Utrecht, 14 mei dr. K.H.(Ina) ter Avest

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Utrecht, 14 mei dr. K.H.(Ina) ter Avest"

Transcriptie

1 Utrecht, 14 mei 2013

2 Als we op schoolreisje gaan, bid ik om mooi weer. Als het dan mooi weer is, heeft God dat gedaan; ls het geen mooi weer is, heb ik niet genoeg gebeden.

3 Ik geloof wel in God als Schepper, maar niet dat diezelfde God zich persoonlijk bekommert om mensen. Ieder huis heeft z n kruis Niet klagen, maar dragen De Heer heeft gegeven, de Heer heeft genomen

4 religieuze ontwikkeling Fowler: intuïtief-projectief mythisch-letterlijk synthetisch-conventioneel Oser: almacht van God beloning en straf te beïnvloeden door rituelen individuatief-reflexief conjunctief universeel autonomie van de persoon God als grond van het bestaan

5 James Marcia momenten in ontwikkeling in puberteit en vroege adolescentie tussen exploratie en commitment Diffusion Moratorium alles is leuk, niets kan de aandacht vasthouden vandaag atheist, morgen naar EO jongerendag Foreclosure Achievement vasthoudend zonder reflectie reflectief en overtuigd

6 product eindstand retrospectief naar Breeuwsma beginstand prospectief naar Breeuwsma dr.k.h. (ina) ter Avest

7 invloeden op ontwikkelingen normatief leeftijdgebonden normatief historisch nietnormatief naar Breeuwsma tijd dr.k.h. (ina) ter Avest

8 tijd/ leeftijd Werner, in: Breeuwsma verschillende wegen leiden naar Rome dr.k.h. (ina) ter Avest

9 Accenten in religieuze opvoeding gewenning overdracht verheldering thuis raken in de wereld van geloven woorden aanreiken voor geloven toelichting geven bij geloven dialoog/gesprek uitwisseling van ervaringen van geloven Sundén: Religieuze ervaring kan alleen als zodanig benoemd worden door vertrouwdheid met de metaforische taal voor dergelijke ervaringen.

10 Religie in migrantengemeenschappen Moskee als thuis, als beschermjas heilige -1 e generatie: vast te houden aan wat vertrouwd is -2 e en 3 e generatie: traditie-overdracht in een context van pluralisering en secularisatie - houvast, confrontatie met het verschil, verwarring, de verwarring voorbij? - herinterpretatie?

11 Religieuze coping stijlen gedrag om het hoofd te bieden aan eisen die (vermoedelijk) te hoog zijn Relationele benadering: zelfsturend controle (proberen) te (her-)vinden afwachtend gevoelens van machteloosheid samenwerkend controle door afstemming Probleemgerichte benadering: actief of passief gericht zijn op oplossing Emotiegerichte benadering: zoeken naar betekenis in relatie tot het heilige -vast te houden aan wat vertrouwd is -herinterpretatie van wat vertrouwd is

12 Hannah Arendt, in Denken Het gaat er niet om de waarheid ter wereld te brengen, de waarheidsdimensie van het dialogeren ligt in de loutere act van het dialogeren zelf. Het gesprek is gemeenschap stichtend. Jonathan Sacks, in: The Dignity of Difference De kunst van het gesprek zit in het toestaan dat de eigen wereld groter wordt louter door de presentie van de ander die ánders denkt en handelt, en de werkelijkheid volkomen ánders interpreteert dan je het zelf doet.

13 Met één been in de kerk gesocialiseerd in een levensbeschouwelijke traditie, voorbij de verwarring en bewust van de voorlopigheid van de eigen levensvisie open om het gesprek aan te gaan aandachtspunten in interreligieuze dialoog/interreligieuze supervisie Riet Bons-Storm *bewustzijn van eigen positionering tav religiositeit (normatieve professionaliteit), *toewijzing aan de ander van een religieuze identiteit, *verschillende godsbeelden, *verschillende momenten in religieuze ontwikkeling, *verschillende zone van naaste ontwikkeling, *verschillende metaforische taal ( het lijkt nergens op )

14 Rembrandt van Rijn - Predikant Anslo troost een weduwe 1641

6. Religie in de voorziening. a. Bezinnen en bidden. 1. Bidden en bezinnen met mensen met een mentale handicap

6. Religie in de voorziening. a. Bezinnen en bidden. 1. Bidden en bezinnen met mensen met een mentale handicap 6. Religie in de voorziening 1 1. Bidden en bezinnen met mensen met een mentale handicap 2. Vieren aangepast aan de geloofsgroeifasen 3. Enkele praktische voorbeelden 4. Een volledige viering 1. Bidden

Nadere informatie

Gids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst

Gids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst Gids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst 1 1 Waarom heet dit vak Rooms-katholieke Godsdienst? Niet neutraal Specifiek mensbeeld Stevige vorming vereist Kennis van de Spreken vanuit eigen levensbeschouwing,

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Eén druppel jou. Gebeden. Eenheid van Alles. Namenlijst. Colofon. Geloven. Leven. Kyrie. Voorbeden. Momenten

Inhoudsopgave. Eén druppel jou. Gebeden. Eenheid van Alles. Namenlijst. Colofon. Geloven. Leven. Kyrie. Voorbeden. Momenten Inhoudsopgave Eén druppel jou Gebeden Geloven Leven Kyrie Voorbeden Momenten Eenheid van Alles Namenlijst Colofon Eén druppel jou Voor u ligt een bundel met tientallen gebeden, van zowel leidinggevenden

Nadere informatie

16/12/2014 VORMING VOOR DE TOEKOMST VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS

16/12/2014 VORMING VOOR DE TOEKOMST VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS VORMING VOOR DE TOEKOMST VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS 1 TRAJECT VORMING 8 mei 12 september 14 december 14 Toekomst SO inkleuren Visietekst subgroepen Synthesetekst Inkleuring en concretisering - Terugkoppeling

Nadere informatie

Iedere tijd heeft zijn handvatten. Ultieme huisartsenzorg? Palliatieve zorg. Hoe noemen we het?

Iedere tijd heeft zijn handvatten. Ultieme huisartsenzorg? Palliatieve zorg. Hoe noemen we het? Ultieme huisartsenzorg? Iedere tijd heeft zijn handvatten NHG, 23 Mei 2013 Prof dr Carlo Leget, Universiteit voor Humanistiek www.zorgethiek.nu Palliatieve zorg Hoe noemen we het? Palliatieve zorg is een

Nadere informatie

12 RICHTLIJNEN VOOR INTERRELIGIEUZE DIALOOG OP LOKAAL NIVEAU

12 RICHTLIJNEN VOOR INTERRELIGIEUZE DIALOOG OP LOKAAL NIVEAU 12 RICHTLIJNEN VOOR INTERRELIGIEUZE DIALOOG OP LOKAAL NIVEAU DE LOKALE RELIGIEUZE SITUATIE IN KAART BRENGEN EN BEGRIJPEN 01 Lokale overheden wordt verzocht zich bewust te zijn van het toenemende belang

Nadere informatie

Motieven 1: Een wereld

Motieven 1: Een wereld Motieven 1: Een wereld Doelstellingen: Doel eerste subthema Een wereld om vrij te zijn De catechisanten leren inzien dat vrijheid in Bijbelse zin bij het leven van mensen hoort en ze vormen een mening

Nadere informatie

4 Opvattingen over kerk en godsdienst 1

4 Opvattingen over kerk en godsdienst 1 4 Opvattingen over kerk en godsdienst 1 4.1 Het prestige van de kerken De kerken zijn niet meer de gezaghebbende instanties van vroeger. Dat is niet alleen zo in Nederland. Zelfs in uitgesproken godsdienstige

Nadere informatie

Geloven en redeneren. Samenvatting

Geloven en redeneren. Samenvatting Geloven en redeneren Samenvatting Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Ontwikkelingen

Nadere informatie

Levensbeschouwelijke ontwikkeling stimuleren en begeleiden

Levensbeschouwelijke ontwikkeling stimuleren en begeleiden Inhoudsopgave 1 Inleiding: Levensbeschouwelijke ontwikkeling en levensbeschouwelijk leren 15 Tamar Kopmels, Bas van den Berg en Ina ter Avest, m.m.v. Jeroen van Waveren 1.1 Levensbeschouwelijke ontwikkeling

Nadere informatie

Presentatie voor: MOC Schilderswijk te Den Haag Datum: 22 januari 2015

Presentatie voor: MOC Schilderswijk te Den Haag Datum: 22 januari 2015 Presentatie voor: MOC Schilderswijk te Den Haag Datum: 22 januari 2015 Door: Dick Keus Programma Vragen: 1. Wat vind je het mooiste aan jouw religie? 2. Hoe merk je dat / heeft dat invloed op je dagelijks

Nadere informatie

Bijeenkomst Geestelijk Verzorgers Sint Maartenskliniek, Nijmegen

Bijeenkomst Geestelijk Verzorgers Sint Maartenskliniek, Nijmegen Bijeenkomst Geestelijk Verzorgers Sint Maartenskliniek, Nijmegen Religieuze coping in relatie tot het revalidatieresultaat 25 september 2013 Frans van Oosten Geestelijk verzorger 1 Waar gaat het eigenlijk

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 13. Deel 1 Persoonlijke ontwikkeling 19

Inhoud. Inleiding 13. Deel 1 Persoonlijke ontwikkeling 19 Inhoud Inleiding 13 Deel 1 Persoonlijke ontwikkeling 19 1 Reflecteren 21 1.1 Wat is reflecteren? 21 1.2 STARRT 25 1.3 Zelfhantering 26 1.4 Johari-venster 28 1.5 Evalueren 29 1.6 Opdrachten 29 1.7 Reflectie

Nadere informatie

Interculturele gespreksvoering

Interculturele gespreksvoering Interculturele gespreksvoering een systeemtheoretische en pluralistische benadering Edwin Hoffman Communicatie, een universeel proces Mensen geven betekenis aan hun fysieke en sociale omgeving, wisselen

Nadere informatie

Persoonsvorming en identiteitsontwikkeling: (hoe) doe je dat op school?

Persoonsvorming en identiteitsontwikkeling: (hoe) doe je dat op school? Persoonsvorming en identiteitsontwikkeling: (hoe) doe je dat op school? LKCA - Cultuurdag VO 16 november 2017 Monique Volman Agenda 1.De termen: persoonsvorming, subjectivering, Bildung, enz. 2.Identiteitsontwikkeling

Nadere informatie

vragen te stellen, Een nieuwe start: Gemeente van Jezus Christus

vragen te stellen, Een nieuwe start: Gemeente van Jezus Christus Dienstnummer: 1316 zondag: 3 e zondag van de zomer datum: 07-07-2019 plaats: De Ontmoeting, Assen Schriftlezingen (onderstreept = hoofdlezing): Lucas 2:41-52 (BGT) liederen: Opw 733; 'Samen in het licht';

Nadere informatie

Gebed is 1 van de 5 verplichtingen

Gebed is 1 van de 5 verplichtingen DE AL FATIHA HET HOOFDGEBED VAN DE ISLAM VERGELEKEN MET HET ONZE VADER 1. In naam van Allah, de Ontfermer, de Barmhartige. 2. Lof zij Allah, de Heer van de wereldbewoners, 3. de Ontfermer, de Barmhartige,

Nadere informatie

WAAROM KATHOLIEK ONDERWIJS? Frans Holtkamp

WAAROM KATHOLIEK ONDERWIJS? Frans Holtkamp WAAROM KATHOLIEK ONDERWIJS? Frans Holtkamp Waarom katholiek onderwijs, door: Frans Holtkamp (versie: 13-11-2009) 1 WAAROM KATHOLIEK ONDERWIJS? Deze bijlage bestaat uit twee delen: een leestekst en een

Nadere informatie

De Beroepsstandaard wordt aangepast op de volgende punten.

De Beroepsstandaard wordt aangepast op de volgende punten. BESLUIT VAN DE ALGEMENE LEDENVERGADERING VAN DE VGVZ (7 JUNI 2010) inzake het advies van de Commissie Spiritualiteit en Beroepsstandaard vastgesteld te Amsterdam door de Algemene Leden Vergadering van

Nadere informatie

Het logo als gespreksopener. Een catechetische handreiking

Het logo als gespreksopener. Een catechetische handreiking Het logo als gespreksopener Een catechetische handreiking 2 Het Jaar van het Geloof Van 11 oktober 2012 (de begindatum van Vaticanum II en de publicatiedatum van de Catechismus van de Katholieke Kerk)

Nadere informatie

Overberg, april Instemming MR: 23 mei Instemming bestuur: 27 september 2011

Overberg, april Instemming MR: 23 mei Instemming bestuur: 27 september 2011 Overberg, april 2011 Instemming MR: 23 mei 2011 Instemming bestuur: 27 september 2011 Instemming MR na wijzigingen: 16 januari 2012 Inhoud. Inhoudsopgave Pagina Inleiding 3 1 De levensbeschouwelijke identiteit

Nadere informatie

Afscheidsrituelen in een pluriculturele maatschappij

Afscheidsrituelen in een pluriculturele maatschappij NVKVV studiedag 31 maart 2011 Afscheidsrituelen in een pluriculturele maatschappij Katholieke godsdienst Prof. Dr. Stefaan Franco Gelovige visie op leven en sterven Twee basisgedachten: 1) Leven is gave

Nadere informatie

Als niet alles is wat het lijkt

Als niet alles is wat het lijkt Als niet alles is wat het lijkt praten met patiënten en naasten over zingeving en betekenisgeving Merijn van der Werf, huisarts i.o. Joep van de Geer geestelijk verzorger, onderzoeker spirituele zorg MCL

Nadere informatie

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet

Nadere informatie

Ga tot Jozef Het verhaal van de stille heilige

Ga tot Jozef Het verhaal van de stille heilige Ga tot Jozef Het verhaal van de stille heilige Br. René Stockman f.c. CARMELITANA Binnenwerk-Ga tot jozef.indd 3 18/01/18 12:05 Inhoud Inhoud 5 Voorwoord 7 Inleiding 11 Wat weten we over Jozef? 15 Jozef

Nadere informatie

Gelijke kansen met cultuur(onderwijs) Barend van Heusden Kunsten, Cultuur en Media Rotterdam, 2 november 2017

Gelijke kansen met cultuur(onderwijs) Barend van Heusden Kunsten, Cultuur en Media Rotterdam, 2 november 2017 Gelijke kansen met cultuur(onderwijs) Barend van Heusden Kunsten, Cultuur en Media Rotterdam, 2 november 2017 11/6/2017 2 1. Cultuur 2. Cultuuronderwijs 3. Gelijke kansen 4. Doorlopende leerlijn 6-11-2017

Nadere informatie

Christendom. Wat uit dit geloof spreekt je aan?

Christendom. Wat uit dit geloof spreekt je aan? Christendom In Christendom zijn de Bijbel en Jezus het belangrijkste. In de wereld is het de grootste godsdienst, gevolgd door de Islam. In het Christendom geloven de mensen in één God, die uit Drie Personen

Nadere informatie

Jaar A - Jezus! Samen op weg

Jaar A - Jezus! Samen op weg B I J L A G E B I J J A A R A Gebeden en liederen GEBEDEN GEKEND IN HEEL DE WERELD INHOUDSTAFEL Onze Vader Onze Vader, die in de Hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde

Nadere informatie

Oogstdankdienst voor jong en oud(-er)

Oogstdankdienst voor jong en oud(-er) Hervormde gemeente Haaksbergen Buurse 8 e zondag van de Herfst 10 november 2013 Oogstdankdienst voor jong en oud(-er) voorganger: ds. Bob Wijnbergen ouderling: Riek Klumpers diaken: Hennie Canrinus en

Nadere informatie

De brief van Paulus aan de Romeinen

De brief van Paulus aan de Romeinen Dagboek De brief van Paulus aan de Romeinen Romeinen 5-8 en 12 Leren wandelen in de Geest Kees de Vlieger Een Kerygma studie Copyright Stichting Kerygma Nederland Kerkstraat 24-3 3781 GB Voorthuizen Tel.

Nadere informatie

Interreligieuze communicatie

Interreligieuze communicatie Interreligieuze communicatie tussen christenen en moslims Cursusmap Verantwoording VERANTWOORDING Dit cursusmateriaal is ontwikkeld door mw. drs. Mijke Jetten, onder begeleiding van prof. dr. Chris Hermans,

Nadere informatie

Gaandeweg één. Impulsen voor oecumenische voortgang. Co-referaat Mgr. Dr. Hans van den Hende Mariënkroon 18 maart 2017

Gaandeweg één. Impulsen voor oecumenische voortgang. Co-referaat Mgr. Dr. Hans van den Hende Mariënkroon 18 maart 2017 Gaandeweg één Impulsen voor oecumenische voortgang. Co-referaat Mgr. Dr. Hans van den Hende Mariënkroon 18 maart 2017 0. Dit jaar mogen wij als christenen voor het eerst in gezamenlijkheid de Reformatie

Nadere informatie

Bescherm ons tegen het kwaad in de wereld

Bescherm ons tegen het kwaad in de wereld Kinder Woord Dienst van Oase Elke keer dat je komt, krijg je een Bijbel verhaal, Verzamel ze en je hebt je eigen Bijbel! Bescherm ons tegen het kwaad in de wereld Zaterdag 12 mei 2018 Nu Hemelvaartsdag

Nadere informatie

Leerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 2 e jaar BSO

Leerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 2 e jaar BSO Leerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 2 e jaar BSO Historische benadering: 4 lessen De Primitieve Kerk: De kenmerken van de eerste christenen. Het Apostolisch Concilie (begrip, aanvaarding).

Nadere informatie

Spirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget

Spirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget Spirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget Palliatieve zorg Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende

Nadere informatie

Want Hij had oog voor mij

Want Hij had oog voor mij Roepingenzondag 2016 Want Hij had oog voor mij 12 Gebeden om roepingen 2016-2017 Ten geleide Het gebed voor nieuwe roepingen is het gebed voor alle tijden dat Jezus ons heeft opgedragen. Te bidden voor

Nadere informatie

Voorwoord ... Beste lezer, U hebt een boekje in handen, dat de Heidelbergse Catechismus aan kinderen wil doorgeven.

Voorwoord ... Beste lezer, U hebt een boekje in handen, dat de Heidelbergse Catechismus aan kinderen wil doorgeven. Voorwoord. Beste lezer, U hebt een boekje in handen, dat de Heidelbergse Catechismus aan kinderen wil doorgeven. Waarom deze catechismus voor kinderen? Over het algemeen is er een groot gebrek aan kennis

Nadere informatie

1. Priester: Licht en leven vinden we bij God, want Hij wil niet dat de mens

1. Priester: Licht en leven vinden we bij God, want Hij wil niet dat de mens Voorbede Na de homilie van de diaken of de priester volgt de Voorbede. In de Voorbede bidden we als geloofsgemeenschap voor de intenties die in ons hart zijn. Uiteraard gaan de beden in het geval van een

Nadere informatie

Morele Ontwikkeling van Jongeren. Hanze Jeugdlezing 2012

Morele Ontwikkeling van Jongeren. Hanze Jeugdlezing 2012 Morele Ontwikkeling van Jongeren Hanze Jeugdlezing 2012 Wiel Veugelers Universiteit voor Humanistiek Universiteit van Amsterdam Opbouw verhaal Wat is morele ontwikkeling? Wat leert onderzoek over morele

Nadere informatie

Liturgische teksten en gebeden

Liturgische teksten en gebeden Liturgische teksten en gebeden Votum en groet Votum: Psalm 124:8 Groet: 1 Korintiërs 1:3 of 1 Timoteüs 1:2b of Openbaring 1:4b,5a of Genade zij u en vrede van God de Vader, door onze Heer Jezus Christus

Nadere informatie

Zingeving en identiteit in een postseculiere samenleving. Congres Spirit in zorg Brugge, 05/10/2018 Wim Vandewiele, PhD

Zingeving en identiteit in een postseculiere samenleving. Congres Spirit in zorg Brugge, 05/10/2018 Wim Vandewiele, PhD Zingeving en identiteit in een postseculiere samenleving Congres Spirit in zorg Brugge, 05/10/2018 Wim Vandewiele, PhD Inhoud Intro Vraag & stelling 1: Waarom hebben Vlamingen vandaag toch zo n moeilijke

Nadere informatie

Doel van Bijbelstudie

Doel van Bijbelstudie Bijbelstudie Hebreeën 4:12 Want het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard en het dringt door, zó diep, dat het vaneen scheidt ziel en geest, gewrichten en merg, en het

Nadere informatie

BIG! Dromen, wensen en plannen voor ! voor kinderen en jongeren in Doesburg en Angerlo!

BIG! Dromen, wensen en plannen voor ! voor kinderen en jongeren in Doesburg en Angerlo! BIG Dromen, wensen en plannen voor 2015-2020 voor kinderen en jongeren in Doesburg en Angerlo Versie: woensdag 17 juni 2015 Na intensief overleg met leiding en beleidsmakers presenteren wij hierbij als

Nadere informatie

1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4).

1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4). BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 4 Les 4 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden? In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 1) De ongelovige

Nadere informatie

opdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK

opdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK opdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK Bij het begin van de jaren 70 zoeken enkele ouders een dagcentrum voor hun volwassen gehandicapt kind. Voordien was het bijna evident

Nadere informatie

Jezus zei tegen Petrus: "En u, als u eens tot inkeer gekomen bent, versterk dan uw broeders.", vlak voor zijn ontkenning (Lukas 22:32) Petrus

Jezus zei tegen Petrus: En u, als u eens tot inkeer gekomen bent, versterk dan uw broeders., vlak voor zijn ontkenning (Lukas 22:32) Petrus Les 6 voor 11 augustus 2018 Jezus zei tegen Petrus: "En u, als u eens tot inkeer gekomen bent, versterk dan uw broeders.", vlak voor zijn ontkenning (Lukas 22:32) Petrus vervulde die opdracht door naar

Nadere informatie

DE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS. Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016

DE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS. Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016 DE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS Yvonne Moonen-Thompson Probus Lezing Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016 Lao Zi: Zie anderen als jezelf Door dit te doen cultiveren we waardigheid, die

Nadere informatie

BLIJF IN DE HERE! Liturgie:

BLIJF IN DE HERE! Liturgie: BLIJF IN DE HERE! 1 Joh. 2:28 / gehouden op 31-05-2009 (openbare geloofsbelijdenis) p.1 Liturgie: Votum en groet Zingen: Gezang 147:1.3.4 Gebed Openbare geloofsbelijdenis Zingen: Gezang 10:1 Voorbede Schriftlezing:

Nadere informatie

GODSDIENSTWETENSCHAPPEN

GODSDIENSTWETENSCHAPPEN GODSDIENSTWETENSCHAPPEN Het programma Godsdienstwetenschappen omvat drie onderdelen en is als volgt verdeeld over de jaren 1 en 2: Jaar1: - Nieuwe spiritualiteit grensverkeer tussen Oosterse en Westerse

Nadere informatie

Geestelijke verzorging

Geestelijke verzorging Geestelijke verzorging Zorg met aandacht - Aandacht voor wat u gelooft Onlangs bent u opgenomen in het Havenziekenhuis. Opname in een ziekenhuis kan vragen en emoties oproepen. Het kan prettig zijn om

Nadere informatie

Spiritualiteit in de laatste levensfase

Spiritualiteit in de laatste levensfase Spiritualiteit in de laatste levensfase Tilly de Kruyf Wout Huizing Congres palliatieve zorg voor mensen met dementie Ede 4 april 2016 Trainingswinkel www.netwerklevensvragen.nl/trainingswinkel Presentaties

Nadere informatie

Het kerkgebouw Huis van God

Het kerkgebouw Huis van God Het kerkgebouw Huis van God Tekenwaarde TTemidden van vele andere gebouwen die worden gebruikt voor bewoning en bedrijvigheid is een kerk de ruimte voor de ontmoeting met God. Kerken staan meestal op een

Nadere informatie

Zondag 22 november 2015 19.00 uur LAATSTE ZONDAG VAN HET KERKELIJK JAAR. Voorgangers mw. Ans Damen en Janco Wijngaard Organist dhr.

Zondag 22 november 2015 19.00 uur LAATSTE ZONDAG VAN HET KERKELIJK JAAR. Voorgangers mw. Ans Damen en Janco Wijngaard Organist dhr. Zondag 22 november 2015 19.00 uur LAATSTE ZONDAG VAN HET KERKELIJK JAAR Voorgangers mw. Ans Damen en Janco Wijngaard Organist dhr. Leo Kamphorst Welkom en mededelingen Paaskaars Zingen: GvL 619 HOORT HOE

Nadere informatie

Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.

Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal

Nadere informatie

Inleiding over het kernwoord zonde

Inleiding over het kernwoord zonde Inleiding over het kernwoord zonde Door Eline Lezen: Mattheüs 5 : 21 t/m 48 Zingen: Psalm 6 : 1 en 4 1. Waarom moeten wij weten wat zonde is? Toen ik deze inleiding begon te maken vroeg ik me af wat ik

Nadere informatie

Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou.

Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou. Voor jou! 9 Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou. Het boek gaat over geloven. Het gaat over jouw geloof! Lees en bekijk alles goed. Je

Nadere informatie

Bereid de jongeren voor, rust ze toe en laat ze los voor bediening in hun gemeente, hun maatschappij en in de wereld in zijn geheel.

Bereid de jongeren voor, rust ze toe en laat ze los voor bediening in hun gemeente, hun maatschappij en in de wereld in zijn geheel. Tiener- en jeugdwerk 1 Timotheüs 4:12 Niemand schatte u gering om uw jeugdige leeftijd, maar wees een voorbeeld voor de gelovigen in woord, in wandel, in liefde, in geloof en in reinheid. Jeugd, jongeren,

Nadere informatie

de Viertafel vormen om geloven te verbeelden

de Viertafel vormen om geloven te verbeelden de Viertafel vormen om geloven te verbeelden Hillie van der Weg NARRATIO Colofon ISBN 90 5263 258 8 2002 uitgeverij NARRATIO, Postbus 1006, 4200 CA Gorinchem tel. 0183 62 81 88 fax 0183 64 0496 e-mail:

Nadere informatie

Maartenskerk Pinksterpreek 4 juni 2017 Exodus 3, 1-8 en Handelingen 2, 1-11 Teun Kruijswijk Jansen

Maartenskerk Pinksterpreek 4 juni 2017 Exodus 3, 1-8 en Handelingen 2, 1-11 Teun Kruijswijk Jansen 1 Maartenskerk Pinksterpreek 4 juni 2017 Exodus 3, 1-8 en Handelingen 2, 1-11 Teun Kruijswijk Jansen Lieve gemeente, vrienden als een lopend vuurtje Straks tijdens de collecten wordt als achtergrond bij

Nadere informatie

Zondag 21 mei zondag Rogate bidt. Lezingen: Exodus 32 : 1 14 Johannes 16 : 23 27

Zondag 21 mei zondag Rogate bidt. Lezingen: Exodus 32 : 1 14 Johannes 16 : 23 27 Zondag 21 mei zondag Rogate bidt Lezingen: Exodus 32 : 1 14 Johannes 16 : 23 27 Bij het voorbereiden van deze dienst, stootte ik op een vraag vergelijkbaar met de vraag van vorige week. Vorige week op

Nadere informatie

Lesimpuls bij de Blokkenkerk van Sint-Trudo naar aanleiding van het Trudojaar Kerk?

Lesimpuls bij de Blokkenkerk van Sint-Trudo naar aanleiding van het Trudojaar Kerk? Lesimpuls bij de Blokkenkerk van Sint-Trudo naar aanleiding van het Trudojaar 2019-2020 Kerk? 1. Beginsituatie Veel van de middelbare scholieren zijn niet meer erg bekend met wat een kerk is. Ze kennen

Nadere informatie

Kerndoelen Godsdienstige / Levensbeschouwelijke vorming (GL) Uitgewerkt voor protestants-christelijk basisonderwijs

Kerndoelen Godsdienstige / Levensbeschouwelijke vorming (GL) Uitgewerkt voor protestants-christelijk basisonderwijs Besturenraad heet sinds 21 mei 2014 Verus. Deze publicatie is geschreven voor deze datum. Het kan zijn dat verwijzingen niet kloppen. Heeft u vragen? Neem gerust contact met ons op. Kerndoelen Godsdienstige

Nadere informatie

Rapportage TIP Stein. Generiek november. 29 november 2018

Rapportage TIP Stein. Generiek november. 29 november 2018 Rapportage TIP Stein Generiek november 29 november 2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 1. Samenvatting 2 2. Rechte tellingen 3 Religie 3 3. Onderzoeksverantwoording 8 Toponderzoek 9 1 Let op! Laag aantal

Nadere informatie

Geloven in Scholen met de Bijbel

Geloven in Scholen met de Bijbel Geloven in Scholen met de Bijbel Inleiding Wij willen in onze scholen samenwerken met Gereformeerde Scholen zijn opgericht door ouders vanuit christenen die, net als wij, willen leven naar de Gereformeerde

Nadere informatie

de doop zoals wij die kennen is afkomstig van niemand minder dan de Here Jezus zelf

de doop zoals wij die kennen is afkomstig van niemand minder dan de Here Jezus zelf de doop zoals wij die kennen is afkomstig van niemand minder dan de Here Jezus zelf kort voordat Hij naar de hemel ging gaf hij zijn leerlingen deze opdracht: trek erop uit en maak alle volken tot mijn

Nadere informatie

De biddeloosheid voorbij

De biddeloosheid voorbij De biddeloosheid voorbij Eindrapport van de commissie voor de dialoog tussen de Evangelische Alliantie (EA), de Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeenten (VPE) en de Rooms-katholieke Kerk (RKK) Inhoudsopgave

Nadere informatie

Goede vrijdag Zie Het Lam!

Goede vrijdag Zie Het Lam! Goede vrijdag 2019 Zie Het Lam! Voorganger: Organist: ds. A. Baas Arjen van Vliet Orgelspel In stilte komen we de kerk binnen. We groeten elkaar en denken aan dat wat de Heere Jezus op die Vrijdag lang

Nadere informatie

Wat is genadetijd? In welk vers van dit hoofdstuk lees je de betekenis ervan? Wat betekent genadetijd voor jou?

Wat is genadetijd? In welk vers van dit hoofdstuk lees je de betekenis ervan? Wat betekent genadetijd voor jou? 3440 AB Tijd Samenstelling: Mw. H.J. de Jongste en Mw. M. Quist Wat is tijd? Om daar een antwoord op te krijgen moeten we de Bijbel open doen en het volgen dat met het onderwerp Tijd begint en eindigt.

Nadere informatie

Les 3 Religie(s) in Nederland

Les 3 Religie(s) in Nederland Les 3 Religie(s) in Nederland? 16 Les 3 Religie(s) in Nederland 1. De spirituele supermarkt rooms-katholieke kerk islam boeddhisme meditatie U bent één van de sprekers op een cursusdag over religies en

Nadere informatie

levensbeschouwelijke identiteit van catent Scholen zijn als bomen Leven niet alleen Zonder grond en wortels Leeft geen school, niet één

levensbeschouwelijke identiteit van catent Scholen zijn als bomen Leven niet alleen Zonder grond en wortels Leeft geen school, niet één levensbeschouwelijke identiteit van catent Scholen zijn als bomen Leven niet alleen Zonder grond en wortels Leeft geen school, niet één De scholen van Catent - afzonderlijk en gezamenlijk - zijn als een

Nadere informatie

Lezen : Johannes 14: 1-9. Opwekking 25 Gezang 156 EL 459 Opwekking 687 Gezang 28 Opwekking 710

Lezen : Johannes 14: 1-9. Opwekking 25 Gezang 156 EL 459 Opwekking 687 Gezang 28 Opwekking 710 Lezen : Johannes 14: 1-9 Opwekking 25 Gezang 156 EL 459 Opwekking 687 Gezang 28 Opwekking 710 Kumba Ya my Lord Kom bij ons o Heer, kom bij ons Kom bij ons o Heer, kom bij ons Kom bij ons o Heer, kom

Nadere informatie

Lezen : Deuteronomium 6: 4-18 Zondag 47 Opwekking 25 Opwekking 277 Opwekking 354 Psalm 86 : 2, 3 en 4 (NPB) Geloofsbelijdenis Onze Vader Opwekking 708

Lezen : Deuteronomium 6: 4-18 Zondag 47 Opwekking 25 Opwekking 277 Opwekking 354 Psalm 86 : 2, 3 en 4 (NPB) Geloofsbelijdenis Onze Vader Opwekking 708 Lezen : Deuteronomium 6: 4-18 Zondag 47 Opwekking 25 Opwekking 277 Opwekking 354 Psalm 86 : 2, 3 en 4 (NPB) Geloofsbelijdenis Onze Vader Opwekking 708 Welkom en mededelingen Opwekking 25 Rechts Links Laat

Nadere informatie

Waarom geloven in Jezus als Gods Zoon in 2018?

Waarom geloven in Jezus als Gods Zoon in 2018? Waarom geloven in Jezus als Gods Zoon in 2018? WAT IS GELOVEN EIGENLIJK? Toegevoegde waarde? Meerwaarde? Definitie: onder geloven wordt gewoonlijk een van de vele vormen van zingeving of het zoeken naar

Nadere informatie

Dominiek Lootens.

Dominiek Lootens. Dominiek Lootens Vormingsbeleid in organisaties Voorwaarden voor een goed leerklimaat Interesse voor het thema bij zorgverleners Bijbelse visie op spiritualiteit Transformatie van de context Vormingsconcepten

Nadere informatie

Hi geliefde creatieveling!

Hi geliefde creatieveling! Hi geliefde creatieveling! Deze journal jumpstart geeft je suggesties om jouw creatieve momenten in de bijbel een boost te geven. Zo kan je snel opstarten en het thema creatief gaan ontdekken. Ik kijk

Nadere informatie

Dienst in het kader van de week van gebed om eenheid onder de christenen

Dienst in het kader van de week van gebed om eenheid onder de christenen Dienst in het kader van de week van gebed om eenheid onder de christenen Voorganger: Organist: Pastor I. Tilma Mw. J. Verwoerd Vooraf: mededelingen door de ouderling I. Aanvang Openingslied Psalm 98, vers

Nadere informatie

Edukans Dik Verboom Sen. Program Advisor

Edukans Dik Verboom Sen. Program Advisor Edukans Dik Verboom Sen. Program Advisor Religieuze Waarden, Onderwijs en Doel van deze workshop 1. 2. 3. Inzicht krijgen in religie als drijfveer voor sociaalmaatschappelijk handelen; Verkennen van morele

Nadere informatie

Vieren, gedenken en feestdagen. Religie en levensbeschouwing. Eigen levensbeschouwing. AMOS - Inleiding

Vieren, gedenken en feestdagen. Religie en levensbeschouwing. Eigen levensbeschouwing. AMOS - Inleiding Identiteitskapstok AMOS - Inleiding Religie en levensbeschouwing Vieren, gedenken en feestdagen Eigen levensbeschouwing AMOS Amsterdamse oecumenische scholengroep AMOS AMOS is een oecumenische scholengroep

Nadere informatie

Hartelijk welkom in deze leerdienst van de GKv Drachten ZW

Hartelijk welkom in deze leerdienst van de GKv Drachten ZW Hartelijk welkom in deze leerdienst van de GKv Drachten ZW Welkom Inleiding Onderwijs Heidelbergse Catechismus Leerdienst: Zijn eigendom Vraag 1: Wat is uw enige troost in leven en sterven? Antwoord: Dat

Nadere informatie

De geboden onderhouden, is trouw zijn aan God, maar het is evenzeer trouw zijn aan onszelf, aan onze ware natuur, en aan onze diepe aspiraties.

De geboden onderhouden, is trouw zijn aan God, maar het is evenzeer trouw zijn aan onszelf, aan onze ware natuur, en aan onze diepe aspiraties. Maria, leer ons bidden! Het gebed is er niet in de eerste plaats om ons te voldoen. Ze is onteigening van onszelf om ons in de gesteltenissen te plaatsen van de Heer, Hem in ons te laten bidden. In een

Nadere informatie

Rivieren van levend water zullen stromen uit het hart van wie in mij gelooft (Joh. 7:3 8)

Rivieren van levend water zullen stromen uit het hart van wie in mij gelooft (Joh. 7:3 8) - Identiteit - Hogeschool Viaa heeft als grondslag de Bijbel. Zij erkent deze als het betrouwbare en geïnspireerde Woord van God, zoals dat verwoord is in het gereformeerde belijden en zij beschouwt de

Nadere informatie

Samenvatting Levensbeschouwing Humanisme - Christendom

Samenvatting Levensbeschouwing Humanisme - Christendom Samenvatting Levensbeschouwing Humanisme - C Samenvatting door een scholier 855 woorden 29 januari 2012 5,3 80 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt Begrippen 1) theïsme wel geloven in

Nadere informatie

Uitvoering Stappenplan Fusieproces Pakket 7: Organisatie, positionering en werkverdeling Diaconieën

Uitvoering Stappenplan Fusieproces Pakket 7: Organisatie, positionering en werkverdeling Diaconieën Pakket 7: Organisatie, positionering en werkverdeling Diaconieën Pakket 7-2: Organisatie, positionering en werkverdeling Diaconieën Inventarisatie van de bestaande vermogensrechtelijke posities: bezittingen,

Nadere informatie

Zondag 26 november 2017 Laatste zondag van het kerkelijk jaar

Zondag 26 november 2017 Laatste zondag van het kerkelijk jaar Zondag 26 november 2017 Laatste zondag van het kerkelijk jaar voorganger: organist: koster: Ds. Gert Kwakkel Dhr. Michiel de Leeuw van Weenen Dhr. Peter Stravers 1 Woord van welkom Aanvangslied: 23 B:

Nadere informatie

Eredienst 9 juli 16:30 uur Voorganger: ds. M. Oldenhuis

Eredienst 9 juli 16:30 uur Voorganger: ds. M. Oldenhuis Eredienst 9 juli 16:30 uur Voorganger: ds. M. Oldenhuis Liturgie Votum / zegengroet Opwekking 136: 1, 2 Gebed Lezen Fillipenzen 1:1-11 Lied 95: 1, 2 Preek Gebed Gezang 164 Collecte Geloofsbelijdenis Melodie

Nadere informatie

Een les godsdienst: de Schrift die opengaat als een wereld (voorbeeldles hoger onderwijs)

Een les godsdienst: de Schrift die opengaat als een wereld (voorbeeldles hoger onderwijs) Een les godsdienst: de Schrift die opengaat als een wereld (voorbeeldles hoger onderwijs) Bram Kunz Dit materiaal is onderdeel van het compendium christelijk leraarschap dat samengesteld is door het lectoraat

Nadere informatie

De vierde dimensie van palliatieve zorg: Hoe pakken wij het aan in Nederland? Palliatieve zorg. Problemen met spiritualiteit. Wat is spiritueel?

De vierde dimensie van palliatieve zorg: Hoe pakken wij het aan in Nederland? Palliatieve zorg. Problemen met spiritualiteit. Wat is spiritueel? De vierde dimensie van palliatieve zorg: Hoe pakken wij het aan in Nederland? Brugge, 13 oktober 2009 Dr Carlo Leget, UHD Zorgethiek Universiteit van Tilburg www.zorgethiek.nu Palliatieve zorg Palliatieve

Nadere informatie

Samen leren leven: Wereldbeelden in perspectief

Samen leren leven: Wereldbeelden in perspectief Samen leren leven: Wereldbeelden in perspectief Ph.D.; Onderzoeker, auteur, sociaal ondernemer www.annickdewitt.com annick@annickdewitt.com In deze presentatie I Het ideaal: Samen leren leven II De condities:

Nadere informatie

Amarence en Laurens-Jan van Kooten. Anna Vogel. Zondag 13 november In deze dienst wordt de Doop bediend aan

Amarence en Laurens-Jan van Kooten. Anna Vogel. Zondag 13 november In deze dienst wordt de Doop bediend aan Protestantse Gemeente Het Anker te Zaltbommel Zondag 13 november 2016 In deze dienst wordt de Doop bediend aan Amarence en Laurens-Jan van Kooten en Anna Vogel INTREDE Woord van welkom Stil gebed Aanvangslied

Nadere informatie

versie 1 versie 2 GELOOFSBELIJDENIS

versie 1 versie 2 GELOOFSBELIJDENIS GELOOFSBELIJDENIS In vele vieringen worden allerlei teksten en gebeden gebruikt als geloofsbelijdenis. Een geloofsbelijdenis kan echter niet zomaar een mooie tekst zijn waarin we zeggen te geloven in de

Nadere informatie

Sefanja visiestatements voor de nabije toekomst. Beste leidinggevende,

Sefanja visiestatements voor de nabije toekomst. Beste leidinggevende, Sefanja 2020 6 visiestatements voor de nabije toekomst Beste leidinggevende, Welkom op deze avond voor het breed leiderschap! Goed dat je er bent! Zoals je weet heeft het Leidersteam van Sefanja, in samenspraak

Nadere informatie

Één viering drie dagen lang.. Pasen 2018 In de Vloedschuur. Witte Donderdag om 19:00 Goede Vrijdag om 20:00 Paaswake om 21:00

Één viering drie dagen lang.. Pasen 2018 In de Vloedschuur. Witte Donderdag om 19:00 Goede Vrijdag om 20:00 Paaswake om 21:00 Één viering drie dagen lang.. Pasen 2018 In de Vloedschuur Witte Donderdag om 19:00 Goede Vrijdag om 20:00 Paaswake om 21:00 Goede Vrijdag, een dag zo bitter én zo goed. 1 Jezus gaat dwars door de bitterheid

Nadere informatie

Welkom in de Hoeksteen. Voorganger: Kees Baanstra

Welkom in de Hoeksteen. Voorganger: Kees Baanstra Welkom in de Hoeksteen Voorganger: Kees Baanstra Lezen : Lezen Johannes 15: 1-17 Gezang 167 : 1, 2 en 3 Breng ons samen (Sela) Gezang 179a Gezang 119 : 3 en 5 Gezang 132 : 2, 4 en 6 Lied 456 : 2 Welkom

Nadere informatie

Toos Nowacki Geestelijk Verzorger VieCuri

Toos Nowacki Geestelijk Verzorger VieCuri Toos Nowacki Geestelijk Verzorger VieCuri In de zorg ben je altijd met mensen onderweg Door ziekte en afhankelijkheid zijn mensen in de zorg op menselijke zorg aangewezen Bij goede zorg hoort aandacht

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik heb een boek in de kast staan, met de titel: Wat doen wij als we bidden? Ik moest aan dit boek denken bij de voorbereiding van deze dienst. Afgelopen

Nadere informatie

Doop van kinderen Orde III

Doop van kinderen Orde III Doop van kinderen Orde III Presentatie De voorganger leidt de doopbediening kort met eigen woorden in. Hij noemt daarbij de namen van de doopouders en de dopeling(en). Onderwijzing Jezus Christus heeft

Nadere informatie

Hoe kun je je bekeren tot de Islaam?

Hoe kun je je bekeren tot de Islaam? De Profeet Mohammed (vzmh) heeft de laatste en universele boodschap van God gekregen. Voor de boodschap aan de Profeet Mohammed (vzmh) heeft God zich aan veel Profeten (vzmh) geopenbaard. Volgens een overlevering

Nadere informatie

leerplandoelen derde cyclus 1 Dit overzicht lijst alle leerplandoelen van de derde cyclus op.

leerplandoelen derde cyclus 1 Dit overzicht lijst alle leerplandoelen van de derde cyclus op. Dit overzicht lijst alle leerplandoelen van de derde cyclus op. Je kan dit overzicht gebruiken om je jaarplan godsdienst op te bouwen. Op de bijhorende gele blaadjes van het leerplan lees je concreet welke

Nadere informatie

Zondag 22 oktober 2017

Zondag 22 oktober 2017 Zondag 22 oktober 2017 Viering in de Welkomkerk met als thema: Leven doet soms pijn Dichtbij en veraf krijgt ieder mens te maken met lijden dat zich in allerlei vormen kan aandienen. Het verlies van een

Nadere informatie

WAT ALS? HUWELIJKSBELOFTE. Net doorheen de humor voel je goed aan wat een huwelijksbelofte ten volle is. Straffe woorden vanuit een groeiperspectief

WAT ALS? HUWELIJKSBELOFTE. Net doorheen de humor voel je goed aan wat een huwelijksbelofte ten volle is. Straffe woorden vanuit een groeiperspectief WAT ALS? WAT ALS? HUWELIJKSBELOFTE Net doorheen de humor voel je goed aan wat een huwelijksbelofte ten volle is. Straffe woorden vanuit een groeiperspectief WAT ALS? HUWELIJKSBELOFTE Net doorheen de humor

Nadere informatie