University of Groningen. Distributional effects of climate policies Kerkhof, Annemarie Charlotte

Transcriptie

1 University of Groningen Distributional effects of climate policies Kerkhof, Annemarie Charlotte IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2009 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Kerkhof, A. C. (2009). Distributional effects of climate policies: studies on households and countries in Europe Groningen: s.n. Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date:

2 Distributional effects of climate policies: Studies on households and countries in Europe

3 Copyright by A.C. Kerkhof ISBN: Printed by Gildeprint Drukkerijen - Enschede Cover design: Rutger Meijer <

4 RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN Distributional effects of climate policies: Studies on households and countries in Europe Proefschrift ter verkrijging van het doctoraat in de Wiskunde en Natuurwetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen op gezag van de Rector Magnificus, dr. F. Zwarts, in het openbaar te verdedigen op vrijdag 18 september 2009 om uur door Annemarie Charlotte Kerkhof geboren op 7 december 1977 te Roosendaal en Nispen

5 Promotores: Beoordelingscommissie: Prof. dr. H.C. Moll Prof. dr. A.J.M. Schoot Uiterkamp Prof. dr. J.Th.A. Bressers Prof. dr. H.W.A. Dietzenbacher Prof. dr. E. Worrell

6 Voorwoord Mijn interesse in milieuvraagstukken, waaronder klimaatverandering, bestond al voordat ik Biologie ging studeren in Utrecht. Tijdens deze studie heb ik dan ook verschillende vakken gevolgd op het gebied van milieu. Een stage bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zorgde er echter voor dat ik me steeds meer ging bezighouden met de maatschappelijke aspecten van milieuproblemen. Mijn begeleidster bij het RIVM, Annemarth Idenburg, heeft mij met haar kennis en kunde geïnspireerd en daarvoor ben ik haar erg dankbaar. De samenwerking met het RIVM bracht me uiteindelijk ook bij het Centrum voor Energie en Milieukunde (IVEM) van de Rijksuniversiteit Groningen waar ik in maart 2004 begon aan mijn promotieonderzoek. Het promotietraject is een periode van uiteenlopende ervaringen geweest. De soms wat teruggetrokken periodes van onderzoek doen, werden afgewisseld met het volgen van cursussen en het bijwonen van symposia van de onderzoeksschool SENSE en het geven van presentaties op conferenties in New Delhi, Sevilla en Kopenhagen. Bovendien ben ik in de zomer van 2007 drie maanden in Wenen geweest waar ik heb deelgenomen aan het Young Scientists Summer Program van IIASA. Alles bij elkaar is het promotietraject zeer leerzaam geweest. Ik zal er in de toekomst veel aan hebben. Dit proefschrift is mogelijk gemaakt door de hulp van heel veel mensen. Ik wil hen daar graag voor bedanken. Op de eerste plaats ben ik mijn promotores Henk Moll en Ton Schoot Uiterkamp zeer dankbaar voor de kans die ze me hebben gegeven en het vertrouwen dat ze altijd in me hebben gehad. Henk, bedankt voor de begeleiding. Je hebt me met veel geduld en wijsheid begeleid en dat is ook precies wat ik nodig had. Je maakte altijd snel tijd voor me vrij en dat is het onderzoek zeker ten goede gekomen. Ton, met jouw positieve instelling wist je me elke keer de mogelijkheden van het onderzoek te laten zien en wist je me te motiveren wanneer dat nodig was. Bovendien heb ik veel van jouw levenslessen opgestoken. Ook wil ik al mijn collega s van de IVEM hartelijk danken voor hun betrokkenheid. In het bijzonder dank ik Sanderine Nonhebel. Ik heb onder andere veel geleerd van haar talent voor het schrijven van artikelen. René Benders dank ik voor zijn inspanningen ten aanzien van de EAP berekeningen. Frauke Urban, Nicole van Marle en Annemiek Huizinga wil ik bedanken voor de gezelligheid binnen en buiten de IVEM! Tenslotte, ben ik blij dat mijn kamergenoot, Michiel Hekkenberg, als paranimf nauw betrokken is bij mijn verdediging. Een deel van het proefschrift is tot stand gekomen in samenwerking met het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in Bilthoven. Ik dank mijn collega s bij PBL voor de prettige samenwerking. Eric Drissen wil ik bovendien bedanken voor zijn adviezen ten aanzien van de economische aspecten van mijn onderzoek. Tijdens mijn promotie heb ik ook veel steun gehad aan mijn vrienden. Ze hebben meerdere malen de reis naar Groningen (en Wenen en Sevilla) gemaakt. Ik hoop op nog vele jaren vriendschap! Tenslotte, bedank ik mijn ouders, Saskia en Nol, en mijn broer Pieter voor hun betrokkenheid. Jullie staan altijd voor me klaar en daar ben ik heel blij om. v

7 vi

8 Contents Voorwoord... v 1. General introduction Introduction Household consumption and related GHG emissions Climate policies and economic instruments Aim and scope of the thesis Structure of the thesis Relating the environmental impact of consumption to household expenditures: an input-output analysis Introduction Method Input-output analysis Household expenditures Correlation analysis of expenditures and environmental impact Environmental impact categories Data Results Environmental impact intensities of product groups Household expenditures Relating environmental impacts to household expenditures Environmental impact at the product level Discussion Discussion of results Comparison with other studies Policy implications Conclusions Acknowledgements Appendix 2.A Determinants of variation in household CO 2 emissions between and within countries Introduction Method and data CO 2 emission intensities of product groups Household expenditures Household CO 2 emissions Results CO 2 emission intensities of product groups Annual expenditures of average households CO 2 emissions of average households Household CO 2 emissions in different income groups Determinants of variation in household CO 2 emissions between and within countries vii

9 3.5. Discussion Discussion of results Comparison with other studies Policy implications Conclusions Appendix 3.A Valuation of environmental public goods at different spatial scales: a review Introduction Method Selection of studies Classification of studies Results Sample of studies Environmental case studies classified to spatial scales Spatial scales and publication year Discussion Conclusions Taxation of multiple greenhouse gases and the effects on income distribution A case study of the Netherlands Introduction Method Tax rates Price changes Distributional effects Data Results Tax rates and cost-effectiveness Price changes Distribution of tax burden across income groups Conclusion and discussion Discussion of results Policy implications Acknowledgements Appendix 5.A Distribution of climate change mitigation costs across European Member States in both a CO 2 -only and a Multigas strategy Introduction GAINS model Results Regional cost distribution Equity issue Discussion and conclusions Discussion of method Policy implications viii

10 6.5. Acknowledgements Appendix 6.A General conclusions and final remarks Introduction Discussion of results Household GHG emissions in different income groups Emission price Distributional effects of climate policies Policy recommendations Further research Summary Introduction Aim of the thesis Household GHG emissions Emission price Economic instruments Conclusions Nederlandse samenvatting Inleiding Doel van het proefschrift Huishoudelijke broeikasgas (BKG) emissies Emissieprijs Economische instrumenten Conclusies List of abbreviations References List of publications ix

11 x