Kunststoffen bij brand
|
|
- Marina Wouters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 056 1 Kunststoffen bij brand Onder kunststoffen verstaan we in dit artikel synthetische polymeren (onder andere plastics). Deze stoffen komen herhaaldelijk in negatieve zin in de publiciteit bij branden. Daarbij is de gedachte dat deze stoffen makkelijk ontbranden, een grote bijdrage geven aan de branduitbreiding en grote hoeveelheden giftige verbrandingsprodukten produceren. Hoewel kunststoffen inderdaad een aantal specifieke problemen kunnen veroorzaken bij brand, is dit beeld in zijn algemeenheid onjuist. Synthetische polymeren Synthetische polymeren bestaan uit lange ketens van een of meer soorten kleine moleculen (de monomeren). De eigenschappen van de polymeren worden onder andere bepaald door de monomeren waaruit zij zijn opgebouwd, het aantal dwarsverbindingen tussen de ketens en door de toeslagstoffen. Enige toeslagstoffen zijn: weekmakers (vergroting van de flexibiliteit); vulstoffen (vergroting van de materiaalsterkte, betere bewerkbaarheid); stabilisatoren (tegengaan van vergeling en oxidatie); kleurstoffen; brandvertragers en rookonderdrukkers. De toeslagstoffen kunnen tientallen procenten van het totale gewicht uitmaken.
2 056 2 Kunststoffen bij brand Brandgedrag van kunststoffen Kunststoffen zijn organische stoffen die worden gerekend tot de brandbare vaste stoffen. Ze worden niet beschouwd als gevaarlijke stoffen, in tegenstelling tot de monomeren waaruit ze zijn opgebouwd. Deze monomeren zijn brandbare gassen (bijvoorbeeld etheen, propeen), gassen die brandbaar en giftig zijn (vinylchloride) of vloeistoffen die brandbaar en giftig zijn (acrylonitril). Op grond van hun gedrag bij matige verwarming worden de kunststoffen onderverdeeld in thermoplasten en thermoharders. Tabel 1. Enkele kenmerken van kunststoffen i.v.m. verbranding( * ) naam toepassing gedrag bij verbranding mogelijke giftige verbrandingsprodukten polystyreen isolatiemateriaal vrij hoge verbrandingssnelheid, oranje/ gele sterk roetende vlam, roetklonters zoetige hyacinthachtige geur koolmonoxide diverse koolwaterstoffen aldehyden polyetheen buizen, zakken vrij hoge verbrandingssnelheid, lichtblauwe vlam met gele top, ruikt als uitgeblazen kaars koolstofmonoxide diverse koolwaterstoffen aldehyden polyvinylchloride buizen, bedrading langzame verbrandingssnelheid, geelgroene vlam met spetters, witte of zwarte rook en een scherpe geur als polyetheen zoutzuur fosgeen, chloor polytetrafluoretheen teflon ontbrandt niet wasachtige geur waterstoffluoride carbonylfluoride polymethylmethacrylaat plexiglas vrij hoge verbrandingssnelheid, knetterende blauw-gele vlam, sinaasappelgeur als polyetheen nitrillen (o.a. blauwzuur) aminen stikstofoxiden ammoniak
3 056 3 naam toepassing gedrag bij verbranding mogelijke giftige verbrandingsprodukten polyurethaan isolatiemateriaal grote verbrandingssnelheid, vallende brandende druppels veel gele tot zwarte rook als polymethylmethacrylaat ( * ) De in deze tabel genoemde kenmerken zijn globaal en indicatief. Zij zijn afhankelijk van de precieze samenstelling van kunststof en van de verbrandingsomstandigheden. De thermoplasten worden bij verwarming eerst zacht en vervormbaar zonder dat chemische veranderingen plaatsvinden. Vanaf een bepaalde temperatuur, de verwekingstemperatuur beginnen ze te verweken. Als gevolg hiervan kunnen in de praktijk gevaarlijke situaties ontstaan door het bezwijken van kunststofconstructies bij relatief lage temperaturen of door het vrijkomen van elektrische bedrading. Verweken kunnen we zien als het begin van smelten. Sommige kunststoffen kunnen doordat ze bij brand smelten en uitvloeien bijdragen tot uitbreiding van een brand. Dit kan plaatsvinden in de vorm van vallende brandende druppels, bijvoorbeeld bij een stof als polystyreen (piepschuim). Bij de thermoharders bestaan vele dwarsverbindingen tussen de polymeerketens. Daardoor vervormen ze nauwelijks bij verwarming, maar ondergaan bij verdere verhitting evenals de thermoplasten chemische veranderingen door ontleding en verbranding. Afgezien van het verwekings- en smeltgedrag, zijn bij het beoordelen van het brandgedrag van kunststoffen de volgende vier factoren van belang: de ontvlambaarheid; de snelheid waarmee vlammen zich over een kunststofoppervlak uitbreiden; de bijdrage van de kunststoffen aan de totale hoeveelheid warmte die bij een brand vrijkomt; de hoeveelheid rook en de giftigheid van de rook en de gasvormige verbrandingsprodukten.
4 056 4 Kunststoffen bij brand Ontvlambaarheid en vlamuitbreidingssnelheid Ontvlambaarheid en vlamuitbreidingssnelheid spelen een belangrijke rol in het beginstadium van een brand. Zij bepalen of een materiaal al dan niet snel gaat meebranden en hoe snel de vlammen zich voortplanten. In diverse landen, waaronder Nederland, worden op deze punten eisen gesteld aan bekledingsmaterialen voor wanden, plafonds, vloerbedekkingsmaterialen en dergelijke. Veel kunststofmaterialen zijn onderworpen aan ontvlambaarheids- en vlamuitbreidingstesten. De uitkomsten van deze tests hangen naast de (chemische) aard van het materiaal af van onder andere de vorm (platen, schuim, dikte van het materiaal), de toegepaste lijm- of verflagen en eventueel aanwezige naadverbindingen. Uit de resultaten van dergelijke testen kan men concluderen dat er talloze toepassingen van kunststoffen zijn die wat betreft ontvlambaarheid en vlamuitbreidingssnelheid geen groter risico opleveren dan hout of andere natuurlijke materialen. Verbrandingswarmte Een heel andere situatie dan bij de toepassing als bouwmateriaal of in meubels en stoffering komen we tegen bij opslagplaatsen van kunststoffen. Door de grote hoeveelheden en door de relatief grote verbrandingswaarde van een aantal kunststoffen, kan op deze plaatsen veel warmte per eenheid van vloeroppervlak vrijkomen en kan de brandduur lang zijn. De verbrandingswaarde van stoffen als polyetheen, polypropeen en polystyreen ligt in de buurt van de 40 MJ/ kg, terwijl de meeste houtsoorten onder de 20 MJ/kg blijven. Andere kunststoffen (polyvinylchloride (PVC), polyformaldehyde) hebben met hout vergelijkbare of lagere verbrandingswaarden. Ook hier is van belang welke stoffen naast het polymeer zelf in de kunststof aanwezig zijn. In de brandpreventie moet met deze zaken terdege rekening worden gehouden, bijvoorbeeld bij het bepalen van de tijd gedurende welke een scheidingswand brandwerend moet zijn.
5 056 5 Rookproduktie Kwantitatief wordt de rookproduktie van materialen bepaald door onder standaardomstandigheden de hoeveelheid licht te meten die door een door het materiaal geproduceerde rookkolom wordt doorgelaten. De rookproduktie wordt uitgedrukt in een rookgetal, dat varieert van meer dan 200 (grote rookproduktie) voor polyurethaanschuim en bepaalde soorten PVC tot 1 voor fenolformaldehydeschuim. Voor diverse houtsoorten ligt het rookgetal tussen 5 en 60. De uitkomsten van dergelijke testen zijn wel van belang voor de praktijk, maar bedacht moet worden dat andere factoren, met name de ventilatiecondities (rookafvoer, zuurstoftoetreding) van zeer groot belang zijn. PVC bijvoorbeeld heeft bij smeulen een kleinere rookdichtheid dan hout, maar in het vlammenstadium juist een grotere. Vlamvertragers worden aan kunststoffen toegevoegd om hun bijdrage aan de brandvoortplanting te verminderen. Een neveneffect is echter vaak dat de rookproduktie dan toeneemt. Andere toevoegingen kunnen de rookproduktie dan weer verminderen. De hoeveelheid rook die (per tijdseenheid) bij een brand ontstaat is vooral van belang in verband met de vermindering van het zicht, waardoor het vluchten bemoeilijkt wordt. Rook bestaat uit vaste deeltjes, gecondenseerde damp en gemakshalve rekenen we er ook de gasvormige verbrandingsprodukten bij. Dit mengsel is altijd giftig of het nu een brand met voornamelijk hout of een brand van kunststoffen betreft. Giftige verbrandingsprodukten van hout zijn koolstofmonoxide, koolstofdioxide en een groot aantal andere verbindingen zoals organische zuren, aldehyden (waaronder het zeer irriterende acroleïne) en (poly)cyclische aromatische koolwaterstoffen. De giftigheid van deze verbrandingsprodukten veroorzaakt meer brandslachtoffers dan het vuur zelf. Vooral koolstofmonoxide speelt daarbij een belangrijke rol. Voor branden waarbij kunststoffen zijn betrokken is de situatie doorgaans niet veel anders. Een verschil is wel dat bij grote opslagen specifieke verbrandingsprodukten in flinke hoeveelheden kunnen vrijkomen. Hierbij kunnen we denken aan zoutzuur (en in mindere mate chloor en fosgeen) bij de verbranding van PVC,
6 056 6 Kunststoffen bij brand blauwzuur en stikstofoxiden bij verbranding van polyurethaan en bijvoorbeeld fluorwaterstof bij verbranding van teflon. De giftigheid van de rook blijft echter doorgaans voor een belangrijk deel bepaald door koolstofmonoxide en andere normale verbrandingsprodukten. Een ander probleem van rook is de corrosieve werking. Dit speelt onder andere een rol bij branden waarbij grote hoeveelheden PVC betrokken zijn (vorming van zoutzuur). Door toevoeging van kalk aan de PVC kan de vorming van zoutzuurdampen worden beperkt. Brandbestrijding Bij de brandbestrijding moet rekening gehouden worden met de tot dusver genoemde aspecten. Wat de kunststoffen zelf betreft behoeft de brandbestrijding, bij voldoende preventieve voorzieningen, niet veel moeilijker te zijn dan bij een brand waarbij dergelijke stoffen niet betrokken zijn. Bij kunststofbranden speelt nauwelijks de problematiek van waterverontreiniging door met het bluswater afgevoerde milieutoxische stoffen, zoals bij branden van opslagplaatsen van bestrijdingsmiddelen. Branden in fabrieken waar kunststoffen worden geproduceerd, kennen wel bijzondere problemen, zoals het uitlopen van smeltende brandende kunststoffen. Andere problemen worden veroorzaakt door de aanwezigheid van oplosmiddelen, monomeren en peroxiden (starters van het polymerisatieproces). Bij aanwezigheid van dergelijke stoffen bestaat het gevaar van extra snelle branduitbreiding of zelfs explosies van reservoirs. Literatuur Kunststoffen vandaag en morgen, uitgave van de Ned. Fed. voor Kunststoffen te Woerden en de Ned. Ver. van Rubber- en Kunststoffabrikanten te s-gravenhage Richard L. Tuve, Principles of Fire Protection Chemistry, National Fire Protection Association, Boston John W. Lyons, Fire, Scientific American Library... (verschijnt binnenkort bij de stichting Natuur & Techniek).
7 056 7 Drs. L. J. Bijl, Uit de brand... handboek brandonderzoek, Kon. Vermande BV. Lelystad Association of Plastics Manufacturers in Europe, PVC... The Facts, Tijdschrift: Fire and Materials, John Wiley & Sons, Chichester (UK), New York. Toronto. december 1987 Drs. W. J. Klijn Drs. P. P. H. Swinkels Ministerie van Binnenlandse Zaken Directie Brandweer Afdeling Bestrijdings- en Hulpverleningstechniek
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting door Dylan 551 woorden 30 december 2016 9 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Aardolie ( onzuivere stof ) - Organisch materiaal -
Nadere informatieWelke soorten kunststoffen zijn er? Eigenschappen van kunststoffen. Na deze clip kun je: Onderwerpen. Eigenschappen verbeteren.
Welke soorten kunststoffen zijn er? Na deze clip kun je: vertellen hoe je met andere stoffen de eigenschappen van kunststoffen kunt verbeteren de drie verschillende soorten kunststoffen noemen uitleggen
Nadere informatieonbrandbaar, hoogste Europese brandklasse beschermt constructies bij brand geen of nauwelijks rookontwikkeling geen smeltende druppels geen
ROCKWOOL STEENWOL brandveiligheid zonder kunstgrepen onbrandbaar, hoogste Europese brandklasse beschermt constructies bij brand geen of nauwelijks rookontwikkeling geen smeltende druppels geen vlamoverslag
Nadere informatieKunststoffen. Kunststoffen. Kunststoffen. Kunststoffen. Kunststoffen of polymeren. Geschiedenis
aardolie 100% Diesel & stookolie 70% Benzine 20% andere 10% Motorbenzines 13% grondstoffen voor chemie 7% Verven, aceton,... 3% KUNSTSTOFFEN 4% 1 2 Geschiedenis of polymeren 1859 Patent cellulose gebruikt
Nadere informatieEen mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken
Hoofdstuk 5 In vuur en vlam 5.1 Brand! Voorwaarden voor verbranding Ontbrandingstemperatuur De temperatuur waarbij een stof gaat branden De ontbrandingstemperatuur is ook een stofeigenschap. Er zijn drie
Nadere informatieBrandvertragers. door mw. drs. S. van Gool Stichting Natuur en Milieu Utrecht
091 1 Brandvertragers door mw. drs. S. van Gool Stichting Natuur en Milieu Utrecht 1. Inleiding 091 3 2. Werking van brandvertragende stoffen 091 3 3. Toepassing 091 4 4. Chemische indeling 091 5 5. Voorkomen
Nadere informatieKunststoffen. Kunststoffen. Kunststoffen. Kunststoffen. Kunststoffen of polymeren. Geschiedenis
aardolie 100% Diesel & stookolie 70% Benzine 20% andere 10% Motorbenzines 13% grondstoffen voor chemie 7% Verven, aceton,... 3% KUNSTSTOFFEN 4% 1 2 Geschiedenis of polymeren 1859 Patent cellulose gebruikt
Nadere informatieHet schilderen van kunststoffen
en behandeling van kunststoffen 1. Verfsystemen voor kunststoffen 2. Hard polyvinylchloride (PVC) 3. Zacht (week gemaakt) polyvinylchloride (PVC) 4. Polyetheen (PE) 5. Polypropeen (PP) 6. Polystyreenschuim
Nadere informatieVooronderzoek. Melvin ter Wal, Carlo Hooijen & Tom Gentenaar Keuzeproject O&O
Vooronderzoek Melvin ter Wal, Carlo Hooijen & Tom Gentenaar Keuzeproject O&O Polyethyleentereftalaat (PET) Polyethyleentereftalaat is een thermoplastische 1 polyester. Het bestaat uit ketens van ethyleentereftalaat.
Nadere informatieAardolie is een zwart, stroperig mengsel van heel veel stoffen, wat door middel van een bepaalde scheidingsmethode in zeven fracties gescheiden wordt.
Meerkeuzevragen Naast koolstofdioxide en waterdamp komen bij verbranding van steenkool nog flinke hoeveelheden schadelijke stoffen vrij. Dit komt doordat steenkool ook zwavel- en stikstofatomen bevat,
Nadere informatieDomein C: Koolstofchemie. Subdomein: Toepassingen van synthetische polymeren
Domein C: Koolstofchemie Subdomein: Toepassingen van synthetische polymeren 28 verband leggen tussen de structuur van synthetische polymeren en de eigenschappen en toepassingen: (supersterke) vezel; kabel;
Nadere informatie6,7. 1 schuin de grond in boeren. 2 veel dieper boren (een paar duizend meter).
Antwoorden door een scholier 1087 woorden 9 juni 2007 6,7 10 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Antwoorden deel 2AB vmbo-kgt (tekstboek en werkboek) Hoofdstuk 11 - Koolstofchemie 11.1 1 Aardolie ontstaat
Nadere informatieT2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen
T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen 2008 Voorbeeld toets dinsdag 29 februari 60 minuten NASK 2, 2(3) VMBO-TGK, DEEL B. H5: VERBRANDEN EN ONTLEDEN 3(4) VMBO-TGK,
Nadere informatieDe meest milieuvriendelijke PVC Vloer
De meest milieuvriendelijke PVC Vloer THERDEX PVC VLOEREN het milieu is topprioriteit Bioweekmakers en Ftlaten zijn twee totaal verschillende zaken. Je kunt ftlaatvrij zijn, zonder bioweekmakers te gebruiken.
Nadere informatie-5- Noem de blusmethoden voor een klasse A-brand. -5- Omschrijf de brandklassen. -5- Noem de blusmethoden voor een klasse B-brand.
-5- Met welk bord wordt een explosiegevaarlijke gebied aangegeven? -5- Noem de blusmethoden voor een klasse A-brand. -5- Noem de blusmethoden voor een klasse B-brand. -5- Noem de blusmethoden voor een
Nadere informatieSamenvatting scheikunde Hoofdstuk 4 + 5
Samenvatting scheikunde Hoofdstuk 4 + 5 hoofdstuk 4 Paragraaf 4.1 Aardgas uit de gaskraan is een mengsel van methaangas (80%), het brandbare bestanddeel en stikstofgas. Deze stoffen zijn beide geurloos
Nadere informatie7.0 BRANDVEILIGHEID BRANDVEILIGHEID VAN FLEXIBELE SLANGEN INLEIDING
BRANDVEILIGHEID VAN FLEXIBELE SLANGEN. 7.1. INLEIDING Waarom is de brandveiligheid van een slang zo belangrijk? Een luchtkanaalsysteem wordt gebruikt voor de verspreiding van lucht door een gebouw. Dit
Nadere informatie2 maximumscore 2. 1p Tijdens het proces moet verhit/ verwarmd worden. 1p Verhitten/ verwarmen kost veel energie.
pgave 1 kunststofrecycling 1 maximumscore 2 Het mengsel van LDPE en HDPE moet worden toegevoegd aan een vloeistof die een dichtheid heeft tussen 0,88. 10 3 kg m -3 en 0,96. 10 3 kg m -3. LDPE gaat dan
Nadere informatie4 Verbranding. Bij gele vlammen ontstaat roet (4.1)
4 Verbranding Verbrandingsverschijnselen (4.1) Bij een verbranding treden altijd een of meer van de volgende verschijnselen op: rookontwikkeling, roetontwikkeling, warmteontwikkeling, vlammen, vonken.
Nadere informatieKunststof. 2e college kunststof Utrecht HKU
Kunststof Kunststof 2e college kunststof Utrecht HKU Materialen Vandaag: Bioplast, thermoplast, thermoharder, elastomeer Amorf / kristallijn Diverse kunststoffen, eigenschappen en toepassingen Bioplasten,
Nadere informatieOefentoets polymeren havo en vwo
Oefentoets polymeren havo en vwo Opgave 1 Kunststofrecycling Sinds een aantal jaar wordt in Nederland kunststof op verschillende manieren apart ingezameld. In het scheikundige tijdschrift chemische feitelijkheden
Nadere informatieKunststof. 1e college Utrecht februari 2011 HKU
Kunststof 1e college Utrecht februari 2011 HKU Materialen Vandaag: Planning Tentamen/hertentamen Theorieles Kunststof Opdracht Planning : Materialen 31 jan: kunststof 7 feb: kunststof 14 feb: Hertentamen
Nadere informatieNaam. OPDRACHT 1 Project 1: GSM. Kunststoffen. 1. Wat zijn kunststoffen? Chemische verbindingen die niet op een natuurlijke manier worden gemaakt.
Naam PDRACHT 1 Kunststoffen 1. Wat zijn kunststoffen? Chemische verbindingen die niet op een natuurlijke manier worden gemaakt. 2. Wat is bakeliet en wie is de uitvinder? Kunststof (PhenolFormaldehyde),
Nadere informatieSCHRIFTELIJKE INSTRUCTIES VOLGENS HET ADN. Maatregelen in het geval van een ongeval of noodgeval
SCHRIFTELIJKE INSTRUCTIES VOLGENS HET ADN Maatregelen in het geval van een ongeval of noodgeval In het geval van een ongeval of noodgeval dat tijdens het vervoer kan voorkomen of optreden, moeten de leden
Nadere informatie1. Uit welke grondstoffen worden kunststoffen gemaakt? 2. In welke drie groepen kunnen synthetische stoffen worden ingedeeld?
Kunststoffen 1.9 Vragen en opgaven 1. Uit welke grondstoffen worden kunststoffen gemaakt? aardolie: aardgas; of steenkool. 2. In welke drie groepen kunnen synthetische stoffen worden ingedeeld? thermoplasten,
Nadere informatieEindexamen scheikunde havo 2001-II
Eindexamen scheikunde havo 00-II 4 Antwoordmodel Energievoorziening in de ruimte et (uiteenvallen van de Pu-38 atomen) levert energie dus het is een exotherm proces. er komt energie vrij aantal protonen:
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties Samenvatting door F. 1622 woorden 22 mei 2015 6,1 40 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Gloeien, smelten en verdampen Als je
Nadere informatie1. Indentificatie van de stof of het mengsel en van de vennootschap/onderneming. De Trompet 1918 1967 DB HEEMSKERK Tel 0251233025
Veiligheidsinformatie 1. Indentificatie van de stof of het mengsel en van de vennootschap/onderneming Handelsnaam: Chemische beschrijving Product type en gebruik Producent Distributeur POSTSAVER Polyethyleen
Nadere informatiebrandbare stof zuurstof ontstekingsbron
DE VUURDRIEHOEK Bijna iedereen onderschat de verwoestende kracht van vuur. Een brand moet je in eerste instantie proberen te voorkomen. Als je weet hoe een brand kan ontstaan, ben je al een hele stap verder.
Nadere informatieWat is een explosie? Een explosie is een zeer snel verlopende brand met een vrijkomende (verwoestende) drukgolf.
Toolbox: Brand en Explosie Het doel van een toolboxmeeting is om de aandacht en motivatie voor veiligheid en gezondheid binnen het bedrijf te verbeteren. Wat is brand? Brand is een chemische reactie van
Nadere informatieKunststof Kunststof HKU. Materialen. Materialen e college kunststof Utrecht. Bioplasten, Thermoplast, thermoharder en elastomeren.
Kunststof Kunststof 2e college kunststof Utrecht HKU Vandaag: Bioplasten, Thermoplast, thermoharder en elastomeren. Bioplast, thermoplast, thermoharder, elastomeer Amorf / kristallijn Diverse kunststoffen,
Nadere informatieH7 werken met stoffen
H7 werken met stoffen Stofeigenschappen Faseovergangen Veilig werken met stoffen Chemische reacties Stoffen Zuivere stoffen mengsels legeringen één soort moleculen opgebouwd uit een aantal verschillende
Nadere informatieVeel gebruikte technische kunststoffen met specificaties, voor en nadelen
Veel gebruikte technische kunststoffen met specificaties, voor en nadelen PVC U PVC U heeft een grote sterkte, stijfheid en hardheid. Het kan goed gelijmd en gelakt worden. PVC U brandt zeer moeilijk,
Nadere informatieEindexamen scheikunde havo 2004-I
4 Beoordelingsmodel Rookmelder 1 aantal protonen: 93 aantal neutronen: 144 naam van element X: neptunium aantal protonen: 93 1 aantal neutronen: 241 verminderen met het genoemde aantal protonen en verminderen
Nadere informatieDoe-het-zelven en brandveiligheid
6 brandveiligheids INFO Meer informatie of andere folders uit deze serie? Doe-het-zelven en brandveiligheid Ga naar de brandweerkazerne bij u in de buurt of kijk op www.brandweer.nl Voor veel mensen is
Nadere informatie6.9. Boekverslag door G woorden 13 december keer beoordeeld. Scheikunde
Boekverslag door G. 1415 woorden 13 december 2016 6.9 13 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde H2: Chemische Reacties 1. Ontledings- en scheidingsreacties (begrippen komen op het einde) Wat zijn de
Nadere informatie> < Gevaarlijke stoffen. Wat zijn gevaarlijke stoffen?
Wat zijn gevaarlijke stoffen? Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die een gevaar vormen voor de gezondheid, de veiligheid of het milieu. De wet milieugevaarlijke stoffen (WMS) verdeelt de gevaarlijke stoffen
Nadere informatieHOOFDSTUK 4. ETIKETTERING
4.1 GEVAARLIJKE STOFFEN HOOFDSTUK 4. ETIKETTERING Tijdens de scheikundelessen zullen jullie zelf vaak met stoffen werken die gevaarlijk kunnen zijn. Om goed en veilig met deze stoffen (chemicaliën) om
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door Immanuel 2683 woorden 19 december 2017 4,9 10 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova 1 Ontledings- en synthesereacties Een ontledingsreactie is
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting door K. 1077 woorden 22 maart 2016 6,1 9 keer beoordeeld Vak Scheikunde Impact 3 vwo Scheikunde hoofdstuk 1 + 2 Paragraaf 1: Stoffen bijv. Glas en hout,
Nadere informatieWijkoverleg Rischot 10 februari 2011 Brandpreventie
Wijkoverleg Rischot 10 februari 2011 Brandpreventie Enkele cijfers Woonkamer 27% Keukens 24% Garage/atelier 13% Zolders 9% Stookplaatsen 7% Slaapkamers 6% Oorzaken van brand in de woning Brandstichting
Nadere informatieBrand en explosiegevaar
Brand en explosiegevaar Door brand en explosie tijdens werkzaamheden vallen er jaarlijks tientallen doden en gewonden. Dus moet je brand en explosies zien te voorkomen. Mede doordat deze zeer onvoorspelbaar
Nadere informatieGSM HOUDER VLAANDEREN KUNSTSTOFLAND
GSM HOUDER VLAANDEREN KUNSTSTOFLAND Hoe blauwer ingekleurd hoe hoger de aanwezigheid van kunststofverwerkende bedrijven Vlaanderen is een echt kunststofland. Zoals je in onderstaande grafieken kan zien
Nadere informatie(Veront)reiniging kleding brandweer in relatie tot gezondheid. 17 april 2013 Ten Cate
(Veront)reiniging kleding brandweer in relatie tot gezondheid 17 april 2013 Ten Cate Reska Kalter Arbo Unie Vestiging Hengelo 06 5250 1499 Fred van de Kolck Arbo Unie Arbo Unie Vestiging Nijmegen 06 5250
Nadere informatieSECTOR BRANDWEER / VEILIGHEID
SECTOR BRANDWEER / VEILIGHEID Toelichting bij het aanvraagformulier gebruiksvergunning voor bouwwerken. De aanvraag en de daarbij horende bescheiden moeten in het Nederlands zijn gesteld. 1. Naam van de
Nadere informatieSAMENVATTING Hoofdstuk 1
Polyvinylchloride (PVC) is één van de meest toegepaste polymeren. Dit is te danken aan de vrij lage productiekosten en de grote veelzijdigheid. PVC kan toegepast worden in een heel breed scala aan producten,
Nadere informatie31.12.2008 NL Publicatieblad van de Europese Unie L 353/141
31.12.2008 NL Publicatieblad van de Europese Unie L 353/141 BIJLAGE II SPECIALE VOORSCHRIFTEN VOOR DE ETIKETTERING EN VERPAKKING VAN BEPAALDE STOFFEN EN MENGSELS De bijlage bestaat uit vijf delen. deel
Nadere informatieBrandbare Meubel-dag. Wat vindt het Bouwbesluit van meubilair en wat vinden wij er eigenlijk van. Even voorstellen. 22 maart 2018
Brandbare Meubel-dag Wat vindt het Bouwbesluit van meubilair en wat vinden wij er eigenlijk van 22 februari 2018 Even voorstellen - Peutz?? - niet alleen adviesbureau maar ook laboratoria: - brandveiligheid,
Nadere informatieGevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt.
Gevaarlijke stoffen Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt. Giftig Een stof is giftig als deze
Nadere informatieHet smelten van tin is géén reactie.
3 Reacties Reacties herkennen (3.1 en 3.2 ) Een chemische reactie is een gebeurtenis waarbij stoffen verdwijnen en nieuwe stoffen ontstaan. Bij een reactie verdwijnen de beginstoffen. Er ontstaan nieuwe
Nadere informatieAdres van de leverancier Koopvaardijlaan Gent België Telefoonnummer in geval van nood: Antigif Centrum
1. Identificatie Naam van het chemische product: Mengmeststoffen Synoniemen: NPK 12 + 10 + 18 CA Naam van de leverancier Triferto Belgium Adres van de leverancier Koopvaardijlaan 180-182 9000 Gent België
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1. Par1 Nieuwe stoffen, nieuwe materialen
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door C. 1158 woorden 24 juni 2016 8,1 45 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Scheikunde H1 Par1 Nieuwe stoffen, nieuwe materialen Oude materialen
Nadere informatie5, waar gaat dit hoofdstuk over? 1.2 stoffen bij elkaar: wat kan er gebeuren? Samenvatting door een scholier 1438 woorden 31 maart 2010
Samenvatting door een scholier 1438 woorden 31 maart 2010 5,6 15 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde Hoofdstuk 1 stoffen bij elkaar 1.1 waar gaat dit hoofdstuk over? Als je 2 stoffen bij elkaar doet
Nadere informatieHoofdstuk 5: Ontleding en synthese in de industrie
Samenvatting Chemie Overal 3 vwo Hoofdstuk 5: Ontleding en synthese in de industrie 5.1 Grondstoffen Grondstof Een grondstof is een belangrijke beginstof voor een productieproces in de industrie. Aardolie
Nadere informatieHANDBOEK VEILIGHEIDSMIDDELEN 23-09-2011. Branden worden volgens NEN-EN 2 in de volgende klassen onderverdeeld:
Hoofdstuk 9 - Kleine blusmiddelen Inleiding Ieder bedrijf moet beschikken over middelen waarmee het zelf bij een beginnende brand de brandbestrijding ter hand kan nemen. Deze middelen worden kleine blusmiddelen
Nadere informatie4VMBO H2 warmte samenvatting.notebook September 02, Warmte. Hoofdstuk 2. samenvatting. Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte
Warmte Hoofdstuk 2 samenvatting Warmte is Energie Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte Brandstoffen verbranden: Brandstof Zuurstof voldoende hoge temperatuur (ontbrandingstemperatuur) Iedere brandstof
Nadere informatieDe meeste verbrandingsproducten zie en ruik je niet. Maar je kunt ze wel aantonen met een zogeheten reagens.
Meerkeuzevragen Naast koolstofdioxide en waterdamp komen bij verbranding van steenkool nog flinke hoeveelheden schadelijke stoffen vrij. Dit komt doordat steenkool ook zwavel- en stikstofatomen bevat,
Nadere informatieExamen scheikunde HAVO tijdvak uitwerkingen
Examen scheikunde HAV tijdvak 2 2018 uitwerkingen Bodem bedekken 1p 1 fotosynthese/koolzuurassimilatie 2 25,0 kg 3 Aantal m 3 polymelkzuur in 1,00 m 3 bolletjes = 3 3 1,24 10 kg/m 2,016 10 2 m 3 4 Volume
Nadere informatieToolbox-meeting Gevaarlijke dampen, gassen en stoffen
Toolbox-meeting Gevaarlijke dampen, gassen en stoffen Inleiding Met dampen van brandbare vloeistoffen, gassen en stoffen moet je behoorlijk uitkijken. Er dreigen namelijk vier gevaren, zijnde: Het gevaar
Nadere informatieHET SCHILDEREN VAN KUNSTSTOFFEN
Infoblad 1007 HET SCHILDEREN VAN KUNSTSTOFFEN Herkenning en behandeling van kunststoffen 1. Verfsystemen voor kunststoffen 2. Hard polyvinylchloride (PVC) 3. Zacht (week gemaakt) polyvinylchloride (PVC)
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4
Samenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4 Samenvatting door Jel 1075 woorden 17 maart 2018 8 3 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school.
Nadere informatieHerhaling koolstoffen
Herhaling koolstoffen Hoofdstuk 17 Welkom Zwakke punten Herhaling H15 Extra opgaven H17 Periode 1 V6 Koolstofchemie III. 15.2 ReacGetypen SubsGtuGereacGe C 6 H 14 + Br 2 (aq) à C 6 H 13 Br + H + + Br -
Nadere informatieSamenvatting NaSk Hoofdstuk 4
Samenvatting NaSk Hoofdstuk 4 Samenvatting door L. 1264 woorden 2 juli 2014 3,9 15 keer beoordeeld Vak NaSk 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school. Om iets te verwarmen heb je
Nadere informatie1." "ontstaan! 2. "soorten! 3. "eigenschappen! 4. "verwerkingen! 5. "toepassinge! 6. "gieten!
kunststof! 1. ontstaan! 2. soorten! 3. eigenschappen! 4. verwerkingen! 5. toepassinge! 6. gieten! ontstaan bakeliet! bakeliet (merknaam fenolhars) wordt beschouwd als de eerste kunststof. Bakeliet dankt
Nadere informatieEXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN Dit examen bestaat uit twintig vragen
MVO- C l EXMEN MDDELBR LGEMEEN VOORTGEZET ONDERWJS N 1984 MVO-C Vrijdag 4 mei, 9.00-11.00 uur SCHEKUNDE- meerkeuzevragen Dit examen bestaat uit twintig vragen Bij het examen scheikunde wordt de volgende
Nadere informatieBIS Pacifyre MK II Brandmanchet
BIS Pacifyre MK II Brandmanchet walraven.com BIS Pacifyre MK II Moeiteloos zelf te installeren volgens de norm Simpel en innovatief Jury Nederlandse Bouwprijs Breed toepasbaar De BIS Pacifyre MK II is
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 580 woorden 27 januari 2014 5,5 3 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Rep Hfst. 2 Water is bijzonder, dat komt door
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Conform de Europese wetgeving (EC) No 1907/2006 (Reach)
Pagina: 1 1. Identificatie Naam van het chemische product: NPK 12+10+18S Synoniemen: NPK Meststoffen 12-10-18 Ca Naam van de leverancier: Pokon Naturado B.V. Adres van de leverancier: Dynamostraat 22-24
Nadere informatieKunststof isolatiematerialen veilig toepassen. Peter van de Leur DGMR Bouw b.v.
Kunststof isolatiematerialen veilig toepassen Peter van de Leur DGMR Bouw b.v. Inhoud Rol van kunststoffen in brand Rol gebouwisolatie bij branden met doden / grote materiële schade Bepalende factoren
Nadere informatiescheikunde pilot vwo 2015-I
Thermoplastisch zetmeel 16 maximumscore 2 Een juiste berekening kan als volgt zijn weergegeven:, 10 5 = 2, 10 (monomeereenheden) 162,1 berekening van de molaire massa van een eenheid C 6 H 10 O 5 (bijvoorbeeld
Nadere informatieOefen-SE SE4 Havo 5. Micro-organismen
Oefen-SE SE4 Havo 5 Bij alle berekeningen moeten de antwoorden in wetenschappelijke notatie, in het juiste aantal significante cijfers en indien nodig met de juiste eenheid weergegeven worden. Micro-organismen
Nadere informatieMaken van siliconen uit zand
Maken van siliconen uit zand Onderzoeksvraag Kunnen we siliconen maken uit zand? Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment exotherme reactie redoxreacties Materiaal + stoffen - oogbescherming
Nadere informatieInfill in kunstgras voetbalvelden
Infill in kunstgras voetbalvelden Een kunstgras voetbalveld bestaat uit een onderbouw constructie (ca. 40 cm zandopbouw veelal voorzien van drainage), een sporttechnische laag (ca. 10 cm met veelal lava
Nadere informatiePracticum les 1: kunststof en rubber voorwerpen onderzoeken
Practicum les 1: kunststof en rubber voorwerpen onderzoeken Docenteninstructie In deze proef onderzoeken leerlingen hoe zij kunnen vaststellen of een voorwerp een elastomeer, een thermoplast of een thermoharder
Nadere informatieSamenvatting scheikunde hoofdstuk 1 stoffen 1 tm 7 (hele hoofdstuk) + aantekeningen h3a 1.1 zwart goud (herhaling) Fossiele
Samenvatting scheikunde hoofdstuk 1 stoffen 1 tm 7 (hele hoofdstuk) + aantekeningen h3a 1.1 zwart goud (herhaling) Fossiele Aardgas, aardolie en steenkool heten ook wel fossiele brandstoffen brandstoffen
Nadere informatiescheikunde vwo 2015-I
Thermoplastisch zetmeel 1 maximumscore 2 Een juiste berekening kan als volgt zijn weergegeven:, 10 162,1 = 2, 10 (monomeereenheden) berekening van de molaire massa van een eenheid C 6 (bijvoorbeeld via
Nadere informatieVorming van niet-metaaloxiden
Vorming van niet-metaaloxiden Leerlingenproef 4: verbranden van koolstof ORIËNTEREN Welke organische stofklasse ontstaat er bij het verbranden van koolstof? Hypothese: Er ontstaat een niet-metaaloxide,
Nadere informatieEuroklassen en testmethoden voor brandreactie van bouwmaterialen
Euroklassen en testmethoden voor brandreactie van bouwmaterialen Ing. Marco de Kok Kingspan Insulation B.V. Het brandgedrag heeft geen directe relatie met de brandwerendheid van een constructie. Met
Nadere informatieDEEL 1: GEVARENAANDUIDINGEN ; H-zinnen
DEEL 1: GEVARENAANDUIDINGEN ; H-zinnen Materiële gevaren Klasse 2.1 Ontplofbare stoffen, instabiele ontplofbare stoffen H200 Instabiele ontplofbare stof. Subklasse 1.1 H201 Ontplofbare stof; gevaar voor
Nadere informatie- Samenvatting voor niet-chemici -
- Samenvatting voor niet-chemici - Inleiding In het leven van de moderne mens zijn producten uit de chemische industrie overal aanwezig. We gebruiken plastics en andere kunststoffen als verpakkingsmateriaal
Nadere informatieDe ontbrandingstemperatuur is de laagste temperatuur waarbij een stof gaat branden
Samenvatting door een scholier 1322 woorden 21 januari 2004 5,7 92 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Banas NASK HOOFDSTUK 7 TOETSWEEK Begrippen 7.1A Stoffen verbranden Bij verbranding kun je waarnemen:
Nadere informatieWater is een heel bekend begrip. De bekende molecuul formule voor water is uiteraard H2O, de stof heeft
Werkstuk door een scholier 996 woorden 14 mei 2003 5 152 keer beoordeeld Vak Scheikunde Inhoudsopgave Wat is waterstof? Wat is water? Wat is filtreren? Wat is destilleren? Drie fasen van water. Wat is
Nadere informatieChemisch recyclen kunststof verpakkingen. Karen van de Stadt & Kees Kerstens
Chemisch recyclen kunststof verpakkingen Karen van de Stadt & Kees Kerstens Wat doen we vandaag Stand van zaken Chemisch recyclen voor kunststof verpakkingen Huidig systeem recyclen voor kunststof verpakkingen
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde H1
Samenvatting Scheikunde H1 Samenvatting door Esmee 1918 woorden 25 oktober 2015 6,4 18 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Chemie Overal 3 havo Hoofdstuk 1 Stoffen 1. Zwart
Nadere informatieVanaf december 2008 is de EU-GHS verordening in werking getreden.
1. Gevaarsymbolen Vanaf december 008 is de EU-GHS verordening in werking getreden. GHS (Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals) is een wereldwijd uniform systeem voor de
Nadere informatieWeten en kennen Definitie van brand: Een voorbeeld
Weten en kennen Begrip hebben van het verbrandingsproces en de daarmee samenhangende verschijnselen De algemene ontwikkeling van een compartimentsbrand kunnen beschrijven, inclusief: o Stadia van een brand
Nadere informatieIdentificatie gevaarlijke stoffen
Identificatie gevaarlijke stoffen 2 Gas 3 Brandbare vloeistof 4 Brandbare vaste stof 5 Oxiderende werkende stof of Organische peroxide 6 Giftige stof 7 Radioactieve stof 8 Bijtende stof 9 Diverse gevaarlijke
Nadere informatieISOPA PRODUCTBEHEERPROGRAMMA S. Walk the Talk DIVERSE CHEMICALIËN. Het lezen van het (e)sds van uw leverancier is een MUST, omdat dit informatie bevat
ISOPA PRODUCTBEHEERPROGRAMMA S Walk the Talk DIVERSE CHEMICALIËN Het lezen van het (e)sds van uw leverancier is een MUST, omdat dit informatie bevat over het veilig omgaan met chemicaliën. In geval van
Nadere informatieverstikkings-verschijnselenverschijnselen
ONDERZOEK VAN BRANDOORZAKEN DEEL 2 Cursus Onderluitenant Ing. Luc Defever 1. Doel van een brandonderzoek 2. Structuur van het deskundig onderzoek, beschikbare technieken 3. Onderzoek van de brandplaats
Nadere informatieSCHRIFTELIJKE RICHTLIJNEN VOLGENS HET ADR. Te nemen maatregelen in geval van een ongeval of een noodsituatie
SCHRIFTELIJKE RICHTLIJNEN VOLGENS HET ADR Te nemen maatregelen in geval van een ongeval of een noodsituatie Bij een ongeval of een noodsituatie die tijdens het vervoer kan optreden moeten de bemanningsleden
Nadere informatieNatuurscheikunde H1 Par1 nieuwe stoffen nieuwe materialen
Samenvatting door een scholier 1368 woorden 3 november 2004 6 217 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Natuurscheikunde H1 Par1 nieuwe stoffen nieuwe materialen Natuurlijke materialen: Hout (bak)steen
Nadere informatie2e druk, 6e oplage, februari Instituut Fysieke Veiligheid ISBN
Bevelvoerder OGS Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij
Nadere informatieSamenvatting NaSk Hoofdstuk 5
Samenvatting NaSk Hoofdstuk 5 Samenvatting door F. 874 woorden 3 maart 2015 7,6 37 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Natuur/scheikunde overal Samenvatting NaSk, hoofdstuk 5 Omgekeerd ontwerpen = hierbij
Nadere informatie- WAT IS BRAND? - BRANDKLASSEN - HOE EEN BRAND BESTRIJDEN? - KLEINE BLUSMIDDELEN - WAT TE DOEN BIJ BRAND - VOORKOMEN VAN BRAND
- WAT IS BRAND? - BRANDKLASSEN - HOE EEN BRAND BESTRIJDEN? - KLEINE BLUSMIDDELEN - WAT TE DOEN BIJ BRAND - VOORKOMEN VAN BRAND Brand of verbranding is een oxydatieverschijnsel waarbij een brandbaar product
Nadere informatieEindexamen vwo scheikunde I
Waterstof uit afvalwater 1 maximumscore 4 C 6 H 1 O 6 + 4 H O 4 H + CH COO + HCO + 4 H + molverhouding CH COO : HCO = 1 : 1 en C balans juist 1 coëfficiënt voor H + gelijk aan de som van de coëfficiënten
Nadere informatieAutogeen snijden. Het proces en de gassen
Laskennis opgefrist (nr. 36) Autogeen snijden. Het proces en de gassen Het autogeensnijden is in de metaalindustrie nog altijd het meest toegepaste thermische snijproces. Deze populariteit ontleent het
Nadere informatiebenzo(a)pyreen of Naam, formule, eigenschappen
006 1 Benzo(a)pyreen Benzo(a)pyreen (BaP) is in het nieuws geweest door de werkelijke of vermeende besmetting van voedingsmiddelen zoals groenten en koffie. Het is een van de ongeveer honderd bekende polycyclische
Nadere informatieISOPA PRODUCTBEHEERPROGRAMMA S. Walk the Talk DIVERSE CHEMICALIËN. Het lezen van het (e)sds van uw leverancier is een MUST, omdat dit informatie bevat
ISOPA PRODUCTBEHEERPROGRAMMA S Walk the Talk DIVERSE CHEMICALIËN Het lezen van het (e)sds van uw leverancier is een MUST, omdat dit informatie bevat over het veilig omgaan met chemicaliën. In geval van
Nadere informatieWelkom. Dé toeleverancier voor veilig werken. Ademhalingsbescherming
23-3-2017 Welkom Dé toeleverancier voor veilig werken Ademhalingsbescherming 1 Veiligheidsblad Topsin Veiligheidsblad Apron XL 2 Veiligheidsblad Proseed Gevaarsymbolen Schadelijk Corrosief Ontvlambaar
Nadere informatieWelkom. Dé toeleverancier voor veilig werken
Welkom Dé toeleverancier voor veilig werken Ademhalingsbescherming Veiligheidsblad Topsin Veiligheidsblad Apron XL Veiligheidsblad Proseed Gevaarsymbolen Schadelijk Corrosief Ontvlambaar Milieugevaarlijk
Nadere informatie