Bestedingsanalyse

Transcriptie

1 Bestedingsanalyse Egmontstraat Brussel

2 Inhoudstafel 1. INLEIDING 4 2. INKOMEN 5 3. OELGEPREIDING 9 4. MNDEN Predoctorale mandaten 11 spirant 12 B-bursalen Postdoctorale mandaten laagkansen 16 laagkansen voor predoctorale mandaten 16 laagkansen voor postdoctorale mandaten ONDERZOEKPROJECEN Fundamenteel onderzoek trategisch Basisonderzoek projecten oegepast Biomedisch onderzoek met een primair Maatschappelijke finaliteit projecten EO programma laagkansen onderzoeksprojecten 25 Fundamenteel onderzoek 25 trategisch basisonderzoek projecten 27 oegepast Biomedisch onderzoek met een primair Maatschappelijke finaliteit projecten 30 2

3 EO programma Odysseusprogramma Big cience-programma INFRRUCUUR Onderzoeksinfrastructuur VC EFRI KREDIEEN N NVORER INERNIONLE MENWERKING EN MOBILIEI Internationale mobiliteit 42 Bilaterale onderzoekssamenwerking 45 Lead gency Procedures 46 Uitwisselingsakkoorden 46 Europese projecten Internationale contacten 51 Internationale coördinatie-actie 51 Organisatie van een wetenschappelijke bijeenkomst 51 Wetenschappelijke Onderzoeksgemeenschappen (WOG s) Gelijke kansen 54 Gelijke kansen per geslacht 54 Gelijke kansen per nationaliteit 58 3

4 1. INLEIDING Het FWO is een tichting van Openbaar Nut, die door de Vlaamse overheid in het decreet betreffende de organisatie en financiering van het wetenschaps- en innovatiebeleid van 30 april 2009 erkend is als privaatrechtelijk vormgegeven Extern Verzelfstandigd gentschap. De taken van het FWO staan vermeld in dit decreet. Het FWO ondersteunt en stimuleert door financiële steun het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, het strategisch basisonderzoek, de aanschaf en inzet van onderzoeksinfrastructuur en het beheer van grote rekencapaciteit. Deze missie realiseert het FWO door de beschikbare middelen aan te wenden voor de volgende taken: het steunen van individuele onderzoekers met doctoraatsbeurzen van bepaalde duur en werkingsmiddelen, het steunen van individuele onderzoekers met postdoctorale mandaten van bepaalde duur en werkingsmiddelen; het steunen van onderzoeksploegen met onderzoeksprojecten en met werkingsmiddelen, het bevorderen van mobiliteit, internationale contacten en samenwerkingsverbanden, het aantrekken van excellente onderzoekers die actief zijn in het buitenland, het verlenen van wetenschappelijke prijzen, de subsidiëring van (middel)zware onderzoeksinfrastructuur; het beheer van grote rekencapaciteit. 4

5 2. INKOMEN inds 2016 werkt FWO volgens de financiële regels van de Vlaamse overheid, waarbij een opsplitsing gemaakt wordt tussen machtigingen enerzijds, het bedrag waarover het FWO beschikt om verbintenissen aan te gaan in een bepaald jaar, en vereffeningskrediet anderzijds, het bedrag dat FWO effectief kan betalen in een bepaald jaar. Voor deze machtigingen kunnen verbintenissen voor meerdere jaren vastgelegd worden. De machtigingen die het FWO krijgt zijn afkomstig van de Vlaamse overheid (abel 1). Daarnaast beschikt het FWO ook over federale, Europese en eigen middelen. In abel 1 wordt een overzicht gegeven van de vastleggingsmachtigingen 2017 voor de verschillende steunkanalen van het FWO, met name het fundamenteel onderzoek, strategisch basisonderzoek, klinisch onderzoek en onderzoeksinfrastructuur. Vanaf deel 4 van deze bestedingsanalyse wordt dieper ingegaan op de gefinancierde initiatieven binnen de verschillende steunkanalen. 5

6 abel 1: Vastleggingsmachtigingen Vlaamse overheid (begrotingsaanpassing 2017, bedragen in euro) 1. Fundamenteel Onderzoek Projecten Onderzoeksprojecten EO-onderzoeksprojecten* Joint Programming Initiatives (JPI) - ER-NE (European Research rea Networks) ERC- opvangprojecten Humanitaire acties: Projecten Kom op tegen Kanker, Rode Kruis Vlaanderen, Kinderarmoedefonds, Lead agencies Vakantiegeld bij uitdiensttreding personeel projecten Born Bunge Kredieten aan navorsers Wetenschappelijke Onderzoeksgemeenschappen (WOGs) Wetenschappelijke contacten (m.u.v. WOGs) Internationale Coördinatie-actie (IC) Big cience Bilaterale onderzoekssamenwerking* otaal projecten fundamenteel onderzoek Mandaten spiranten Postdoctorale onderzoekers Bijzondere doctoraatsbeurzen Klinische doctoraatsbeurzen Postdoctoraleonderzoekers Pegasus² Interuniversitair College voor Managementwetenschappen -FWO fellowships min gedeelte gefinancierd federaal/eu/schenkingen otaal mandaten fundamenteel onderzoek

7 2. trategisch basisonderzoek Projecten trategisch Basisonderzoek (BO) projecten otaal projecten strategisch basisonderzoek Mandaten B-bursalen otaal mandaten strategisch basisonderzoek Klinisch onderzoek Projecten oegepast Biomedisch onderzoek met een primair Maatschappelijke finaliteit (BM) projecten otaal projecten klinisch onderzoek Mandaten Fundamenteel Klinische Mandaten otaal mandaten klinisch onderzoek Infrastructuur Projecten otaal infrastructuurprojecten otale machtiging FWO *Kanalen waarvoor jaarlijks geen vastleggingsmachtiging wordt gevraagd (zo wordt bijvoorbeeld voor het EO programma om de 4 jaar een vastleggingsmachtiging gevraagd, met een flexibiliteit van de correlatieve kredieten). Dit houdt in dat de totale machtiging van het FWO kan fluctueren. 7

8 De Vlaamse overheid is verantwoordelijk voor het merendeel van de totale inkomsten van het FWO. De winstverdeling van de Nationale Loterij is tevens een bevoegdheid van de Vlaamse overheid. Deze toelage bedroeg in euro. Het FWO dient van deze inkomsten euro aan te wenden voor humanitaire acties. Wat de humaitaire acties betreft moet het FWO daarnaast nog euro aanwenden uit de overige kredieten. Verder mag het FWO autonoom bepalen hoe de winstverdeling van de Nationale Loterij verdeeld wordt over de actielijnen van het FWO. Het betaalkrediet 2017, incl. Nationale Loterij, bedroeg euro. abel 2 geeft een overzicht van de federale inkomsten van het FWO. Federale toelagen die aangewend kunnen worden voor de financiering van het FWO-onderzoek zijn de toelagen van de POD- Wetenschapsbeleid voor extra onderzoekers, van de FOD Economische Zaken en Energie aan het IIKW (enkel voor onderzoek op het gebied van fundamentele kernwetenschappen of met kernfysische methoden) en van de POD Volksgezondheid aan het FGWO (voor biomedisch onderzoek). Deze toelagen bedragen in 2017 samen euro. Naast deze specifieke toelagen beschikt FWO vanuit de federale overheid over bijkomende opbrengsten uit fiscale en parafiscale maatregelen, met name de gedeeltelijke vrijstelling van de bedrijfsvoorheffing op de lonen van postdoctorale onderzoekers (defiscalisatie) en de recuperatie van de werkgeversbijdrage ociale Zekerheid. De defiscalisatie levert extra structurele ruimte op aangezien deze opbrengsten voor alle kerntaken kunnen ingezet worden. De recuperatie ociale Zekerheid kan enkel voor tewerkstelling van onderzoekers (mandaten) gebruikt worden. inds 2007 geniet FWO jaarlijks ook van een geïndexeerde toelage, afkomstig van de RZ, 'onderzoek aan de universiteiten, het zogenaamde Wetenschappelijke Maribelplan. In 2017 bedraagt deze toelage euro, die aangewend kan worden voor de uitbreiding van het mandatenbestand. abel 2: Federale Overheid (bedragen in duizenden euro) Volksgezondheid - FGWO Econ. Zaken - IIKW POD Wetenschapsbeleid - oelage voor extra onderzoekers Recup. werkgeversbijdrage.z Gedeeltelijke vrijstelling voorheffing postdocs Wetenschappelijk Maribelplan otaal

9 3. OELGEPREIDING In Figuur 1a wordt de spreiding van de toelage gegeven voor de categorieën mandaten, projecten, infrastructuur alsook het administratief beheer van het FWO. De categorie mandaten omvat zowel de predoctorale als postdoctorale mandaten. Onder onderzoeksprojecten worden alle onderzoeksprojecten binnen de fundamentele, strategische en klinische programma s van het FWO verstaan. Het totale apparaatskrediet voor het adminstratief beheer van het FWO bedraagt euro (3,35% van de totale toelage). De spreiding van de toelage over de verschillende programma s (fundamenteel onderzoek, strategisch basisonderzoek, klinisch onderzoek en infrastructuur) wordt getoond in Figuur 1b. Hierbij dient opgemerkt te worden dat het aandeel van het strategisch basisonderzoek in de toekomst zal toenemen aangezien pas vanaf 2019 het aantal B-bursalen in dienst van het FWO op kruissnelheid zal zijn. Doorheen de jaren kan ook de verdeling tussen de verschillende programma s wijzigen. Zo bevat de machtiging in 2017 bijvoorbeeld ca. 59 miljoen euro voor de EO-projecten. Gezien het FWO er sinds 2016 extra taken heeft bijgekregen, is een vergelijking van de toelage met de periode voor de inkanteling van de nieuwe programma s minder relevant. 9

10 Figuur 1: oelagespreiding over a) de categorieën (mandaten, projecten, infrastructuur, apparaatskrediet) b) verschillende programma s (fundamenteel onderzoek, strategisch basisonderzoek en klinisch onderzoek & infrastructuur) 10

11 4. MNDEN 4.1 Predoctorale mandaten Een van de belangrijkste actielijnen van het FWO is het stimuleren van jong onderzoekstalent. tartende onderzoekers krijgen de kans om na vier jaar onderzoek een doctoraat op proefschrift te behalen. Het FWO heeft verschillende financieringskanalen voor jonge beloftevolle onderzoekers. De aspirantenmandaten zijn gericht op fundamenteel doctoraatsonderzoek. Daarnaast kunnen startende klinische wetenschappers zich via een klinische doctoraatsbeurs twee jaar deeltijds wijden aan doctoraatsonderzoek. Ook onderzoekers werkzaam buiten de universiteit kunnen met een bijzondere doctoraatsbeurs een jaar besteden aan de afwerking van hun doctoraatsproefschrift. abel 3a geeft een globaal overzicht van het aantal predoctorale mandaathouders alsook de jaarlijkse instroom van aspiranten weer. inds begin 2016 staat FWO ook in voor het beheer van de doctoraatsbeurzen strategisch basisonderdoek (B-bursaal). trategisch basisonderzoek in de context van doctoraatsbeurs houdt uitdagend en vernieuwend onderzoek in, dat (in geval van succes) op langere termijn kan leiden tot innovatieve toepassingen met economische toegevoegde waarde. Dit programma werd tot eind 2015 door het voormalige IW beheerd. In abel 3b worden zowel de instroom van de B-bursalen als het totaal aantal B-bursalen in dienst weergegeven. B-bursalen gestart in 2015 en vroeger bijven in dienst van het gentschap Innoveren en Ondernemen. abel 3a: Mandaathouders (fundamentele kanalen) in functie op 1 oktober van het jaar Instroom aspiranten otaal aantal aspiranten otaal aantal klinische doctoraatsbeurzen otaal aantal bijzondere doctoraatsbeurzen abel 3b: Mandaathouders (strategische kanalen) in functie op 1 januari 2016 a 2017 b 2018 c Instroom B-bursalen otaal aantal B-bursalen in functie a) Voor deze kandidaten werd de vastleggingsmachtiging 2016 gebruikt (oproep 2015). Deze oproep werd nog door het voormalige IW afgehandeld. Met de geselecteerde kandidaten werd een contract met FWO afgesloten dat inging op 1/1/2016. b) In 2016 lanceerde FWO ook de eerste oproep voor B-bursalen. De geselecteerde kandidaten gingen op 1/1/2017 aan de slag. c) voor de B-oproep 2017 wordt de vastleggingsmachtiging 2018 gebruikt. De resultaten van deze oproep worden voor vergelijking met het aspirant kanaal (slaagpercentages, gender, ) in deze bestedingsanalyse opgenomen. In het jaarverslag 2017 van het FWO wordt enkel de B-oproep 2016 behandeld gezien hiervoor de vastleggingsmachtiging 2017 werd gebruikt. 11

12 spirant De evolutie van het aspirantenbestand per universiteit wordt weergegeven in abel 4. Gedurende de periode bleef zowel het totaal aantal aspiranten als de verdeling van de mandaten over de verschillende universiteiten ongeveer constant. abel 5 geeft de evolutie van het aspirantenbestand per wetenschapsgebied weer. Doorheen de jaren bleef ook de verhouding van het aantal aspiranten over de verschillende wetenschapsgebieden quasi constant Gemiddelde n % n % n % n % n % n % VUB KU Leuven UGent Untwerpen UHasselt ndere otaal abel 5: spiranten per wetenschapsgebied op 1 oktober van het jaar 2017 Gemiddelde n % n % n % n % n % n % Biologische wetenschappen Cultuur- en taalwetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Wetenschap en echnologie Interdisciplinair otaal

13 B-bursalen Het aantal B-bursalen per universiteit wordt weergegeven in abel 6. Deze gegevens hebben betrekking op de resultaten van de laatste IW oproep in 2015 en de eerste twee oproepen afgehandeld door FWO. Op kruissnelheid zal het aantal B-bursalen in dienst bij het FWO toenemen tot +/ Een opsplisting van het aantal Bbursalen naar wetenschapsdomein wordt getoond in abel 7. abel 6: B-bursalen per universiteit op 1 januari 2016 a 2017 b 2018 c n % n % n % VUB KU Leuven UGent Untwerpen UHasselt ndere otaal a) Oproep 2015: afgehandeld door IW b) Oproepen 2016, 2017: afgehandeld door FWO abel 7: B-bursalen per wetenschapsgebied* Oproep 2016 Oproep 2017 n % n % Biologische wetenschappen ,5 Cultuur- en taalwetenschappen en Gedrags- en 7 3,5 6 3 maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen ,5 Wetenschap en echnologie 77 38, otaal *Indicatief. De cijfers worden per oproep weergegeven 4.2 Postdoctorale mandaten Met een mandaat postdoctoraal onderzoeker kunnen startende onderzoekers die reeds een doctoraat behaald hebben gedurende drie tot zes jaar voltijds onderzoek uitvoeren op postdoctoraal niveau. Ook startende klinische wetenschappers met doctoraat krijgen hiervoor ondersteuning. Met een tot tweemaal hernieuwbaar fundamenteel klinisch mandaat van 5 jaar kunnen zij zich halftijds wijden aan hun postdoctoraal onderzoek, naast hun klinische activiteiten. abel 8 geeft een globaal overzicht van alle postdoctorale mandaathouders in dienst op 1 oktober van elk jaar en geeft ook de jaarlijkse instroom van postdoctorale onderzoekers weer. Het aantal fundamenteel klinische mandaten is in de beschouwde periode blijven stijgen. Een overzicht van de postdoctorale onderzoekers per universiteit en per wetenschapsgebied wordt weergegeven in respectievelijk abel 9 en 10. De procentuele verhouding van de verdeling van de postdoctorale mandaten per universiteit en wetenschapsgebied is niet sterk gewijzigd in de periode (abel 10). 13

14 abel 8: postdoctorale mandaathouders in functie op 1 oktober van elk jaar Instroom postdoctorale onderzoekers otaal aantal postdoctoraal onderzoekers otaal aantal fundamenteel klinische mandaten otaal aantal postdoctorale mandaten* *Incl. Pegasus². De flexibele startdatum van de Pegasus² postdoctorale onderzoekers vormt een verklaring voor de lagere instroom in 2016 ten opzichte van voorgaande jaren. abel 9: Postdoctorale onderzoekers (incl. mandaten Pegasus 2 ) per universiteit op 1 oktober van het jaar Gemiddelde n % n % n % n % n % n % VUB KU Leuven UGent Untwerpen UHasselt ndere otaal abel 10: Postdoctorale onderzoekers (incl. mandaten Pegasus²) per wetenschapsgebied op 1 oktober van het jaar Gemiddelde n % n % n % n % n % n % Biologische wetenschappen Cultuur- en taalwetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Wetenschap en echnologie Interdisciplinair otaal

15 abel 9: Postdoctorale onderzoekers (incl. mandaten Pegasus) per wetenschapsgebied op 1 oktober van het jaar otaal aantal aspiranten otaal aantal postdoctoraal onderzoekers otaal aantal B-bursalen abel 9: Postdoctorale onderzoekers ( Figuur 2: Mandatenbestand FWO (op 1/1/2018). Het aantal B-bursalen in dienst van het FWO zal in de toekomst verder toenemen tot ca

16 4.3 laagkansen In dit hoofdstuk zullen de slaagkansen van de verschillende mandaten nader toegelicht worden. Zonder de strenge selectiecriteria uit het oog te verliezen, streeft het FWO naar een slaagpercentage van 33%, wat gezien wordt als een internationale standaard bij wetenschappelijke selectieprocedures. Dit percentage garandeert een voldoende strenge selectie, maar waakt er tegelijkertijd over dat er geen ontradings- of ontmoedigingseffect optreedt. laagkansen voor predoctorale mandaten spirant In abel 11 worden de slaagpercentages voor een aspirantschap per universiteit weergegeven en in abel 12 deze per wetenschapsgebied. De verschillen in slaagpercentages tussen de universiteiten zijn relatief beperkt. Dit is een gevolg van de selectieprocedure die gelijke slaagkansen garandeert voor goede kandidaten, onafhankelijk van welke universiteit de kandidaten komen. Onafhankelijk van de kleine verschillen tussen de universiteiten blijkt uit abel 11 duidelijk dat de slaagkansen over de periode relatief stabiel blijven doorheen deze periode en schommelen rond de 22%. Zowel het aantal aanvragen (gemiddeld 972 voor de periode ) als toekenningen (gemiddeld 214 voor de periode ) blijft relatief constant. ussen de verschillende wetenschapsgebieden zijn er wel verschillen in slaagkansen met name binnen de gedrags- en maatschappijwetenschappen is de slaagkans iets lager ten opzichte van de andere wetenschapsgebieden. Om al te grote verschuivingen in het mandatenbestand op te vangen werd geopteerd om de historische verdeling van de mandaten over de wetenschapsdomeinen te gebruiken voor de verdeling van de mandaten over de verschillende panels. Dit is een uitdovend scenario. De gemiddelde slaagcijfers voor aspirantschap voor de periode (22%) liggen gevoelig lager dan de vooropgestelde standaard van 33%. Dit betekent dat er steeds waardevolle kandidaten geen ondersteuning van het FWO kunnen krijgen. 16

17 abel 11: Evolutie van de slaagkansen per universiteit voor aspiranten Gemiddelde VUB KU Leuven UGent Untwerpen UHasselt ndere otaal = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage abel 12: Evolutie van de slaagkansen per wetenschapsgebied voor aspiranten Gemiddelde Biologische wetenschappen Cultuur en taalwetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Wetenschap en echnologie Interdisciplinair Gemiddelde = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage 17

18 B-Bursalen In abel 13 worden de slaagkansen voor B-bursalen per universiteit weergegeven. De oproepen 2013 tot en met 2015 werden afgehandeld door het voormalige IW. De verschillen in slaagpercentages tussen de universiteiten zijn meer uitgesproken dan bij de aspiranten. De slaagkansen voor B-bursalen liggen hoger dan voor aspiranten (gemiddeld 28% voor de oproepen voor B-bursalen versus 22% voor aspiranten), maar liggen tevens onder het streefcijfer van 33%. Een opsplitsing in slaagcijfers voor de verschillende wetenschapsdomeinen is net zoals de verdeling van de mandaten over de verschillende wetenschapsdomeinen - niet voorhanden voor de oproepen 2013 tot en met 2015 (abel 14). De slaagcijfers voor de kandidaten binnen de cultuur-, taal-, gedrags- en maatschappijwetenschappen zijn lager ten opzichte van de andere wetenschapsdomeinen. Dit is te verklaren door het beperkte aantal kandidaten en de gehanteerde selectiemethodiek. ussen de andere drie wetenschapsdomeinen zijn de verschillen in slaagpercentage voor de oproep 2017 relatief beperkt. abel 13: Evolutie van de slaagkansen per universiteit voor B-bursalen Oproep 2013 Oproep 2014 Oproep 2015 Oproep 2016 Oproep 2017 VUB KU Leuven UGent Untwerpen UHasselt otaal abel 14: Evolutie van de slaagkansen per wetenschapsgebied voor B-bursalen Oproep 2016 Oproep 2017 Biologische wetenschappen , ,1 Cultuur en taalwetenschappen + Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen , ,5 Wetenschap en echnologie ,9 otaal ,8 18

19 laagkansen voor postdoctorale mandaten In abel 15 worden de slaagpercentages voor een postdoctorale onderzoeker per universiteit weergegeven en in abel 16 deze per wetenschapsgebied. Ook hier is het slaagpercentage lager dan het streefcijfer van 33%. De verschillen in slaagpercentages tussen de universiteiten zijn relatief beperkt. Dit is een gevolg van de selectieprocedure die gelijke slaagkansen garandeert voor goede kandidaten, onafhankelijk van welke universiteit de kandidaten komen. ussen de verschillende wetenschapsgebieden zijn er wel verschillen in slaagkansen. Met name binnen de cultuur en taalwetenschappen en gedrags- en maatschappijwetenschappen is de slaagkans lager ten opzichte van de andere wetenschapsgebieden. Om al te grote verschuivingen in het mandatenbestand op te vangen werd geopteerd om de historische verdeling van de mandaten over de wetenschapsdomeinen te gebruiken voor de verdeling van de mandaten over de verschillende panels. Dit is een uitdovend scenario. Een overzicht van de toegekende mandaten (aspirant, B-bursaal, postdoctorale mandaten) kan teruggevonden worden op de FWOwebsite: 19

20 abel 15: Evolutie van de slaagkansen per universiteit voor postdoctorale onderzoekers VUB KU Leuven UGent Untwerpen UHasselt ndere otaal = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage abel 16: Evolutie van de slaagkansen per wetenschapsgebied voor postdoctorale onderzoekers Gemiddelde Biologische wetenschappen Cultuur en taalwetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Wetenschap en echnologie Interdisciplinair otaal = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage Gemiddelde

21 spirant Postdoctorale onderzoekers B-bursalen Wenselijk niveau op basis van internationale benchmarks Figuur 3: laagpercentages voor aspiranten, B-bursalen en postdoctorale onderzoekers (excl. Pegasus (²) ) in de periode De groene lijn stelt de internationale norm voor waarnaar het FWO streeft. 21

22 5. ONDERZOEKPROJECEN Naast de mandaten zijn de onderzoeksprojecten het belangrijkste financieringskanaal van het FWO. Zowel binnen het fundamenteel onderzoek, strategisch basisonderzoek als klinisch onderzoek zijn er binnen FWO financieringsmogelijkheden voor onderzoekers. 5.1 Fundamenteel onderzoek De onderzoeksprojecten binnen het kandaal fundamenteel onderzoek komen er op initiatief van de onderzoekers. Projecten worden aangevraagd door een onderzoeksgroep, al dan niet in samenwerking met andere onderzoeksgroepen. Een projectaanvraag kan personeel omvatten (zowel wetenschappelijk als technisch), uitrusting en werking. Onder uitrusting kan de aankoop van bijzondere apparatuur verstaan worden. De werking voorziet in ondersteuning van het onderzoek, wat o.a. uitgaven voor het bijwonen van congressen, aankoop grondstoffen, chemicaliën, dierproeven, het onderhoud van onderzoeksapparatuur kan inhouden. In abel 17 wordt een overzicht gegeven van het aantal lopende onderzoeksprojecten en het aantal tewerkgestelde personen op deze projecten. In abel 18 en 19 worden de lopende onderzoeksprojecten per universiteit en per wetenschapsgebied weergegeven. 22

23 abel 17: Overzichtstabel: aantal lopende projecten op 1 januari, inbegrepen FWO-onderzoeksprojecten, IIKW, FGWO en LP's Jaar otaal oegekend bedrag nieuwe Personeel (in VE) Nieuwe onderzoeksprojecten toekenningen* W (euro)* W= wetenschappelijk personeel; : echnisch personeel. *beslissing door raad van bestuur van het FWO in het jaar voorafgaand aan het jaar vermeld in abel 17 abel 18: Lopende onderzoeksprojecten per universiteit op 1 januari, inbegrepen FWO-onderzoeksprojecten, IIKW, FGWO en LP's n % n % n % VUB KU Leuven UGent Untwerpen UHasselt ndere otaal (aantallen hebben betrekking op de onthaalinstelling van de promotor) abel 19: Lopende onderzoeksprojecten per vakgebied op 1 januari, inbegrepen FWO-onderzoeksprojecten, IIKW, FGWO en LP's n % n % n % Biologische wetenschappen Cultuur- en taalwetenschappen Gedrags- en maatschappijwetenschappen Medische wetenschappen Wetenschap en technologie Interdisciplinair otaal

24 5.2 trategisch Basisonderzoek projecten trategisch basisonderzoek (BO) is uitdagend en vernieuwend onderzoek met als doel om op lange termijn economische en/of maatschappelijke toepassingen in Vlaanderen te realiseren. Binnen een BO-project wordt niet alleen verwacht dat de onderzoekers basisonderzoek uitvoeren maar dat zij tevens een duidelijke visie hebben over het potentieel voor valorisatie alsook een actieve inspanning leveren met het oog op de effectieve transfer, benutting en valorisatie van de onderzoeksresultaten bij economische of maatschappelijke actoren. ot eind 2015 werd dit programma door het voormalige IW beheerd. Het BO-programma is opgedeeld in twee finaliteitsdelen: het economisch BO-programmadeel (BO-E) voor de projecten met een primaire economische finaliteit en het maatschappelijk BOprogrammadeel (BO-M) voor de projecten met een primaire maatschappelijke finaliteit. Onderzoekers kunnen budget voor personeelskosten aanvragen alsook budget voor overige kosten. De overige kosten omvatten de directe kosten (werking en uitrusting) en de indirecte kosten (soms vaste kosten of overhead genoemd). ls richtbedrag voor een BOproject wordt een budget van ca. 2 miljoen euro vooropgesteld, wat significant meer is dan voor de onderzoeksprojecten binnen de fundamentele kanalen. BO-projecten kunnen ingediend worden door één enkele onderzoeksinstelling of in samenwerking met andere onderzoeksinstellingen. Eind 2017 werd de beslissing rond steunverlening genomen. Er werd voor steun toegekend aan 18 projecten. Een opsplitsing van de lopende projecten naar wetenschapsgebied of onderzoeksinstelling is voor BO-projecten minder relevant. Het betreft hier immers vaak multipartnerprojecten die een sterk interdisciplinair karakter kunnen inhouden. 5.3 oegepast Biomedisch onderzoek met een primair Maatschappelijke finaliteit projecten Het oegepast Biomedisch onderzoek met een primair Maatschappelijke finaliteit (BM) programma werd tot eind 2015 beheerd door het voormalige IW. In 2016 werd het beheer overgedragen aan het FWO. Dit programma werd in 2006 opgestart met als doel om, via de financiering van vergevorderd toepassingsgedreven biomedisch onderzoek, bij te dragen tot de ontwikkeling van nieuwe therapieën, diagnosetechnieken en preventieve maatregelen die, door een gebrek aan industriële interesse, zonder deze overheidsfinanciering niet tot bij de patiënt 24

25 zouden geraken. Mogelijke oorzaken voor een beperkte industriële interesse zijn moeilijke octrooieerbaarheid, kleine patiëntenpopulaties of patiëntspecifieke behandelingen die geen gestandaardiseerde aanpak toelaten. Van de aanvragers wordt verwacht dat ze naast het wetenschappelijke gedeelte van een projectaanvraag ook een duidelijke valorisatiestrategie opnemen in de projectaanvraag. Onderzoekers kunnen budget voor personeelskosten aanvragen alsook budget voor overige kosten. De overige kosten omvatten de directe kosten (werking en uitrusting) en de indirecte kosten (soms vaste kosten of overhead genoemd). Gezien de klinische focus van het programma dient er tevens één Vlaams ziekenhuis opgenomen te zijn in het consortium van aanvragers voor minstens 10% van de totale begroting. De projectbegroting situeert zich tussen euro en euro. In 2017 werd binnen het BM-programma voor 14 miljoen euro steun toegekend aan 17 projecten. 5.4 EO programma Het Excellence of cience (EO) programma wil gezamenlijk fundamenteel wetenschappelijk onderzoek tussen onderzoekers van de Vlaamse en Franstalige gemeenschap promoten door het financieren van vierjarige onderzoeksprojecten in alle wetenschapsdomeinen. Om de vier jaar wordt een oproep gelanceerd. Projectaanvragen worden ingediend door een consortium van onderzoeksgroepen uit beide landsdelen van België, eventueel aangevuld met onderzoeksgroepen van federale of buitenlandse onderzoeksinstellingen. Het totaal jaarlijks budget per EO consortium situeert zicht tussen en euro. Het programma wordt beheerd in samenwerking met het F.R..-F.N.R.. De eerste EO oproep werd eind 2016 gelanceerd. In 2017 werd de beslissing over de steunverlening genomen en de eerste EOprojecten gingen van start in januari laagkansen onderzoeksprojecten Omdat de missie van het FWO erin bestaat excellente onderzoeksploegen de vereiste kansen te bieden om internationaal competitief te zijn in een brede waaier aan disciplines, is het absoluut noodzakelijk dat een aanvaardbare slaagkans voor onderzoeksprojecten wordt gegarandeerd. Net zoals bij de mandaten wordt ook bij de projecten een norm van 33% vooropgesteld. Fundamenteel onderzoek Uit abel 20 blijkt dat in de periode het slaagcijfer gemiddeld 19% (in aantal) en 15% (in toegekend bedrag) bedroeg. Dit is significant lager dan het streefcijfer van 33%. De slaagkans bedroeg in het beslissingsjaar % van het aangevraagde bedrag. De verhoging van de slaagkansen binnen het luik fundamenteel onderzoek is te wijten aan de extra financiële middelen die hiervoor voorzien werden door de Vlaamse overheid. In 2017 werd er in totaal voor 529 miljoen euro subsidie aangevraagd voor onderzoeksprojecten en werd er voor 105,6 miljoen euro subsidie toegekend aan 305 onderzoeksprojecten. 25

26 Een overzicht van de gesteunde projecten is terug te vinden op de FWO-website: abel 20: laagpercentages. Onderzoeksprojecten: evolutie van de selectie Beslissingsjaar n n n bedrag Gemiddelde = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage De slaagkans en het toegekend bedrag voor de verschillende instellingen wordt weergegeven in abel 21. De slaagkans en het toegekend bedrag voor de verschillende wetenschapsgebieden wordt weergegeven in abel 22. Er wordt een gelijke slaagkans over alle wetenschapsgebieden heen gehanteerd. Het hoogste aantal projecten wordt in de medische wetenschappen en wetenschap & technologie ingediend. abel 21: Onderzoeksprojecten per instelling (bedragen in duizenden euro, beslissingsjaar 2017, subsidiejaren ). Instelling n bedrag n bedrag n bedrag VUB KU Leuven UGent Untwerpen UHasselt ndere otaal = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage totaal aantal bevat het aantal projecten zonder dubbeltellingen, bij sommige projecten zijn meedere instellingen betrokken abel 22: Onderzoeksprojecten per wetenschapsgebied (bedragen in duizenden euro, beslissingsjaar 2017, subsidiejaren ). n bedrag n bedrag n bedrag Biologische wetenschappen Cultuurwetenschappen Gedrags&maatschappijwet Medische wetenschappen Wetenschap & technologie Interdisciplinair otaal = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage 26

27 ERC runner-up projecten Om Vlaamse onderzoekers te stimuleren om te participeren in de hoogstaande Europese competitie van de ERC tarting Grants, biedt het FWO naast ondersteuning via de NCP-werking ook een financiële stimulus via ERC runner-up projecten. Het FWO ondersteunt maximum vijf kandidaten uit Vlaamse instellingen die aan het einde van het evaluatieproces van de ERC tarting Grants een -score hebben ontvangen, maar die wegens budgetbeperkingen geen financiering hebben gekregen van ERC. Het opvangproject bestaat uit de financiering van 1 wetenschappelijk personeelslid voor vier jaar ( euro) en euro werkingsmiddelen. Het onderzoeksproject moet worden uitgevoerd in een Vlaamse onthaalinstelling. wee onderzoekers kwamen in 2017 in aanmerking voor ERC runner-up projecten en aan deze onderzoekers werd bijgevolg dit project toegekend. Humanitaire acties kom op tegen kaner Het FWO stelde in 2017 in totaal maximaal euro ter beschikking voor onderzoeksprojecten in het kader van Kom op tegen Kanker werden dit jaar 5 projecten ingediend voor een totaal budget van euro voor personeel en werking voor twee jaar. Deze projecten sluiten aan bij het thema van Kom op tegen Kanker in 2017, m.n. 'Onderzoek naar late effecten van de behandeling bij overlevers van kanker'. an 3 projecten werd steun voor euro toegekend. Daarnaast werden 4 aspiranten Kom op tegen Kanker in het panel Med4 aangesteld. trategisch basisonderzoek projecten Binnen de BO oproep 2017 werden 97 projectvoorstellen ingediend, waarvan 59 projecten met BO-E finaliteit en 38 projecten met BO-M finaliteit (abel 23). Het aantal ingediende projectvoorstellen nam verder toe ten opzichte van 2016 en de voorgaande jaren. Een duidelijke verklaring voor deze stijgende aanvraagmassa ontbreekt. De beschikbare budgettaire enveloppe voor het BO-kanaal bedroeg in ,9 miljoen euro. 2/3 van de BO-middelen worden aangewend voor het economisch programmadeel (BO-E) en 1/3 voor het maatschappelijk programmadeel (BO-M). Een beperkt deel van de beschikbare BO-E middelen werd in 2017 gebruikt in het kader van de ER-Net projecten FLG-ER en QuantER (zie ook deel van deze bestedingsanalyse). De totale aangevraagde BO subsidie bedroeg 206,6 miljoen euro waarvan 128 miljoen euro voor de 59 BO-E projecten en 78,6 miljoen euro voor de 38 BO-M projecten (abel 24). De slaagpercentages (20 % voor BO-E en 16% voor BO-M) liggen onder het streefcijfer van 33%. Het globale slaagpercentage ligt met 18,6% zelfs onder dat van de onderzoeksprojecten binnen het luik fundamenteel onderzoek. Een opsplitsing van de toegekende projecten over de verschillende wetenschapsdomeinen is voor het BO programma minder relevant, 27

28 gezien het hier vaak om interdisciplinaire projecten gaat waarin meerdere partners betrokken zijn. Het BO programma staat open voor organisaties die voldoen aan de definitie van onderzoekscentrum (cfr. Europese kaderregeling). Het grootste gedeelte van het aangevraagde en toegekende budget gaat evenwel naar de universteiten (abel 25). Wat betreft een vergelijking van de slaagkansen tussen de verschillende instellingen is enige voorzichtigheid geboden omwille van het beperkt aantal toegekende projecten. Een overzicht van de gesteunde projecten is terug te vinden op de FWO-website: abel 23: Overzicht van het aantal BO indieningen van 2013 tot en met 2017 (de oproepen 2013 tot en met 2015 werden afgehandeld door het voormalige IW) Oproep Jaar BO BO-E BO-M = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage abel 24: Overzicht van de slaagpercentages van de BO-oproep 2017, bedragen in euro (n en budget) Jaar 2017 n bedrag n bedrag n bedrag BO BO-E , , BO-M , , = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage 28

29 abel 25a: BO projecten: slaagkansen in aantallen* BO BO-M BO-E Partner nderen Flanders Make imec KU Leuven Untwerpen UGent UHasselt VIB Vito VUB otaal = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage abel 25b: BO projecten: slaagkansen in bedrag (bedragen in euro)* BO BO-M BO-E Partner nderen Flanders Make imec KU Leuven Untwerpen UGent UHasselt VIB Vito VUB otaal = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage *indien in een project meerdere partners betrokken zijn, worden alle partners in deze statistieken opgenomen 29

30 oegepast Biomedisch onderzoek met een primair Maatschappelijke finaliteit projecten Er werden 54 projectvoorstellen ingediend binnen de BM-oproep 2017 (abel 26). De aanvraagmassa lag beduidend hoger ten opzichte van de voorbije jaren. In totaal werden 17 projecten gesteund. Voor de oproep 2017 was een totaal budget van ca. 14 miljoen euro (incl. overdracht restsaldo oproep 2016) beschikbaar. Het totaal aangevraagde budget voor de 54 projectvoorstellen bedroeg 46,7 miljoen euro. Het slaagpercentage van 31% (abel 27) ligt in de buurt van het streefcijfer van 33%. Het hoger aantal toegekende projecten sinds 2016 is het gevolg van een beslissing van de bevoegde minister tot budgetverhoging van het BM-programma om aldus het onderzoek naar weinig voorkomende ziektes en/of behandelingen te stimuleren. Het grootste gedeelte van het aangevraagde en toegekende budget gaat naar de universteiten en universitaire ziekenhuizen (abel 28). Wat betreft een vergelijking van de slaagkansen tussen de verschillende instellingen is enige voorzichtigheid geboden omwille van het beperkt aantal toegekende projecten. Een overzicht van de gesteunde projecten is terug te vinden op de FWO website: 30

31 abel 26: Overzicht van het aantal BM indieningen van 2013 tot en met 2017 (de oproepen 2013 tot en met 2015 werden afgehandeld door het voormalige IW) Oproep Jaar = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage abel 27: Overzicht van de slaagpercentages van de BM-oproepen 2016 en 2017, bedragen in euro (n en budget) Jaar n bedrag n bedrag n bedrag = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage abel 28 Overzicht van de slaagpercentages van de BM-oproep 2017 per aanvrager, bedragen in euro (bedrag) (bedrag) (bedrag) nderen KU Leuven (incl. UZ Leuven) Untwerpen UGent UHasselt UZ UZGent VUB (incl. UZ Brussel) otaal *indien in een project meerdere partners betrokken zijn, worden alle partners in deze statistieken opgenomen = angevraagd; = oegekend; = laagpercentage 31

32 EO programma In totaal werden er 269 aanvragen voor een totaalbudget van euro ingediend bij de eerste EO oproep onderzoekers waren betrokken in de consortia. Het FWO investeerde 65 miljoen euro in het kader van deze eerste EOoproep, aangevuld met 53 miljoen euro langs Waalse zijde, in totaal dus 118 miljoen euro. lle aanvragen werden onderworpen aan internationale externe peer review. De aanvragers werd de mogelijkheid geboden om te reageren op deze expertverslagen. Vervolgens boog een internationaal panel zich over alle aanvragen om tot een beslissing tot steunverlening te komen. Het EO-panel kon aan 38 voorstellen financiering toekenningen: een selectiepercentage van 14,1 % (gebaseerd op de aanvraagmassa). De slaagpercentages voor de verschillende types Vlaamse instellingen die betrokken waren in een EO-consortium worden getoond in abel 29 en 30. Wat betreft een vergelijking van de slaagkansen tussen de verschillende instellingen is enige voorzichtigheid geboden omwille van het beperkt aantal toegekende projecten. De volledige lijst met gesteunde projecten en de samenstelling van het internationaal panel kan teruggevonden worden op: kredieten-aan-navorsers/resultaten-eos-onderzoeksprojecten- 2017/ 32

33 abel 29 Overzicht van de slaagpercentages van de EO-oproep 2017 per aanvrager (ype I FL), bedragen in euro ype I FL antal onderzoeks groepen otal aangevraagd budget (euro) otal aangevraagd budget (% van totaalbudget ype I FL) antal onderzoeksgroepen in gesteunde projecten otal toegekend budget (euro) abel 30 Overzicht van de slaagpercentages van de EO-oproep 2017 per aanvrager (ype II FL), bedragen in euro otal toegekend budget (% van totaalbudget ype I FL ) (bedrag) ntwerp Management chool , ,25 0,84 96,99 KU Leuven , ,70 38,77 14,42 Universiteit ntwerpen , ,27 13,83 14,97 Universiteit Gent , ,39 31,43 15,63 Universiteit Hasselt , Vlerick Management , chool Institute of ropical Medicine , Vrije Universiteit Brussel , ,75 15,12 15,20 otaal ,36 14,47% ype II FL antal onderzoek sgroepen otal aangevraagd budget (euro) otal aangevraagd budget (% van totaalbudget ype II FL) antal onderzoeksgroepen in gesteunde projecten otal toegekend budget (euro) otal toegekend budget (% van totaalbudget ype II FL ) (bedrag) Flemish chool of rts , ,73 65,60 96,99 Vito , ,23 34,40 96,99 imec , ILVO , Plantentuin Meise , VIB , Museum van Hedendaagse Kunst , ntwerpen 1 otaal ,96 5,69 33

34 5.6 Odysseusprogramma Het Brain Gain programma Odysseus, gestart in 2006, is bedoeld om uitstekende onderzoekers die buiten Vlaanderen een carrière hebben opgebouwd startfinanciering te bieden om aan een Vlaamse universiteit een strategisch belangrijke onderzoeksgroep uit te bouwen of om een onderzoekslijn op te zetten en zich progressief in het Vlaamse onderzoeksbestel in te schakelen. In 2016 is de derde termijn van het Odysseus programma in werking getreden. Het merendeel van de beschikbare middelen werd in 2016 toegekend. Voor het resterend saldo werd in 2017 een nieuwe oproep gelanceerd waarbij de beslissing in 2018 wordt genomen. Uniek aan dit programma is het samengaan van een aanstelling aan een Vlaamse universiteit, betaald door de universiteit in kwestie, en daarbij de nodige projectfinanciering om een eigen onderzoeksgroep te kunnen uitbouwen. Deze symbiose biedt de ideale startpositie om kwaliteitsvol onderzoek op internationaal niveau naar Vlaanderen te halen. De procedure bestaat uit een voordracht door een Vlaamse universiteit (of een interuniversitair samenwerkingsverband) waarna een wetenschappelijke evaluatie door het FWO volgt. Het FWO beheert tevens de projectmiddelen. Voor het programma wordt 5 jaarlijks een vastleggingsmachtiging gevraagd, met een flexibiliteit van de correlatieve kredieten. Deze 5 jaarlijkse machtiging bedraagt voor het Odysseus III programma 58 miljoen euro. 23% van de middelen wordt toegekend in vrije competitie, 77% wordt verdeeld op basis van de BOF-sleutel. 34

35 5.7 Big cience-programma Met het Big cience-programma ondersteunt het FWO de operationele, logistieke en institutionele kosten verbonden aan onderzoeksprojecten uitgevoerd aan grote internationale onderzoeksfaciliteiten. Dit laat Vlaamse onderzoekers toe kennisgrensverleggend fundamenteel onderzoek te verrichten aan grote onderzoeksinfrastructuren die het nationale niveau overstijgen en enkel via internationale samenwerkingsverbanden gerealiseerd kunnen worden, zoals bv. CERN of ERF. Deze faciliteiten hebben een zeer internationale gebruikersgemeenschap en zijn een uniek trefpunt voor onderzoekers, wat dikwijls leidt tot internationale samenwerkingsverbanden en ook bijdraagt tot de vorming van startende onderzoekers. oegang tot topwetenschappelijke apparatuur heeft niet alleen een katalyserende werking op wetenschappelijk onderzoek in Vlaanderen, maar heeft ook een belangrijke impact op de bedrijfswereld. De financiering voor de in 2013 gestarte Big cience-projecten is met 1 jaar verlengd tot 31 december 2018, in afwachting van de lancering van het nieuwe programma Internationale Onderzoeksinfrastructuren (IRI), dat het programma Big cience zal vervangen vanaf

36 6. INFRRUCUUR 6.1 Onderzoeksinfrastructuur inds 2016 is het FWO ook verantwoordelijk voor het toekennen van onderzoeksinfrastructuur. Hieronder zijn naast wetenschappelijke infrastructuur ook collecties, natuurlijke habitats, corpora en databanken (inclusief de digitale ontsluiting ervan) begrepen. ot eind 2015 was de Herculesstichting verantwoordelijk voor het beheer van dit programma. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen middelzware en zware onderzoeksinfrastructuur binnen dit kanaal. Middelzware onderszoeksinfrastructuur wordt gedefinieerd als onderzoeksinfrastructuur met een totale financieringskost van tenminste euro en ten hoogste euro, inclusief het niet-recupereerbaar deel van de BW. De financieringskost voor zware onderzoeksinfrastructuur bedraagt ten minste euro. De zesde oproep voor middelzware en zware onderzoeksinfrastructuur was een gecombineerde oproep en werd in 2017 gelanceerd. 6.2 VC Het Vlaams upercomputer Centrum (VC) is een samenwerkingsverband tussen de vijf Vlaamse universiteiten en hun associaties. Dit consortium groepeert knowhow in wetenschappelijk en technisch rekenen (scientific/technical computing, met inbegrip van high performance computing, high throughput computing, cloud computing en data processing) in Vlaanderen en huisvest infrastructuur in vier hubs: Untwerpen, VUB, UGent en KU Leuven. Het VC wordt beheerd door het FWO.Het VC stimuleert het gebruik van wetenschappelijk en technisch rekenen in het Vlaamse academisch en industrieel landschap. Daartoe biedt ze infrastructuur, training en dienstverlening. evens fungeert het VC als hefboom om het belang en de maatschappelijke meerwaarde van wetenschappelijk en technisch rekenen te promoten. De VC-infrastructuur in Vlaanderen bestaat uit twee lagen. De centrale ier-1-infrastructuur dient in de eerste plaats voor het verwerken van grote parallelle jobs. Daarnaast bestaat deze infrastructuur ook uit een kleine testcluster voor toekomstige technologieën. Het kleinere rekenwerk is de taak van de ier-2- infrastructuur. Deze is over een aantal locaties verspreid, staat dichter bij de gebruiker en is sterker ingebed in de campusnetwerken. Ook de clusters zijn onderling verbonden en geïntegreerd. De infrastructuur is toegankelijk voor al het wetenschappelijk onderzoek dat aan de Vlaamse universiteiten en publieke 36