Opdrachtgever: Vervanging gemalen Weesp Noord

Transcriptie

1 Opdrachtgever: Vervanging gemalen Weesp Noord

2 Opdrachtgevers: Waternet Postbus GJ Amsterdam Gemeente Weesp Postbus GB Weesp Opdrachtnemer: Nelen & Schuurmans Postbus BE Utrecht Tel KVK, UTRECHT Project: Vervanging gemalen Weesp Noord Projectgegevens: Dossier : L0062 Datum : Niets uit deze rapportage mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de opdrachtgever. Noch mag het zonder dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

3 Samenvatting In Weesp zijn in de huidige situatie een aantal knelpunten in het watersysteem aanwezig, op het gebied van waterkwaliteit en -kwantiteit. Tevens zijn twee gemalen toe aan vervanging. Dit geeft een goede aanleiding om naar een integrale oplossing te zoeken om het watersysteem in Weesp Noord op orde te krijgen. Sinds de watersysteem-toetsing uit 2006 hebben in Weesp een aantal ontwikkelingen plaats gevonden of staan deze in de planning. Dit vormt de uitgangssituatie om verschillende varianten voor het vervangen van de gemalen te analyseren. De onderzochte varianten zijn: Variant 1: Eén gemaal op industrieterrein; Variant 2: Eén gemaal in stedelijk gebied; Variant 3: Twee gemalen; Variant 4: Eén gemaal en afvoer naar Bloemendalerpolder. Tijdens het project is de focus op variant 1 en variant 3 komen te liggen. Variant 1 levert een vermindering van de wateroverlast en minder kosten voor beheer & onderhoud. Bij variant 3 verandert het watersysteem en het functioneren daarvan nauwelijks ten opzichte van de huidige situatie. De kosten om de verouderde gemalen te vervangen zijn ruim ,-. De kosten voor variant 1 zijn ongeveer ,- hoger, maar een deel van de extra kosten kan worden terugverdiend omdat minder beheer en onderhoud nodig is. Tevens worden met deze variant drie van de vier water doelen behaald. Er wordt dan ook aanbevolen om variant 1 te realiseren, met een gemaal op het industrieterrein bij de huidige RWZI. Het gemaal in het stedelijk gebied wordt opgeheven. Bij het uitwerken van deze variant moet nog extra aandacht worden besteed aan de verbinding tussen het stedelijk gebied en het industrieterrein. We adviseren om de verbindende stuw automatisch beweegbaar te maken, om zo de flexibiliteit van het watersysteem te vergroten. Ook moet voldoende zorg worden besteed aan de wateraanvoer naar het gemaal. Aangezien de gemaalcapaciteit veel groter wordt dan maatgevende afvoer is een voldoende brede aanvoersloot (8m) en een maalkom nodig. Wanneer deze niet gevonden kan worden langs het spoor, kan nog gezocht worden in het industrieterrein met een oost-westverbinding. i

4 Inhoudsopgave Samenvatting i 1 Inleiding Aanleiding Doel Werkwijze Uitgangspunten en randvoorwaarden Leeswijzer 2 2 Functioneren van watersysteem in referentiesituatie Inleiding Ontwikkelingen Weesp Noord Hydraulische toetsing Wateroverlast Watersysteemgedrag Nationaal Bestuursakkoord Water Toetsing van referentiesituatie Klimaatscenario s Waterkwaliteit Conclusie functioneren referentiesituatie 13 3 Varianten vervanging gemalen Inleiding Variant 1: Eén gemaal op industrieterrein Beschrijving Hydraulische toetsing Wateroverlast Waterkwaliteit Beheer en onderhoud Kosten Variant 2: Eén gemaal in stedelijk gebied Variant 3: Twee gemalen Beschrijving Hydraulische toetsing Wateroverlast Waterkwaliteit Beheer en onderhoud Kosten Variant 4: Eén gemaal en afvoer naar Bloemendalerpolder Afweging 25 4 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 28 I Resultaten watersysteemanalyse II Toetsresultaten referentiesituatiesituatie met G- en W-scenario 32 ii

5 III Toetsresultaten Variant 1 met G- en W-scenario 33 IV Fractieberekening gemengde overstort T=2 34 iii

6 1 Inleiding 1.1 Aanleiding In 2006 zijn gemeente Weesp en Waternet begonnen met het opstellen van een gezamenlijk waterplan. Een onderdeel van en voorbereiding op dit waterplan was een uitgebreide watersysteemanalyse in Weesp Noord. Uit deze analyse is naar voren gekomen dat er een aantal knelpunten in het systeem aanwezig is. Het gaat vooral om wateroverlast op industrieterrein noord en de waterkwaliteit in de watergang langs de Hogeweijselaan. De gemalen Korte Stammerdijk en Rijnkade zijn aan vervanging toe. Het gemaal Korte Stammerdijk is verouderd, heeft geen goede wateraanvoer en staat op een ongunstige locatie (direct naast een woonhuis). Het gemaal Rijnkade is eveneens verouderd en er zijn geen onderdeel meer te verkrijgen voor dit gemaal. Het vervangen van beide gemalen biedt wellicht mogelijkheden om een aantal knelpunten in Weesp op te lossen. Gemaal Rijnkade Gemaal Korte Stammerdijk Figuur 1.1 Overzicht van het watersysteem in Weesp Noord en locaties twee gemalen Sinds 2006 hebben in Weesp ontwikkelingen plaats gevonden of staan ontwikkelingen gepland die het functioneren van het watersysteem beïnvloeden: het zuidelijke deel van het sportpark wordt ontwikkeld tot woongebied; de watergang in de Kerkbuurt wordt verbonden met de vijvers langs de M. Nijhoffstraat; een overstort op het terrein wordt verplaatst naar de watergang langs de Hogeweijselaan; verhard oppervlak op het industrieterrein is afgekoppeld van de riolering. Om een goede afweging te kunnen maken voor het vervangen van de gemalen moet het functioneren van het watersysteem na het doorvoeren van bovenstaande ontwikkelingen onderzocht worden. Dit vormt een belangrijke referentie voor het beoordelen van varianten voor het vervangen van de gemalen. 1

7 1.2 Doel Het doel van deze studie is om te bepalen hoe de gemalen Korte Stammerdijk en Rijnkade zo goed (efficiënt en effectief) mogelijk vervangen kunnen worden. 1.3 Werkwijze Om een goede afweging te kunnen maken voor het vervangen van de twee gemalen in Weesp noord worden de volgende stappen doorlopen: vaststellen nieuwe referentiesituatie voor Weesp Noord; bepalen varianten voor het vervangen van de gemalen; beoordelen varianten op basis van wateroverlast, hydraulica, waterkwaliteit, beheer & onderhoud en kosten; afweging varianten en benoemen voorkeursvariant. De referentiesituatie en de varianten worden op een aantal aspecten beoordeeld: wateroverlast, hydraulica, waterkwaliteit, beheer & onderhoud en kosten. Met modelberekeningen wordt onderzocht wat het effect van de verschillende varianten is op wateroverlast en het hydraulisch functioneren. De andere aspecten worden onderzocht op basis van expertkennis. 1.4 Uitgangspunten en randvoorwaarden De volgende uitgangspunten en randvoorwaarden worden voor deze studie gehanteerd: als basis wordt de modelschematisatie van de watersysteemanalyse Weesp Noord uit 2006 gebruikt; vier ontwikkelingen worden doorgevoerd in de modelschematisatie: ontwikkelen woongebied in zuidelijk deel sportpark, verbinding watergang Kerkbuurt en vijvers langs de M. Nijhoffstraat, overstort verplaatsen van industrieterrein naar watergang langs Hogeweijselaan, afkoppelen verhard oppervlak op industrieterrein; wateroverlast en hydraulica worden onderzocht met modelberekeningen, de waterkwaliteit wordt onderzocht op basis van expert kennis. 1.5 Leeswijzer De referentiesituatie is beschreven in hoofdstuk 2, dit vormt een belangrijk vertrekpunt voor de afweging van de varianten. Een beschrijving van de varianten en de beoordeling op verschillende aspecten is beschreven in hoofdstuk 3. Dit hoofdstuk sluit af met een afweging van de varianten. In hoofdstuk 4 worden de conclusies en aanbevelingen beschreven. 2

8 2 Functioneren van watersysteem in referentiesituatie 2.1 Inleiding Bij het vervangen van de gemalen Korte Stammerdijk en Rijnkade moet rekening worden gehouden met toekomstige ontwikkelingen aangezien de gemalen voor een lange periode gaan functioneren. Dit hoofdstuk beschrijft dan ook de nieuwe referentiesituatie in Weesp, ten opzichte van de situatie in Een aantal geplande en reeds doorgevoerde ruimtelijke ontwikkelingen is hieronder beschreven en doorgevoerd in de modellen. Hierna is deze referentiesituatie getoetst op hydraulica en wateroverlast. 2.2 Ontwikkelingen Weesp Noord De volgende ontwikkelingen worden meegenomen in deze studie: laatste ontwikkelingen sportpark (heden gereed); verplaatsen van overstort van Industrieterrein Noord naar de watergang langs de Hogeweijselaan (voorzien in 2011/2012); afkoppelen van m 2 op het Industrieterrein Noord 1 (heden gereed); nieuwe verbinding tussen Kerkbuurt en vijvers langs de M. Nijhoffstraat (heden in uitvoering, gereed eind 2010). De watersysteemanalyse van 2006 had ook een variant met betrekking tot de herinrichting van de Papenlaan. Deze aanpassing is gelijk aan de ontwikkeling van het sportpark. In de studie van 2006 is een variant met maatregelen van de afvalwaterketen geanalyseerd. Later in het proces van het waterplan is gebleken dat er geen rekening was gehouden met het verplaatsen van de overstort op het industrieterrein naar de watergang langs de Hogeweijselaan. Ontwikkelingen sportpark In de oorspronkelijke situatie waren alle sportvelden onderdeel van de onderbemaling. Bovendien werd het water vanuit de watergang langs de M. Nijhoffstraat ook afgevoerd via de onderbemaling. Het water uit de onderbemaling werd vervolgens weer opgepompt naar de Trifaxvijver. Figuur 2/1 geeft de ontwikkelingen op het sportpark weer. Het zuidelijk deel van het sportpark wordt bebouwd gebied. Dit bebouwde gebied wordt met twee gronddammen afgescheiden van het watersysteem van de sportvelden. Het water komt in verbinding met de twee vijvers ten oosten van het sportterrein (aanleg in 2008) en de duikerverbinding van de vijvers aan de M. Nijhoffstraat. Het waterpeil wordt -1,85 m NAP. De afvoer vindt plaats via een watergang naar de Hogeweijselaan (aangelegd in 2009). Er staat een stuw vlak voor de Hogeweijselaan. De gronddammen worden pas aangebracht als de woningen zijn gerealiseerd. De start van de bouw is vanwege de economische crisis voorlopig uitgesteld. Ten oosten van het sportpark zijn twee vijvers aangelegd. Deze vijvers staan in verbinding met de nieuwe watergang in het bebouwde gebied. Dit zorgt voor extra waterberging in het peilgebied van het nieuwe bebouwde gebied. 1 De afkoppel- opgave voor Weesp Noord is groter dan 3 hectare, 3 hectare is nu uitgevoerd. De rest volgt in de toekomst. 3

9 Figuur 2/1 Ontwikkelingen sportpark Verplaatsen overstort De overstort op het industrieterrein wordt verplaatst naar de watergang bij de Hogeweijselaan. De watergang aan de Hogeweijselaan ligt in een ander peilgebied dan het industrieterrein. De hoeveelheid water die bij hevige neerslag in de twee peilgebieden terecht komt, verandert door de verplaatsing aanzienlijk. Bijna de helft van het verharde gebied op het industrieterrein watert in de nieuwe situatie bij extreme omstandigheden via de overstort af op de watergang langs de Hogeweijselaan. Afkoppelen op industrieterrein Op het industrieterrein is drie hectare verhard oppervlak afgekoppeld van het gemengde rioolstelsel. Dit oppervlak watert nu direct af op het oppervlakte water. Dit is goed voor de waterkwaliteit, omdat het gaat om relatief schoon regenwater en door het afkoppelen minder water uit het gemengde rioolstelsel overstort. Voor de te verwachten peilstijgingen maakt het afkoppelen weinig uit. Bij hevige neerslag zal ook verhard gebied met een gemengde riolering veel regenwater lozen op het oppervlaktewater. Het bergingsverlies ligt in de orde van enkele millimeters, wat voor dit oppervlak uitkomt op ongeveer honderd kubieke meters. Nieuwe verbinding tussen Kerkbuurt en vijvers langs M. Nijhoffstraat. In 2006 is een wateropgave vastgesteld voor de Kerkbuurt. Het is de gemeente Weesp en Waternet niet gelukt extra water te realiseren in het gebied in verband met de voortgang van de plannen voor de herinrichting van dit gebied door een projectontwikkelaar. Er is een afspraak gemaakt om het water middels een duiker af te voeren naar de vijvers aan de Nijhoffstraat en de extra waterberging in de peilgebieden benedenstrooms van de Kerkbuurt te realiseren. Een verbinding tussen de Kerkbuurt en de vijvers langs de M. Nijhoffstraat is daarnaast wenselijk, omdat de Kerkbuurt op dit moment alleen water kan afvoeren via de riolering. Er is geen verbinding met het watersysteem in de rest van Weesp en daarmee ook niet met het gemaal Korte Stammerdijk. Het water van de Kerkbuurt stort op dit moment over in de riolering en wordt via de RWZI geloosd op het Amsterdam-Rijnkanaal. 4

10 De nieuwe verbinding naar de vijvers langs de M. Nijfhoffstraat is een duiker. Deze duiker is ruim 200 meter lang en heeft op vier punten een knikpunt. Door het realiseren van de nieuwe verbinding wordt minder regenwater naar de RWZI afgevoerd. Eigenschappen peilgebieden Door de bovenstaande ontwikkelingen veranderen de eigenschappen van de verschillende peilgebieden in Weesp Noord. In de nieuwe referentiesituatie bestaat Weesp Noord uit acht peilgebieden en is 180 hectare groot. Het peil varieert tussen de -1,64 m NAP en -2,06 m NAP. Tabel 2-1 geeft de belangrijkste eigenschappen van de peilgebieden weer. Het stedelijke gebied wordt bemalen door gemaal Korte Stammerdijk. Het gemaal heeft een capaciteit van 34 m 3 /min. Het stedelijk gebied is 100 hectare. Het industrieterrein wordt bemalen door gemaal Rijnkade. Het gemaal heeft een capaciteit van 8,1 m 3 /min. Het industrieterrein is 80 hectare. Winterpeil Zomerpeil Verhard gebied Openwater Peilgebied [m NAP] [m NAP] [%] [%] BDP-19-1,9-1, BDP-21-1,7-1, BDP-23-1,64-1, BDP ,85-1, BDP-27-2,06-2, BDP-28-1,97-1, BDP-30H 3-1,85-1, BDP-30L -2,3-2, Tabel 2.1 Eigenschappen peilgebieden 2 Peilgebied BDP-26 dat in figuur 2.2 is weergegeven is in werkelijkheid groter. Ongeveer 50% van het peilgebied ligt ten noorden van de spoorlijn. Omdat onder het spoor een zeer krappe duiker ligt, functioneert het watersysteem ten zuiden van het spoor onafhankelijk van het noordelijke deel. Het noordelijke deel stroomt af naar het noorden terwijl het zuidelijke deel naar het zuiden afvoert. Alleen het zuidelijke deel is in de modellering opgenomen. 3 De toevoeging H en L voor peilgebied BDP-30 verwijst naar het deel dat op hoog peil wordt ontwikkeld (H) en het deel dat op het lage onderbemalen peil (L) blijft. In feite maakt peilgebied H onderdeel uit van peilgebied BDP-26 en het systeemgedrag is daarom gelijk aan dat van BDP-26. 5

11 Figuur 2.2 Overzicht met peilgebieden in Weesp Noord. Zie voor nadere toelichting op de begrenzing van peilgebied BDP-26: voetnoot Hydraulische toetsing Het watersysteem is hydraulisch getoetst met een constante belasting van het waterlopenmodel met 14 mm/dag 4. Bij deze afvoersituatie is bekeken of het verval per duiker niet groter is dan 1 cm en of het verhang in de watergangen niet groter is dan 2 cm per kilometer. Figuur 2.3 laat zien dat alle watergangen hydraulisch goed functioneren. Eén duiker voldoet niet aan de eis, het verval over deze duiker is namelijk 2,4 cm. Het gaat in dit geval om de duiker die de vijvers langs de M. Nijhoffstraat verbindt met de watergang langs de nieuwe bebouwing. Deze duiker is 240 m lang en heeft een diameter van 500 mm. Voor een duiker van deze lengte is een verval van 2,4 cm niet veel en bovendien levert de duiker in de praktijk geen problemen op. Daarom wordt deze duiker niet als knelpunt aangemerkt. 4 Gerekend met landelijke afvoernorm. In Weesp ligt de relatieve gemaalcapaciteit hoger, waardoor het verhang in de watergangen en het risico op opstuwing onderschat is. Waternet beveelt een belasting van 22 mm/dag aan. 6

12 Figuur 2.3 Hydraulische toetsing watersysteem Weesp Noord bij 14 mm/d afvoer. 2.4 Wateroverlast Watersysteemgedrag Klimaatsverandering kan veel effect hebben op het watersysteem van Weesp Noord, zeker gezien de geringe hoeveelheid openwater. De invloed van het klimaat is in de modelstudie meegenomen. Voor het watersysteem in Weesp is een wateroverlastberekening uitgevoerd met een hydrologisch bakjesmodel (SOBEK RR). De bergende en afvoerende eigenschappen van het watersysteem zijn in model gebracht. Er is in de wateroverlastberekening geen rekening gehouden met hydraulische effecten zoals verval over duikers of verhang in watergangen. Met het model is het watersysteemgedrag tijdens hevige neerslag bepaald. Voor de berekening is de langjarige neerslagreeks met uurwaarnemingen van 1906 tot en met 2002 uit De Bilt gebruikt. Deze reeks is genomen, omdat dit de langst betrouwbare neerslagreeks van Nederland in uurwaarden is. De neerslagreeks is bewerkt voor het middenscenario met tijdshorizon Het SOBEK RR model is doorgerekend met de neerslagreeks en de berekende maximale waterstanden zijn met een statistisch model bewerkt tot waterstandoverschrijdingskansgrafieken. Hiermee is voor elk peilgebied de verwachte waterstandstijging bekend. Om het systeemgedrag ruimtelijk te visualiseren is een inundatiekaart gemaakt. Voor elk peilgebied is de waterstandstijging bij verschillende herhalingstijden uitgezet in de hoogtekaart. Hiermee wordt getoond welke gebieden blank komen te staan door verhoogde oppervlaktewaterstanden. In Figuur 2.4 is weergegeven waar inundatie optreedt voor het middenscenario

13 Figuur 2.4 Inundatiebeeld referentiesituatie voor het middenscenario 2050 Ten opzichte van de resultaten van de studie uit 2006 (zie Bijlage I) valt op dat er minder inundatie plaats vindt op het industrieterrein en juist meer inundatie in het stedelijk gebied van Weesp. Het verplaatsen van de overstort heeft hier een belangrijke bijdrage aan geleverd. In het peilgebied rond het station (BDP-26) is een opvallende vlek inundatie weergegeven. Volgens de berekende waterstanden komt een speeltuin tussen de bebouwing onder water te staan (zie Figuur 2.5). Omdat de speeltuin in de praktijk wordt afgeschermd door de bebouwing zal het water hier echter niet vanuit de watergangen naar toe stromen. De speeltuin loopt toch onder water omdat de riolering niet kan afwateren naar het oppervlaktewater. Het tijdelijk onderwater lopen van de speelplaats bij hevige neerslag wordt niet als een probleem ervaren. 8

14 Figuur 2.5 Locatie speeltuin (rode contouren) loopt onder water bij zeer hevige neerslag Nationaal Bestuursakkoord Water Volgens het landelijk beleid (Nationaal Bestuursakkoord Water) moeten watersystemen worden getoetst op het risico op wateroverlast. In het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) zijn werknormen opgenomen voor inundatie van het maaiveld bij hevige neerslag. Deze normen zijn gedifferentieerd naar vier typen grondgebruik. De achterliggende gedachte daarbij is dat kapitaalintensieve gebieden, die gevoelig zijn voor wateroverlast, beter moeten worden beschermd dan kapitaalextensieve gebieden. De normen zijn uitgedrukt in de maximum toelaatbare kans dat het peil van het oppervlaktewater het (laagste) maaiveldniveau overschrijdt. In deze studie wordt aangesloten op de NBW werknormen (Tabel 2.2). Grondgebruik Stedelijk & industrie Hoogwaardige landbouw Akkerbouw Grasland Norm (herhalingstijd) 1:100 jaar 1:50 jaar 1:25 jaar 1:10 jaar Tabel 2.2 Werknormen NBW t.a.v. inundatie De toetsing aan de NBW-normen wordt uitgevoerd door voor elk peilgebied te controleren of het systeemgedrag het faalgebied doorsnijdt (zie Figuur 2.6). Waternet heeft hierbij gekozen om het watersysteem te toetsen met neerslaggebeurtenissen (reeksberekening) verdisconteerd met klimaatsverandering volgens het middenscenario In onderstaand figuur is de toetsing van een peilgebied gevisualiseerd. In dit voorbeeld voldoet het peilgebied aan de gestelde norm. Op deze wijze is voor elk peilgebied bepaald of het peilgebied aan de normen voldoet. 9

15 Normen: M aaiveldhoogte (m NAP) Herhalingstijd (jaar) Figuur 2.6 Toetsing van het systeemgedrag aan de normering. In dit voorbeeld passeert het systeemgedrag (blauwe lijn) de normering (gekleurde stippen) onderlangs: het peilgebied voldoet aan de normering. Wanneer waterstanden worden berekend die een toetsniveau (in stedelijk gebied per peilgebied de laagste drempeltoegang van een gebouw) overschrijdt is sprake van overlast en een wateropgave. Door realisatie van de wateropgave wordt de berekende peilstijging teruggebracht tot het drempelniveau. Het systeem voldoet dan aan de minimale norm, maar is nog wel gevoelig voor het ontstaan van wateroverlast. Het is aan te bevelen rekening te houden met onzekerheden in de toetsing en de minder gunstige omstandigheden bij het slechter functioneren van watersystemen (bv begroeiing, verstoppingen of bagger in watergang) door niet alleen de minimale wateropgave te realiseren Toetsing van referentiesituatie Algemeen Toetsing inundatie Toetsing overlast Peilgebied Streefpeil WS 1:100 jaar TH sted Toetsing 1:2 jaar TH sted Toetsing BDP BDP BDP BDP FAALT BDP FAALT BDP FAALT BDP-30L BDP-30H Tabel 2.3 Toetsing systeemgedrag van referentiesituatie Ten opzichte van 2006 zijn twee toetshoogten aangepast (zie Tabel 2.3 en Tabel 2.4). Uit veldmetingen is gebleken dat peilgebied 21 een toetshoogte heeft van -0,85 m NAP. Dit is het punt van de opening naar parkeergarage aan parkzijde Magneetvijver i.p.v. toegangsdrempel auto s onder aan helling, met een grondlichaam daartussen dat toestroom van water zal voorkomen. Peilgebied 28 heeft in onderling overleg een toetshoogte van -0,83 m NAP (+60 cm) gekregen. Het speelterrein in peilgebied BDP-26 ligt lager ligt dan deze toetshoogte in Tabel 2.3, maar sporadische inundatie van het speelterrein wordt niet als problematisch ervaren. 10

16 Algemeen Toetsing inundatie Toetsing overlast Peilgebied Streefpeil WS 1:100 jaar TH sted Toetsing 1:2 jaar TH sted Toetsing BDP BDP FAALT BDP FAALT BDP FAALT BDP FAALT FAALT BDP FAALT BDP FAALT Tabel 2.4 Toetsing systeemgedrag (situatie 2006) Uitgaande van de nieuwe toetshoogtes voldoen alle peilgebieden in het stedelijke gebied van Weesp Noord aan de toetsing op inundatie. Wel voldoen drie peilgebieden niet aan de stedelijke overlastnorm. De grote verbetering van de situatie op het industrieterrein (BDP-27) komt door het verplaatsen van de overstort, waardoor een groot oppervlak nu op BDP-28 loost. Dit zorgt voor een zeer sterke reductie in peilstijging ten opzichte van de situatie in In BDP-28 nemen de peilstijgingen ten opzichte van de situatie in 2006 wel toe met 18 cm voor een T = 100 situatie. Vanwege de vergrootte peilstijging in het bemalen peilgebied BDP-28 kunnen de gestuwde peilgebieden BDP-19 en BDP-21 niet goed meer afwateren. De peilstijgingen worden daardoor maar liefst respectievelijk 22 en 25 cm groter. De peilstijgingen in het bemalen gebied zijn zo groot dat het water ook peilgebieden BDP-30H en BDP-26 in zal stromen. Vanwege de vertraging door de stuw blijven de maximale waterstanden in het gestuwde gebied lager dan in het bemalen gebied. De Kerkbuurt kan vanwege de nieuwe duiker beter afwateren. De peilstijgingen in dit peilgebied (BDP-23) dalen dan ook. De peilstijging in de vijvers van de Nijhoffstraat (BDP- 26) wordt mede hierdoor echter wel weer groter. Drie peilgebieden voldoen niet aan de overlastnormen. Dit betekent dat in deze peilgebieden de overstorten worden beperkt in het functioneren. Het is niet gezegd dat dit tot problemen leidt met water op straat. Om deze reden is het overschrijden van de overlastnorm niet direct aanleiding voor het nemen van maatregelen. Het functioneren rioolstelsel bepaald de mate van overlast in het afwaterende gebied. Of sprake is van een overlastsituatie kan worden onderzocht met behulp van een rioolmodel. Ambitieniveaus bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen Bij het waterschap geldt dat bij ambitieniveau 1 bij nieuwe ontwikkelingen de veiligheid van een watersysteem niet achteruit mag gaan. Om dit zogenaamde Stand Still-principe te behalen, kunnen aanvullende maatregelen getroffen worden in de peilgebieden waar de peilstijgingen in de referentiesituatie zijn toegenomen ten opzichte van de peilstijgingen in Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door het graven van extra openwater. Ambitieniveau 2 houdt in dat de peilstijgingen in stedelijk gebied niet te heftig mogen zijn. Dit is voor elk watersysteem verschillend, maar voor Weesp is voorgesteld dat de waterstand tot 40 cm mag oplopen. 11

17 In het stedelijk gebied zou bijna 4000 m 2 open water moeten worden gegraven om ambitieniveau 1 te behalen (zie ook 2.4.2). Dit geldt als een compensatieopgave voor het feit dat het verplaatsen van een overstort de veiligheid in een ander peilgebied kleiner wordt. Door de ontwikkeling neemt de veerkracht in peilgebied BDP-28 af. Conform de keur dient deze onwenselijke achteruitgang te worden gecompenseerd. De 4000 m 2 kan gerealiseerd worden ten noorden van de Trifaxvijver of ten zuiden van de watergang langs de Hogeweijselaan. In de structuurvisie van het industrieterreinen is een oost-west watergang voorgesteld. Dit zou een oppervlak van 1800 tot 3000 m 2 opleveren, maar omdat dit het peilgebied is waar juist een afname in peilstijging is gerealiseerd, levert dit voor het ambitieniveau niks op. Om ambitieniveau 2 te behalen moet er ruim 1 hectare extra water worden gegraven om peilstijgingen op een normaal niveau te krijgen. Er wordt dan ook afgeraden om dit ambitieniveau te willen behalen op deze locatie. Het watersysteem is veranderd, waardoor de waterverdeling is veranderd. Verbeteringen in het ene peilgebied hebben verslechteringen in het andere peilgebied tot gevolg, maar wanneer dit niet leidt tot knelpunten is het niet doelmatig en praktisch onmogelijk om een dergelijk groot oppervlak extra water te graven. Vergelijking met 2006 In 2006 is de wateropgave vastgesteld op m 3. In Weesp faalden 5 peilgebieden, maar daarna is de toetshoogte in 2 peilgebieden bijgesteld. Hiermee resteerde een wateropgave in de peilgebieden 23 en 27 van m 3 (globaal overeenkomend met m 2 ). Met de wateropgave van m 2 is binnen beide organisaties naar bestuurders gecommuniceerd. In 2009 is vervolgens ontdekt dat de in het BRP genoemde verplaatsing van overstort van peilgebied 27 naar 28 niet in de toetsing is verdisconteerd. Er is door Waternet ingeschat dat dit zou betekenen dat er geen wateropgave meer zou zijn in peilgebied 27 en in peilgebied 28 een wateropgave zou ontstaan van m 2. Vermeerderd met een opgave van m 2 om het lozen van afgekoppeld regenwater van m 2 te compenseren. Uit de modelberekening van de referentiesituatie 2010 blijkt dat het effect van de rioleringsmaatregelen iets kleiner is dan de eerder bepaalde m 2. De situatie in de onderbemaling BDP-30 is in de referentiesituatie sterk verbeterd ten opzichte van de situatie in Door de aparte afwateringsroute van een deel van de oorspronkelijke onderbemaling, en een omleiding van de afwatering van een groot oppervlak achterliggend gebied wordt de onderbemaling sterk ontlast. De kleine pomp hoeft niet meer zulke grote hoeveelheden neerslag uit te malen en de peilstijging blijft onder de toetshoogte voor inundatie Klimaatscenario s De invloed van klimaatsverandering op het watersysteem van Weesp Noord is reeds bepaald met het zogenaamde middenscenario 2050 (zie 2.4.1). In 2006 zijn de klimaatsscenario s herzien door het KNMI, door nu ook veranderingen in circulatiepatronen op te nemen. Er is een analyse gedaan met de nieuwste klimaatscenario s, waarbij de neerslagreeks aangepast is op basis van het G- en van het W-scenario van het KNMI, omdat deze 2 scenario s het meeste bepalend zijn voor wateroverlastsituaties. Het middenscenario 2050 verschilt weinig van het G-scenario. Bij het W-scenario zijn neerslaghoeveelheden en neerslagintensiteiten licht toegenomen. 12

18 Bijlage II geeft de waterstanden weer die eens in de honderd jaar optreden bij het G- scenario. Deze waterstanden wijken niet af van het middenscenario In Bijlage II staan ook de waterstanden die eens in de honderd jaar optreden bij het W-scenario. Deze waterstanden zijn vaak hoger dan het midden scenario. De peilstijgingen in het stedelijk gebied en op het industrieterrein nemen toe. De toename in peilstijging is ongeveer 5%. De toename in peilstijging komt overeen met de toename in neerslaghoeveelheid en neerslagintensiteit in de zomer, zoals aangegeven in de aanvullingen op de KNMI 06 scenario s. De lichte toename in peilstijgingen (3-5 cm) leiden echter niet tot nieuwe overschrijdingen van de toetshoogten. Het is daardoor niet noodzakelijk om extra maatregelen te treffen doordat in deze studie de berekeningen zijn uitgevoerd met nieuwe klimaatscenario s. 2.5 Waterkwaliteit Voor de prestatie van de referentiesituatie ten aanzien van de waterkwaliteit wordt gekeken naar overstorten uit het gemengde rioolstelsel. In 2004 is in een waterkwaliteitspoor uitgevoerd (Waterkwaliteitsspoor Weesp, Plan van Aanpak dec. 2004). In het waterkwaliteitspoor is de referentiesituatie zoals deze is beschreven in 2.2 als uitgangssituatie genomen. In het waterkwaliteitspoor is bepaald dat overstorten , , en en een urgent tot zeer urgent knelpunt vormen voor de waterkwaliteit. De overstorten en horen bij het rioleringssysteem Weesp Noord, de overige overstorten horen bij het rioolsysteem van Industrieterrein Noord. In de referentiesituatie is overstort verplaatst naar het watersysteem van Weesp Noord. Voor de riolering is ingezet op afkoppelen. Verder zijn in het watersysteem Weesp Noord overstorten en gecombineerd en is de overstortlocatie verplaatst. De in het waterkwaliteitsspoor voorgestelde maatregelen zijn opgenomen in de referentiesituatie. Deze verminderen de ongewenste effecten voor de zuurstofhuishouding in oppervlaktewater maar de problemen zijn hiermee niet helemaal verholpen. Het is niet mogelijk om de knelpunten verder terug te dringen met realistische kosteneffectieve maatregelen. 2.6 Conclusie functioneren referentiesituatie Het watersysteem van Weesp-Noord functioneert bij toetsing met 14 mm/dag. Door de geplande ontwikkelingen in Weesp zal het watersysteem veiliger worden omdat problemen met inundatie sterk verminderen. De hoofdreden hiervan is dat de beschikbare waterberging in het gebied beter wordt benut. Bij extreme neerslag treedt inundatie op bij de speelplaats in peilgebied BDP-26. De hoogte van de speeltuin is echter niet als toetshoogte opgenomen. In drie peilgebieden wordt niet voldaan aan de stedelijke overlastnorm. Of dit knelpunten oplevert voor het functioneren van de riolering is niet in deze studie onderzocht. Door aanpassingen in de afwatering worden de peilstijgingen in enkele peilgebieden hoger. Vanuit het standstill-principe is het nodig om extra waterberging te realiseren in het stedelijke gebied van Weesp. Als geen extra water wordt gerealiseerd zal de veiligheid in enkele peilgebieden afnemen ten opzichte van de huidige situatie. De waterstandstijgingen bij extreme neerslag zijn in de referentiesituatie zijn hoog. Eens in de 100 jaar zal de waterstand stijgen met 70 cm. De reden is dat in het gebied relatief weinig oppervlaktewater aanwezig is. 13

19 Het watersysteem van Weesp heeft wel een heel hoge afvoercapaciteit. Omdat stedelijke gebeden snel afwateren is tijdelijke berging van water belangrijk. Het vergroten van de veiligheid in het stedelijke gebied van Weesp kan praktisch alleen worden bereikt door het realiseren van extra waterberging. Tot slot wordt aangegeven dat de in 2006 berekende inundatie op het industrieterrein niet in die mate door het waterschap werd herkend. Een verklaring hiervoor is niet gegeven. Het kan zijn dat de riolering in de praktijk anders functioneert dan in het rioleringsmodel en het oppervlaktewatermodel zijn aangenomen. 14

20 3 Varianten vervanging gemalen 3.1 Inleiding Het vervangen van de gemalen kan op verschillende manieren uitgevoerd worden. De volgende varianten zijn de meest voor de hand liggende oplossingen: Variant 1: Eén gemaal op industrieterrein; Variant 2: Eén gemaal in stedelijk gebied; Variant 3: Twee gemalen; Variant 4: Een gemaal en afvoer naar Bloemendalerpolder. Hieronder worden de vier varianten uitgewerkt. Afhankelijk van de variant zijn ook aanpassingen in het watersysteem nodig, ook deze worden meegenomen in de uitwerking. 3.2 Variant 1: Eén gemaal op industrieterrein Beschrijving Het nieuwe gemaal komt in deze variant bij de rioolwaterzuivering op het industrieterrein. Het nieuwe gemaal vervangt de gemalen aan de Rijnkade en aan de Korte Stammerdijk. De aanpassingen zijn weergegeven in Figuur 3.1. Het peilgebied van het stedelijk gebied (BDP-28) moet in deze variant worden verbonden met het industrieterrein. Deze verbinding wordt een duikerverbinding tussen de Trifaxvijver ten noorden van de sportvelden en de watergang ten noorden van het industrieterrein. Figuur 3.1 Maatregelen variant 1 Om het bestaande waterpeil in het stedelijk gebied te handhaven is een stuw nodig. Tussen de twee peilgebieden is namelijk een peilverschil van 9 cm aanwezig. Deze stuw komt aan de oostkant van de T-splitsing ten noorden van het industrieterrein. 15

21 Een stuw op deze locatie zorgt voor een wenselijke vergroting van het openwateroppervlak van het stedelijke peilgebied. Bij voorkeur wordt de stuw automatisch zodat bij extreme omstandigheden de afvoer vanuit het stedelijk gebied ongehinderd naar het gemaal kan stromen. Een automatische stuw kan er voor zorgen dat de afvoer van het gemaal en de berging in beide peilgebieden zo goed mogelijk wordt benut. De watergang ten noorden van het industrieterrein is te smal om het water van het stedelijk gebied richting het gemaal te krijgen. Deze watergang moet worden verbreed. Kentallen verbreding waterloop industrieterrein In variant 1 is de bestaande watergang aan de noordzijde van het industrieterrein in het model over een lengte van 500 m verbreed van ca. 3 m naar 5 m op waterlijn. Hiermee voldoet deze watergang aan de norm voor verhang bij maatgevende afvoer van 14mm/dag. Om tijdens de afvoercapaciteit van het nieuwe gemaal (34 mm/dag) te voldoen aan de verhangnorm, is een breedte op waterlijn van 8 m nodig 5. De watergang vanaf de stuw naar het nieuwe gemaal is over een lengte van 375 m verbreed van 6 m naar 8 m. Vanuit veiligheid tegen wateroverlast en om de kans op pendelen van het gemaal te verkleinen wordt geadviseerd om extra water te graven bij het gemaal (maalkom). Kanttekeningen bij het verbreden van de watergang is dat dit de stabiliteit van het spoortalud kan doen afnemen. Naar dit risico zal nader onderzoek gedaan moeten worden. Wanneer de watergang langs het spoor niet wordt verbreed, treedt er bij maatgevende omstandigheden een verhang op van ruim 3 cm/km. Dit is iets hoger dan de norm maar levert geen grote problemen op. De capaciteit van het gemaal is echter tweeënhalf maal zo groot als maatgevende afvoer. Dat betekent dat bij volledige gemaalcapaciteit er een verhang van 14 cm/km op zal treden. Bij deze situatie kan oevererosie optreden. Verder ontstaat door vertraagde aanvoer naar het gemaal het risico op pendelen waardoor het gemaal te snel afslaat en niet zijn volledige capaciteit kan benutten. Als de watergang niet kan worden verbreed is het een alternatief om een nieuwe watergang te realiseren die de afvoer via op een andere route op het industrieterrein naar het gemaal kan leiden. Een logische verbinding lijkt te liggen bij de IJsselmeerlaan/Eemmeerlaan, maar in de structuurvisie bedrijventerrein Weesp is ook de Gemeenschapspolderweg genoemd Hydraulische toetsing Het aanpassen van de referentiesituatie geeft geen nieuwe knelpunten in het hydraulisch functioneren van het watersysteem Wateroverlast Uit de toetsing in Tabel 3.1 en het inundatiebeeld uit Figuur 3.2 is af te leiden dat de maximale waterstand in het stedelijk gebied is gedaald. De gemiddelde daling van de maximale waterstand (1:100 jaar) is 13 cm. Op het industrieterrein is de maximale waterstand met 8 cm gestegen. Deze verandering komt door wijzigingen in de watergang die het industrieterrein verbindt met het stedelijke gebied van Weesp. In de berekening is de watergang verbreed en de stuw die beide peilgebieden scheidt ligt ten westen van de huidige peilgrens. Hierdoor is het areaal water in peilgebied BDP-28 toegenomen van 1,2 ha naar 1,6 ha (+33%). In peilgebied BDP-27 is het areaal afgenomen van 1,57 ha naar 1,50 ha (-4,8%). 5 Met deze breedte is verder gerekend, o.a. in de toetsing op wateroverlast en de kostenraming. 16

22 Bijlage III beschrijft de toetsingsresultaten voor het G- en W-scenario. De peilstijgingen in het G-scenario wijken niet af van het middenscenario. De peilstijgingen in het W-scenario zijn vaak hoger dan het midden scenario. De peilstijgingen zijn tot 8 procent groter, maar leveren nog geen extra knelpunten op en daarmee geen noodzaak tot extra maatregelen. Figuur 3.2 Berekend inundatiebeeld voor het middenscenario 2050 voor variant 1 Algemeen Toetsing inundatie Toetsing overlast Peilgebied Streefpeil WS 1:100 jaar TH sted Toetsing 1:2 jaar TH sted Toetsing BDP BDP BDP BDP FAALT BDP FAALT BDP FAALT BDP-30L BDP-30H Tabel 3.1 Toetsing systeemgedrag voor variant 1 Een mogelijkheid om de robuustheid van het watersysteem te vergroten is om een deel van de nieuwe duikerverbinding te vervangen voor een watergang, bijvoorbeeld ten noorden van de Trifaxvijver. Daar lijkt nog ruimte beschikbaar voor extra open water. Op basis van de analyse naar wateroverlast is een inschatting gemaakt van de oppervlakken open water die moeten worden gegraven om de verschillende ambitieniveaus te behalen (zie 2.4.2). Het ambitieniveau 1 voor het peilgebied BDP-28 (Stand Stillprincipe) kan in variant 1 worden bereikt door het graven van ruwweg 1000 m 2 openwater. Dit kan ten noorden van de Trifaxvijver gebeuren. Om ambitieniveau 2 (peilstijgingen van 17

23 maximaal 40cm) te bereiken moet bijna 7000 m 2 openwater worden gegraven m 2 hiervan kan worden gegraven ten noorden van de Trifaxvijver en de maalkom nabij het gemaal moet dan ongeveer 2000 m 2 groot worden. Ambitieniveau 2 lijkt net als in de referentiesituatie praktisch lastig haalbaar, maar is niet onmogelijk Waterkwaliteit Het gevolg van variant 1 voor de fractie overstortwater tijdens een T=2 situatie op verschillende plekken in het watersysteem is weergegeven in Bijlage IV. Watersysteem Weesp Noord In de situatie van variant 1 vindt er geen verandering plaats in de situatie rond overstorten en zoals die is beschouwd in het waterkwaliteitspoor. Dit geldt ook voor de situatie bij overstort langs het spoor. Om deze reden heeft de variant geen invloed op de knelpunten die deze overstorten veroorzaken. Benedenstrooms van de overstorten en in de waterloop langs de Hogeweijselaan zal het emissiewater echter niet in zuidelijke maar in noordelijke richting worden afgevoerd. In deze waterloop is in de TEWOR toetsing een knelpunt berekend. Door het omdraaien van de afvoerrichting zal dit knelpunt verdwijnen. Gezien de afname in de fractie overstortwater is het waarschijnlijk dat met variant 1 geen nieuw knelpunt wordt geïntroduceerd in het noordelijke gedeelte van de waterloop (zie fracties in Bijlage IV). Redenen dat de fractie overstortwater lager is door het omdraaien van de afvoerrichting: Het emissiewater wordt afgevoerd via de Trifax vijvers. De vijvers hebben een groot watervolume waardoor verdunning plaatsvindt; Door het omdraaien van de afvoerrichting wordt het emissiewater weggedrukt door het afstromende water in peilgebieden BDP_19, DBP21 en een groot deel van BDP_28. Hierdoor wordt de prop emissiewater relatief snel naar het nieuwe gemaal op het industrieterrein geduwd. In de variant wordt 200 m van de waterloop langs de Hogeweijselaan bij het gemaal aan de Korte Stammerdijk stagnant. De mogelijke problemen met stagnant water kunnen worden voorkomen met een inlaat/ doorspoelvoorziening op de plek van het huidige gemaal. Watersysteem Industrieterrein Noord Het verplaatsen van het gemaal leidt er toe dat de emissie uit overstorten en langer in het watersysteem blijft hangen. Hierdoor wordt het knelpunt dat is bepaald in het waterkwaliteitspoor groter. Doordat de watersystemen Weesp Noord en Industrieterrein Noord worden verbonden komt er verdund emissiewater vanuit Weesp Noord in de noordelijke watergang van het industrieterrein. In de referentiesituatie was deze watergang gevrijwaard van emissiewater uit het gemengde stelsel. Er vindt verdunning plaats van het overstortwater maar de maximale fractie in de noordelijke watergang loopt tijdens T=2 op tot ongeveer 35%. De waterloop ligt dicht bij het nieuwe gemaal maar desondanks blijft gedurende enkele dagen het aandeel overstortwater boven de 20%. Op waterkwaliteitsgebied levert variant 1 dus een gemengd beeld, waarbij in Weesp Noord een verbetering optreedt in het woongebied, terwijl bij het industrieterrein een verslechterring plaatsvindt. Omdat het tweede minder erg is gezien de functie van het gebied, wordt een positieve score op het gebied van de waterkwaliteit genoteerd in

24 3.2.5 Beheer en onderhoud Kosten In het beheer en onderhoud wijzigen de volgende aspecten: Beheer en onderhoud van de bestaande gemalen komt te vervallen; Extra beheer en onderhoud van het nieuw te plaatsen gemaal op het industrieterrein; Wijziging onderhoudssituatie van de te verbreden waterloop; Peilbeheer industrieterrein + (nieuwe) gemaal gaat naar Waternet. De beheersituatie van de gemalen wordt in variant 1 verbeterd. Ten eerste hoeft er een gemaal minder te worden onderhouden. Verder zal een nieuw gemaal minder beheer en onderhoud vergen door voortschrijdende techniek en verbeterde bouwvoorschriften. Voor de verbrede waterloop wijzigt de onderhoudsituatie. Momenteel is de waterloop vanaf een eenzijdige onderhoudsstrook te schonen. Als de waterloop wordt verbreed tot meer dan 4 meter dan is een dubbele onderhoudsstrook nodig of moet de waterloop varend worden geschoond. Voor varend onderhoud is de aanleg nodig van de volgende voorzieningen: een goed bereikbare plaats om de maaiboot te water te laten; losplaatsen van maaiafval; doorvaarbare kunstwerken. Voor de oost-west georiënteerde waterloop aan de noordzijde van het industrieterrein lijkt het realiseren van een dubbele onderhoudsstrook niet mogelijk. Voor het gedeelte richting het nieuw te realiseren gemaal lijkt het wel mogelijk om een dubbele onderhoudsstrook te realiseren. Voor de realisatie van variant 1 zijn de volgende kostenposten onderscheiden: 1. Opheffen twee bestaande gemalen; 2. Realiseren nieuw gemaal met een pompcapaciteit van ca. 42 m 3 /min; 3. Aanleggen rechthoekige duikerverbinding van 1 m bij 1 m en een lengte van 150 m. De duiker komt grotendeels langs de Hogeweijselaan en zal voor ca. 25 m onder de weg door gaan; 4. Verbreden waterloop over ca. 900 m met minimaal 2 m. Hierbij dient ca m 2 grond te worden aangekocht; 5. Duiker onder de Bloemendalerweg vervangen voor een rechthoekige duiker van ca. 2,5 m breed, 1 m hoog en 15 m lang; 6. Realiseren automatische stuw; 7. Realiseren inlaat/ doorspoelwerk ter plaatse van het gemaal Korte Stammerdijk; 8. Vergunningen en leges; 9. Omleggen kabels en leidingen; 10. Aanleggen nutsvoorzieningen op drie locaties; 11. Onderzoek (milieutechnisch bodemonderzoek, sonderingen, stabiliteit grondlichaam onder het spoor); 12. CAR verzekering; 13. Stelposten; 14. Onvoorzien; 15. Engineering. Voor de kosten van bovenstaande maatregelen is een globale kostenraming gemaakt op basis van eenheidsprijzen. De eenheidsprijzen zijn afkomstig van andere studies, kengetallen van Waternet en expert kennis. In Tabel 3.2 is de kostenraming opgenomen. 19

25 Kostenpost Hoeveelheid Eenheidsprijs Kosten 1. Opheffen twee gemalen KSD 1 [-] [ /stuk] ARK 1 [-] [ /stuk] Realiseren nieuw gemaal 42 [m 3 /min] [ /m 3 /min] Aanleggen rechthoekige duiker Hogeweijselaan: HxBxL 1x1x150m 150 [m] [ /m] Verbreden waterloop Grondverwerving [m 2 ] [ /m 2 ] Graafwerkzaamheden+afvoer grond [m 3 ] 11 [ /m 3 ] Inrichten oevers [m] 3 [ /m] Vervangen duiker Bloemendalerweg: HxBxL 1x2,5x15m 6. Realiseren automatische stuw (peilhandhaving) 15 [m] [ /m] [-] [ /stuk] Realiseren inlaat/ doorspoelwerk 1 [-] [ /stuk] Vergunningen en leges 1 [-] [ /stuk] Omleggen kabels en leidingen 1 [-] [ /stuk] Aanleggen nutsvoorzieningen 1 [-] [ /stuk] Onderzoeken 1 [-] [ /stuk] CAR verzekering 1 [-] [ /stuk] Stelposten 1 [-] [ /stuk] Onvoorzien (20%) Engineering Totaal Tabel 3.2 Kostenraming voor de werkzaamheden voor variant 1 De globale inschatting van de totale kosten voor het realiseren van deze variant worden geraamd op ,-. De daadwerkelijke kosten hangen af van de lokale situatie. Alle genoemde kosten zijn exclusief btw. 3.3 Variant 2: Eén gemaal in stedelijk gebied Deze variant lijkt op de eerste variant, behalve dat het nieuwe gemaal niet op het industrieterrein maar in Weesp komt te staan (zie Figuur 3.3). In dit geval is een vergelijkbare duiker nodig als bij variant 1, maar geen stuw aangezien de nieuwe peilgebieden een gelijk waterpeil krijgen. Deze variant wordt als niet geschikt beoordeeld en verder niet meegenomen in de afweging. Het is namelijk niet mogelijk om de twee peilgebieden te verbinden en daarbij 6 5 meter verbreden van spoorsloot (500 m lang) om aan richtlijn te voldoen bij maximale belasting en 2 m verbreden van maaltocht (375 m lang). 7 Bron: gemeente Weesp 20

26 waterpeilen te hanteren die praktisch mogelijk zijn. Hieronder wordt per mogelijkheid aangegeven waarom die niet haalbaar is: Het handhaven van een lager waterpeil op het industrieterrein is onlogisch, aangezien het dan alsnog opgepompt moet worden naar het stedelijk gebied; Het verlagen van het waterpeil in Weesp is echter ook geen mogelijkheid, omdat er veel onduidelijkheid bestaat over het effect op funderingen en mogelijke verzakkingen. Alleen uitgebreid onderzoek zou hier uitsluitsel over kunnen geven; Het verhogen van het waterpeil in het industrieterrein is niet mogelijk, omdat de aanwezige overstorten dan verdronken raken en de riolering minder goed gaat functioneren. Figuur 3.3 Maatregelen variant Variant 3: Twee gemalen Beschrijving In deze variant worden de gemalen aan de Korte Stammerdijk en aan de Rijnkade vernieuwd (zie Figuur 3.4). Het gemaal aan de Rijnkade blijft op dezelfde locatie staan, maar het gemaal aan de Korte Stammerdijk wordt ongeveer 50 meter naar het oosten verplaatst. De huidige locatie is namelijk niet geschikt, omdat het gemaal strak naast een woonhuis staat. Met het verplaatsen van het gemaal wordt bovendien de aanvoerroute naar het gemaal verbeterd. Omdat het stedelijk gebied van Weesp (BDP-28) gevoeliger is voor wateroverlast dan het industrieterrein (BDP-27) worden de gemaalcapaciteiten aangepast. Het gemaal aan de Rijnkade had een capaciteit van 8,1 m 3 /min. Dit wordt verlaagd naar 5,5 m 3 /min en wordt daarmee gelijk aan de maatgevende afvoer voor landelijk gebied van 14 mm/dag. De gemaalcapaciteit aan de Korte Stammerdijk was 34 m 3 /min. De gemaalcapaciteit wordt in deze variant 36,6 m 3 /min. Met deze verschuiving van gemaalcapaciteiten wordt geanalyseerd of de wateroverlast verder teruggebracht kan worden. 21

27 Figuur 3.4 Maatregelen variant Hydraulische toetsing De aanpassingen om variant 3 te realiseren leveren geen nieuwe knelpunten op in het hydraulisch functioneren van het watersysteem Wateroverlast Uit de toetsing in Tabel 3.3 en het inundatiebeeld uit Figuur 3.5 is af te leiden dat de verschuiving van de gemaalcapaciteiten weinig bijdraagt aan het verminderen van de wateroverlast. De maximale waterstand met een herhalingstijd van 1:100 jaar daalt ongeveer 1 cm voor de peilgebieden in het stedelijk gebied van Weesp. Op het industrieterrein stijgt deze waterstand echter 2 cm. 22

28 Figuur 3.5 Berekend inundatiebeeld voor het middenscenario 2050 voor variant 3 Algemeen Toetsing inundatie Toetsing overlast Peilgebied Streefpeil WS 1:100 jaar TH sted Toetsing 1:2 jaar TH sted Toetsing BDP BDP BDP BDP FAALT BDP FAALT BDP FAALT BDP-30L BDP-30H Tabel 3.3 Toetsing systeemgedrag voor variant 3 met midden-scenario 2050 Voor variant 3 is geen toetsing gedaan met klimaatscenario s omdat de uitkomsten van het midden klimaatscenario 2050 weinig afwijken van de referentie resultaten Waterkwaliteit In variant 3 verandert het watersysteem minimaal. De gemaalcapaciteit van de twee te vernieuwen gemalen wordt iets anders verdeeld. In totaal blijft de afvoercapaciteit gelijk. Deze aanpassing heeft geen noemenswaardige invloed op de waterkwaliteit Beheer en onderhoud Ook verandert de beheer- en onderhoudsituatie slechts beperkt. Door het vervangen van de twee oude gemalen is minder beheer en onderhoud nodig. 23

29 3.4.6 Kosten Voor de realisatie van variant 3 zijn de volgende kostenposten onderscheiden: 1. Opheffen twee gemalen; 2. Realiseren nieuw gemaal Korte Stammerdijk met een minimale afvoercapaciteit van 36,6 m3/min op ca. 70 m van de huidige locatie; 3. Graven nieuwe aanvoerroute (7 m breed op waterlijn, taluds links en rechts samen 3m) gemaal over een afstand van ongeveer 50 meter; 4. Realiseren nieuw gemaal aan de Rijnkade met een minimale afvoercapaciteit van 5,5 m3/min; 5. Vergunningen en leges; 6. Omleggen kabels en leidingen; 7. Onderzoek (milieutechnisch bodemonderzoek, sonderingen, stabiliteit grondlichaam onder het spoor); 8. CAR verzekering; 9. Stelposten; 10. Onvoorzien; 11. Engineering. Voor de kosten van bovenstaande maatregelen is een globale kostenraming gemaakt op basis van eenheidsprijzen. De eenheidsprijzen zijn afkomstig van andere studies, kengetallen van Waternet en expert kennis. In Tabel 3.4 is de kostenraming opgenomen. Kostenpost Hoeveelheid Eenheidsprijs Kosten - Opheffen twee gemalen KSD 1 [-] [ /stuk] ARK 1 [-] [ /stuk] Realiseren nieuw gemaal KSD 36,6 [m 3 /min] [ /m 3 /min] Nieuwe aanvoerroute Grondverwerving 500 [m 2 ] 200 [ /m 2 ] Graafwerkzaamheden+afvoer grond 500 [m 3 ] 11 [ /m 3 ] Inrichten oevers 100 [m] 3 [ /m] Realiseren nieuw gemaal Rijnkade 5,5 [m 3 /min] [ /m 3 /min] Vergunningen en leges 1 [-] [ /stuk] Omleggen kabels en leidingen 1 [-] [ /stuk] Onderzoeken 1 [-] [ /stuk] CAR verzekering 1 [-] [ /stuk] Stelposten 1 [-] [ /stuk] Onvoorzien (20%) Engineering Totaal Tabel 3.4 Kostenraming voor de werkzaamheden voor variant 3 De ligging van een elektriciteitsverdeelpunt met kabels en leidingen is nog een onduidelijkheid en is daardoor een niet opgenomen risicopost in de kostenraming. 24

30 3.5 Variant 4: Eén gemaal en afvoer naar Bloemendalerpolder In deze variant blijft het watersysteem in het stedelijk gebied van Weesp Noord gelijk aan de referentie situatie. Het nieuwe gemaal komt aan de Korte Stammerdijk ongeveer 50 meter ten oosten van de huidige locatie. De afwatering van het industrieterrein wordt wel aangepast. Het industrieterrein gaat het overtollige water afvoeren naar het noorden via een verbinding onder de spoorlijn door naar de Bloemendalerpolder. Het gemaal aan de Rijnkade komt in deze situatie te vervallen (zie Figuur 3.6). Deze variant wordt als niet geschikt beoordeeld en verder niet meegenomen in de afweging. Het is namelijk niet mogelijk om de afwatering van het industrieterrein naar de Bloemendalerpolder op een goede manier te realiseren. De Bloemendalerpolder krijgt in de toekomst namelijk een variabel waterpeil tussen -2,30 m NAP en -2,00 m NAP. Het waterpeil op het industrieterrein is op dit moment -2,06 m NAP en kan niet worden verhoogd vanwege de aanwezige overstorten. Dit betekent dat het industrieterrein juist bij extreme neerslag het water niet goed af kan voeren naar de Bloemendalerpolder, omdat het waterpeil dan op het hoge waterpeil van -2,00 m NAP staat. Figuur 3.6 Maatregelen variant Afweging In Tabel 3.6 is samengevat wat de verschillen zijn in peilstijgingen tijdens extreme neerslag bij de beschouwde varianten ten opzichte van de huidige situatie en de referentiesituatie. 25

31 Peilgebied Streefpeil [NAP] Huidige situatie 2006 Referentiesituatie Variant 1 Variant 3 BDP (+0.22) (+0.06) (+0.21) BDP (+0.25) (+0.11) (+0.24) BDP (-0.07) (-0.08) (-0.07) BDP (+0.14) (+0.13) (+0.14) BDP (-0.69) (-0.61) (-0.67) BDP (+0.18) (+0.05) (+0.18) BDP-30L (-0.50) (-0.50) (-0.50) BDP-30H (-0.12) (-0.13) (-0.12) Tabel 3.5 Overzicht T=100 waterstanden [m NAP] per variant en verschil [m] met 2006 In ondertaande tabel zijn de bevindingen uit de voorgaande paragrafen onderling afgewogen. De tabel toont hoe de varianten scoren op de verschillende criteria. Variant 1 Variant 2 8 Variant 3 Variant gemaal industrieterrein 1 gemaal sted. gebied 2 gemalen Verbinding BDP Hydraulica +/- Nvt +/- Nvt Wateroverlast + Nvt +/- Nvt Waterkwaliteit + 9 Nvt +/- Nvt Beheer & Onderhoud + Nvt +/- Nvt Kosten Tabel 3.6 Afweging varianten op hydraulica, wateroverlast, waterkwaliteit, beheer & onderhoud, kosten (+ verbetering tov huidige situatie, +/- geen verandering, - verslechtering tov huidige situatie) Bij variant 3 verandert het watersysteem en het functioneren daarvan nauwelijks ten opzichte van de huidige situatie, de kosten om de verouderde gemalen te vervangen zijn ongeveer ,-. De kosten voor variant 1 zijn ruim ,- hoger dan de kosten voor variant 3. Met deze extra investering wordt het watersysteem op drie van de vier beschouwde aspecten verbeterd. Een deel van de extra kosten kan worden terugverdiend omdat minder beheer en onderhoud nodig is. Op basis van deze afweging wordt aanbevolen om te kiezen voor variant 1. Bij het uitwerken van deze variant moet nog extra aandacht worden besteed aan de verbinding tussen het stedelijk gebied en het industrieterrein. De verbinding is complex door een combinatie van een stuw en een zeer lange duiker. Om de flexibiliteit van het watersysteem te vergroten wordt geadviseerd om een beweegbare stuw te plaatsen, de exacte regeling daarvan moet nog worden onderzocht. 8 Varianten 2 en 4 zijn niet uitgebreid getoetst. Uit overleg met gemeente Weesp en Waternet bleek dat deze variant niet haalbaar is. Tevens scoren ze slecht op het wateroverlast-criterium. Varriant 4 scoort ook slecht op het gebied van waterkwaliteit, doordat overstortwater naar natuurgebied Bloemendalerpolder stroomt. 9 Positief effect in woongebied telt zwaarder dan negatief effect in industrieterrein. 26

32 De lange duiker onder de Hogeweijselaan is kostbaar in aanleg. Het is wenselijk om een deel van deze duiker te realiseren als open watergang aan de noordzijde van de Trifaxvijver. Dit zou positief bijdragen aan het voorkomen van wateroverlast, de waterkwaliteit en het onderhoud van de nieuwe duiker. Ook andere mogelijkheden voor het graven van extra open water moeten nog verder onderzocht worden. Gedacht kan worden aan het terrein van de RWZI of op de lange termijn ruimte die ontstaat bij de herstructurering van het industrieterrein. 27

33 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies Het doel van deze studie is te bepalen hoe de gemalen Korte Stammerdijk en Rijnkade zo goed mogelijk vervangen kunnen worden. Dit wordt gedaan met behulp van een vastgesteld referentiemodel inclusief geplande ontwikkelingen in Weesp. Voor de referentiesituatie worden de volgende conclusies getrokken: Weesp Noord heeft een hydraulisch goed functionerend watersysteem; Volgens de NBW normen is er geen wateropgave in Weesp Noord; In enkele peilgebieden wordt het watersysteem minder veilig dan in de huidige situatie waardoor hier vaker water op straat of inundatie zal optreden; Een aandachtspunt binnen Weesp is het lage percentage open water, dit leidt tot sterke fluctuaties in de waterstand en een grote peilstijging bij extreme neerslag. Omdat al een hoge afvoercapaciteit aanwezig is kan de veiligheid in het gebied praktisch alleen worden vergroot door de aanleg van extra openwater. Voor de voorkeursvariant 1 worden de volgende conclusies getrokken: De kosten voor variant 1 zijn in totaal ,-. Dit levert een vermindering van de wateroverlast en minder kosten voor beheer & onderhoud op. Door de variant worden de knelpunten voor de waterkwaliteit door emissie uit het gemengde stelsel in Weesp Noord kleiner. De knelpunten op het industrieterrein noord worden groter; Aandachtspunt bij variant 1 is het functioneren van het toekomstige gemaal. Dit gemaal heeft een hoge capaciteit omdat deze beide gemalen uit de huidige situatie vervangt. Om pendelen van het gemaal te voorkomen moet een goede aanvoer van water plaatsvinden en is de aanwezigheid van een maalkom nodig. De aanvoersloot moet 8 meter breed zijn om aan de richtlijn voor opstuwing te voldoen bij maximale gemaalcapaciteit. 4.2 Aanbevelingen Voor de referentiesituatie wordt aanbevolen om nader te onderzoeken hoeveel compensatie nodig is om de watersysteemverslechtering in Weesp Noord te compenseren (Ambitiniveau 1). Er wordt aanbevolen om nader te onderzoeken of er knelpunten ontstaan in de drie peilgebieden waar het toetsingsresultaat voor overlast negatief is. Met behulp van een rioleringsmodel en de hier berekende buitenwaterstanden als randvoorwaarde (worstcase) kan worden berekend of er extra risico is op water-op-straat-situaties; Voor variant 1 moet extra aandacht worden besteed aan de verbinding tussen het stedelijk gebied en het industrieterrein: Het is wenselijk om de geplande lange duiker tussen Weesp Noord en het industrieterrein in te korten door een deel te vervangen door een watergang. Dit zou positief bijdragen aan het voorkomen van wateroverlast, de waterkwaliteit en het onderhoud van de nieuwe duiker; Om de flexibiliteit van het watersysteem te vergroten wordt geadviseerd om de nieuwe stuw in de watergang op het industrieterrein te automatiseren, de exacte regeling daarvan moet nog verder onderzocht worden; De bestaande watergang op industrieterrein noord dient te worden verruimd. Als geen verruiming plaatsvindt, kan de aanvoer van water te traag zijn waardoor het nieuwe gemaal gaat pendelen en zo niet met zijn geïnstalleerde capaciteit kan 28

34 afvoeren. Mogelijk is de realisatie van een maalkom een alternatief voor de verbreding van de noordelijke watergang; Bij variant 1 is de invloed van emissie uit het gemengde stelsel op industrieterrein noord groter dan in de referentiesituatie. Er wordt aanbevolen om een nieuwe TEWOR analyse uit te voeren om inzichtelijk te maken hoeveel de situatie uit het waterkwaliteitspoor verslechtert ten opzichte van de referentiesituatie. 29

35 I Resultaten watersysteemanalyse 2006 Hierna zijn de resultaten van de NBW toetsing per peilgebied weergegeven. In de tabel is per peilgebied het volgende opgenomen: streefpeil, om de berekende piekwaterstanden mee te kunnen vergelijken; berekende waterstandstijgingen bij een herhalingstijd van eens per 10, 25, 50 en 100 jaar; toetshoogtes per type grondgebruik, ofwel de maximaal toegestane waterstandstijging voordat er inundatie optreedt (per type grondgebruik); toetsing door de berekende waterstandstijging te vergelijken met de toetshoogte. In de kaarten is het inundatiebeeld bij een herhalingstijd van eens per 100 jaar weergegeven, deze wordt gebruikt voor de toetsing van het grondgebruik stedelijk. 30

36 31

37 II Toetsresultaten referentiesituatiesituatie met G- en W-scenario Algemeen Toetsing inundatie Toetsing overlast Peilgebied Streefpeil WS 1:100 jaar TH sted Toetsing 1:2 jaar TH sted Toetsing BDP BDP BDP BDP FAALT BDP FAALT BDP FAALT BDP-30L BDP-30H Tabel 4.1 Toetsing watersysteemgedrag bij het G-Scenario Algemeen Toetsing inundatie Toetsing overlast Peilgebied Streefpeil WS 1:100 jaar TH sted Toetsing 1:2 jaar TH sted Toetsing BDP BDP BDP BDP FAALT BDP FAALT BDP FAALT BDP-30L BDP-30H Tabel 4.2 Toetsing watersysteemgedrag bij het W-Scenario 32

38 III Toetsresultaten Variant 1 met G- en W-scenario Algemeen Toetsing inundatie Toetsing overlast Peilgebied Streefpeil WS 1:100 jaar TH sted Toetsing 1:2 jaar TH sted Toetsing BDP BDP BDP BDP FAALT BDP FAALT BDP FAALT BDP-30L BDP-30H Toetsing watersysteemgedrag bij het G-scenario Algemeen Toetsing inundatie Toetsing overlast Peilgebied Streefpeil WS 1:100 jaar TH sted Toetsing 1:2 jaar TH sted Toetsing BDP BDP BDP BDP FAALT BDP FAALT BDP FAALT BDP-30L BDP-30H Toetsing watersysteemgedrag bij het W-Scenario 33

39 IV Fractieberekening gemengde overstort T=2 De invloed van variant 1 op de verdeling van overstortwater ten opzichte van de referentiesituatie is bepaald met een fractieberekening. De ligging van de gemengde overstorten en de overstortdebieten bij T=2 zijn overgenomen uit het BRP voor gemeente Weesp van maart Gebruikte overstortdebieten bij fractieberekening: Overstortdebieten [m3] 2004 T=1 T=2 T=5 T= Overstort is gecombineerd met In de modellering is onderscheid gemaakt in de volgende fracties: 1. Regenwater (als lateral flow); 2. kwelwater (als lateral flow); 3. verdamping (als lateral flow); 4. gemengd industrie (als lateral flow EN RR-CF connection on channel); 5. gemengd (als lateral flow EN RR-CF connection on channel); 6. gemengd (als lateral flow EN RR-CF connection on channel); 7. gemengd overige (als lateral flow EN RR-CF connection on channel); 8. onverhard (als RR-CF connection on channel); 9. verhard gescheiden (als RR-CF connection on channel). Voor de modelranden zijn de volgende fractielabels aangemaakt: 1. Inlaat Vecht; 2. Inlaat ARK; 3. Inlaat Leeuwenveld; 4. Inlaat Kerk; 5. Inlaat Zuid; 6. Gemaal Industrie; 7. Gemaal; 8. Gemaal Stammerdijk; 9. Gemaal Papenland; 10. Noodgemaal. De ligging van de gemengde overstorten is weergegeven in figuur 1. 34

40 Locatie C Locatie B Locatie A Figuur 1 Locaties overstorten en analyse fractieverdeling tijdens T=2. In het waterkwaliteitspoor uit 2004 is het gevolg van de overstorten op de waterkwaliteit bepaald met een TEWOR berekening. De TEWOR score bij 100% vuillast uit het waterkwaliteitspoor van 2004 zijn in figuur 2 opgenomen. In het figuur is te zien in welke waterlopen knelpunten worden ervaren ten gevolge van de gemengde overstorten. Figuur 2 TEWOR scores uit het waterkwaliteitspoor van 2004 bij 100% vuillast in de referentiesituatie. De Rood omcirkelde overstorten zijn een zeer urgent knelpunt, de overstorten in de oranje cirkels zijn urgente knelpunten. 35

41 Door de wijzigingen in variant 1 veranderd het aandeel overstortwater in het oppervlaktewater. De invloed is weergegeven met een fractie verdeling op drie kenmerkende locaties. De locaties A, B en C zijn opgenomen in figuur 1. De fractieverdeling tijdens een T=2 overstort situatie in zowel de referentiesituatie als bij variant 1 is weergegeven in figuren 3 tot en met 5. Figuur 3 Fractieverdeling locatie A tijdens T=2 in de referentiesituatie (boven) en bij variant 1 (beneden). Voor locatie A laten de figuren zien dat er in variant 1 geen gemengd overstortwater ten zuiden van overstort in het oppervlaktewater terecht komt. Dit komt omdat door het nieuwe gemaal de afvoerrichting omdraait naar het noorden. Dit is ook de reden dat het inlaatwater via locatie A wordt afgevoerd. 36

42 Figuur 4 Fractieverdeling locatie B tijdens T=2 in de referentiesituatie (boven) en bij variant 1 (beneden). Voor locatie B wordt laten de figuren zien dat in variant 1 het maximale aandeel gemengd overstortwater hoger is dan in de referentiesituatie en het overstortwater langer in de watergang aanwezig blijft. De reden is dat in de referentiesituatie de overstorten nabij het gemaal liggen en de overige afvoer in het peilgebied het overstortwater uit het watersysteem drukt. Door de aanleg van een nieuw gemaal dat meer noordelijk gelegen is, ligt er minder liggend gebied achter de overstorten. 37

43 Figuur 5 Fractieverdeling locatie C tijdens T=2 in de referentiesituatie (boven) en bij variant 1 (beneden). De situatie op locatie C veranderd sterk. In de referentiesituatie is het een afgesloten tak waar alleen onverhard gebied en afgekoppeld debiet op afvoert. In de situatie van variant 1 vormt de waterloop de doorvoer voor al het water uit Weesp Noord. De verandering leidt er toe dat bij T=2 een fractie tot 35% overstortwater in de waterloop kan voorkomen. Het overstortwater blijft gedurende enkele dagen met een aandeel hoger dan 20% in de waterloop aanwezig. 38