NATUURRESERVAAT BLOKKERSDIJK Antwerpen-Linkeroever 26ste BROEDVOGELINVENTARISATIE

Transcriptie

1 NATUURRESERVAAT BLOKKERSDIJK Antwerpen-Linkeroever 26ste BROEDVOGELINVENTARISATIE SITUERING Blokkersdijk is circa 100 ha groot. Het reservaat ligt gekneld tussen de Zwijndrechtse industriezone, de Expresweg (E34), het Sint-Annabos en de Schelde. Bijna 28 jaar volgen Natuurpunt-WAL en de conservators Paul Gerené en Willy Verschueren het leven in en om het reservaat op de voet. Het gebied is op het gewestplan ingekleurd als natuurreservaat, het is geklasseerd als waardevol landschap, het is Europees Vogelrichtlijngebied en het werd door de Vlaamse overheid erkend als natuurreservaat. Ondanks onze (eenzame!) strijd onder het motto Geen Ring Door Groen besliste de Vlaamse regering in 2000 toch de Kleine Ring te sluiten door de natuurgebieden te Antwerpen-Linkeroever. Er wordt nog altijd duchtig geschoven met het tracé. Hierdoor blijven niet alleen Blokkersdijk, het Vlietbos, Het Rot en het Sint-Annabos bedreigd, maar nu ligt ook de oostelijke rand van Zwijndrecht onder vuur door dit onzinnige project. INLEIDING. Zoals in de vorige jaren werd volgens de karterings- of kwantitatieve methode gewerkt. Voor meer bijzonderheden hierover verwijzen wij naar de vorige verslagen. Van begin maart tot begin augustus inventariseerden de conservators Paul Gerené en Willy Verschueren de broedvogels van het natuurreservaat. Elke week deden zij minstens éénmaal een vroegochtendtelling. Daarnaast werden een aantal tellingen van deelgebieden gedaan en werden occasionele gegevens van derden in de verwerking opgenomen. De verwerking gebeurde op dezelfde manier als voorheen, waardoor vergelijking met vroegere resultaten mogelijk is. Er werden zeer strenge beoordelingscriteria gehanteerd om het aantal broedgevallen te bepalen. Alle twijfelgevallen werden geschrapt, zodat de opgegeven aantallen als strikte minima moeten worden beschouwd! De gunstige weersomstandigheden zorgden voor een goed voedselaanbod, vooral voor de watervogels. Zo deden Dodaars, Fuut, Tafeleend, Waterhoen en Meerkoet het opvallend goed. Wat de gevolgen voor de overige soorten van de langdurige droogte waren, kon niet worden vastgesteld. Er waren zowel positieve als negatieve geluiden. Zo deden Grote Bonte Specht, Winterkoning, Tjiftjaf en Boomkruiper het opvallend goed, terwijl de resultaten voor Kievit, Holenduif, Bosrietzanger en Fitis slecht waren. In vergelijking met vorig jaar broedden Fuut, Sperwer en Grote Lijster opnieuw, maar bijna eens zoveel soorten verdwenen van de lijst, namelijk Scholekster, IJsvogel, Veldleeuwerik, Oeverzwaluw en Gekraagde Roodstaart.

2 RESULTATEN. 1. Aantal soorten Aantal broedparen Overzicht van de broedvogels. Tussen ( ) de aantallen, die in 2002 werden genoteerd : Dodaars : 5 (6) Holenduif : 4 (9) Bosrietzanger : 16 (32) Fuut : 9 (0) Houtduif : 9 (10) Kleine Karekiet : 49 (54) Knobbelzwaan : 8 (9) Koekoek : 1 (1) Grasmus : 5 (7) Canadese Gans : 3 (1) Grote Bonte Specht : 4 (2) Tuinfluiter : 9 (4) Bergeend : 10 (9) Graspieper : 1 (1) Zwartkop : 16 (17) Krakeend : 18 (13) Winterkoning : 29 (25) Tjiftjaf : 26 (18) Wilde Eend : 14 (14) Heggenmus : 11 (12) Fitis : 2 (4) Slobeend : 1 (2) Roodborst : 6 (6) Staartmees : 3 (2) Tafeleend : 50 (29) Nachtegaal : 2 (4) Pimpelmees : 11 (10) Kuifeend : 20 (27) Blauwborst : 11 (12) Koolmees : 14 (12) Bruine Kiekendief : 2 (4) Roodborsttapuit : 1 (1) Boomkruiper : 3 (1) Sperwer : 1 (0) Merel : 11 (11) Vlaamse Gaai : 2 (2) Fazant : 11 (11) Zanglijster : 2 (1) Ekster : 5 (7) Waterral : 3 (3) Grote Lijster : 1 (0) Zwarte Kraai : 8 (7) Waterhoen : 18 (15) Sprinkhaanzanger : 1 (1) Vink : 3 (3) Meerkoet : 40 (20) Rietzanger : 2 (3) Rietgors : 7 (4) Kievit : 1 (2) BESPREKING VAN ENKELE SOORTEN. Dodaars en Fuut. Door het uitzonderlijk grote voedselaanbod ( veel jonge vis ) werden van deze soorten praktisch alle jongen grootgebracht. Knobbelzwaan. In tegenstelling tot vorig jaar was er nu duidelijk voldoende voedsel op het ogenblik van het uitkomen van de jongen. Aantal pulli per nest : 7, 7, 7, 5, 5, 5, 5 en 5. Slechts 7 jongen stierven, waaronder een volledige toom van 5 pulli. Zij werden het slachtoffer van kinderverwaarlozing. De oudervogels hadden blijkbaar

3 niet het instinct om tijdens het pullistadium voldoende voedsel van de bodem van de plas naar boven te halen. Hierdoor kregen de pulli te weinig voedsel, groeiden daardoor niet en stierven één na één. Canadese Gans. Van deze uitheemse soort werden 3 nesten vastgesteld. Alle eieren werden geschud, zodat geen jongen uitkwamen. Bergeend. Het juiste aantal broedgevallen is steeds moeilijk vast te stellen, daar veel koppels na het uitkomen van de jongen onmiddellijk wegtrekken langs de Schelde. De overige eendensoorten. Omdat de predatiedruk van de Kleine Mantelmeeuwen dit jaar kleiner was, werden er heel wat jongen grootgebracht. Opmerkelijk was het recordaantal broedgevallen van de Tafeleend. Enkel de Slobeend deed het niet goed. Deze soort viel terug op het absolute dieptepunt. Mogelijk was er nog een tweede broedgeval, maar toen de toom ontdekt werd, waren de jongen reeds vliegvlug. Bastaardeend. Er werden 8 tomen geteld. Bruine Kiekendief. Een halvering van het broedbestand. We moeten er onmiddellijk aan toevoegen, dat de toestand van vorig jaar wel uitzonderlijk was. Toen was naast 1 koppel een mannetje aanwezig, dat 3 wijfjes onder zijn hoede nam. Dat resulteerde toen wel in een zeer mager broedsucces. Dit jaar waren 2 koppels aanwezig. Van die twee nesten vlogen meer jongen uit dan van de 4 nesten in Het aantal uitgevlogen jongen van het ene nest was door omstandigheden onduidelijk. Van 1 jong zijn we zeker, maar er waren aanwijzingen, dat er een tweede was. Van het tweede nest vlogen 2 jongen uit. Sperwer. Dit nest werd pas ontdekt nadat de jongen net waren uitgevlogen. We slaagden er dan ook niet in het aantal uitgevlogen jongen te bepalen. Het was van 1998 geleden dat deze soort nog op Blokkersdijk broedde. Waterral. Deze moeilijk te inventariseren soort is waarschijnlijk onderteld. Waterhoen. Een evenaring van het recordaantal uit Er werden ook veel jongen grootgebracht. Meerkoet. Na het magere broedseizoen van 2002 deed ook deze soort het opvallend goed. Kievit. Deze soort valt terug op het absolute dieptepunt. De grondbroeders hebben op de Oostvlakte fel te lijden onder de predatie van kraaiachtigen. Holenduif. Ook deze soort valt terug op het laagste peil van het eerste inventarisatiejaar (1978)! Grote Bonte Specht. Van deze soort werd het recordaantal nestholen gevonden. Het oude bomenbestand biedt deze soort mogelijk meer nestgelegenheid en voedsel. Winterkoning. Er werd een evenaring van het record uit 2001 genoteerd. Nachtegaal. Deze zangvirtuoos deed het opvallend minder goed. Een derde territorium werd blijkbaar vroegtijdig verlaten. Zanglijster. Het oogt niet spectaculair, maar toch is dit een evenaring van het hoogste aantal uit 1994 en 1995.

4 Grote Lijster. Dit territorium lag op de grens met het bos van het naburige 3 M. Mogelijk was er een tweede territorium in het Schutbos. Het was van 1999 geleden dat deze soort nog broedde. Sprinkhaanzanger. Deze soort zorgde voor nogal wat hoofdbrekens. Over één zeker broedgeval was geen discussie, maar er waren mogelijk nog 2 andere territoria. Uiteindelijk hebben we deze niet als broedgevallen weerhouden. Bosrietzanger. Deze soort valt op de helft van het aantal van vorig jaar (het tweede laagste aantal ooit!) terug. Opvallend was dat in een negental territoria, die uiteraard niet werden meegeteld, slechts gedurende één week werd gezongen. Tuinfluiter. Na het dipje van vorig jaar herstelde deze soort zich op het normale niveau. Tjiftjaf. Deze soort deed het opvallend goed, met een nieuw record als gevolg. Fitis. De opvallende achteruitgang van vorig jaar zette zich door. Op twee jaar valt deze soort terug op het laagste peil ooit uit 1979! Boomkruiper. Voor deze soort werd dan weer een nieuw record genoteerd. Rietgors. Na een gestadige achteruitgang sinds 1995 en het absolute dieptepunt van vorig jaar noteerden we dit jaar een iets positiever resultaat. Van een echt herstel van de broedpopulatie is echter nog geen sprake. MOGELIJKE BROEDVOGELS. Groene Specht. Reeds jaren is deze soort broedverdacht. Groene Spechten hebben echter een heel groot territorium. De soort broedt wel in de aangrenzende natuurgebieden, o.a. in het Sint-Annabos. BROEDVOGELS IN DE OMGEVING. Vooral de interessante soorten die niet in het reservaat broeden, worden hier vermeld. Blauwe Reiger. We telden 10 bezette nesten in de broedkolonie in Het Rot Canadese Gans. Een drietal koppels broedden waarschijnlijk op Bayer Rubber. Sperwer. Waarschijnlijk broedvogel in Sint-Annabos en in Het Rot. Buizerd. In het Sint-Annabos broedde minstens één koppel. Er vlogen echter geen jongen uit. Scholekster. Minstens 2 koppels broedden op het terrein van Bayer Rubber. Eén van deze broedparen had dit jaar wel een ongelukkige plaats uitgekozen om hun nest te bouwen. Het lag tussen de kiezelstenen van de spoorweg. Het koppel doet dit jaarlijks, maar dit jaar werden de dwarsliggers en de sporen vernieuwd. Op 22/4 dachten we dan ook dat het wijfje door de verstoring het nest verlaten had nadat de dwarsliggers en de sporen waren verwijderd. Het nest lag trouwens op circa 20 cm van een van de rails! Maar blijkbaar hadden de arbeiders het nest ontdekt en hadden zij dit intact gelaten. In ieder geval zat het wijfje tot onze grote verbazing op 26/4 en 3/5 opnieuw te broeden, terwijl een tiental meter verder een vijftal arbeiders met een autokraan!

5 volop aan de sporen werkten. Op 6/5 was het haar echter te veel geworden, want het nest was verlaten. Kluut. Twee broedende vogels werden op het terrein van Bayer Rubber waargenomen. Door de werken aan de pijplijn voor de nieuwe fakkel werden deze vogels verstoord. Kievit. 20 tot 23 koppels broedden op Bayer Rubber. Grutto. 11 broedkoppels op Bayer Rubber. Tureluur. 9 à 10 broedkoppels op Bayer Rubber. Veldleeuwerik. Een onbekend aantal broedde op Bayer Rubber. Oeverzwaluw. Op Bayer Rubber bevondt zich een kolonie. Het aantal nesten is onbekend. Paul Gerené en Willy Verschueren Met dank aan J. Van Impe voor het ter beschikking stellen van de gegevens van de waadvogels op het terrein van Bayer Rubber NV.