldige waarnemingen normbezoeken minimaal binnen fusieadult pair territorial nest migrant seizoen datumg. datumgrens afstand man X X X t/m Pagina 1/1