Doelgroep: 1 ste graad basis

Transcriptie

1 1 Lesfiche ICO PRONTO Thema: dieren Doelgroep: 1 ste graad basis Einddoelen 1. De leerlingen kunnen met voorbeelden aantonen dat de relatie mens-dier (geit, rund en insect) verschillend kan zijn van cultuur tot cultuur. 2. De leerlingen kunnen met voorbeelden aantonen dat dieren (geit, rund en insect) in verschillende culturen verschillende functies hebben. 3. De leerlingen tonen interesse in en respect voor de persoon van de ander, en voor de eigen en andermans cultuur. Deze lessenreeks gaat over dieren in de wei. Als inleidend gesprek heeft de leerkracht foto s mee van verschillende dieren. De leerlingen bespreken de dieren en sorteren de dieren (Welke dieren zien we in de wei? Welke dieren zien we niet in de wei?). De dieren die volgens hen in de wei thuishoren worden in de klas omhoog gehangen onder het woord wei. Les 1: Geiten Lesdoelen - De leerlingen kunnen met eigen woorden vertellen hoe het leven van een geit in India verschilt van het leven van een geit in eigen land. - De leerlingen kunnen verwoorden hoe je een dier verzorgt (eten en drinken geven, voldoende loopruimte geven, medicatie geven, ) - Bij het reflecteren op taalgebruik en taalsysteem tonen de leerlingen interesse in en respect voor eigen en andermans cultuur. - De leerlingen kunnen de functie van dieren omschrijven: gras eten, afval eten, waken, liefde, gezelschap, dier als voedsel voor de mens, dier maakt voedsel voor de mens, dier produceert wol voor kledij - De leerlingen kunnen aan leeftijdgenoten over een dier informatie verschaffen door zich in te leven in het dier zelf. Materiaal: In bijlage - Werkblad 1: beeldspin geit - Werkblad 2: het verhaal van Witje الاك - Werkblad 3: het verhaal van - werkblad 4: differentiatie bij spreekoefening - Infoblad 1: info bij beeldspin geit - Infoblad 2: foto s andere lettertekens Te voorzien door leerkracht / 1. Een geit doet me denken aan. - Wie zag al eens een geit? - Hoe ziet een geit eruit? - Wat eet een geit? - Wat voor een geluid maakt een geit?

2 2 De leerlingen krijgen in duo s werkblad 1. Op het werkblad staat een beeldspin (naar analogie met een woordspin). In het midden van het blad staat een geit en daarrond staan volgende beelden: een weide, korrels, doedelzak, leiband, feta, geitenmest als brandstof, djembé, huis, weide, Ze omcirkelen de beelden die volgens hen bij de geit horen. Misschien ontstaat er een discussie over wat omcirkeld moet worden. Eigenlijk kan alles omcirkeld worden omdat alle voorwerpen op één of andere manier te maken hebben met een geit (zie infoblad 1). De antwoorden worden besproken. De leerkracht bespreekt de omcirkelde woorden. Ze vraagt eerst aan de leerlingen waarom ze dat omcirkeld hebben. De leerkracht kan daarna enkele niet omcirkelde woorden bespreken. Ze vertelt wat die woorden met een geit te maken hebben. 2. Wit of zwart? De helft van de klas krijgt het verhaal van Witje (werkblad 2) en de andere helft van de klas krijgt een verhaal van Kala (werkblad 3). Naast het verhaal staan twee foto s. Ze lezen eerst het verhaal en zetten een kruisje bij de geit die bij het verhaal hoort. De leerlingen verwoorden het verhaal. - Wat is het verschil tussen deze twee geiten? De geiten leven heel ver van elkaar. Witje woont hier en الاك (kala) woont in India. België ligt 9979 km van India. Als je in het begin van het schooljaar start met wandelen kom je daar pas aan het eind van het schooljaar aan (ongeveer 8.5 maand wandelen)! - In het verhaal van de zwarte geit staat een woord (schrift: Hindi) dat ik niet kan lezen. Hoe komt het dat ik dit niet kan lezen? - Kan iemand van de klas dit lezen? - Hebben jullie nog al andere schriften gezien? Waar? (De leerkrachten gebruiken de foto s in bijlage (infoblad 2) of foto s uit de buurt van een vreemd geschrift (Arabisch, Chinees).) 1 3. Dieren thuis 3.1 Inleidend gesprek - Heeft iemand geiten thuis? Welke kleur hebben zij? Hoe verzorg je ze? (Als niemand thuis geiten heeft, geeft de leerkracht informatie.) - Welke andere dieren hebben jullie thuis? - Hoe noem je dat dier? - Hoe verzorg je je dier? - Waarom is het zo belangrijk dat jullie dat dier hebben? Wat doet het voor jullie? (gras eten, afval eten, waken, liefde, gezelschap, ) 3.2 Spreekoefening in duo s 1 Deze vragen zijn talensensibiliserend. Je laat kinderen nadenken over andere talen zonder die talen zelf te leren. Talen op een kier is een lesmap talensensibilisering voor het basisonderwijs met daarin 40 kant en klare activiteiten. (Jonckheere, S., De Doncker, H., De Smedt, H. (2009). Talen op een Kier:Talensensibilisering voor het basisonderwijs. Mechelen: Plantyn.)

3 3 De leerlingen kiezen een dier dat hen interesseert. Ze spreken in duo s met elkaar alsof ze dat dier zijn en beschrijven zo het dier (naar analogie met de gelezen verhalen.) Achteraf mogen enkele leerlingen vooraan hun spreekoefening herhalen. Differentiatie voor wie extra hulp nodig heeft De leerlingen vullen een blad in waar ze informatie kwijt kunnen over hun gekozen dier (werkblad 4). Dit werkblad gebruiken ze vervolgens als ondersteuning bij hun spreekoefening. 3.3 Afsluiting De klas kijkt samen naar de dieren die omhoog hangen onder het woord wei. Zie je een prent van een geit? Woont een geit altijd in een wei? Zijn er nog dieren op de foto s die hier wel in een wei maar ergens anders niet in de wei voorkomen? Zou een koe altijd in een wei leven? Eindtermen - WO 5.9, Ned 2.1, 2.5, 3.3, 6.2, 7

4 4 Les 2: InterKOEltureel Doelstellingen: - De leerlingen kunnen een eenvoudig probleem (soortnamen logisch ordenen bij prenten) op systematische en inzichtelijke wijze oplossen. - De leerlingen kunnen hun oplossingsweg verwoorden. - De leerlingen kunnen met voorbeelden aantonen waarvoor runderen in verschillende culturen worden gebruikt. - De leerlingen kunnen vragen van de leerkracht in verband met de foto s met runderen op beantwoorden. - De leerlingen kunnen de instructies met de voorzetels (op, onder, naast, achter, voor) correct uitvoeren. - De leerlingen kunnen een instructie geven zodat iemand die vertrouwd is met de situatie, ze kan uitvoeren. - De leerlingen kunnen in omgang met anderen respect en waardering opbrengen. Materiaal In bijlage - infoblad 3: interculturele foto s runderen - infoblad 4: benamingen runderen - infoblad 5: oplossingenblad en achtergrondinformatie runderen - infoblad 6: koe, koebel en bloemenkrans Te voorzien door leerkracht Blinddoeken 1. Hoe heet deze koe? Vorige keer zagen de leerlingen dat geiten niet altijd in de wei wonen. Zouden runderen altijd in de wei wonen? De leerkracht hangt de interculturele foto s van runderen (infoblad 3) op bord. De leerlingen krijgen een naam van de koe (infoblad 4) en hangen die naam bij de foto waarvan ze denken dat dat rund zo genoemd wordt (melkkoe, jak, waterbuffel, heilige koe, schotse koe, bergkoe en bizon). De resultaten worden daarna besproken in een kringgesprek. Het is heel belangrijk dat leerlingen verwoorden waarom ze die naam bij die koe hingen (bijv. eliminatie, de koe op de foto loopt in de bergen, dus ik denk dat het een bergkoe is, ) De leerkracht vindt de juiste oplossingen op het oplossingenblad (infoblad 5). De klas bespreekt nu elke foto apart. De leerkracht vraagt: - Wat zie je op de foto? - Waarvoor zouden de mensen deze koe gebruiken (infoblad 5)? - Waar zouden deze koeien slapen? - Vind je dat vreemd of gewoon? - Wat eten runderen? - Wat eten of drinken wij dat afkomstig is van een koe?

5 5 2. Prik de bel/de bloemenkrans a. Zwitsers of heilig? Twee foto s worden herbekeken. De foto van de bergkoe en de foto van de heilige koe. Bergkoe: - Wat hangt er rond haar nek? Een koebel - Waarom zou deze koe een bel dragen? De koebel wordt in het Alpengebied veel gebruikt om te horen waar een koe zich bevindt. Heilige koe: - Deze koe heeft een bloemenkrans om haar nek. Waarom zou deze koe deze krans dragen? Koeien en stieren zijn heilig in India (Het land waar ook de geit Kala, uit de vorige les, vandaan komt). Koeien zijn het symbool van vruchtbaarheid en goede voeding. Hindoes zorgen goed voor hun heilige dieren. Soms worden de hoorns beschilderd of versierd met koperen hoedjes, soms krijgen de dieren een bloemenkrans. Ook mogen de dieren vrij rondlopen door de stad 2. b. Luister en prik De leerlingen gaan in duo s zitten. Ze krijgen een prent van een koebel (infoblad 6). Eén leerling wordt geblinddoekt en krijgt de koebel in handen. Ondertussen wordt op elke bank een tekening van een koe (infoblad 6) op de bank gelegd. De leerkracht geeft een duidelijke instructie: - Leg de bel voor de koe. - Hang de bel rond de nek van de koe. - Leg de bel naast de koe. - Leg de bel op de rug van de koe. - Leg de bel onder de koe. De medeleerling mag de geblinddoekte leerling helpen door gerichte mondelinge instructies te geven. Hij mag de koebel noch de medeleerling aanraken. Opgelet: Nadat de geblinddoekte leerling een opdracht juist uitvoerde, moet de medeleerling het blad van de koe verdraaien (zodat de geblinddoekte leerling geen beeld kan maken van het rund en volledig is aangewezen op de instructies van zijn partner). Daarna worden de rollen omgekeerd. Nu krijgen de leerlingen echter een bloemenkrans (infoblad 6) in handen om de heilige koe mee te versieren. De opdracht verloopt hetzelfde als met de koebel maar nu wordt het woord bel in de instructies vervangen door het woord bloemenkrans. c. Nabespreking - Wat vond je van dit spel? - Was het een gemakkelijk of een moeilijk spel? Waarom? 2 (gebaseerd op

6 6 Eindtermen - WO 1.4, WIS Ned 2.5, SV 1.2, 3 - LL 4

7 7 Les 3: Kriebelbeesten in de wei Tijdens de voorbije lessen maakten de leerlingen kennis met twee dieren uit de wei: de geit en het rund. Nu is het tijd om enkele kleine weidebeesten van dichtbij te bekijken. Deze les neemt meerdere lesuren in beslag en vindt best plaats in de lente. Doelstellingen - De leerlingen kunnen insecten gericht waarnemen. - De leerlingen kunnen insecten onderscheiden van andere beestjes aan de hand van het criterium 6 poten. - De leerlingen kunnen kleine hoeveelheid diertjes en poten tellen. - De leerlingen tonen respect en zorg voor de natuur. - De leerlingen kunnen insecten indelen in drie categorieën: kruipend, vliegend, springend. - De leerlingen kunnen kosteloos materiaal kiezen en gebruiken om een insect te maken dat lijkt op het voorbeeldinsect. - De leerlingen vinden plezier en voldoening in het beeldend vormgeven en genieten van wat beeldend is vormgegeven. - De leerlingen leven zich in een omschreven situatie van een insect in een andere cultuur. - De leerlingen kunnen in omgang met anderen respect en waardering opbrengen. Materiaal: In bijlage - infoblad 7: foto s krekel, mier, diamphidia, robotinsect - infoblad 8: interculturele verhalen - infoblad 9: achtergrondinformatie Te voorzien door leerkracht - vergrootglazen, loepdoosjes, potjes - fototoestel - kosteloos materiaal - bladen voor verdeling knutselactiviteit - lijm, ijzerdraad, plakband 1. Op ontdekkingstocht in de wei De leerkracht gaat met de leerlingen naar de wei. (Ze neemt vergrootglazen, loepdoosjes, potjes en een fototoestel mee). Op deze weide staat echter geen vee. Het ziet er een weide uit zonder dieren tot de leerlingen eens echt goed gaan kijken in het gras. De leerlingen krijgen een potje en de opdracht om zoveel mogelijk diertjes te verzamelen. De leerkracht spreekt met de leerlingen af dat ze de diertjes geen pijn mogen doen. De dieren moeten na de opdracht immers allemaal weer levend vrijgelaten worden. Wanneer de leerlingen voldoende beestjes verzamelden, tellen ze eerst hoeveel diertjes in elk potje zitten. Daarna vraagt de leerkracht alle diertjes met precies zes pootjes in een doosje bij de leerkracht te brengen. De andere diertjes worden gezamenlijk besproken voor ze worden vrijgelaten. Welke diertjes kennen ze bij naam? Hebben ze die dieren al eerder gezien? Waar? De diertjes met precies zes poten, zijn insecten. Alle andere dieren mogen worden vrijgelaten. De leerkracht laat enkele insecten bekijken met een vergrootglas.

8 8 Vrije observatie: - Hoe zien de insecten eruit? - Welke vind je mooi, bijzonder, lelijk,? Gerichte observatie: - Zet alle diertjes met vleugels in één doosje. - Welke kleuren hebben deze diertjes? - Beeld uit hoe de diertjes bewegen. - Neem enkele foto s van de diertjes. - Zet alle springende diertjes in een ander doosje. - Welke kleuren hebben deze diertjes? - Hoe zien de poten eruit van de deze diertjes? (Kijk naar de lange achterpoten) - Beeld uit hoe de diertjes bewegen. - Neem enkele foto s van deze insecten. - Zijn er nog insecten over zonder vleugels die niet springen? Hoe zien die eruit? - Welke kleuren hebben ze? - Beeld uit hoe de diertjes bewegen. - Neem enkele foto s van deze dieren. De diertjes worden na deze uitgebreide observatie opnieuw vrijgelaten. 2. Beeld: Maak een insect Terug in de klas worden de foto s van de dieren in de wei op bord gehangen: alle vliegende insecten bij elkaar, alle springende insecten bij elkaar en de derde groep: de kruipende insecten. (De leerkracht kan eventueel zelf wat eigen foto s meebrengen.) De leerkracht bekijkt samen met de leerlingen elke groep aandachtig en vraagt waarom de dieren zo geordend zijn. Ze wijst daarnaast op het aantal poten, de vleugels, de grote van de poten, de schilden, voelsprieten, De leerlingen krijgen foto s van vier insecten te zien (infoblad 7: diamphidia, robotinsect, krekel, mier). Ze zoeken uit in welke categorie deze insecten het best thuishoren (vliegend, springend of kruipend). Ze verklaren ook waarom ze dat denken. Vervolgens kiezen de leerlingen één insect (uit de vier meegenomen foto s van de leerkracht) dat ze willen namaken. De leerkracht hangt daarvoor onder elke foto een blad omhoog met daarop evenveel lijntjes als de het aantal leerlingen van de klas gedeeld door vier. De leerlingen vullen hun naam in opeen lijntje van het blad van het insect dat ze willen namaken. Zijn de lijntjes vol, dan kiezen ze een ander insect. De leerkracht zorgt er op die manier voor dat er evenveel leerlingen hetzelfde dier maken. De leerlingen gebruiken bij het knutselen kosteloos materiaal. De leerkracht helpt waar nodig. Nabespreking:

9 9 - Zijn alle geknutselde dieren insecten? Waaraan zie je dat? - Vliegt, springt of kruipt dit dier? - Welk insect lijkt sterk op de foto (foto s worden overlopen)? 3. Insect en cultuur De leerlingen die hetzelfde dier namaakten, gaan samen in een groepje zitten. Elk groepje wordt nogmaals in twee gesplist. Zo ontstaan er een 8tal groepjes in de klas. Elke groep krijgt infoblad 8 over hun geknutseld insect (diamphidia, robotinsect, krekel, mier). Er zullen telkens twee groepjes zijn die hetzelfde infoblad ontvangen. De leerlingen mogen in hun groepje de situaties uitbeelden die omschreven staan op hun infoblad 8. Ze mogen daarbij hun geknutseld insect en hun fantasie gebruiken. Daarna mag per insect een groepje vooraan komen dat de omschreven situatie uitbeeldt. Gesprek: - Wat zag je? - Wat gebeurde er met het insect? - Vond je dat gewoon of vreemd? - Zou dit echt kunnen gebeuren? De leerkracht geeft eventueel extra achtergrondinformatie (infoblad 9) bij. Eindtermen: - WO 1.1, 1.3, 1.26, MV 1.1, 1.4, SV 1.2, 3