Ken je dit spel?... Ieder moment je weet niet wanneer kan één van die stokken je weet niet welke vallen.

Transcriptie

1 BARTIMEÜS Zondag 28 oktober 2018; Oosterkerk, Sneek. Lezing: Marcus 10: Ds. Fedde Welbedacht. In deze dienst, mede voorbereid door de ZWO commissie, werd aandacht gevraagd voor het werk van de Stichting Trijntje Beimers in Tanzania. Daardoor, en door de medewerking van het Ursula Koor uit Workum en omstreken o.l.v. Doede Terluin, die voor het meerendeel Afrikaanse liederen zongen, was het een dienst met een Afrikaans randje. Overdenking 1 Ken je dit spel?... Ieder moment je weet niet wanneer kan één van die stokken je weet niet welke vallen. En als dat gebeurt, ja dan moet je er bij zijn, dan moet je m vangen! Want iedere stok valt maar één keer. Iedere stok is een kans die je niet voorbij kan laten gaan Je moet dus honderd procent gefocust zijn dat zie je ook wel aan die man op de foto: die staat helemaal op scherp, iedere vezel in z n lijf gespannen om, als het moment daar is, zo snel mogelijk toe te kunnen slaan. En zijn ogen, die houden alles nauwlettend in de gaten: die scannen de stokken één voor één van rechts naar links en van links naar rechts, om bij de minste of geringste beweging meteen te kunnen reageren Bartimeüs kan dat niet. Bartimeüs is blind. En toch dat vind ik het mooie in dit verhaal hoe blind hij ook is, toch ziet hij iets wat alle ziende mensen om hem heen niet zien: Hij ziet namelijk iets in Jezus. Hij ziet, hij voelt, hij merkt, hij weet op de een of andere manier dat hier de kans van zijn leven voorbijkomt, dat hier voor hem de stok valt. Én hij weet: het is nu of nooit! nu moet ik reageren! Nu moet ik de stok pakken! Hij begint te roepen: Zoon van David trouwens, hij is de eerste in het hele evangelie van Marcus die Jezus zo noemt, de eerste die in hem de langverwachte Messias herkent, wat dat betreft is hij beslist helderziend Zoon van David, roept hij, Jezus, heb medelijden met mij Kijk maar hier zit hij te roepen langs de kant van de weg

2 Maar de mensen snauwen hem toe: Mond houden jij! Wat denk je wel, Jezus op zo n opdringerige manier lastigvallen om geld. Maar Bartimeüs laat zich niet het zwijgen opleggen. Hij is wat je noemt een bijtertje. Hij geeft niet op, integendeel, hij roept nog harder, hij schreeuwt de longen uit zijn lijf. Zoon van David, heb medelijden met mij! Kijk, hij loopt er helemaal rood van aan Prachtige illustraties trouwens! Ze staan in de Kijkbijbel en zijn gemaakt door Kees de Kort. En deze hier vind ik vooral zo mooi omdat hij me heel sterk doet denken aan deze: Het beroemde schilderij de schreeuw van Edvard Munch Zet ze maar eens naast elkaar: Dan zie je de ellende, de uitzichtloosheids, de wanhoop, en ook het dringende appèl dat er uit spreekt: Heb alsjeblieft medelijden met mij, ontferm je over mij Die schreeuw uit de diepte is de grondtoon van ieder Kyrië gebed. Maar daarna volgt in de liturgie van de kerk ook altijd het Gloria: een uitbundig lied waarmee we aangeven dat nood en leed niet het enige en niet het laatste is, maar dat God zij dank God er ook nog is! We zingen nu, samen met het koor, zo n Gloria. Het staat in het liedboek als lied 872: Masithi Amen. En dat betekent: Zing Amen. Wij prijzen God Overdenking 2 Iemand schreef: zou het soms zo zijn dat eenmaal in ieders leven een ogenblik komt waarop de Messias voorbijgaat, een moment waarop alles anders worden kan. Dan is het de vraag voor ons hele leven hoe we op dat moment reageren. Of we ons dat tussen de vingers door zullen laten glippen of dat we actief inspelen op de kans die zich dan vóórdoet Er zijn van die bijzondere momenten waarop een wissel kan worden omgezet en als je die kans laat lopen, dan kan het heel lang duren voor je er weer één krijgt. Een kans op geluk, op zinvol leven, dichtbij jezelf, niet meer weggeschoven naar de rand. Van die momenten dat God dichtbij is Ben je erop gespitst? Heb je er oor voor, heb je er oog voor? Wil je je uit de vaste baan van de dingen laten trekken, anders doen dan door

3 iedereen van jou verwacht wordt, tegen de stroom in? Waag je de sprong naar een ander, nieuw leven dat je wenkt?... Bartimeüs hoeft er geen moment over na te denken. Als de mensen die hem eerst nog tot zwijgen wilden brengen nu tegen hem zeggen: Sta op, want Jezus roept je!, dan weet hij niet hoe snel hij op moet staan, en waagt hij de sprong en vangt hij de stok die valt. Trouwens, als je dat in de bijbel leest hè, dat iemand opstaat of geroepen wordt om op te staan, dan wil dat natuurlijk niet alleen maar zeggen dat hij vanuit een zittende of een liggende houding overeind komt. Nee, opstaan staat voor veel meer! Opstaan is altijd opstaan úit iets. Úit een situatie waarin je vast zat, gevangen zat, klem zat, niet jezelf kon zijn. Opstaan is: dát oude leven van onvrijheid noem het: slavernij of verslaafdheid loslaten en achter je laten, en dan met een schone lei, helemaal opnieuw beginnen; als het ware opnieuw geboren worden in een ander leven. En daarom vind ik het zo mooi, ontroerend mooi zelfs, dat er staat dat Bartimeüs, terwijl hij opspringt om naar Jezus te gaan, zijn mantel afgooit. Dat lijkt een onbelangrijk detail waar je zomaar overheen leest. Maar ik denk, dat het integendeel juist wel eens hèt centrale punt kan zijn waar het in dit verhaal om draait. Nu hij Jezus gevonden heeft of Jezus hem gooit Bartimeüs zijn oude leven, en hoe er tegen hem aangekeken werd en de rol die hij door anderen kreeg toebedeeld, en dat hij er als bedelaar nooit echt bij hoorde daar langs de kant van de weg, dat alles gooit Bartimeüs nu als een te veel en te lang gedragen mantel van zich af. En dan is hij vrij. Vrij om met Jezus en achter Jezus aan een nieuw begin te maken. Ik heb het internet in verschillende talen zelfs afgezocht om een plaatje te vinden van dat belangrijke moment. Maar blijkbaar is het voor veel mensen toch niet meer dan een onbelangrijk detail dat de moeite van het vermelden, laat staan van het afbeelden, nauwelijks waard is, want ik heb bijna niks kunnen vinden. Behalve dan dit: Het is een wat eenvoudige, kinderlijke tekening, maar je herkent duidelijk Jezus in het midden, en rechts op de voorgrond Bartimeüs die opstaat en daarbij kijk maar achter hem, helemaal rechts onderin zijn bedelaarsmantel, en daarmee zijn leven tot dan toe, loslaat en achter zich laat Doet denken aan een rups die al die tijd in z n cocon opgesloten heeft gezeten, en nu vrij breekt en een prachtige vlinder wordt

4 Dat is wat een ontmoeting met de Levende teweeg kan brengen. Het wordt mooi gezegd, vind ik altijd, in het lied dat we nu willen gaan zingen (Lied 833): Wek in mij wie ik zal zijn Het is maar een heel kort liedje, dus laten we het drie keer zingen Overdenking 3 Wat wil je dat ik voor je doe?, vraagt Jezus aan Bartimeüs Wat is dat nou voor vraag!? Dat is vragen naar de bekende weg. Die vraag is toch volstrekt overbodig? Ja, dat lijkt zo. Maar...als het nu eens voor het eerst is dat dat aan die blinde Bartimeüs wordt gevraagd: Wat wil jij, wat wil je zelf? Het gaat niet om wat de anderen allemaal voor jou willen, maar wat is jouw eigen diepste verlangen? Wat wil je echt en waarop wil je dan ook aanspreekbaar zijn?... Wat wil je dat ik voor je doe? Als je het zo bekijkt is het heel mooi dat Jezus die vraag stelt. Want hoe vaak vullen we het van tevoren al niet in voor een ander? Dat hebben we in het verleden ook vaak in de zending en het ontwikkelingswerk gedaan. Dan kwam het alleen maar van één kant, namelijk de onze, en werd er maar met één blik gekeken, namelijk de westerse, en dachten wij wel te weten wat goed voor de ander was Wat doet Jezus het hier dan anders! Wat heeft hij een bijzonder, en ook pastoraal, oog voor deze man. Wat steekt hij dan in de diepte af. En wat zal Bartimeüs, stel ik me voor, zich dan ook eindelijk echt gezien en gekend weten. Hij is nu eens niet het onderwerp van paternalistische weldoenerij of van liefdadigheid waar hij altijd maar braaf dankjewel voor moet zeggen, maar hij wordt nu echt gezien en gekend als wie hij is: een mens met wensen en verlangens, met hoop en verwachting door alle teleurstelling van het leven heen Wat wil je dat ik voor je doe? Eindelijk is er iemand die echt naar hem luistert. Die hem het gevoel geeft dat hij er voluit mag zijn. En dan roept hij het uit. Wat diep in hem leeft, nooit uitgedoofd, dat verlangen: Rabboeni, maak dat ik kan zien! Rabboeni dat is een nog net iets eerbiediger aanspreektitel dan rabbi. Nog op één andere plaats kom je die aanspreektitel in de bijbel tegen. In dat heel tedere, mooie verhaal over Maria Magdalena in de hof van Jozef van Arimathea. Als ze aanvankelijk door de tranen heen niet ziet (ook daar gaat het om zien of niet zien) dat het Jezus is die op haar pad komt. Maar als hij haar aanspreekt, Maria, dan breekt het inzicht door en zegt ze, net als Bartimeüs: Rabboeni!... Prachtig hoe die twee verhalen, toch zo heel anders, in dat ene woord op elkaar rijmen. Maar wat wil je, beide gaan ze over opstanding en leven. Over doorzicht en uitzicht En Jezus zegt tegen Bartimeüs: Ga maar heen. Je dankt je redding aan je geloof. Het ligt blijkbaar niet alleen aan Jezus. Nee, blijkbaar triggert hij krachten die diep in een mens schuil kunnen gaan. Krachten van hoop en verwachting, van vertrouwen, van fiducie: Het kan!

5 En als die kracht zich meldt, zoals in het roepen van die blinde bedelaar, dan kan er wat gebeuren. En meteen kan hij zien. Geen woord lezen we over hoe die genezing plaats vindt, zoals wel in andere gevallen. Maar wat zegt ons dat nu? Dat alles mogelijk is voor wie gelooft? Als je geloof maar groot genoeg is... Nee, dat geloof ik niet. Dan gaan we van dit verhaal een systeem maken. Een wet, die een juk kan worden als er al te overspannen verwachtingen worden opgeroepen en mensen uiteindelijk teleurgesteld achterblijven. Zo letterlijk wil ik dit verhaal niet verstaan, maar wat me er vooral in raakt, is dat blijkt wat er kan gebeuren als mensen leven vanuit hun diepste verlangen, en als ze in hun eigen kracht, hun eigen waarde worden aangesproken. Waar dat in de hulpverlening, en ook in de ontwikkelingssamenwerking, gebeurt, waar die vraag Wat wil je dat ik voor je doe meekomt, daar kunnen wonderen gebeuren, daar is meer, veel meer, mogelijk is dan lang werd gedacht... En dan de afloop... Ga heen, zegt Jezus tegen Bartimeüs. Maar ook nu is en blijft hij een eigenzinnig mens. Hij gaat helemaal niet heen. Integendeel. Hij volgt Jezus, op zijn weg. Hij gaat met hem mee Waarnaar toe? Naar Jeruzalem. Hij stapt geen sprookjesachtige wereld binnen. Nee hij gaat met Jezus mee de diepte in, achter hem aan op zijn weg naar het kruis. Heeft Bartimeüs het geluk gevonden? Nou dat is dus maar zeer de vraag. Maar daar is het ook niet om begonnen. Hier gaat het er om dat hij die langs de kant van de weg zat, zèlf óp weg kan gaan, de weg met Jezus. De weg die, hoe donker hij ook lijkt, paradoxaal genoeg, uiteindelijk toch de weg is naar het licht Ik zocht naar een laatste plaatje om mee af te sluiten. En toen vond ik deze. En die vind ik eigenlijk wel heel erg goed: Hier zie je Bartimeüs als hij net is opgestaan en naar Jezus rent. Hij heeft de kans van zijn leven de stok die viel gepakt en nu is hij als een kind zo blij en loopt hij te dansen van vreugde terwijl hij met een grote zwierige zwaai z n mantel, z n hele leven tot dan toe, van zich af slingert om het voorgoed achter zich te laten en een nieuw begin te maken