Handboek residentiële ouderenzorg

Transcriptie

1 Inhoud ALGEMEEN Woord vooraf 1. Het ouderenzorglandschap in Vlaanderen Bevoegdheidsverdeling tussen de overheden in de ouderenzorg Ouderenzorg in vogelvlucht De openbare ouderenzorg: troeven en uitdagingen 5 2. Normen Soorten normen Nieuwe normen in het Woonzorgdecreet: wat nu? Inwerkingtreding en overgangstermijn De normen 5 A. OPNAME 1. Het belang van een opnamebeleid De O s en de A s? Het profiel van de O s en de A s in de openbare rusthuizen Naar het rusthuis? Financiering van de zorg via de ziekteverzekering? Financiële evenwichtsoefening 6 2. Het opname- en wachtlijstbeleid van de openbare rusthuizen anno 2008 in beeld Voorrangscriteria bij opname Voorrangscriteria bij wachtlijstbeheer Dromen en daden afstemmen? Aantal wachtlijsten? Omgaan met de wachtlijsten Opname weigeren Conclusie 9 3. Wachtlijsten beheersbaar houden een voorbeeld van een efficiënt en effectief beleid Een efficiënte en effectieve wachtlijst: WZC OLV OCMW Beerse Naar een nieuw beleid Op de wachtlijst ben je geen nummer Efficiënt en effectief 3 Afl. 17 november 2013 Inhoud/1

2 B. KLANTEN 1. De KATZ-schaal De KATZ-schaal Toepassing van de KATZ-schaal Controle op de toepassing van de KATZ-schaal Vernieuwd controlesysteem en toepassing van sanctiemechanisme KAPPA 9 2. Prestatie-indicatoren, of hoe meten weten kan worden Het opmaken van prestatie-indicatoren Meten brengt ons dichterbij weten in wzc De Meers Het meten van leegstand van kamers Meting onderhoud van kamers Metingen op kwaliteit van zorgen 7 3. Registratie in animatie in het woonzorgcentrum St. Rochus, OCMW Aarschot Inleiding Vooraf Doelstellingen Werkwijze Proces Doet ie het of doet ie het niet Praktische info 7 4. Vertrouwenspersonen Besluitvorming of bijstand m.b.t. de persoon van de patiënt De vertrouwenspersoon in de Patiëntenrechtenwet van 22 augustus De vertrouwenspersoon in de Euthanasiewet van 28 mei De vertrouwenspersoon en de Wet van 26 juni 1990 op de bescherming van de persoon van de geesteszieke, soms de Wet Gedwongen Opname genoemd Besluitvorming of bijstand m.b.t. het goederenbeheer van de patiënt De vertrouwenspersoon en de wetgeving inzake de voorlopige bewindvoering (Burgerlijk Wetboek) Tot slot 7 5. Active Ageing in het woonzorgcentrum Wat is Active Ageing? Studie Resultaten en bespreking Determinanten Active Ageing 2 Inhoud/2 Afl. 17 november 2013

3 Bemerking rond het nastreven van Active Ageing in het wzc Conclusie 6 Referenties 6 6. Wilsonbekwaamheid Definitie Wetgeving Artikel 8 van de Patiëntenrechtenwet Bijzondere situaties Toestemming door de vertegenwoordiger van de patiënt Behandeling zonder toestemming is dwangbehandeling Procedures voor de zorgverleners Procedures voor de bewoners 7 Nuttige bronnen Levenseindebeslissingen Maatschappelijke context Begrippenkader Palliatieve zorg Niet-behandelbeslissingen Pijn- en andere symptoombestrijding Palliatieve sedatie Levensbeëindigende middelen Voorafgaande zorgplanning Wettelijk kader Palliatieve zorg Niet-behandelbeslissingen Pijn- en andere symptoombestrijding Palliatieve sedatie Levensbeëindigende middelen Voorafgaande zorgplanning Wat betekent dit voor de patiënt? Instellingsbeleid Palliatieve zorgcultuur Instellingsbeleid levenseindebeslissingen Plichten van de zorgverlener Zelfevaluatie: werken met het referentiekader Inleiding Van 122 indicatoren naar een beheersbare set De testfase 3 9. Recht van ouderen in de gezondheidszorg Algemene inleiding Relevante wetgeving Rechten van oudere patiënten Oudere patiënt 3 Afl. 17 november 2013 Inhoud/3

4 Beroepsbeoefenaar/zorgverlener Kwaliteitsvolle zorg Vrije keuze van beroepsbeoefenaar en voorziening Levenstestament Weigering van inzage in het patiëntendossier door nabestaanden Bescherming van het privéleven Recht op pijnbestrijding Klachtrecht Rechten van ouderen op internationaal niveau Beleidsdocumenten Internationale verdragen Wat betekent dit voor de patiënt? Wat betekent dit voor de zorgverlener/de voorziening? Wat betekent dit voor de ombudsdienst? Overzicht van referenties 23 C. MEDEWERKERS 1. Personeelsnormen in het woonzorgcentrum Personeelsnormen in WZC Personeelsnormen in RVT Financieringsnormen in WZC Financieringsnormen in RVT Overzicht Wie is wie? Vormingsvereisten voor het personeel in het woonzorgcentrum Erkenningsnormen Financieringsvoorwaarden Samenvatting 5 3. Randvoorwaarden opdat de directeur van een openbaar woonzorgcentrum optimaal kan functioneren Omgevingsanalyse De gemeenschap legt de lat steeds hoger De directeur in dit wijzigend landschap De directeur als algemeen manager Inspiratiebronnen Conclusies Functiebeschrijving van de openbaar WZC-directeur Plaats in het organigram Hoofddoelen van de functie Functie-inhoud Functie-profiel / competenties Uitgewerkte (kern)competenties Verzuim: Hoe pakt u dit aan als organisatie? Inleiding: wat is verzuim? 1 Inhoud/4 Afl. 17 november 2013

5 4.2. Visie op (ziekte)verzuim Verzuim is een ijsbergfenomeen Van tevredenheid naar engagement Drijfveren van engagement En wat levert het op? Meten is weten Ziekteverzuimpercentage Verzuimpercentage voor arbeidsongeval en ongewettigde afwezigheid Aandeel (ziekte)verzuimers Frequentie van het ziekteverzuim Gemiddelde duur van het ziekteverzuim Bradford-factor Benchmarken Opzetten van een beleid Voorbeelden van concrete acties in een verzuimbeleid Voor de afwezigheid Preventief Handelen Tijdens de afwezigheid Betrokkenheid & Procedures Na de afwezigheid Reïntegratie & Dialoog Arbeidstijd en arbeidswet van het personeel werkzaam in een woon-zorgcentrum (WZC) Inleiding Arbeidstijd versus arbeidswet Werknemer Definitie Minimale arbeidstijd Maximale arbeidstijd Afwijkingen op normale maximale arbeidsduurgrenzen Pauze en rusttijd Dagelijkse rusttijd Wekelijkse rust Pauze Arbeidstijd versus deeltijdse arbeid Corpus Arbeidsregeling en werkrooster Afwijking op deeltijds werkrooster Aanwezigheidsbeleid Een vinger aan de pols in het Sociaal Huis Oostende Inleiding Aanwezigheidsbeleid Spoor 1: Project leidinggevenden Spoor 2: Project communicatie Spoor 3: Project competentiemanagement 3 Afl. 17 november 2013 Inhoud/4 1

6 6.2.4 Spoor 4: Bewustwordingsacties vanuit de dienst PBW Ziekteverzuimbeleid Duidelijke afspraken Samenwerking extern controleorgaan Verzuimgesprekken en verzuimbarometer Resultaten Tips Bijlage: Bij de hand - leiding - geven. De visie op leidinggeven in het Sociaal Huis Oostende Inleiding Opzet van de handleiding Vertrekbasis van de handleiding Lijfspreuk en vuistregels Conclusie Het vervolg 11 D. FINANCIEEL MANAGEMENT DEEL 1: FEDERALE FINANCIERING 1. De RIZIV tegemoetkoming De financiering van het genormeerde personeel Inleiding De berekening van de theoretische personeelsnorm 11 Inhoud/4 2 Afl. 17 november 2013

7 De berekening van het in realiteit aanwezige verzorgingspersoneel in de voorziening Vergelijking van de theoretische norm met het aanwezige personeel De berekening van de tegemoetkoming voor het normpersoneel Resultaat van de berekening van de tegemoetkoming voor het normpersoneel (het onderdeel A1) (art. 17 MB van 6 november 2003) Onderdeel A2 van het nieuwe financieringssysteem: de tegemoetkoming als aanmoediging voor bijkomende zorginspanningen (art. 20 MB van 6 november 2003) Onderdeel B: tussenkomst in de kostprijs van materiaal en producten Onderdeel B1: tussenkomst in de kostprijs van het verzorgingsmateriaal (art. 21 MB van 6 november 2003) Onderdeel B2: tussenkomst in de kostprijs van producten en materiaal ter voorkoming van nosocomiale ziekten (art. 21bis MB van 6 november 2003) Dagforfait onderdeel C: de tegemoetkoming voor de palliatieve functie (art. 22,23,24 en 25 MB van 6 november 2003) Onderdeel D: een gedeeltelijke tegemoetkoming in de beheerskost en in de kost voor de gegevensoverdracht (art. 27 MB van 6 november 2003) Onderdeel E: Tussenkomst voor de functiecomplementen Onderdeel E1: Tussenkomst voor het functiecomplement voor hoofdverpleegkundigen in RVT (art. 28 MB van 6 november 2003) Onderdeel E2: Tussenkomst voor het functiecomplement voor hoofdverpleegkundigen, hoofdparamedici en verpleegkundig coördinatoren (art. 28bis MB van 6 november 2003; zie ook RIZIV omzendbrief OMZ-ROB-RVT 2009/3 (dd. 09/03/2009) op de RIZIV website) Onderdeel E3: Financiering van een referentiepersoon dementie (art. 28ter MB van 6 november 2003; zie ook RIZIV omzendbrieven OMZ-ROB-RVT 2010/4 (dd. 16/07/ 2010) en OMZ-ROB-RVT 2011/8 (dd. 30/06/2011) Onderdeel F: Tussenkomst voor de coördinerende geneesheer in RVT (art. 29 MB van 6 november 2003) 49 Afl. 13 oktober 2012 Inhoud/5

8 1.7. Onderdeel G: Bijkomende financiering van het kortverblijf (art. 29bis MB van 6 november 2003) Onderdeel H: Financiering van de bijkomende vorming van het personeel op het vlak van dementie (art. 29ter MB van 6 november 2003) Onderdeel Z: tijdelijke tussenkomsten Onderdeel Z1: Financiering van de liaisonfunctie voor kortverblijf voor de periode 1 juli 2008 tot 31 december 2009 (art. 29quater MB van 6 november 2003) Onderdeel Z2: Financiering van personeel ter ondersteuning van de verzorging van de terminale bewoners in het RVT voor de periode 1 juli 2008 tot 31 december 2009 (art. 29quinquies MB van 6 november 2003) Onderdeel Z3: De bijkomende financiering voor de afhankelijkheidscategorie A (art. 29sexies MB van 6 november 2003) Onderdeel Z4: De financiering van de verhoging van de norm van RVT tussen 1 juli 2010 en 31 december 2011 (art. 29septies MB van 6 november 2003) Onderdeel Z5: De financiering van de afhankelijkheidscategorie D tussen 1 oktober 2012 en 31 december 2013 (art. 29octies MB van 6 november 2003) Afrondingsregels bij de berekening van de forfaitaire tegemoetkoming (art. 6, 2 MB van 6 november 2003) Indexering van de bedragen uit het RIZIV financieringsbesluit Beknopt overzicht aan te komen wijzigingen Het volledige dagforfait Het quotum aan dagen (art. 31 MB van 6 november 2003) Mogelijke aanpassingen aan het quotum Bij stopzetting uitbating van een voorziening (art. 3, 2 KB van 9 juli 2003) Bij wijziging aantal woongelegenheden van een voorziening (art. 4, 1 KB van 9 juli 2003) Wijziging aantal woongelegenheden tijdens factureringsperiode (art. 4, 2 KB van 9 juli 2003) In het geval van een nieuwe voorziening (art.5, 2 KB van 9 juli 2003) Bij fusie van inrichtingen (art. 5, 1 KB van 9 juli 2003) 62 Inhoud/6 Afl. 13 oktober 2012

9 1.16. Mogelijke aanpassingen aan (onderdelen van) het dagforfait Groeimarge voor volledige en partiële dagforfaits De financiering van het normpersoneel Fusie, overname, splitsing of een exploitatietransfer (art. 18, 3 MB van 6 november 2003) Specifieke regels voor de vaststelling van de volledige tegemoetkoming per rechthebbende en per dag voor nieuwe inrichtingen (art. 1, 11 en art. 19 MB van 6 november 2003) Tot slot RIZIV Tegemoetkomingsaanvragen of kennisgevingen: overzichtstabel De harmoniseringstoelage : derde luik Over sociale akkoorden en protocolakkoorden Harmonisering in fasen Het meerjarenplan voor de gezondheidssector van 1 maart 2000 of het protocol nr 120/2 van 28 november 2000 van het Gemeenschappelijk Comité voor alle overheidsdiensten Het akkoord betreffende de federale gezondheidssectoren van 26 april 2005 afgesloten tussen de federale regering en de representatieve organisaties van de private non-profitsector of het protocol nr 148/2 van 18 juli 2005 van het Gemeenschappelijk Comité voor het geheel van de openbare diensten Koninklijk besluit betreffende uitvoering van het attractiviteitsplan voor het verpleegkundig beroep wat betreft de premies voor de titels en bijzondere beroepsbekwaamheden en onregelmatige prestaties (KB van 22 juni 2010) Het protocol nr 2009/06 van 21 december 2009 van het comité van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten (comité C) Eerste financiering via de reguliere forfaits Financiering van het normpersoneel via het eerste en het tweede luik Financiering van het overige personeel via het derde luik Inleiding Tegemoetkoming derde luik: vragen en antwoorden Tegemoetkoming derde luik: barema s Berekening van de subsidie derde luik 86 1 Afl. 13 oktober 2012 Inhoud/7

10 2.7. De uitbetaling van de tegemoetkomingen (art. 6 KB van 17 augustus 2007) Correctiemechanisme (art. 4 KB van 17 augustus 2007) Informatie-overdracht (art. 5 KB 17 augustus 2007) De eindeloopbaanmaatregel Inleiding De eindeloopbaanmaatregel: voor wie? De eindeloopbaanmaatregel: wat? De eindeloopbaanmaatregel: de financiering De mededeling van de gegevens Het RIZIV-budget voor ROB, RVT en CDV De opmaak van het RIZIV-budget De opvolging van de RIZIV-uitgaven Overschrijding van de RIZIV-uitgaven Risicobeperking in het licht van het factureringsproces in de RIZIV-financiering Procesverloop Praktische aanbevelingen De aanvraag Opname en verblijf Voorbereiding van de opname Opname Verblijf Facturering Trimesteriële RIZIV-facturering RIZIV-aangifte via de webapplicatie Derde luik en eindeloopbaanregeling Boekhoudkundige verwerking van de RIZIVontvangsten Debiteurenbewaking Schematisch overzicht aanbevelingen Conclusie Fusies van woonzorgcentra: impact op het RIZIV-dagforfait Samenvatting Hypotheses Hypothese 1: woonzorgcentrum = nieuwe voorziening Hypothese 2: woonzorgcentrum nieuwe voorziening Berekening jaarinkomsten uit het dagforfait bij overname van een erkenningsnummer Oorspronkelijke situatie Schema met 3 scenario s Conclusies Nog een stap verder 136 Inhoud/8 Afl. 13 oktober 2012

11 6.4. Quotum Wat? Correctie bij wijziging aantal woongelegenheden tijdens de referentieperiode Correctie bij wijziging aantal woongelegenheden tijdens de facturatieperiode Voorbeeld uit de praktijk Bijlagen Berekeningen bij voorbeeld Berekeningen bij casus (3 scenario s) Berekeningen met een alternatief scenario 152 DEEL 2: VLAAMSE FINANCIERING 1. Subsidiëring van de animatiewerking Animatie: niets nieuws? De nieuwe norm De subsidie Voorwaarden om voor subsidie in aanmerking te komen Op basis waarvan wordt de subsidie-enveloppe jaarlijks berekend? De forfaitaire bedragen (per FTE) in euro Kwalificatievereisten Animatoren met een basiskwalificatie Animatoren met hogere kwalificatie Komen NIET in aanmerking Bewijsvoering Bewijsvoering in verband met de effectieve tewerkstelling Bewijsvoering in verband met het jaarplan Bewijsvoering in verband met de visie Een verzamelstaat Uitbetalingen en terugvorderingen 9 DEEL 3: EIGEN FINANCIERING Dagprijs 1 1. De dagprijs, extra vergoedingen en voorschotten ten gunste van derden Dagprijs Extra vergoedingen Vergoedingen ten gunste van derden Overzichtstabel Bijlage: lijst van verzorgingsmateriaal, gedekt door de RIZIV-forfaits 12 Afl. 13 oktober 2012 Inhoud/8 1

12 2. Overheidscontrole op de dagprijs Vlaamse controle Federale controle 15 E. INFRASTRUCTUUR 1. Het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden: het VIPA VIPA? Missie en beleid van het VIPA Kerntaken van het VIPA Financiering van ouderenvoorzieningen door het VIPA De aanvraagprocedure voor de alternatieve subsidies Schematische voorstelling van de VIPA-procedure voor de alternatieve subsidies (voor de ouderenvoorzieningen) Toelichting bij de VIPA-procedure voor de alternatieve subsidies Alternatieve waarborg Schematische voorstelling van de VIPA-procedure voor de investeringswaarborg (voor de ouderenvoorzieningen) Toelichting bij de VIPA-procedure voor de investeringswaarborg De directeur tijdens het (ver)bouwproces of hoe je als directeur het noorden (niet) kan verliezen... een persoonlijke ervaring Inleiding Situatieschets Ervaringen van de directeur Nuttige tips? 3 Inhoud/8 2 Afl. 13 oktober 2012

13 2.5. Bijlagen Bijlage Bijlage 2 Takenlijst Bijlage 3 Voorbeelden van uitgewerkte taken Invloed op de financiële beheersing van het bouwbudget Efficiënt bouwen Flexibel bouwen Exploitatie Creatief bouwen Hulpmiddelen bij de opmaak van de kostenraming Wees tijdig bij het project betrokken Bijlagen 5 F. VEILIGHEID 1. Voedselveiligheid in de ouderenzorg Inleiding Autocontrolesysteem (ACS) en HACCP-handboek Twintig processtappen Registratie, toelating, erkenning, vergunning Versoepeling Traceerbaarheid Meldingsplicht FAVV Autocontrolegids Validatie van het ACS Overzicht wetgeving Algemene hygiëne-eisen Soorten gevaren Infrastructuur en uitrusting Meten van temperatuur Aankoop van voeding Opslag niet-gekoelde goederen Opslag gekoelde goederen Warme en koude bereiding, productkennis, ontdooien Bedelen van de maaltijd, getuigenschotel Resten koelen en opwarmen Reinigen en desinfectie, schoonmaakplan Ongediertebestrijdingsplan Persoonlijke en handhygiëne, medisch attest Opleiding 24 Verklarende woordenlijst 25 Afl. 11 november 2011 Inhoud/9

14 Bijlagen 27 Bijlage 1 Twintig processtappen 27 Bijlage 2 Model aanvraagformulier 29 Bijlage 3 Schema B2B, B2C, Full HACCP, HACCP-light, GHP 31 Bijlage 4 Formulier voor de meldingsplicht 32 Bijlage 5 De Provinciale Controle Eenheden Visie op vrijheidsbeperkende maatregelen in de zorgverlening Definitie Prevalentie Redenen om te fixeren Gevolgen van fixatie Mythen en waarheid Ethische aspecten Een fixatiearm beleid Een gedragen en gemeenschappelijk missie-visie Een intensief vormingsprogramma Het aanpassen van de infrastructuur Het creëren van een optimale communicatiestructuur Het maximaal integreren van de zorgpartners Tot slot Bonnen en verrijkingsliteratuur 7 3. Juridische aspecten van fixatie Algemene juridisch kader betreffende vrijheidsbeperking Specifiek juridisch kader betreffende vrijheidsbeperking in woonzorgcentra Rechtspraak Aansprakelijkheid Wie kan en mag fixeren? Tot slot: enkele tips om de juridische aansprakelijkheid te beperken 3 4. Ontwikkeling en toepassing van de procedure vrijheidsbeperkende maatregelen en fysieke fixatie in een rust- en verzorgingstehuis Inleiding Aanleiding Projectstappen Tot slot 4 5. Benchmarking rond fixatie van de bewoner in het woonzorgcentrum Inleiding Wat verstaan we onder benchmarking? Doelstelling van de benchmarkoefening Opzet en methode benchmarkoefening Afsprakenkader Inzet van fixatiemiddelen 3 Inhoud/10 Afl. 11 november 2011

15 Registratiedocument Resultaten Resultaten op globaal vlak Resultaten op individueel voorzieningsvlak Tussentijdse conclusies 10 Bronnen en verrijkingsliteratuur Brandveiligheid in de ouderenzorg Inleiding Geldende wetgeving Toepassingsgebied Normen zelf Attesten Procedure om een attest aan te vragen Afwijkingen Overgangstermijnen 7 G. PARTNERS 1. Partners zoeken in de zorg via het oprichten van woonzorgnetwerken Wat is een woonzorgnetwerk? Ingebed in Lokaal sociaal beleid? Woonzorgnetwerk versus woonzorgzone 4 2. Samenaankoop incontinentiemateriaal Wie zijn we? Van pril idee tot goedkeuring lastvoorwaarden Lastvoorwaarden Van publicatie lastvoorwaarden tot advies toewijzing De eerste gezamenlijke aankoop is een feit Enkele kritische bedenkingen Samenaankoop blijft een uitdaging Het Project Zorgflats Inleiding Het bouwproject Aanpak De gunningsprocedure De financiële constructie van het PPS-project De financiering De obligatielening Stand van zaken Informatisering, een extra dimensie Communicatie in de zorg Juridisch kader De federale Overheid, ehealth De Vlaamse Overheid, Vitalink 5 Afl. 17 november 2013 Inhoud/11

16 4.5. Bijkomende regelgeving in Vlaanderen BelRAI Toekomst 6 H. BIJLAGEN Bijlage 1 Oefening Dagforfait cijfervoorbeeld van berekening van een dagforfait 1 1. Het voorbeeldrusthuis 1 2. De financieringsnormen 1 3. Opvulling van de financieringsnormen met het aanwezig zorgpersoneel Situatie Situatie Situatie Berekening van de tussenkomst van het normpersoneel Situatie Situatie Situatie Bijkomende tussenkomst voor het personeel voor reactivering Bijkomende tussenkomst voor de personeelsnorm m.b.t. A-dementen Bijkomende tussenkomst voor de gegradueerde verpleegkundigen Bijkomende tussenkomst voor de continuïteitsnorm Voorzieningen die verplicht aan de continuïteitsnorm moeten voldoen Voorzieningen die niet verplicht aan de continuïteitsnorm moeten voldoen Deel A Deel A Berekening van F Berekening van F Deel B Deel B Deel B Deel C Deel D Deel E Deel E Deel E Deel E Deel F Deel G Deel H 33 Inhoud/12 Afl. 17 november 2013

17 20. Het volledige dagforfait Het quotum aan dagen Mogelijke aanpassingen aan het quotum Indien het aantal erkende woongelegenheden wijzigt tussen het begin van de referentieperiode en het begin van de factureringsperiode: Indien het aantal erkende woongelegenheden wijzigt tijdens de factureringsperiode: Mogelijke aanpassingen aan het dagforfait Indien het aantal erkende woongelegenheden wijzigt tussen het begin van de referentieperiode en het begin van de factureringsperiode: Indien het aantal erkende woongelegenheden wijzigt tijdens de factureringsperiode: 39 Bijlage 2 Toelichting bij de cd-rom 1 1. Inhoud cd-rom 1 2. Gebruiksaanwijzing 1 3. Werkbladen Het werkblad berekening dagforfait derde luik eindeloopbaan Het werkblad KAPPA Het werkblad Vlaamse en federale personeelsnormen RIZIV financieringsnormen voor het personeel 11 Bijlage 3 Termijnen, procedures en vervaldata financiering 1 Bijlage 4 Nuttige adressen en websites 1 De initiatiefnemers van deze publicatie 1 De overheid 1 De federale overheid 1 De Vlaamse overheid 2 De provincies 3 Afl. 17 november 2013 Inhoud/13