Briefingsdocument voor de rondleiders

Transcriptie

1 Briefingsdocument voor de rondleiders Langer zelfstandig thuis wonen dankzij bewezen technische zorgoplossingen!

2 Technologie Thuis Nu! Briefingsdocument voor de rondleiders Technologie Thuis Nu!... 1 Briefingsdocument voor de rondleiders Inhoud en leeswijzer Achtergrondinformatie Het project Technologie Thuis Nu! (TTN) Relevantie en aandachtspunten per doelgroep De rondleiding De straat Woning vitale 55+er en mensen met een visuele handicap Woning voor mensen met een mobiliteitsbeperking en COPD Vijfde profiel: mensen met dementie Bestaande bouw renoveren: vergelijking tussen oud en nieuw Rolstoel hindernisbaan Afsluiting Oktober 2012 Rondleiding alle woningen TTN 1

3 1. Inhoud en leeswijzer Achtergrondinformatie Bevat informatie over: o het project o de problematiek van de vergrijzing o de doelgroepen Ter ondersteuning is een PowerPointpresentatie beschikbaar De rondleiding en de looproute Ontvangstlokaal / vergaderruimte De straat De woning voor de vitale 55+er en/of mensen met een visuele handicap De woning voor mensen met COPD en/of een mobiliteitsbeperking De woning voor mensen met dementie De te renoveren woning en de gerenoveerde woning De hindernisbaan voor een rolstoel Afsluiting Doelstellingen rondleidingen (afhankelijk van doelgroep) Bezoekers informeren, evenwel vanuit de uitvoerende kant (de techniek) als de beleidskant en de toepasbaarheid van de technische oplossingen, met als centrale boodschap: de installatiebranche kan het maatschappelijke probleem van de vergrijzing helpen oplossen. Bezoekers bewustmaken van: o het programma van eisen per profiel en het Bouwbesluit als referentiekader; o het spanningsveld tussen zorg en techniek; o de noodzaak van vraaggestuurd denken en handelen bij het maken van keuzes. Met andere woorden: alvorens een advies te geven is het van belang om goed naar het profiel en de persoon te kijken met wie men in gesprek gaat. Zorg ervoor dat alle informatie bekend is zodat men op keuzes en prioriteiten kan wijzen. Opdrachtgevers bewustmaken van het feit dat het technisch zo gek niet kan worden bedacht of de installateur kan het maken. Installateurs bewustmaken van de keuze die zij moeten maken uit de rollen die zij nu en in de toekomst kunnen vervullen, namelijk: - afwachten en uitvoeren of - aan tafel zitten en helpen keuzes maken. Achtergrondinformatie 2 Rondleiding alle woningen TTN 2

4 2. Achtergrondinformatie 2.1. Het project Technologie Thuis Nu! (TTN) TTN is een uniek innovatieproject dat door praktijkgericht onderzoek de behoefte van ouderen en mensen met een beperking om langer zelfstandig thuis te blijven wonen koppelt aan de betrouwbare technische oplossingen. Door deze oplossingen kunnen zij langer op een zeer comfortabele, vertrouwde en veilige manier zelfstandig thuis wonen. In een samenwerkingsverband hebben OTIB, UNETO-VNI, Stichting Innovatie Alliantie, lectoraat Vraaggestuurde Zorg van de Hogeschool Utrecht en Taskforce Innovatie Regio Utrecht een miniwoonwijk van vijf woningen in Woerden ontwikkeld waarin de nieuwste technische innovaties zijn toegepast gericht op langer zelfstandig wonen. De woningen beschikken allen over andere voorzieningen om te kunnen voldoen aan verschillende wensen en behoeften van mensen met een beperking of fysiek ongemak. De woningen zijn gebouwd in het gebouw van Kenteq waar OTIB is gevestigd en zijn multifunctioneel inzetbaar. Op dit moment worden de bestaande woningen regelmatig getest door mensen met een beperking, ouderen, installateurs en zorgverleners, zodat direct kan worden ingesprongen op mogelijke problemen, de veiligheid in de woning en het gebruiksgemak. Tegelijkertijd kunnen hbo- en mbo-studenten en vmbo-leerlingen de woningen bezoeken om kennis te maken en ervaring op te doen met de mogelijkheden van techniek op het gebied van wonen en zorg. Nederland vergrijst in snel tempo. Nederlanders leven steeds langer en de omvangrijke babyboomgeneratie van begint de leeftijd van 65 jaar te passeren. Door de toenemende vergrijzing neemt de behoefte aan zorg dan ook toe. Op elke twee werknemers in de zorg moet er één werknemer bij komen. En dat terwijl de beroepsbevolking met zeker een half miljoen mensen krimpt. De overheid stimuleert daarom dat mensen langer zelfstandig blijven wonen en dit vraagt om een andere vorm van zorg. Zorg dicht bij huis, ondersteund met bewezen technieken en garanties voor comfort en veiligheid. De technische installatiebranche wil een bijdrage leveren aan het oplossen van de maatschappelijke vraagstukken op het gebied van wonen en zorg. TTN wil een verandering binnen de installatiebranche gericht op innovatie initiëren en verder op gang brengen voor de technologische innovaties in de zorg, om zo de zorgvraag naar zwaardere woonvormen uit te stellen. Het project laat zien dat de huidige technologische ontwikkelingen al vele perspectieven bieden voor creatieve en gemakkelijke oplossingen. Het is van belang dat bij de verschillende doelgroepen draagvlak ontstaat voor deze technologische innovaties en begrip voor de potentiële mogelijkheden die deze innovaties kunnen bieden voor hun concurrentiepositie Relevantie en aandachtspunten per doelgroep Het antwoord op deze vraag biedt de rondleider de kans om te anticiperen op de informatiebehoefte van de bezoeker. Achtergrondinformatie 3 Rondleiding alle woningen TTN 3

5 Voor de rondleiders is het van essentieel belang om de relevantie van de betreffende bezoeker in het achterhoofd te houden en hier de rondleiding zoveel mogelijk op aan te passen. Nu meer dan 4 miljoen mensen > 55 jaar In de periode komen er een half miljoen 65-plussers bij. In 2040 zal het aantal ouderen zijn opgelopen tot 4,6 miljoen, ten opzichte van 2,6 miljoen nu (Bron: CBS, Bevolkingstrends, 2e kwartaal 2011) In de toekomst zijn er alleen al in de zorgsector minimaal extra zorgverleners nodig. Doelen overheid: Eind 2015 moeten er ten opzichte van 2006 landelijk extra nultredenwoningen zijn. Een nultredenwoning is een volledig toegankelijke woning: de woonkamer is zonder trappen van buitenaf bereikbaar. De keuken, het sanitair en minimaal 1 slaapkamer zijn vanuit de woonkamer eveneens zonder traplopen te bereiken. Er zijn geen (of alleen lage) drempels in de woning. Hiervan moeten woningen geschikt zijn voor mensen die extra hulp nodig hebben. Deze woningen hebben dan bijvoorbeeld extra aanpassingen nodig. Dit laatste wordt verzorgd wonen genoemd. Particulieren Senioren en hun familie, individueel en verenigd in organisaties Zorgbehoevenden van alle leeftijden en hun familie, individueel en verenigd in organisaties Mantelzorgers Toekomstige bewoners van een levensloopgeschikte woning (incl. familieleden, mantelzorgers etc.) kunnen in de woningen van Technologie Thuis Nu! de voordelen van de toegepaste maatregelen en technieken met eigen ogen zien en beleven. Doordat gekozen is voor bewezen, toegankelijke maatregelen en technieken zijn de getoonde oplossingen in principe voor iedereen bereikbaar. Zorgprofessionals Professionele zorgverleners (thuiszorg, wijkverpleegkundigen, GGD etc.) Bestuurders en managers van zorginstellingen Brancheverenigingen in de zorg Zorgverzekeraars Het is voor zorgprofessionals van belang om de bestaande mogelijkheden om langer thuis te wonen en langer te participeren in de samenleving te bezien en zich hiermee te oriënteren op de mogelijkheden van aansluiting. De zorgverleners krijgen de beschikking over interessante, technologische innovaties die de druk op de gezondheidszorg helpen te verminderen. Woningcorporaties Corporaties zien de noodzaak om hun bestaande woningvoorraad, vaak galerijflats uit de jaren zeventig, geschikt te maken voor een vergrijzende populatie. Er is over het algemeen een groot tekort aan goede seniorenwoningen in gemeenten. Door met beperkte ingrepen een bestaande woning meer geschikt te maken voor senioren (lees: levensloopgeschikt) kun Achtergrondinformatie 4 Rondleiding alle woningen TTN 4

6 je dus meer reeds bestaande woningen geschikt maken zonder grootschalige nieuwbouwprojecten. Installateurs Het beleid in Nederland is gericht op het realiseren van meer zelfredzaamheid van burgers, ook als zij ouder worden en er (meer) zorg moet worden verleend. Technologie kan hiervoor de gereedschappen bieden. Dit is een belangrijke focusverschuiving waarmee de installateur in de toekomst rekening moet houden. Installatiebedrijven met oog voor de maatschappelijke vragen op het gebied van wonen en zorg kunnen, als zij gebruik maken van technische innovaties, hun markt en concurrentiekracht vergroten door zich (mede) als adviseur te positioneren in deze markt. De techniek alleen is niet meer voldoende, de meerwaarde zit hem in het aanbieden van een advies op maat (op comfort en functionaliteit). De technische invulling is de vertaalslag. De modelwoningen bieden inzicht in deze verschuiving en laat hiermee aan deze partij een nieuwe markt zien op het gebied van duurzaamheid en zorg. Overheid Gemeenten; afdelingen sociale zaken en welzijn Provincies; afdelingen sociale zaken en welzijn Ministeries van VWS en BZK VNG en IPO Gemeenten ondersteunen ouderen met zelfstandig wonen en leven én bij actieve deelname aan de samenleving. Zij krijgen hierbij ondersteuning van het Rijk. Deze taak van gemeenten is vastgelegd in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Enerzijds hebben gemeenten dus te maken met de noodzaak een woningaanbod aan te bieden dat aansluit bij de demografische ontwikkelingen, anderzijds is het van belang goed aan te sluiten bij onder meer de Wmo waardoor kosten beperkt kunnen worden. Bij het ministerie van VWS speelt nadrukkelijk het belang dat de kosten in de zorg beperkt worden. Door mensen langer thuis te laten wonen kan dit. Een ander effect is dat het tekort aan handen aan het bed verder kan worden beperkt doordat mensen langer zelfstandig wonen. Belangenorganisaties Gezondheidsfondsen Brancheorganisaties Patiëntenorganisaties Koepelorganisaties Voor deze partijen is het interessant om goed geïnformeerd te blijven over de ontwikkelingen die er zich op dit moment op het gebied van levensloop geschikt wonen afspelen. Partners in de bouwkolom Projectontwikkelaars Aannemers Architecten en adviseurs in de bouw Het beleid in Nederland is gericht op het realiseren van meer zelfredzaamheid van burgers, ook als zij ouder worden en er zorg moet worden verleend. Technologie en een gerichte Achtergrondinformatie Rondleiding alle woningen TTN 5

7 bouwdoelstelling kunnen hiervoor de gereedschappen bieden. Dit is een belangrijke focusverschuiving waarmee in de toekomst rekening moet worden gehouden en welke nieuwe marktkansen kan bieden. Scholings- en opleidingsinstellingen Beroepsopleidingen op het gebied van zorg en techniek (vmbo, mbo, hbo, universiteiten) Opleidingsinstellingen voor nascholing Voor huidige opleidingen is het van belang inzicht te krijgen dat de integratie van zorg en techniek in de toekomst een belangrijke rol gaat spelen. De toekomstige professionals (zowel op het gebied van de installatietechniek als de gezondheidszorg) kunnen door een bezoek aan de modelwoningen directe inzichten vergaren op het snijvlak van technologie en zorg en de opleiders krijgen de mogelijkheid om deze oplossingen in een praktijksituatie te testen. Achtergrondinformatie 6 Rondleiding alle woningen TTN 6

8 3. De rondleiding Introductie in de vergaderruimte Rondleider stelt zichzelf voor en stelt zo nodig de rond te leiden groep voor. Korte toelichting over OTIB, eventueel ondersteund met een korte PowerPointpresentatie. Rondleider schetst de achtergrond van het project TTN in het kader van de activiteiten van OTIB. Belangrijkste boodschappen: o Radar-onderzoek: In het kader van de taakstelling richting opleidingsinstituten en opleidingen in de branche onderzoekt OTIB de maatschappelijke behoeften en belangrijke innovaties waarmee bedrijven in de installatiebranche als bedrijfstak de komende 10 á 15 jaar te maken kunnen krijgen. Het scholenveld kan deze inzichten vervolgens gericht meenemen in de opleidingen voor de branche. Daarbij wil OTIB antwoord geven op de vraag: wat hebben studenten over 5 á 10 jaar nodig als bagage om aan de slag te kunnen in de branche? OTIB voert dit onderzoek uit in samenwerking met TNO en de InnovatieGroep van UNETO-VNI. Uit dit onderzoek is onder andere het thema vergrijzing voortgekomen en de behoefte om langer zelfstandig thuis te blijven wonen. Vervolgens is dit thema gekoppeld aan techniek: vanuit de installatietechniek is bekeken welke bijdrage de techniek kan leveren aan het langer zelfstandig thuis blijven wonen van mensen. o Techniek dient een maatschappelijk doel: OTIB beoogt met het project TTN te laten zien hoe een toekomstig beroep in de techniek samenhangt met maatschappelijke ontwikkelingen en hoe leerlingen hierin een rol kunnen spelen. Op deze manier probeert OTIB nadrukkelijk de leerlingen en studenten met een algemene interesse aan te spreken om te kiezen voor een technische opleiding. De leerlingen die op hun twaalfde jaar een radio uit elkaar halen zullen hoogstwaarschijnlijk wel voor een technische opleiding kiezen. Overige informatie uit hoofdstuk 2, te selecteren per doelgroep De straat De rondleider begeleidt de bezoekers naar de ingang van de miniwoonwijk, de straat en benoemd links en rechts de woningen. De woningen zijn ontworpen in samenwerking met studenten van de Hogeschool Utrecht en de aannemer. Er is een beeld gecreëerd van nieuwbouwwoningen welke zijn ingericht met het doel om mensen De rondleiding 7 Rondleiding alle woningen TTN 7

9 langer zelfstandig thuis te laten wonen. Met een straatje, een voortuintje en een blik bij iemand in de keuken zijn bezoekers echt even weg uit hun kantooromgeving of klaslokaal; ze komen bij iemand thuis. Bij de voordeur van de eerste woning: het spanningsveld tussen zorg en techniek De voordeur is uitgerust met een elektronisch codeslot. Bewoners kunnen naar binnen door een code in te toetsen; bezoekers door aan te bellen of door de code te gebruiken. Vaak ontvangen rondleiders van bezoekers de vraag hoe een dergelijk codeslot werkt. Voor de beantwoording van deze vraag is het voor de rondleider van essentieel belang om te beseffen dat deze vraag twee invalshoeken en dus twee mogelijke antwoorden heeft. Bezoekers met een technische achtergrond zullen met deze vraag willen horen of het code slot geheel stand alone werkt of via een server en zo ja, waar deze dan staat, hoe deze is beveiligd, hoe de communicatie loopt en wat er bijvoorbeeld open en dicht gaat. Bezoekers met een zorgachtergrond of bijvoorbeeld verhuurders zullen zich meer afvragen hoeveel codes er beschikbaar zijn en wie er over een code beschikken. Of zij vragen zich af hoe een uitgegeven code weer kan worden ingetrokken. Is het bijvoorbeeld ook mogelijk om eenmalig een code te verstrekken? Het zou een gemiste kans zijn wanneer de rondleider een op zichzelf juist antwoord geeft, maar dan op een vraag die door de bezoeker anders was bedoeld. Verder biedt deze ene vraag naar de werking van het slot een uitgelezen mogelijkheid om een brug te slaan tussen de twee achtergronden van de bezoekers door bijvoorbeeld aan een installateur te vragen zijn of haar installateursbril af te zetten en de vraag als een leek te beantwoorden. Door de vraag vanuit twee invalshoeken te benaderen, wordt geprobeerd techniek en zorg dichter bij elkaar te brengen. De afstand tussen techniek en zorg is helaas ook goed merkbaar tijdens schoolbezoeken. Op vmbo-niveau bezoeken leerlingen zorg en techniek nog wel gezamenlijk de woningen, eventueel op verzoek van TTN. Op mbo-niveau blijkt dit echter bijna niet haalbaar, zelfs niet bij de gefuseerde mbo-scholen. Deze scholen zijn weliswaar op gebouwniveau gefuseerd, maar er komen nog steeds twee aparte klassen en twee aparte bussen voorrijden. Een gezamenlijk bezoek van volwassenen met een achtergrond in de zorg of techniek blijkt eveneens lastig te realiseren. Zij bezoeken doorgaans de voorbeeldwoningen vanuit hun werk, dus vanuit een installatiebedrijf, woningcorporatie of zorginstelling, en bekijken de woningen dus vanuit hun eigen perspectief. Vanuit de rondleider bezien is er geen enkel voorbehoud om doelgroepen gezamenlijk rond te leiden. Bij aanvang van het project stond deze ruimte in dit gebouw leeg. Iemand met een vooruitziende blik heeft zich toen afgevraagd of het wellicht mogelijk was de ruimte te De 8 straat Rondleiding alle woningen TTN 8

10 benutten om mensen te laten zien hoe zij langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Enerzijds om te tonen hoe de techniek werkt en bijvoorbeeld de draadjes aan elkaar zitten; anderzijds om te laten zien wat er met de gebruikte technieken allemaal mogelijk is. Na het opstellen van een concept en het vinden van subsidie is door verschillende partijen (Hogeschool Utrecht, UNETO-VNI en InnovatieGroep, OTIB, Taskforce Innovatie Regio Utrecht en Stichting Innovatie Alliantie) een projectplan geschreven. Vervolgens heeft de Hogeschool Utrecht vijf profielen opgesteld van mensen die langer zelfstandig thuis willen blijven wonen: De vitale 55+er Mensen met een visuele handicap Mensen met een mobiliteitsbeperking - rolstoelgebruikers Mensen met astmatische klachten - COPD Mensen met beginnende dementie Deze vijf profielen geven een goed beeld van de ouder wordende mens of van jonge mensen met een beperking. Verstandelijk gehandicapten zijn hierbij buiten beschouwing gelaten. Referentiekader: het Bouwbesluit Om aan het brede palet aan doelgroepen (van werknemers en werkgevers in de installatiebranche tot potentiële opdrachtgevers als bewoners, zorgverleners, architecten, adviseurs en aannemers) te tonen wat er zoal in een woning mogelijk is om deze levensloopgeschikt te maken, was het van belang om aanpassingen te laten zien die aan het Bouwbesluit voldoen. In het Bouwbesluit staat immers aan welke minimum technische bouwvoorschriften een woning moet voldoen. Deze voorschriften hebben betrekking op veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu en zijn in het hele land gelijk. Met het Bouwbesluit als referentiekader zijn de eisen van dit besluit toegevoegd aan het programma van eisen van TTN en is besloten een voorbeeldwoning te bouwen die herkenbaar is voor alle doelgroepen als een echt huis, te meer omdat deze aan het Bouwbesluit voldoet. De oppervlakte van de woning is bijvoorbeeld modaal en meet 90 m 2. Verder is het ook gewoon mogelijk om vergelijkbare huurwoningen te maken die binnen de toeslaggrens vallen. Uniek aan het project TTN is de samenwerking met een hogeschool. Studenten verpleegkunde hebben aangegeven wat zij voor de uitvoering van hun werk nodig hebben in plaats van de mening van hts-studenten te vragen, wat de branche normaliter zou doen. De straat Rondleiding alle woningen TTN 9

11 3.2. Woning vitale 55+er en mensen met een visuele handicap Plattegrond woning Comfort & Safety en Low Vision Tabel met technische aandachtspunten Comfort & Safety en Low Vision Voordeur / entreehal gelijkvloers met straat/stoep entree, gang en toegangen tot andere ruimten zijn extra breed zodat met een rollator/rolstoel/kinderwagen of door hulpdiensten eenvoudig kan worden gemanoeuvreerd drempelvrij Zorg Code Beheer Systeem: toegangssysteem met elektronisch codeslot dat sleutelbeheer eenvoudiger maakt. Dit is een codeslot met videocamera dat in verbinding staat met videofoon in woonkamer. De toetsen zijn verlicht. Buitenlamp met sensor: zorgt voor voldoende licht bij betreden van de woning en dat bezoekers goed zichtbaar zijn op videofoon Bij alarm oproep: de zorgverlener kan toegang krijgen met behulp van de code Woning 10 Rondleiding vitale 55+er alle en woningen mensen TTN met een visuele handicap 10

12 Meterkast Ruime meterkast met verlichting en noodverlichting (2 uur) Aardlekbeveiliging per groep Veilig bij toename aan stroomgebruik, bijvoorbeeld bij nierdialyse aan huis KNX-systeem: besturing voor alle toepassingen in een huis of gebouw, van de verwarming, ventilatie en toegangscontrole tot de huishoudtoestellen Elux-installatieconcept: een gestandaardiseerd concept dat voorziet in een uitgebreid dubbel leidingnet voor 230V en ICT-installatie. Het biedt op iedere plek in en om de woning aansluitmogelijkheden voor elektrische apparatuur, internet, telefonie en tv. Extra aandacht voor schuifregistersysteem met de drie inbouwdozen. Zie Logeerkamer Elektrisch bedienbare gordijnen Badkamer Douchedeuren beide scharnierbaar in plaats van een vaste douchewand voor gebruik met rolstoel Kleurverschil tegels voor slechtzienden Stopcontact en ICT aansluiting bij toilet ten behoeve van analyse toilet (merk o.a. TOTO) of spoel-föhntoilet in toekomst Spiegelverlichting Draadloos bedienbaar afzuigsysteem Demonteerbaar douchezitje Slaapkamer Oriëntatieverlichting d.m.v. sensor onder bed. Is gekoppeld aan dag- en nachtschakelaar NB Opdracht buitenschoolse les: 1 sensor werkt niet Wastafel met warm en koud water Elektrisch bedienbare gordijnen. Aansluiting is mogelijk door Elux-systeem. Bij ontwerp of renovatie zorgen voor een aansluitpunt. Daarom in vroeg stadium aan tafel. Woonkamer Alle stopcontacten zitten laag en horizontaal en kunnen worden geschakeld. Een stopcontact naast schakelaar voor de stofzuiger, het strijkijzer en de föhn. Dit stopcontact is aansluitpunt en geen schakelpunt. Bij zorgoproep of afstand wordt alles uitgeschakeld. Elektrisch bedienbare gordijnen/screens of overige zonwering De hoogte en plaats van de schakelaar voor bediening van de gordijnen, tussen de banken, is wellicht minder mooi maar wel gemakkelijk bereikbaar. Dat is in woning 2 anders. De rij met schakelaars is daar langer Zorgalarm unit Keuken Rolstoelvriendelijke keuken met een aangepast aanrecht, d.w.z. minder diep maar wel op gewone hoogte Inductiekoken. De woning is volledig te resetten, d.w.z. na uitschakeling bij een zorgoproep kan alles op afstand weer worden ingeschakeld, behalve de kookplaat (moet zelf met de hand worden ingeschakeld) Berging WTW (de warmteterugwinunit): een gesloten ventilatiesysteem dat in de winter tevens een verwarmend effect heeft in de woning en hiermee bijdraagt aan energiebesparing. Centrale afzuiging. Deze afzuiging kan worden gekoppeld aan de rookmelders zodat bij brand de afzuiging vanzelf uitschakelt. CV ketel Overig Drempelvrij Kleurcontrasten in de afwerkingsmaterialen Oriëntatieverlichting Dimbare verlichting Zorgsysteem in combinatie met uitschakeling geluid, inschakeling verlichting en uitschakeling kookplaat Woning vitale 55+er en mensen met een visuele handicap Rondleiding alle woningen TTN 11 11

13 Algemene achtergrondinformatie Deze woning is voorzien van diverse technologische voorzieningen die zorgen voor een verhoogde mate van comfort en veiligheid. De woning is eenvoudig aan te passen naar de persoonlijke situatie en leeftijdsfase van iedere bewoner, zodat de beoogde bewoners zo lang mogelijk zelfstandig en zelfredzaam kunnen blijven wonen. Bij de bouw en de inrichting is uitgegaan van een vitaal echtpaar van 55+er van wie een van beiden ondersteuning wenst voor een beperkt gezichtsvermogen. Ook heeft Bartiméus, een organisatie voor blinden en slechtzienden, adviezen gegeven over maatregelen voor mensen met een visuele handicap. In de gang De rondleider nodigt de bezoeker uit rond te kijken in alle ruimten en stelt vervolgens de volgende vragen: Hebt u alle ruimten gezien, ook de meterkast en de berging? Wat is u opgevallen? De bezoeker zal hoogstwaarschijnlijk antwoorden dat de woning eruit ziet als een echt huis. Toelichting van de rondleider: De breedte van de gang: voorbeeldwoning is een platform voor discussie De rondleider vraagt de bezoeker naar zijn of haar mening over de breedte van de gang en om hierover een waardeoordeel te geven. Met andere woorden: is de brede gang positief of negatief? De breedte van de gang biedt een goed platform om met elkaar van gedachten te wisselen. Een (toekomstig) bewoner/gebruiker zal namelijk antwoorden dat de gang breder is dan normaal. Antwoordt de bezoeker dat de gang breed genoeg is voor een rolstoel, dan zou de rondleider hieruit kunnen opmaken dat de bezoeker een leek is en geen rolstoelgebruiker of projectontwikkelaar. Voor een leek is de gang inderdaad breder dan de breedte conform het Bouwbesluit en voor een rolstoelgebruiker is de breedte van de gang niet zo relevant. Voor hem is het essentieel om bij de ingang een opstelplek voor zijn rolstoel te hebben om de voordeur open en dicht te kunnen doen. Ten slotte zal een projectontwikkelaar de gang te breed vinden omdat de vierkante meters die benut zijn voor de bredere gang niet verkoopbaar. Er wordt immers alleen gekeken naar de grootte van de woonkamer en het aantal slaapkamers in een woning. De gemiddelde Nederlander zal van een plattegrond niet aflezen dat een gang van 1,30 m breed is en een breedte van 1,10 m smal, dus vanaf een bouwtekening kan een projectontwikkelaar een brede gang niet verkopen. Anekdote Een van de eerste ervaringsdeskundigen hier in de woning was een collega in een elektrische rolstoel. De gang is voor hem nota bene te smal omdat hij niet kan keren. Woning 12 Rondleiding vitale 55+er alle en woningen mensen TTN met een visuele handicap 12

14 In het door de Hogeschool Utrecht opgestelde programma van eisen stond dat de gang deze breedte moest hebben voor mensen met een grotere behoefte aan bewegingsruimte. Hierbij valt niet alleen te denken aan mensen met een rollator maar ook aan mensen met een buggy. Hoewel een brede gang dus voordelen heeft en als plezierig wordt ervaren is het voor een projectontwikkelaar echter nog geen reden om die gang ook daadwerkelijk breder te maken. Er is maar één manier om dat te realiseren en dat is door ervoor te zorgen dat de breedte in het Bouwbesluit wordt aangepast. Tot die tijd zullen opdrachtgevers het moeten afdwingen en dat is als woningcorporatie gemakkelijker te realiseren dan als particulier in Nederland. Een particulier kan dit enkel zelf beslissen als hij het ook zelf kan betalen. De extra vierkante meters die bijvoorbeeld benut zijn voor een bredere gang zullen echter niet leiden tot een groter bouwvolume, dus die ruimte zal ten koste gaan van iets anders. Dat was ook de randvoorwaarde bij dit project: het moest een geloofwaardige voorbeeldwoning worden binnen de maten van het gebruikelijke. Naast de gang is ook de badkamer aan de grote kant en dat is ten koste gegaan van de woonkamer en de slaapkamers. Bij de meterkast: prioriteiten stellen en keuzes maken met bestaande en bewezen techniek In de brede en grote meterkast bevindt zich een domoticakast met werk- en noodverlichting om te laten zien wat een grote meterkast als technische ruimte kan betekenen in een woning en hoeveel ruimte het inneemt. afhankelijk van de bewoner of een heel gebouwbeheerssysteem wordt benut voor domotica. In de volgende woning die in de mini-woonwijk is ontwikkeld is een compacte meterkast geplaatst om te tonen dat met gebruik van een bijzondere verdeelinrichting al deze functies ook in een standaard meterkast volgens NEN 2768 en het Bouwbesluit passen. Suggestie voor discussie Een installateur dit plezierig vinden om in te werken. De vraag is echter of een dergelijke dubbele meterkast (tweemaal zo groot als de standaard NEN meterkast), zowel vanuit financieel en procesmatig oogpunt als vanuit de verschillende belangen bekeken, wenselijk is. Een particulier bijvoorbeeld heeft wellicht liever een inbouw- of garderobekast en een compacte meterkast. Alle getoonde technische mogelijkheden zijn te realiseren met bewezen technieken. Het is dus verre van een Huis van de Toekomst, geen Evoluon, maar een Huis van het Heden. De woning toont een aantal handige zaken die door klanten zijn aangereikt en waarvoor geen technische innovatie nodig is. De branche moet ervoor waken te vluchten in technische innovaties enkel omdat zij de functionaliteit van wat reeds beschikbaar en mogelijk is, niet goed voor het voetlicht kan krijgen. Het is dus van groot belang om allereerst de (zorg)vraag van de opdrachtgever te achterhalen alvorens met een oplossing te komen. Naar welke functionaliteit is de opdrachtgever op zoek? Woning vitale 55+er en mensen met een visuele handicap Rondleiding alle woningen TTN 13 13

15 Bij de voordeur: schakelaars voor flexibiliteit Een aanwezigheidsschakelaar naast de schakelknop voor het buitenlicht maakt het mogelijk om een vooraf geprogrammeerd aantal apparaten aan of uit te zetten. Bij het verlaten van het huis worden bijvoorbeeld tv en radio uitgezet, de verlichting simuleert huisbewoning (aanwezigheidssimulatie) en het inbraakalarm wordt uitgezet. Het domoticasysteem bevat een centrale computer die via internet te benaderen is. Met de inloggegevens is het dus ook mogelijk om de deur te ontgrendelen. Mocht de bewoner op bed liggen en er niet uit kunnen, dan ziet hij op het camerabeeld de bezoeker voor de deur staan en kan hij de deur ontgrendelen. Je kunt de deur ontgrendelen, maar de deur zwaait niet automatisch open; je moet er dus bij staan om de deur echt open te kunnen maken. Bij alle wandcontactdozen zit een extra aansluitmogelijkheid voor data. Dit maakt het mogelijk om overal een ICT aansluiting te maken. Naarmate een bewoner dus meer zorg nodig zou hebben, zijn er extra voorzieningen in te bouwen. Bij de schakelaars in de verschillende ruimtes zit een wandcontactdoos voor die apparaten die met een stekker worden bediend, zoals een stofzuiger. In de woonkamer: leereffect van een lichtschakelaar In het programma van eisen stond dat de hoeveelheid licht voor mensen met een visuele handicap regelbaar moet zijn. Van fel tot heel donker, rustig regelbaar zonder al te flitsend aan- en uitgaan. Er is daarom een lichtschakelaar geïnstalleerd die alle lampen in de woonkamer kan bedienen en zodanig is ingesteld dat grote lichtverschillen worden vermeden. Langzaam wennen aan de lichtintensiteit is voor sommige profielen namelijk wel zo prettig. De schakelaar naar boven indrukken betekent het licht inschakelen; naar beneden uitschakelen. De bovenkant van de schakelaar vasthouden betekent feller licht; de onderkant gedimd. Anekdote Bezoekers die niet weten hoe de lichtschakelaar werkt zullen intuïtief denken dat deze defect is en hierover uit beleefdheid niets zeggen. Normaal gesproken werkt een lichtschakelaar immers door met een licht handgebaar op de onder- of bovenkant te drukken. Echter, de lichtschakelaar werkt gewoon! De lichtschakelaar blijft dus ook gehandhaafd vanwege het leereffect. Het laat zien dat wat door de gemiddelde gebruiker als vanzelfsprekend wordt gezien, dat niet altijd voor de installateur hoeft te zijn. Woonkamer: hoogte lichtschakelaar voor een rolstoeler Woning 14 Rondleiding vitale 55+er alle en woningen mensen TTN met een visuele handicap 14

16 Vraag aan bezoeker: Zou u de hoogte van de lichtschakelaar aanpassen als uw moeder hier zou wonen en in een rolstoel komt te zitten? De rondleider pakt er een rolstoel bij en biedt de bezoeker aan de situatie uit te proberen. Dit is een strikvraag. Op verzoek van de klant zal een installateur wellicht (enkele van de) schakelaars verlagen. De ergotherapeut ofwel bewegingsdeskundige zal gaan schaterlachen, omdat iemand in een rolstoel zit nog wel zijn armen kan bewegen. Elke gemiste opwaartse beweging betekent extra werk voor de fysiotherapeut. Tenzij er dus een goede reden voor is, de schakelaar vooral op die hoogte laten zitten. Een andere mogelijkheid en betrekkelijk goedkope vorm van comfort is een afstandsbediening op het lichtnet. In de woonkamer: overige technische aanpassingen De technische aanpassingen in de woonkamer zijn geen heel bijzondere, zoals: Een telefoon met extra grote toetsen, een bekend hulpmiddel voor slechtzienden. Een alarminstallatie met alarmknop die de bewoner altijd bij zich draagt; Elektrisch bedienbare gordijnen; Deurintercom met videobovenlichten (kleine raampjes) die met een hendel opgaan. Dat is een voorbeeld van een eenvoudige doch zeer handige voorziening die voor installateurs niet direct relevant is omdat het buiten de gebaande paden van de installateur ligt. In de slaapkamer: keuzes onderbouwen met voor- en nadelen Een schuifdeur biedt wendbaarheid of mobiliteit voor iemand in een rolstoel of met een rollator. Vandaar dat bij de bouw alvast is besloten een extra brede deur in de slaapkamer te zetten. Een brede deur plaatsen tijdens de bouw is een stuk gemakkelijker te plaatsen dan in bestaande bouw en is niet veel duurder dan een standaard deur. Een eenvoudige maatregel, waarbij de prijs van een bredere deur niet zo relevant is, als het maar op tijd bekend is. Noot: In het Bouwbesluit is de plafondhoogte gewijzigd van 2,40m naar 2,60m. Daarom is ook de hoogte van de deuren aangepast naar 2,31m. Toch zijn de deuren nog net zo duur als ze waren. Op de meest voorkomende deur wordt immers geconcurreerd door fabrikanten en groothandelaren. Een deur die afwijkt van de standaard kost nog steeds iets meer. Door plaatsing van een bredere deur dan standaard wordt de muur smaller. Constructief hoeft dit geen belemmering te zijn omdat nieuwbouw geen draagmuren meer heeft binnen de woning. De breedte van de gang is uiteraard wel relevant, want vermeden moet worden dat de deur breder wordt dan de gang. Woning vitale 55+er en mensen met een visuele handicap Rondleiding alle woningen TTN 15 15

17 De dag/nacht-schakelaar in de slaapkamer biedt de mogelijkheid om het huis in de nachtstand te zetten en alle apparatuur uit te zetten die s nachts uit kan, zoals verlichting, alarm en de contactdozen boven het aanrecht zodat niet vergeten kan worden het koffiezetapparaat uit te schakelen. In de nachtstand wordt ook de oriëntatieverlichting geactiveerd. Door de sensoren in de bewegingsschakelaar gaan de LED-lampjes alleen aan als de bewoner uit bed stapt zodat hij gemakkelijk en zonder te struikelen de weg naar het toilet kan vinden. Dat zorgt ook voor veiligheid. Ter info: de oriëntatieverlichting zoals op deze manier geïnstalleerd kost ca. 200 per stuk, maar er zijn ook goedkopere stand-alone veiligheidsmaatregelen mogelijk als: - nachtlampjes zoals voor kinderen worden gebruikt - wandcontactdozen met een LED lampje dat automatisch aangaat als het donker wordt. Het voordeel van het geïntegreerde systeem is dat er ook op afstand en achteraf bekeken kan worden hoe rustig of onrustig iemand slaapt. Specifiek aspect t.b.v. de doelgroep slechtzienden: de LED oriëntatielampen geven licht naar onderen zodat een slechtziende niet wordt verblind. Specifiek aspect t.b.v. de doelgroep dementiepatiënten: een verzorgende van een dementerende zal opmerken dat zijn of haar familielid of cliënt bang kan zijn van dingen die niet vanzelfsprekend zijn zoals lampen die vanzelf aangaan of stemmen uit de muur. Kortom, alles is technisch mogelijk, zelfs het aanzetten van apparatuur vanaf een vakantieadres, maar weeg de voordelen goed af tegen de nadelen. Voor een installateur brengt dit met zich mee dat hij de te maken keuzes goed moet voorbereiden en in een gesprek met de opdrachtgever de voor- en nadelen hiervan moet toelichten. De slaapkamer is aan de smalle kant voor rolstoelgebruikers, maar niet onacceptabel. Bewoners die in een rolstoel komen te zitten, kunnen hier gewoon blijven wonen. Woning 16 Rondleiding vitale 55+er alle en woningen mensen TTN met een visuele handicap 16

18 Er is een wastafel in de slaapkamer geplaatst, een element dat vroeger als luxe werd gezien. Nu blijken verzorgers ook heel blij te zijn met warm en koud water op een slaapkamer. Rolstoelers zijn er echter minder blij mee, Op verzoek van de klankbordgroepen van de verscheidene doelgroepen is er in de slaapkamer dus voor een compromis tussen verschillende doelgroepen gekozen. Naast het bed staat een display met een camera, zodat vanuit bed zichtbaar is wie er voor de voordeur staat. Ook is het mogelijk om met die persoon praten of de deur open te maken zonder uit bed te stappen en er zijn meer functies aan te sluiten. De gordijnen kunnen via het domoticasysteem elektrisch worden geopend en gesloten. De bediening kan eenvoudig worden aangeboden met bijvoorbeeld drie knoppen of zelfs via een iphone. Opnieuw een punt op het snijvlak tussen zorg en techniek: wat is technisch mogelijk en wat is vanuit de zorg bekeken nodig. Het kan luxe zijn, maar voor sommigen ook de enige manier om de gordijnen open of dicht te doen. In de badkamer In de badkamer is weinig domotica en techniek geïnstalleerd. Als een opdrachtgever goed opschrijft wat hij nodig heeft en de technische mensen zijn goed in staat de opdrachtgever te bevragen wat hij nodig heeft dus waarom het zo moet zijn en niet hoe het moet zijn - dan krijgen mensen de kans om mee te denken. Het toilet is op standaardhoogte en niet verhoogd. Met een verhoogd toilet kunnen mensen dan misschien gemakkelijker opstaan, maar de zithouding voor ontlasting is volgens de medische sector beter bij een toilet op standaardhoogte. Een verhoogd toilet plaatsen omdat iemand ouder wordt is dus onnodig, tenzij er een goede reden voor is zoals bijvoorbeeld vergemakkelijking van de transfer naar het toilet vanaf een rolstoel. De vloer is onder afschot gelegd zodat water het putje inloopt. Er zijn ook geen drempels ingebouwd, zodat de badkamer ook toegankelijk is met een rollator of zelfs een rolstoel. Woning vitale 55+er en mensen met een visuele handicap Rondleiding alle woningen TTN 17 17

19 Aan beide kanten van de wastafel zitten lichtschakelaars waarmee de verlichting boven de wastafel kan worden ingeschakeld en er is een alarmknop gekoppeld aan het zorgalarmsysteem. Door de gemonteerde douchestoel met beugels zagen de meeste bezoekers de badkamer meteen aan voor een badkamer voor gehandicapten of ouderen terwijl dit (nog) niet voor hen bedoeld was. Het zitje is dus uit de douche verwijderd. Men zet het er pas op als het nodig is, maar creëert wel alvast de mogelijkheid. Het raampje ten slotte is te bedienen met een hendel. De keuken In de keuken is, evenals in de badkamer, gespeeld met kleuren en contrast, zodat beter zichtbaar is waar de ruimte ophoudt en waar bijvoorbeeld kastjes zitten. De elektrische koopplaat met voelbare knoppen schakelt bij een zorgalarm automatisch uit. Ook de tv en radio worden dan uitgeschakeld. Na een spreekverbinding met de alarmcentrale en de verzorging van de patiënt kan alles weer (op afstand) worden ingeschakeld. De kookplaat gaat echter pas weer aan na een reset door de bewoner. Er is in deze keuken gekozen voor een standaard keuken met een aantal kleine aanpassingen. Voor het ontwerp van deze woning is immers uitgegaan van de vitale 55+er of mensen met een visuele handicap. Een werkblad dat voor een gedeelte onderrijdbaar is gemaakt voor gebruik vanuit een zittende positie is lager en heeft minder onderkasten, dus voor mensen die nog niets mankeren is dat onhandig, onnodig en bovendien veel duurder. Woning 18 Rondleiding vitale 55+er alle en woningen mensen TTN met een visuele handicap 18

20 De bergruimte De bergruimte biedt plaats voor de wasmachine en droger. Hier staat ook het balansventilatiesysteem, ook wel warmteterugwinsysteem (wtw) genoemd. Een wtw wint de warmte terug die normaal gesproken met de ventilatie naar buiten wordt geblazen en voegt deze toe aan de frisse lucht die in de woning naar binnen wordt gezogen. Anekdote Deze woning is als eerste voorbeeldwoning in de mini-woonwijk opgeleverd. Er hebben geen mensen op proef gewoond - dat is niet toegestaan in verband met de voorschriften van de brandweer maar de woning is wel gedurende verschillende dagdelen door mensen uit de doelgroepen proefondervindelijk getest. Naar aanleiding hiervan zijn er nog geen dingen veranderd, maar de opmerkingen worden wel genoteerd. Te denken valt aan de opstelplek voor de scootmobiel in deze bergruimte. Die is in deze woning te klein. Een collega in een rolstoel heeft het voorgedaan. Het is mogelijk om naar binnen te rijden, maar vervolgens niet om vanuit de rolstoel naar de kamer te gaan. Zijn commentaar: Het is een mooie opstelplek voor een scootmobiel voor mensen die geen scootmobiel nodig hebben. Het is een opbergplaats waar de scootmobiel niet in het zicht staat, maar niet bruikbaar in de praktijk. Woning vitale 55+er en mensen met een visuele handicap Rondleiding alle woningen TTN 19 19

21 3.3. Woning voor mensen met een mobiliteitsbeperking en COPD Plattegrond woning Mobility & COPD Tabel met technische aandachtspunten Mobility & COPD NB Woning 2 is grotendeels identiek aan woning 1 Meterkast Standaard afmetingen volgens NEN 2768 Door een compacte multimedia verdeelinrichting kunnen alle domotica modules ook in de standaard bouwkundige meterkast worden toegepast Mogelijk discussie over de locatie van de meter met het energiebedrijf Bergruimte Plaats voor buiten- en binnenrolstoel en transfer Plaats voor verwarmingsinstallatie en speciaal ventilatiesysteem Warmtekrachtkoppeling (WKK) Plaats voor wasmachine en droger, bij voorkeur verhoogd te plaatsen Afvoer droger naar buiten (COPD) Elektrisch bedienbare deur naar buiten (was niet voorzien!) Woning 20 Rondleiding voor mensen alle woningen met een TTN mobiliteitsbeperking en COPD 20

22 Logeer- of studeerkamer Ruim genoeg om te dienen als gelijkwaardige tweede slaapkamer WC Separaat toilet voor bezoeker Wandcontactdoos en data-aansluiting t.b.v. bijvoorbeeld spoelfunctie en analyse ontlasting Badkamer Toegang tot badkamer door middel van schuifdeur Schuifdeur naar slaapkamer Verplaatsbare en demontabele beugels + flexibiliteit. Deze komen tot nu toe meestal alleen nog voor in ziekenhuizen en verpleegtehuizen, maar zullen de komende jaren steeds meer worden toegepast in woningen. Dit betekent dat elke installateur hiermee kan worden geconfronteerd. Dit is een uitbreiding van het pakket die meer kennis vereist. Te denken valt aan een opleiding bevestigingstechnieken, het aanmeten van de juiste hoogte van een stoeltje e.d. OTIB heeft hiervoor cursussen ontwikkeld. Cameratoezicht mogelijk. De bewoner bepaalt zelf het moment, bijvoorbeeld door bij een zorgalarm aan het noodtouw te trekken Voorbereiding spoel-föhnfunctie (persoonlijke hygiëne) Muren tot aan plafond betegeld (COPD) Slaapkamer Schuifdeur naar badkamer Tillift. Deze komen tot nu toe meestal alleen nog voor in ziekenhuizen en verpleegtehuizen, maar zullen de komende jaren steeds meer worden toegepast in woningen. Dit betekent dat elke installateur hiermee kan worden geconfronteerd (biedt marktkans!) Dit is een uitbreiding van het pakket die meer kennis vereist. Te denken valt aan een opleiding bevestigingstechnieken, het aanmeten van de juiste hoogte van een stoeltje e.d. OTIB heeft hiervoor cursussen ontwikkeld. Woonkamer In woning 2 een langere rij schakelaars Elektrische bediening van zonwering, lamellen. Gemakkelijker bereikbaar vanuit een rolstoel. Ook via draadloze afstandbediening. Keuken Rolstoelvriendelijke keuken met een open en (niet-elektrisch) verstelbaar aanrechtblad met bijvoorbeeld een flexibele afvoer. De rolstoelgebruiker zal enkel de onderkant gebruiken, d.w.z. de lades en het onderste deel van de kastjes. Overig Enkel vloerverwarming en geen radiatoren die lucht en stofcirculatie veroorzaken (COPD) Cameratoezicht (via Elux-concept) Een buitenruimte is voor COPD-patiënten meer dan gemiddeld van belang Vloerverwarming (en koeling) zodat er geen radiatoren nodig zijn. In radiatoren blijft stof achter dat, als er gestookt wordt, door het huis verspreid wordt. Algemene informatie Deze woning is tot stand gekomen door de ervaring en de wensen van de potentiële gebruikers - de bewoners en de verzorging - te bundelen met de kennis vanuit de installatiebranche. Voor het woningontwerp - zowel voor de bouwkundige als de installatietechnische voorzieningen als voor de inrichting - is uitgegaan van: een gelijkvloerse, betaalbare nieuwbouwwoning van maximaal ca. 90 m 2 ; Woning voor mensen met een mobiliteitsbeperking en COPD Rondleiding alle woningen TTN 21 21

23 bedoeld voor zelfstandige bewoning door twee personen met COPD (chronische longziekte) en/of een beperkte mobiliteit. De beoogde bewoners zijn een 16-jarige jongen en zijn moeder van 48. De moeder heeft al enige tijd last van de longaandoening COPD en is hierdoor duidelijk beperkt in energie en moet mogelijk van extra zuurstof gebruik maken. De zoon is door een recent ongeluk beperkt mobiel, dat wil zeggen dat hij meestal rolstoel gebonden is, een korte afstand kan lopen, zichzelf kan ondersteunen en kort staan en deels afhankelijk is van hulp door zorgverleners. Het gezin heeft behoefte aan een woning waarbij zowel moeder als zoon prettig en veilig kunnen wonen. Voor rolstoelgebruikers gaat het vooral om de toegankelijkheid. In het Handboek staat hoe bepaalde gebouwen toegankelijker kunnen worden gemaakt voor rolstoelgebruikers en de deskundigen zijn het hierover redelijk eens. Dit geldt helaas niet voor COPD. Hier kunnen we twee stromingen onderscheiden: Mensen met COPD moeten worden beschermd tegen verkeerd handelen met behulp van automatisering zodat het juiste binnenklimaat vanzelf wordt geregeld. Mensen met COPD weten zelf wat goed voor ze is, dus moet er gebruik worden gemaakt van knoppen waarmee zij zelf de temperatuur en luchtvochtigheid kunnen regelen. Een installateur zal dus met de persoon in kwestie zelf om de tafel moeten gaan over zijn wensen. Weten hoe het proces moet worden doorlopen om een woning te bouwen voor mensen met COPD is niet het antwoord op de vraag hoe moet worden gebouwd voor mensen met COPD. De keuken: over keuzes maken In deze woning voor mensen met een mobiliteitsbeperking en COPD is gekozen voor een standaard keuken zonder onderkasten zodat deze geschikt is voor mensen in een rolstoel. Hoewel een vaatwasser en een in hoogte verstelbaar aanrecht zeker tot de mogelijkheden behoren is er bewust niet voor gekozen. Een verstelbaar aanrecht valt namelijk in een ander segment keukens en apparatuur én prijsklasse, zoals van bijvoorbeeld zorginstellingen. Volgens de therapeut is er vaak maar één persoon in huis die kookt. Daarom is het van belang om ervoor te zorgen dat de keuken past bij degene die kookt. Is dat de rolstoelgebruiker? Dan moet de hoogte van het aanrechtblad iets lager zijn. Als de andere bewoner besluit toch te koken, kan deze een stoel erbij pakken voor de juiste hoogte. Andersom wordt het lastiger, met andere woorden: als de rolstoeler normaal niet kookt en besluit te gaan koken. In dat geval ben je wel goedkoper uit met een verstelbaar aanrecht. Woning 22 Rondleiding voor mensen alle woningen met een TTN mobiliteitsbeperking en COPD 22

24 Alvorens een keuken op maat te plaatsen is het dus van belang om ervoor te zorgen dat het profiel van de bewoner(s) bekend is. Wie gaan hier de komende tien à vijftien jaar wonen? De kosten van deze keuken zijn in ieder geval lager dan van een standaard keuken omdat er minder kasten in zitten. Het vergt dus een andere manier van denken en keuzes maken. Er is niet slechts een waarheid. De brandmelders in de keuken en in de rest van de woning zijn aan elkaar gekoppeld. Bij een eventueel alarm wordt de verlichting en eventueel een alarm buiten ingeschakeld en de kookplaat uit. Het zorgalarmsysteem kan ook verlichting inschakelen en geluidsbronnen en de kookplaat uit, zodat er communicatie mogelijk is. Dit is hetzelfde als in woning 1. Open of gesloten keuken? Bij het ontwerp van deze woning is rekening gehouden met zowel het profiel van de rolstoelgebruiker als die van iemand met astmatische klachten of COPD. Veel maatregelen zullen elkaar niet bijten, zoals harde vloerbedekking. Dat is zowel voor de rolstoeler plezierig als voor de persoon met COPD om het huis zo stofvrij mogelijk te houden. Verder heeft de woning lamellen in plaats van gordijnen en klinkt dus enigszins hol. Slechtzienden doen veel op hun gehoor. Harde geluiden of veel echo kunnen daarom als storend worden ervaren, maar voor rolstoelgebruikers en COPD-patiënten hindert het niet. Een lastiger keuze betreft die van een open of gesloten keuken. Voor de rolstoeler is een open keuken het prettigst; voor de bewoner met COPD een gesloten. De eerste oplossing lijkt dan een gesloten keuken met een elektrische bediening op de deur. De bouwkundige reikte echter nog een alternatieve oplossing van een dampscherm aan. Een dampscherm is een latei, een draagconstructie die dient om belastingen boven wanddoorbrekingen over te brengen op de gedeelten van de wand naast deze wanddoorbrekingen. Deze latei zorgt ervoor dat de kookdampen worden tegengehouden zodat het centrale afzuigsysteem de tijd krijgt om de dampen af te zuigen. De werking is iets minder goed dan een gesloten keuken maar beter dan een volledig open keuken. Er is dus gekozen voor een eenvoudige bouwkundige oplossing en niet voor technische kostbare voorzieningen. De woonkamer: over anticiperen vanuit de zorg Deze woning meet net als de eerste woning 90 m 2. Hoewel alle partijen ervan overtuigd waren dat deze woning voor een rolstoeler groter moesten zijn, bleef de randvoorwaarde deze woning niet groter mocht worden dan de eerste woning. Dat vergt dus keuzes. Als een ruimte groter moet zijn, dan wordt een andere kleiner. De gang is dus even breed als in de eerste woning. In de woonkamer staat naast de zorgalarmunit met alarmknop voor de bewoner ook de display met videoscherm voor de bediening en communicatie van de voordeur. Woning voor mensen met een mobiliteitsbeperking en COPD Rondleiding alle woningen TTN 23 23

25 Boven in de muur zijn de stopcontacten en data aansluitingen geplaatst. Deze zijn zo hoog aangebracht omdat hier ook de motor voor de bediening van de gordijnen komt te hangen. Voor bewoners en zorgverleners is het zeer van belang om te weten wat zij (in de toekomst) willen bedienen. Wellicht is de technische manier waarop nog niet bekend, draadgebonden of draadloos, maar op die manier kan er al wel voor worden gezorgd dat er is voorzien in spanning en data op een bepaalde plaats in de woning. Dit maakt het op elk gewenst moment mogelijk om hierop de nodige voorzieningen aan te sluiten (ELUX-installatieconcept). De bergruimte: voorziening voor rolstoeler In de eerste woning was er voor de rolstoelgebruiker geen opstelplek naast de voordeur. In deze woning is een extra voordeur gemaakt naar een bergruimte die ook veel groter is dan in de andere woning. De buitendeur is bovendien automatisch te bedienen. De schuifdeur tussen de bergruimte en de gang maakt het vervolgens voor een rolstoeler mogelijk om via de bergruimte van buiten naar binnen te kunnen en verder de woning in. Binnenklimaat Om te voldoen aan de behoefte aan koeling is er een warmtepomp geplaatst. Deze kan natuurlijk voldoende warmte leveren, maar ook comfortabele koeling. Verder is er een CO 2 - gestuurd ventilatiesysteem datr continu, in elke verblijfsruimte, het CO 2 - -gehalte meet. De ventilatiehoeveelheid wordt vervolgens geregeld. In de badkamer wordt de luchtvochtigheid bepaald. De bewoner kan de temperatuur zelf instellen in elke verblijfsruimte en de ventilatie wat lager of hoger zetten. Specifiek aspect t.b.v. de doelgroep COPD: het systeem houdt de woning in onderdruk en ventileert automatisch naar behoefte. Een alternatieve ventilatiewijze is om met een overdruk in de woning ervoor te zorgen dat er geen stof van buiten naar binnen kan komen. Studeerkamer Hier is gekozen voor een werkkamer in plaats van een slaapkamer zoals in de eerste woning. Hier is voorzien in knoppen voor de bediening van de zonneschermen buiten. Woning 24 Rondleiding voor mensen alle woningen met een TTN mobiliteitsbeperking en COPD 24