De klokkenluiders. Sint-Romboutstoren

Transcriptie

1 De klokkenluiders van de Sint-Romboutstoren Salvator (1844): Karel (1696): Rumoldus (1861): Maria (1498): Magdalena (1697): Libertus (1766): 8884 kg 6000 kg 4235 kg 3000 kg (in 1947 vervangen door Sint Jan Berchmans) 2145 kg 1850 kg

2 Hoe zit dat nu precies met het luiden van deze klokken. Iedereen heeft er zo zijn eigen verhaal over. De versies zijn telkens verschillend. Meestal wordt er verteld dat de klokken geluid werden doormiddel van touwen van in de smidse. De zwaarste klok Salvator had een touw waarvan het onderste deel in 3 verdeeld was om met 3 of meer tegelijk te kunnen trekken. Een andere versie die verteld wordt is dat de klokken eerst in gang getrapt werden bij de klok zelf, dat eens de klok in zwier was het dan met touwen overgenomen werd. Hoe het luiden van de klokken echt ging? Trappen en alleen dat. Er kwamen geen touwen bij te pas, er waren zelfs geen wielen. Ik ben ertoe gekomen door ter plaatse onderzoek te doen, getuigenissen, documenten stadsarchief en de logica zelve te volgen. We kennen de afbeeldingen van die stoere mannen die bij Salvator staan en beurtelings de klok trappen doormiddel van een constructie met handgrepen waar ze zich konden tegen afzetten om nog meer kracht te geven. (Afbeelding links en linksonder) Ost maakte er ook een tekening van. Op de afbeelding rechtsonder zien we de trap constructie van Salvator, Karel en Magdalena. Geen van de 6 klokken hadden luidwielen. Dit wil dus zeggen dat de klokken van de Sint Romboutstoren nooit met touwen van uit de Smidse geluid werden.

3 Op een latere foto (links) zien we dat Salvator een luid wiel heeft. Dat is geplaatst in Dit luidwiel was onderdeel van de elektrificatie van Salvator, uitgevoerd door L. Lemmens & Eug. Cassiers uit Antwerpen. (afgedankte wiel staat nu in de smidse tegen de muur) Het zou nog tot 1932 duren voor de andere 3 klokken wielen kregen en geëlektrificeerd werden. (R. Geeraerts Kontich). Magdalena en Libertus zijn nooit geëlektrificeerd. Salvator kon dus luiden doormiddel van elektriciteit vanaf Een lijstje uit het lastenboek De elektrische motor en toebehoren De geleidingen getrokken in tube van aan de motor tot boven het belfort waar de kas geplaatst wordt voor de besturing. In de kast worden op marmeren borden de schakelaar de amperteur de ampèremeters en de loodzekeringen geplaatst. Op deze foto (rechts) zien we de kast zoals hier beschreven. De werken zijn dus effectief uitgevoerd. Op de film van Guido De Coninck (eind jaren 70) is deze kast nog te zien. Ze is dus weg gebroken tijdens de binnen restauratie van omstreeks (in de weg voor betonnen verdiep oude beiaard) Deze kast was een museumstuk op zich en had beter nog in de toren gestaan. Het laat zien wat een constructie er in 1915 nodig was om 1 klok te luiden. Bovendien weet nu niemand nog hoe zoiets er in het echt uitzag. Koperen elementen, porselein en bakeliet ogen zeer mooi op een marmeren plaat achter glas. Ik kan me precies voorstellen hoe het was. Vanaf 1932 konden dus de 4 zwaarste klokken met elektriciteit luiden. Volgens getuigenissen raakte de installatie eind jaren 50 in onbruik. In de jaren bleef het dus vrij stil in de toren op de beiaard na. De rammel lag immers ook stil sinds 1966.

4 1979 De binnenrestauratie is volop aan de gang en er wordt een nieuwe beiaard geplaatst. In het lastenboek van toen ben ik de werken ten behoeve van de luidklokken eens gaan uitpluizen. gekregen, de oude motoren uit 1915 en 1932 zijn verwijderd. Om het kort te houden, de 4 zwaarste klokken zijn gedraaid, hebben nieuwe lagers Er staat nog bij dat de 2 kleinste Magdalena en Libertus geen wielen en lagers krijgen en in een vaste opstelling in de klokkenstoel gehangen worden. Dat is ook zo. Verder staat er dat de 4 zware 4 nieuwe luidwielen krijgen en dat het plaatsen van motoren later nog zou bekeken worden. De motoren zijn in allerijl in 1985 geplaatst voor het bezoek van de Paus. Tussen 1980 en 1985 hingen ze dus stil zonder motor maar wel met luidwielen In 1983 gebeurde er iets waardoor men er vandaag nog steeds van overtuigd is dat de klokken vroeger met touwen geluid werden van uit de smidse. (zie krantenartikels)

5