Eenvoudig Beter Oog op de Omgevingswet Nieuwsmail nr. 26, augustus 2014

Transcriptie

1 Oog op de Omgevingswet Eenvoudig Beter Oog op de Omgevingswet Nieuwsmail nr. 26, augustus 2014 Nieuwsmail interdepartementaal Programma Eenvoudig Beter. Voor professionals bij de overheid, maatschappelijke organisaties of in het bedrijfsleven. Over ontwikkeling Omgevingswet, Crisis- en herstelwet en vernieuwing omgevingsrecht. Inhoud Inhoud Vervolgtraject wetsvoorstel Omgevingswet Regionale informatiebijeenkomsten Eenvoudig Beter in september, oktober en november Geef die pen door! Column Ab van Luin Stedelijke herverkaveling Collegereeks over de Omgevingswet Agenda Interessante publicaties Vervolgtraject wetsvoorstel Omgevingswet Het wetsvoorstel Omgevingswet ligt sinds 17 juni bij de Tweede Kamer. Hoe ziet het vervolgtraject er uit? Met het indienen van het wetsvoorstel van de Omgevingswet is een basis gelegd voor een eenvoudiger en beter wettelijk stelsel dat duurzame initiatieven mogelijk maakt en zorgt voor het in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving. Op basis

2 van het wetsvoorstel wordt op dit moment de uitvoerings- en invoeringsregelgeving opgesteld, een gezamenlijk implementatieprogramma voorbereid en gewerkt aan digitalisering van het omgevingstelsel. Bij het ontwerp van het stelsel van de uitvoeringsregelgeving staat de gebruiker centraal. Het nieuwe stelsel moet er voor zorgen dat de inzichtelijkheid en het gebruiksgemak veel groter worden. Bepalingen uit bestaande wetten en circa 60 sectoraal georiënteerde algemene maatregelen van bestuur (amvb s) worden geharmoniseerd, geordend en waar nodig opnieuw ontworpen in een systeem dat voor de gebruiker inzichtelijk is. Met de wetten en amvb s die later in het stelsel worden opgenomen gaat het uiteindelijk om een totaal van circa 120 amvb s. Bij het ontwerp van het stelsel van de uitvoeringsregelgeving is gekozen voor een doelgroepbenadering. Dat wil zeggen dat de regels die voor burgers en bedrijven gelden, zoveel mogelijk bij elkaar worden gebracht. Dat geldt ook voor de regels die tot bestuursorganen zijn gericht. Concreet betekent dit dat een burger of een bedrijf niet, zoals nu het geval is, in veel sectorale amvb s moet zoeken welke inhoudelijke vereisten op zijn of haar initiatief van toepassing zijn. Deze regels zullen overzichtelijk bij elkaar staan in slechts enkele amvb s. Het stelsel van de uitvoeringsregelgeving zal vooralsnog bestaan uit vier amvb s: het Omgevingsbesluit, het Besluit kwaliteit leefomgeving en twee amvb s Activiteiten in de leefomgeving. Het Omgevingsbesluit zal de algemene en procedurele bepalingen bevatten ter uitwerking van de instrumenten

3 van de Omgevingswet. Deze bepalingen zijn van belang voor zowel burgers, bedrijven als de overheid. Belangrijke zaken die in dit besluit worden geregeld zijn de aanwijzing van vergunningplichtige activiteiten, de toedeling van het bevoegd gezag, de milieueffectrapportage, de grondexploitatie en bepalingen rond toezicht en handhaving. Het Besluit kwaliteit leefomgeving geeft inhoudelijke normen voor de leefomgeving die zich richten tot bestuursorganen. Concreet gaat het om de vaststelling van omgevingswaarden en het stellen van instructieregels die de doorwerking van omgevingswaarden en andere doelen naar besluitvorming van bestuursorganen regelen. Dit besluit zal ook de toetsingskaders voor vergunningen en bepalingen over monitoring en informatie bevatten. De uitvoeringsregelgeving voor activiteiten in de leefomgeving omvat regels die zich rechtstreeks richten tot burgers, bedrijven en overheden bij hun feitelijk handelen. Het gaat om een groot aantal regels die nu voor het grootste deel zijn opgenomen in het Activiteitenbesluit milieubeheer en het Bouwbesluit Vanwege de herkenbaarheid zal deze groep regels vooralsnog uit twee amvb s bestaan die aansluiten bij verschillende fasen van ontwikkeling. De ene amvb zal gericht zijn op bouwen. De andere amvb is gericht op water en milieu. Deze aanpak biedt de mogelijkheid om samenhang aan te brengen in de manier waarop regels nu zijn vormgegeven. Een voorbeeld is de wijze waarop maatwerkvoorschriften kunnen worden toegepast. Dit verschilt momenteel in het Bouwbesluit en in het Activiteitenbesluit. Een eenduidige vormgeving verduidelijkt en vergemakkelijkt het gebruik. Ook zal worden bezien of er meer ruimte voor maatwerk nodig is

4 om tot een gezonde en veilige leefomgeving te komen. En dan moet er natuurlijk nog invoeringsregelgeving komen, zodat de bestaande regelgeving goed wordt aangepast aan het nieuwe stelsel. Het gaat om een invoeringswet (de Invoeringswet Omgevingswet), een invoeringsbesluit en een invoeringsregeling. Het streven is de vier amvb s en het wetsvoorstel Invoeringswet Omgevingswet gelijktijdig in procedure te brengen bij de Raad van State. De invoeringswet zal na advisering van de Raad van State worden behandeld in de Tweede Kamer. Het proces wordt daarmee zo vormgegeven dat er in de verschillende stadia van de voorbereidingsprocedure inzicht is in de stelselherziening als geheel. De invoeringsregelgeving zal tegelijkertijd met de Omgevingswet en de vier amvb s in werking treden. Het kabinet streeft er naar de concepten van de uitvoeringsbesluiten in 2015 gereed te hebben voor de formele toetsen en de consultatiefase. Belanghebbenden worden, net als bij het wetsvoorstel, nauw betrokken bij het opstellen van de uitvoeringsregelgeving. Dit met het oog op de kwaliteit van de regelgeving, dat zich ook vertaalt in draagvlak in de samenleving. Daarnaast zijn er wettelijke waarborgen die een zorgvuldige totstandkoming van en een brede betrokkenheid bij de amvb s garanderen. Dit zijn onder andere de internetpublicatie en een inspraakmogelijkheid voor iedereen, de advisering van de Raad van State en voorhang van concept-regelgeving bij de Staten- Generaal. Naast de formele consultatie wordt uitgebreid overleg gevoerd met de bestuurlijke koepels, het bedrijfsleven en

5 natuur-, milieu- en andere organisaties. Ook de vijf adviescommissies die voor de stelselherziening zijn ingesteld, hebben een belangrijke rol bij de totstandkoming van de uitvoeringsregelgeving. De brede groep overige belanghebbenden wordt onder andere via het overlegorgaan infrastructuur en milieu om inbreng gevraagd. Net als bij het wetsvoorstel wordt gebruik gemaakt van zogenoemde botsproeven om conceptversies van de regelgeving te toetsen aan de praktijk. In de botsproeven worden simulaties met deelnemers vanuit decentrale overheden en de adviespraktijk uitgevoerd, waarin steeds verschillende doelen, instrumenten en actoren uit de uitvoeringsregelgeving centraal staan. Conclusies en aanbevelingen die hieruit voortkomen worden betrokken bij de verdere ontwikkeling van de regelgeving. De Tweede Kamer bepaalt zelf wanneer ze het wetsvoorstel Omgevingswet gaat behandelen. Als eerste stap in de parlementaire behandeling organiseert de Tweede Kamer in september ronde tafel(s). De Kamer wil hiermee inzicht krijgen in de inhoud en het draagvlak voor het wetsvoorstel. Op 3 september is er een zogenoemde technische briefing van de Tweede Kamer. De Eerste Kamer heeft een technische briefing op 7 oktober gepland. Terug naar boven

6 Regionale informatiebijeenkomsten Eenvoudig Beter in september, oktober en november Komend najaar organiseert het interdepartementale programma Eenvoudig Beter samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen een aantal regionale informatiebijeenkomsten over de Omgevingswet. De informatiebijeenkomsten worden georganiseerd voor medewerkers van gemeenten, provincies en waterschappen, medewerkers van RUD's, medewerkers van GGD's en medewerkers van veiligheidsregio's. Centraal staan het wetsvoorstel Omgevingswet zoals dat op 17 juni jl. naar de Tweede Kamer is gestuurd en de daaraan gekoppelde uitvoeringsregelgeving. Tijdens het plenaire deel van deze bijeenkomsten zult u worden geïnformeerd over de inhoud van het wetsvoorstel, de instrumenten van de Omgevingswet en de stand van zaken rond de implementatie. Ook is er gelegenheid tot een gedachtewisseling met vertegenwoordigers van de koepels VNG, IPO en UvW die direct betrokken zijn geweest bij de ontwikkeling van het wetsvoorstel Omgevingswet. In de sessies daarna wordt dieper ingegaan op verschillende aspecten van de uitvoeringsregelgeving. Uiteraard is er ook ruimte voor discussie. Uw inbreng tijdens de bijeenkomsten zal worden meegenomen bij het verder ontwikkelen van de amvb s. Tijdens het middaggedeelte van de informatiebijeenkomsten bestaat de gelegenheid mee te gaan met een excursie naar een Nu al Eenvoudig Beterproject.

7 De informatiebijeenkomsten zijn op 22 september (Noord-Brabant (oost) en Limburg), 29 september (Noord-Brabant (west) en Zeeland), 9 oktober (Groningen, Friesland en Drenthe), 16 oktober (Gelderland en Overijssel), 23 oktober (Utrecht en Flevoland) en 3 november (Noord-Holland en Zuid- Holland). Kijk voor meer informatie en aanmelden op de website Terug naar boven Geef die pen door! Column Ab van Luin In 2014 maken we ruimte in onze nieuwsmail voor lezers om hun mening te geven over de stelselherziening omgevingsrecht. We doen dit onder de noemer Geef die pen door!. Peter Prins van Prins Projectmanagement gaf in de vorige nieuwsmail de pen door aan Ab van Luin, bestuurder directeur Coöperatie NederLandBovenWater. If you can't stand the heat, get out of the kitchen Wordt er in de breedte voldoende geïnvesteerd in de kwaliteit van de chef-koks voor de leefomgeving van Nederland, vraag Peter Prins zich af in de laatste column? En voor hem zijn de chef-koks al die project- en programmamanagers die met vele coproducenten dagelijks economisch vitale en aantrekkelijke

8 leefomgevingen als gerechten opdienen. De complexiteit van de speelvelden neemt toe, zowel procesmatig als inhoudelijk. Procesmatig, omdat steeds meer actoren het spelveld opeisen dan wel participatief worden gedwongen. En inhoudelijk, omdat netwerken en ketens de organiserende principes zijn en geen enkele opgave meer eendimensionaal kan worden gelegitimeerd. Of het nu gaat om infrastructuur, wonen, landbouw, natuur, bedrijvigheid of wat dat ook. Een complexe werkelijkheid vereist interne eenvoud om enig resultaat te kunnen boeken, leert ons de praktijk van decennia gebiedsontwikkeling. De opstellers van de Omgevingswet lijken de noodzaak van interne eenvoud omarmd te hebben. Eenvoudig Beter heet de programmadirectie die zich met het wetsvoorstel bezighoudt. Eenvoudig door minder versnippering en meer inzichtelijkheid. Beter door meer richting te geven aan volhoudbare ontwikkeling vanuit vertrouwen. De memorie van toelichting omvat maar liefs 629 pagina's om dat uit de doeken te doen. Deze omvang ziet er beangstigend en contrair uit als je leidende principe eenvoudig beter is. De vraag die onmiddellijk boven komt is of het leidende principe nu werkelijk voortkomt uit de leerervaringen bij het ministerie dat externe complexiteit om interne eenvoud vraagt of dat de drijvende kracht toch weer een traditionele overheidsreflex is. Complexiteit reduceren en weer grip te krijgen door alles onder één vlag te brengen onder het uitroepen van de mantra: en nu zal alles eenvoudiger en beter worden. Een diep verlangen dat, weten we maar al te goed, veelvuldig heeft geleid tot het tegenovergestelde van interne eenvoud. Laten we er maar vanuit gaan dat met een kookboek van

9 629 pagina's - en dat kookboek is niet voor niets zo omvangrijk - het allemaal niet vanzelf eenvoudig èn beter gaat. Overigens, een kookboek gaat over het wat en het hoe. De allereerste vraag die gesteld moet worden is evenwel: waarom? Waarom een Omgevingswet? Ik zou zeggen: waardenketens maken. De toekomst is aan het steeds opnieuw waarden toevoegen aan plekken en gebieden, zodat ze zich blijvend duurzaam kunnen doorontwikkelen. En duurzaam is heel precies: toevoegen van èn verdienend vermogen, èn ruimtelijke gebiedskwaliteit, èn sociaal-cultureel welzijn. De drie P s van profit, planet en people. Eenvoudig èn beter is een middel, geen doel. En dan nu terug naar de vraag van Peter Prins in het licht van waardenketens maken en interne eenvoud. It takes two to tango: van buitenaf en van binnenuit. De Omgevingswet zou het middel behoren te zijn waarmee de chef-koks van Peter Prins steeds doeltreffender, bekwamer, eenvoudiger en beter hun gevarieerde waardenketensgerechten kunnen uitserveren. Dat is de opdracht aan de makers van de wet. Een goede keuken met goed gereedschap. En de chef-koks zullen bovenal zelf moeten investeren in hun eigen bekwaamheid. Dat gaat niet vanzelf en ook niet door cursussen te volgen met een kookboek van 629 pagina's in de hand. Hoe dan wel? Door zelf de eigen werkpraktijk als leerpraktijk in te richten. Een werkpraktijk als 'plek der moeite', waar regelmatig stil wordt gestaan bij ontstane patronen, beoordeeld wordt of ze behulpzaam zijn of niet, waar nieuwe praktijken worden ontworpen en beproefd, waar opnieuw stil wordt gestaan, enzovoort.

10 Het klinkt logisch, juist met een nieuwe wet. Helaas is de interesse in het ontwikkelen van het duurzaam lerend vermogen van mensen, organisaties en netwerken niet zo groot, blijkt uit onderzoek in tachtig gebiedsontwikkelingspraktijken. Doorgaans blijkt praten over gerechten dominanter dan zelf de hitte van de keuken opzoeken en al werkende weg meesterschap ontwikkelen. Zullen we dat eens gaan veranderen? En wie niets in de keuken aan waarde kan bijdragen, graag wegwezen. Een kwestie van eenvoud. Ab van Luin bestuurder directeur Coöperatie NederLandBovenWater Terug naar boven Stedelijke herverkaveling Minister Schultz van Haegen van IenM nam in juli het rapport het rapport 'Grenzen Verschuiven' van Duco Stadig, voorzitter van de Commissie Stedelijke Herverkaveling, in ontvangst. Het rapport is uitgevoerd in opdracht van het ministerie en geeft een uitwerking van de mogelijkheid van een wettelijke regeling voor stedelijke herverkaveling. Stedelijke herverkaveling is een instrument dat bedoeld is om het voor eigenaren makkelijker te maken om grond te ruilen. Wanneer eigendomsverhoudingen een gewenste ontwikkeling belemmeren, kan stedelijke herverkaveling mogelijk een oplossing bieden. Bijvoorbeeld bij de herstructurering van verouderde bedrijventerreinen, kantoorparken of winkelgebieden, maar ook bij de herstructurering van stedelijk gebied. Tot voor kort gebruikten gemeenten het instrument van de

11 onteigening om patstellingen op te lossen. Maar als betrokken eigenaren het vrijwillig met elkaar kunnen oplossen, heeft dat de voorkeur. De commissie Stedelijke Herverkaveling adviseert dat kan worden overgegaan tot gedwongen grondruil, wanneer herverkaveling op basis van vrijwilligheid niet lukt. Opgelegde herverkaveling is aan de orde als een voldoende grote meerderheid van de eigenaren er om vraagt, maar ook als de gemeente zelf het initiatief neemt en de meerderheid van de eigenaren meekrijgt. Minister Schultz van Haegen gaat het rapport van de commissie bestuderen en zal het gebruiken om uiteindelijk te komen tot een welafgewogen oordeel over een wettelijke regeling voor stedelijke herverkaveling. Tijdens het overleg van de minister van Infrastructuur en Milieu met de voorzitters van de 5 adviescommissies voor de Omgevingswet in juni 2013 is geconstateerd dat het wenselijk is dat in de Omgevingswet het onderwerp stedelijke herverkaveling zal worden geregeld. Toen is afgesproken dat de Adviescommissie Wonen en Cultuur in nauwe samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten een subcommissie Stedelijke Herverkaveling in het leven zou roepen die tot taak kreeg om een uitgewerkt voorstel te doen. Terug naar boven

12 Collegereeks over de Omgevingswet De Omgevingswet kent veel aspecten die het verdienen extra te worden belicht. Inmiddels is er een aantal korte 7-minutencolleges te zien op onze website, waarin experts vanuit hun eigen achtergrond verschillende facetten van de Omgevingswet belichten. Zo beschrijft voormalig minister van VROM Hans Alders de integrale aanpak, voormalig minister milieu Ed Nijpels welke consequenties de stelselherziening heeft voor duurzaamheid, staatsraad van de Raad van State Niels Koeman spreekt over de kansen van flexibele regels voor krimpgebieden, landsadvocaat Liesbeth Schippers heeft het over vertrouwen als vertrekpunt van het wetsvoorstel Omgevingswet en Natasha Groot en Michiel Koetsier, projectmanagers bij de provincie Gelderland, vertellen over hoe zij omgaan met het nieuwe instrument de omgevingsvisie die Rijk en provincie straks verplicht moeten maken. Terug naar boven Interessante publicaties Op onze website zijn alle rapporten en artikelen te vinden onder publicaties. Naar de Laan van de Leefomgeving Om alle mogelijkheden van de Omgevingswet te kunnen benutten, moet er een verbeterslag komen in de digitale ondersteuning van de wet. Er zijn nu nog veel voorzieningen en gegevensbestanden zonder duidelijke samenhang. De digitale informatievoorziening over de fysieke leefomgeving is niet goed toegerust op het

13 verlenen van vergunningen en andere besluiten met rechtsgevolgen. Dat leidt tot hoge onderzoekslasten en tijdrovende procedures en het is niet goed voor de rechtsgelijkheid en rechtszekerheid. De afgelopen periode is een eerste rapportage van een definitiestudie afgerond naar hoe de gegevensvoorziening kan worden verbeterd en op welke manier er meer samenhang in kan worden gebracht. Dat kan alleen als er een samenhangend digitaal stelsel voor de fysieke leefomgeving wordt geïntroduceerd, aangeduid met de metafoor de Laan van de Leefomgeving. Een stelsel waarin gegevens met een gegarandeerde kwaliteit en betrouwbaarheid worden ontsloten voor gebruikers. Doel van de studie is om informatie te leveren voor een afgewogen bestuurlijke keuze over het realiseren van de Laan, het daarbij behorende financieringsmodel, de fasering, de wettelijke verankering en de organisatie van het proces. Het rapport Naar de Laan van de Leefomgeving, uitwerking digitale stelsel Omgevingswet opgesteld door het programmateam gegevensontsluiting activiteiten in de leefomgeving (afgekort GOAL) met uitgebreide bijlagen is hier te vinden. Artikel Balanceren tussen markt en milieu, naar een codex voor de fysieke leefomgeving, door prof. dr. F.P.C.L. Tonnaer. Gepubliceerd in Nederlands Juristenblad 27, juli De uitvoering van de wet wordt een oefening in balanceren tussen markt en milieu. De zorg voor de fysieke leefomgeving eist naast effectieve instrumenten een duidelijk normatief wettelijk kader. De Raad van State was kritisch over het gebrek aan inhoud van dat kader. Zijn advies heeft er in elk geval toe bijgedragen dat het

14 wetsvoorstel meer substantie heeft gekregen dan de eerdere voorstellen die in het informele circuit de ronde deden. Maar is het ook genoeg om voldoende recht te doen aan de zorg voor de fysieke leefomgeving? Lees het hele artikel op de website. Terug naar boven Colofon Uitgave communicatie programmadirectie Eenvoudig Beter. Frequentie varieert. Redactie: Paula de Jonge en Daniella Altman telefoon: Wil je deze nieuwsbrief niet meer ontvangen? Meld je dan hier af. Dit bericht kan informatie bevatten die niet voor jou is bestemd. Indien je niet de geadresseerde bent of dit bericht abusievelijk aan je is toegezonden, word je verzocht dat aan de afzender te melden en het bericht te verwijderen. De Staat aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die verband houdt met risico's verbonden aan het elektronisch verzenden van berichten. This message may contain information that is not intended for you. If you are not the addressee or if this message was sent to you by mistake, you are requested to inform the sender and delete the message. The State accepts no liability for damage of any kind resulting from the risks inherent in the electronic transmission of messages.