Nota luchtkwaliteit. Samen Werken aan Schone Lucht Gemeente Alkmaar

Transcriptie

1 Nota luchtkwaliteit Samen Werken aan Schone Lucht Gemeente Alkmaar

2 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Aanleiding - Doelstelling 6 Wat gaan we doen? - Samen werken aan schone lucht 7 - Over welke stoffen hebben we het? 7 - Luchtkwaliteit in beeld 8 - Luchtkwaliteitsmetingen 8 - Maatregelen om de lucht nog schoner te krijgen 8 - Randvoorwaarden 8 Luchtkwaliteit in Alkmaar - Opbouw van concentraties 10 - Lokale emissiebronnen in Alkmaar 10 - Ook aandacht voor roet 11 Hoe krijgen we de lucht schoner in Alkmaar? - Zo schoon mogelijk krijgen van gemotoriseerd verkeer 11 - Inzetten op zo schoon mogelijke brandstoffen en/of motoren 13 - Verbeteren doorstroming verkeer 13 - Stimuleren van langzamer verkeer 13 - Verder verlagen van de uitstoot van roet 14 2 Bijlage 1 Beperkt Actieprogramma behorend bij Nota Luchtkwaliteit 2016 Samen werken aan Schone Lucht 17 Bijlage 2 Overzicht berekende contouren voor verschillende componenten 18

3 Voorwoord Alkmaar is een gemeente die het beste van stad en land heeft. We hebben een prachtige historische binnenstad, een gezellig uitgaansklimaat, een unieke groene landschappelijke omgeving en de kust en de duinen dicht in de buurt. Alkmaar kiest er voor om een leefbare, veilige en aantrekkelijke gemeente te zijn, zowel voor haar bewoners als voor ondernemers. Nu er steeds meer bekend wordt over de impact van de luchtkwaliteit op de gezondheid van mensen hoort daar ook een plan bij om de luchtkwaliteit te verbeteren in Alkmaar. Schone lucht maakt de leefomgeving gezonder en schone lucht draagt daarmee bij aan de aantrekkelijkheid van onze gemeente. Aan schone lucht kan iedereen bijdragen: door bijvoorbeeld vaker gebruik te maken van het openbaar vervoer en fiets of op een schonere manier je huis te verwarmen. Zo werken inwoners, belangenorganisaties, ondernemers en overheid samen aan een prettige leefomgeving. Als verantwoordelijk wethouder draag ik ook hieraan bij en maak ik me hard om dit te blijven verbeteren. Hierbij speelt bewustwording een belangrijke rol. Zo proberen we ondernemers te overtuigen door met duurzame oplossingen te komen en bijvoorbeeld elektrisch te gaan rijden of vrachtwagens te laten rijden op waterstof. Ook zijn we bezig met de transitie van fossiele energie naar duurzame energie, we gaan bijvoorbeeld aan de slag met een pilot voor een aardgasloze wijk. 3 Samen werken we aan een mooie maar vooral ook schone gemeente! Jan Nagengast Wethouder Milieu

4 Aanleiding In Alkmaar is in toenemende mate aandacht voor en zorg om een goede luchtkwaliteit. Niet omdat het in het algemeen zo slecht gesteld is met de lokale luchtkwaliteit er wordt voldaan aan de Europese normen- maar omdat het altijd beter kan. Bovendien is een belangrijke maatschappelijke beweging om (stedelijke) gebieden steeds duurzamer in te richten. Naast leefbaarheid, vormen ook gezondheid en welzijn belangrijke kwaliteiten voor wonen, werken, verplaatsen en recreëren in een gebied. In de programmabegroting is daarom opgenomen om een nota over luchtkwaliteit op te stellen met daarbij een bijbehorend beperkt actieprogramma met maatregelen. Deze Nota Luchtkwaliteit is het resultaat daarvan. In de Nota staat een inventarisatie van het algemene beeld van de luchtkwaliteit in Alkmaar: waar is de luchtkwaliteit goed en waar zijn mogelijk nog specifieke knelpunten. Daarnaast is gekeken welke maatregelen genomen kunnen worden om de luchtkwaliteit verder te verbeteren. Hierbij is extra aandacht voor bekende bestaande knelpunten, zoals bijvoorbeeld de Randweg en N245. Luchtkwaliteit heeft veelal een directe relatie met zowel vakgebied verkeer als het Duurzaamheidsprogramma: veel verkeersmaatregelen en maatregelen in het kader van duurzaamheid dragen tevens bij aan het verbeteren van de luchtkwaliteit. Bij het opstellen van de Nota over luchtkwaliteit is dan ook verbinding gezocht met deze twee deelgebieden. Doelstelling Het uiteindelijke doel is een schonere lucht in Alkmaar. Dit doen we door het inzetten op de volgende drie speerpunten: I) Schoner krijgen van gemotoriseerd verkeer II) Stimuleren van langzamer verkeer III) Verder verlagen uitstoot roet: aandacht voor vervuilende effecten van bijvoorbeeld hout stook, (slecht afgestelde) verbrandingsmotoren brommers en/of scooters Naast de speerpunten richten we ons ook op verbinding binnen de eigen organisatie. Dit gebeurt door bij relevante thema s (bijvoorbeeld Fietsplan, Kadernota Duurzame Bereikbaarheid, OV Knooppuntenprogramma Provincie, Duurzaamheidsprogramma) zoveel mogelijk samen te werken met de deelgebieden Verkeer&Vervoer en duurzaamheid. 4

5 Wat gaan we doen? Samen werken aan schone lucht Ook al voldoen we In Alkmaar overal aan de wettelijke normen, we proberen de lucht nog schoner te maken. Schonere lucht is immers beter voor de gezondheid. De lucht schoner maken is een uitdaging voor de hele stad. Vele (kleinere) maatregelen samen moeten uiteindelijk resultaat geven. De gemeente werkt daarom samen met bewoners en ondernemers. We haken aan bij goede initiatieven, bijvoorbeeld op het gebied van duurzame mobiliteit (zoals elektrisch rijden, rijden op groen-gas of waterstof) en kijken hoe we ze als overheid kunnen versterken. Daarnaast willen we ruimte geven aan gezamenlijke initiatieven van bewoners en ondernemers en waar nodig steunen. Op die manier kunnen we de aantrekkelijke leefomgeving die Alkmaar biedt, behouden en versterken. In de Nota Luchtkwaliteit met het bijbehorende actieprogramma met maatregelen geven we aan hoe we dit willen bereiken. Geen overschrijdingen meer Vandaag de dag wordt overal in Alkmaar voldaan aan de Europese grenswaarden voor de luchtkwaliteit. Dit is niet altijd zo geweest. In 2004 werd geconstateerd dat in Oud-Alkmaar op een aantal locaties niet werd voldaan aan de normen van het Besluit luchtkwaliteit voor stikstofdioxide (NO 2) en fijnstof (PM 10). Hierdoor was Alkmaar wettelijk verplicht een plan van aanpak op te stellen, met als doel de luchtkwaliteit te verbeteren om alsnog te voldoen aan de normen. Op 5 juli 2007 heeft de gemeenteraad het Plan van Aanpak luchtkwaliteit Alkmaar en omgeving vastgesteld. In het toenmalige plan van aanpak waren maatregelen beschreven die moesten leiden tot een verbetering van de luchtkwaliteit. Hierbij richtte de gemeente zich overigens niet alleen op het halen van de normen, maar ook toen al ging het verder en werd de gezondheid van haar inwoners serieus genomen. We beginnen met het inventariseren van het huidige beeld van de luchtkwaliteit in Alkmaar. Dit doen we door het uitvoeren van berekeningen (contourenplaatjes) en door te meten. Daarnaast onderzoeken we maatregelen die erop gericht zijn de lucht nog schoner te krijgen. Bij een latere inventarisatie is gebleken dat de in het plan van aanpak voorgestelde maatregelen grotendeels zijn uitgevoerd. Dit heeft er mede toe bijgedragen dat de laatste jaren geen overschrijdingen van de grenswaarden in Alkmaar meer worden gerapporteerd. 5 Over welke stoffen hebben we het? Wanneer we het hebben over de luchtkwaliteit in Nederland, wordt vaak gesproken over Stikstofdioxide of fijnstof. In onderstaand overzicht worden deze stoffen nader toegelicht en worden de bronnen weergegeven. Component Wat is het Bronnen Stikstofdioxide (NO 2) Een gas Met name wegverkeer en industrie Fijnstof (PM 10) Verzamelnaam voor alle (stof)deeltjes in de lucht, kleiner dan 10 micrometer (µm) Fijnstof (PM 2,5) Fijnere fractie van fijnstof, kleiner dan 2,5 micrometer (µm) Wegverkeer, verbrandings-processen, veehouderijen en natuurlijke bronnen Wegverkeer, verbrandingsprocessen, en natuurlijke bronnen Ultrafijnstof (UFS) Kleiner dan 0,1 µm Wegverkeer, verbrandingsprocessen, vliegverkeer Roet (EC) Elementair koolstof. Ontstaat bij samenklontering van Ultrafijnstof Met name wegverkeer

6 Luchtkwaliteit in beeld Beeld aan de hand van berekeningen In het kader van monitoring op grond van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL), wordt de kwaliteit van de lucht in Alkmaar jaarlijks in beeld gebracht aan de hand van berekeningen. Dit gebeurt onder andere voor de componenten stikstofdioxide (NO 2) en fijnstof (PM 10, PM 2,5 en roet (EC)). Het door RIVM gebruikte rekenmodel is gebaseerd op meetgegevens van een aantal landelijke meetstations en wordt jaarlijks geactualiseerd op grond van de nieuwste inzichten in emissies, achtergrondconcentraties en verkeersontwikkelingen. Op basis van de NSL monitoring zijn de laatste jaren in Alkmaar geen overschrijdingen meer berekend van de Europese normen voor de luchtkwaliteit. Voor meer informatie over het NSL zie ook Beeld door aanvullende contourberekeningen In aanvulling op bovenstaande berekeningen is de luchtkwaliteit in Alkmaar in beeld gebracht door middel van contourberekeningen. In bijlage 2 zijn de contourenkaarten opgenomen voor de componenten NO 2, PM 10, PM 2,5 en roet (EC). De contourkaarten geven een indicatie van de luchtkwaliteit in een bepaald gebied. Te zien is dat in 2015 de berekende contourwaarden in gemeente Alkmaar voor de verschillende componenten in het algemeen ruim onder de grenswaarden voor de verschillende stoffen lagen. De hoogste concentraties werden berekend langs drukke verkeerswegen. Luchtkwaliteitsmetingen De NSL-monitoringstool laat geen overschrijdingen van de luchtkwaliteitsnormen zien. Desalniettemin voert ECN, een onafhankelijk en gerenommeerd onderzoeksinstituut op het gebied van luchtkwaliteitsonderzoek, in opdracht van de gemeente aanvullende luchtkwaliteitsmetingen uit om de situatie nader te duiden. De luchtkwaliteitsmetingen worden uitgevoerd in samenspraak met betrokken bewoners. Locaties waar specifieke aandacht naar uitgaat zijn onder andere: Vroonermeer, De Mare, Huiswaard en Daalmeer. Deze locaties zijn gelegen langs drukke verkeerswegen. Door het uitvoeren van luchtkwaliteits metingen willen we onderzoeken hoe ver de verkeersemissies in de woonwijk komen. Daarnaast kijken we of we in de toekomst op een efficiënte manier goede en betaalbare metingen kunnen uitvoeren voor NO 2. Een bespreking van de meetopzet met bewoners voorafgaand aan de metingen en na afloop van de metingen maakt deel uit van het project. Maatregelen om de lucht nog schoner te krijgen We gaan actief op zoek naar maatregelen om de lucht in Alkmaar nog schoner te krijgen. Dit doen we onder andere door zowel binnen als buiten de organisatie verbinding te zoeken met gelijkgestemde partijen. Ook de samenleving wordt bij dit proces betrokken: we organiseren een bijeenkomst met onder andere raadsleden, bewoners en organisaties om ideeën te delen en elkaar verder te inspireren. Randvoorwaarden De lokale luchtkwaliteit voor NO 2 en PM 10 is maar beperkt te beïnvloeden (zie ook figuur 1). Dit komt omdat een aanzienlijk deel van de aanwezige concentraties afkomstig is van zowel landelijke als buitenlandse bronnen, en zeezout (een natuurlijke bron van fijnstof die ongevaarlijk is). Om effectieve maatregelen te kunnen nemen is een samenhangend pakket van kleine maatregelen noodzakelijk. Dit pakket van maatregelen zal binnen meerdere beleidsvelden vallen. De uitstoot van roet en de effecten daarvan zijn een aandachtspunt. Hier bestaan echter nog geen normen voor. Naar verwachting hebben locatie specifieke maatregelen een relatief gunstig effect op de lokale roetconcentratie. De uitstoot van (ultra)fijnstof vanuit de luchtvaart wordt niet nader beschouwd omdat deze effecten voor Alkmaar naar verwachting zeer klein zullen zijn. 6

7 Foto: Marian Weijmer 7

8 Luchtkwaliteit in Alkmaar Monitoringstool NSL Concentratie Opbouw van concentraties De luchtkwaliteit wordt beïnvloed door de emissies van schadelijke stoffen. In Nederlandse luchtkwaliteitsregelgeving zijn vooral fijnstof (PM 10, PM 2,5) en stikstofoxide (NO 2/NO x) van belang. Voor nog meer stoffen zoals benzeen gelden grenswaarden, maar deze worden in de regel nooit overschreden. Uit de meest recente rekenresultaten van het NSL blijkt, dat in Alkmaar aan de Europese grenswaarden voor fijnstof en stikstofdioxide wordt voldaan. De luchtkwaliteit in Alkmaar wordt bepaald door een aantal factoren. In figuur 1 is aangegeven hoe de opbouw van concentraties voor NO 2 en PM 10 in Nederland er in het algemeen uitziet. Stedelijk gebied Straten Stedelijke achtergrond Landelijk gebied (Snel)weg Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) is een samenwerkingsprogramma van de Rijksoverheid en lokale overheden. Het NSL is van kracht sinds 1 augustus Het bevat een pakket aan maatregelen waarmee overal in Nederland tijdig wordt voldaan aan de Europese grenswaarden voor luchtkwaliteit. Daarbij is rekening gehouden met de effecten van ruimtelijke ontwikkelingen waarover binnen de looptijd van het NSL een besluit wordt genomen. Gemeente Alkmaar neemt ook deel aan het NSL, vanwege de overschrijdingssituaties in het verleden. Monitoringstool Sinds 2010 vindt jaarlijks een monitoring plaats van het NSL. Daarmee volgen de overheden de ontwikkeling van de luchtkwaliteit. Daarnaast wordt ook de uitvoering van de maatregelen en projecten, die zijn opgenomen in het NSL bijgehouden. Het instrument waarmee de overheden deze monitoring uitvoeren heet de NSL-Monitoringstool. De monitoringstool is voor iedereen in te zien via 8 Nationale achtergrond Grensoverschrijdende achtergrond Lokale industriële inrichtingen en Wet milieubeheer Figuur 1: Opbouw van concentraties NO2 en PM10 in Nederland. Bron: luchtnota , decentrale.regelgeving.overheid.nl De belangrijkste factor is de achtergrondconcentratie. Dit is de reeds aanwezige concentratie afkomstig van zowel landelijke als buitenlandse bronnen en zeezout. Te zien is dat de achtergrondconcentratie de meest relevante factor is. Tegelijkertijd is het ook de component waar lokale maatregelen het minst effect sorteren. Generieke maatregelen vanuit de landelijke en Europese overheden moeten uiteindelijk leiden tot een duurzame verlaging van de grensoverschrijdende en nationale achtergrondconcentratie. Bovenop de achtergrondconcentratie komen de lokale emissies (stedelijke achtergrond en stedelijke lokale piekwaarden bijvoorbeeld bij heel drukke wegen). Inrichtingen vallen vrijwel altijd onder de werkingssfeer van de Wet milieubeheer. In de Wet milieubeheer zijn lucht kwaliteitsnormen opgenomen voor verschillende stoffen, waaronder ook voor NO x/no 2 en fijnstof (PM 10 en PM 2,5). Een inrichting mag alleen in werking zijn als het voldoet aan de eisen die gesteld worden in de Wet milieubeheer. Op deze manier wordt voorkomen dat een inrichting bijvoorbeeld te veel emissies naar de lucht uitstoot. Ook lokaal bekende inrichtingen, waarbij voor mensen zichtbare emissies naar de lucht optreden (bijvoorbeeld afval- en energiebedrijf HVC en crematoria) moeten voldoen aan de eisen van de Wet milieubeheer.

9 Lokale emissiebronnen in Alkmaar Lokale emissies in Alkmaar kunnen afkomstig zijn van verschillende bronnen, bijvoorbeeld lokale industriële of agrarische inrichtingen. Andere lokale emissiebronnen in Alkmaar zijn gemotoriseerd verkeer en (in beperktere mate) scheepvaartverkeer op het Noordhollands Kanaal. Met name bij (drukke) verkeerswegen kan een piek in de concentratie van NO 2 en PM 10 worden waargenomen. Hoe krijgen we de lucht schoner in Alkmaar? De lucht in Alkmaar moet zo schoon en gezond mogelijk worden, met zo min mogelijk stikstofdioxide, fijnstof en roet. Dit willen we via verschillende wegen bereiken: Daarnaast kan ook de activiteit van inwoners (bijvoorbeeld hout stook) bijdragen aan lokale emissies, en kunnen daarmee invloed hebben op de lokale luchtkwaliteit. Zo schoon mogelijk krijgen van gemotoriseerd verkeer Stimuleren van langzamer verkeer Verder verlagen van de uitstoot van roet De maatregelen die in het bij deze Nota behorende Actieplan Luchtkwaliteit zijn opgenomen richten zich voornamelijk op het zoveel mogelijk reduceren van lokale emissies. Ook aandacht voor roet Tot nu toe richtte de aandacht voor de luchtkwaliteit zich vooral op de aanpak van stikstofdioxide en fijnstof. Daar komt nu roet bij. Roet (ofwel elementair koolstof (EC)) is een van de kleinere fracties van fijnstof. Roetdeeltjes komen vooral vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen (met name dieselmotoren) en organisch materiaal (biomassa, hout). Van roet wordt steeds duidelijker dat het een schadelijke invloed heeft op de gezondheid. Dit terwijl voor roet nog geen Europese norm is die nageleefd moet worden. Met het terugdringen van roet is gezondheidswinst te halen. Veel maatregelen die worden genomen vanuit het oogpunt van duurzaamheid, hebben ook een positief effect op de luchtkwaliteit. Daarnaast laat de praktijk zien dat veel maatregelen die genomen worden in het kader van Verkeer en Mobiliteit, eveneens een positieve bijdrage levert aan de luchtkwaliteit. De in het (beperkte) Actieplan Luchtkwaliteit aangehaalde maatregelen (bijlage 1 van deze Nota) zoeken dan ook verbinding met de relevante kader- en of uitvoeringsplannen van deze beleidsgebieden. Uitgangspunt hierbij is zoveel mogelijk stimuleren en faciliteren, niet verbieden. Zo schoon mogelijk krijgen van gemotoriseerd verkeer Zo schoon mogelijk krijgen van gemotoriseerd verkeer richt zich primair op een zo laag mogelijke uitstoot vanuit de motoren. 9 Gemotoriseerd verkeer is een belangrijke bron van roet. De bijdrage van lokaal verkeer aan de uitstoot van roet bedraagt op sommige locaties zelfs ongeveer 50%. Maar ook andere bronnen, zoals hout stook, dragen bij aan de roetconcentraties in de lucht. Lokale maatregelen, zoals bijvoorbeeld verschonen van gemotoriseerd verkeer en aandacht besteden aan de vervuilende effecten van hout stook, dragen bij aan het verbeteren van de luchtkwaliteit. Dit kan worden bereikt door in te zetten op zo schoon mogelijke brandstoffen en/of motoren maar ook door de uitstoot vanuit voertuigen te verlagen door bevordering van doorstroming van gemotoriseerd verkeer. Bij de uitvoering van de maatregelen wordt waar mogelijk verbinding gezocht met relevante aandachtsgebieden binnen Verkeer&Vervoer en Duurzaamheidsprogramma

10 10

11 Inzetten op zo schoon mogelijke brandstoffen en/of motoren Stimuleren (schoner) Openbaar Vervoer: Bij concessies voor openbaar vervoer in Alkmaar is de provincie de aanbestedende partij. Provinciaal uitgangspunt is in 2025 zero emissie in het OV. In 2018 zal een nieuwe concessie komen. Als gemeente gaan we bij deze concessie bij de provincie pleiten voor nog eerder schonere bussen (bijvoorbeeld bussen op aardgas en/of biogas en/of elektrische bussen). Daarnaast gaan we bij de provincie pleiten voor kleinere en schone bussen voor de binnenstad. Verder stimuleren we het gebruik van OV door het ondersteunen van het eurokaartje. Dat het mogelijk is om op dit vlak stappen te maken blijkt uit de inzet van de Regiotaxi: voor deze vorm van openbaar vervoer rijden we al op gas (busjes) of elektrisch (personenwagens), dus geheel duurzaam. Uitbreiden van het aantal laadpalen: Het aantal openbare oplaadpunten wordt verder uitgebreid. Stand van zaken in Februari 2017 is dat we 95 laadpalen (=190 oplaadpunten) in Alkmaar hebben. Dit moet worden uitgebreid naar ten minste 150 laadpalen (= 300 oplaadpunten) in Nieuwe vormen van samenwerking en financiering worden onderzocht in het kader van het Duurzaamheidsprogramma en conform het vastgestelde beleid voor Openbare Elektrische Oplaadpunten. Wij ondersteunen initiatieven op dit vlak waar mogelijk. Duurzame bevoorrading van onder andere binnenstad: Vanuit het Duurzaamheidsprogramma wordt samengewerkt met lokale ondernemers, zoals Logistiekcentrum Stad Alkmaar en ondernemers in de binnenstad. Er wordt onder andere onderzocht hoe het aantal vervoersbewegingen in de binnenstad verder teruggebracht kan worden, door in te zetten op efficiency en samenwerking (bijvoorbeeld door inzet van BIG DATA ). Elektrische bevoorrading (of groen gas) in de binnenstad wordt door de gemeente gestimuleerd. Dit kan bijvoorbeeld door ruimere bevoorradingstijden in te zetten voor duurzaam vervoer en ook door cargo hubs aan de rand van de stad te faciliteren. Dit draagt bij aan een betere luchtkwaliteit. Initiatieven op dit vlak worden zo veel mogelijk ondersteund en gefaciliteerd. Stimuleren duurzame mobiliteit: Vanuit het Duurzaamheidsprogramma worden initiatieven voor nieuwe groen-gas vulpunten en innovatie op het gebied van duurzame mobiliteit gefaciliteerd. Initiatieven op dit vlak worden zo veel mogelijk ondersteund en gefaciliteerd. Verbeteren doorstroming verkeer We ondersteunen de samenwerking van Verkeer&Vervoer en de provincie om te komen tot verdere optimalisatie van de Groene Golf bij de Randweg (en dan met name bij de kruising Nollenweg/ Huiswaarderweg/Schagerweg) en overige maatregelen om de doorstroming op de Randweg verder te verbeteren. Stimuleren van langzamer verkeer Verder stimuleren (elektrisch) fietsgebruik: Wanneer meer mensen de fiets nemen in plaats van de auto, dan komt dat zowel de gezondheid als de luchtkwaliteit ten goede. Iemand die fietst, verbruikt tenslotte geen fossiele brandstoffen. Bovendien heeft een toename van het fietsgebruik invloed op het verkeersnetwerk in de stad. Hoe beter de fietsinfrastructuur en hoe meer automobilisten op de fiets stappen, hoe beter de rest van het verkeer doorstroomt. Kortom, fietsen is een comfortabele en duurzame manier van vervoer die bijdraagt aan een bereikbare stad. We steunen de maatregelen uit het nieuwe Fietsplan Lekker Fietsen (een geactualiseerde versie van het fietsplan uit 2014) en ondersteunen nieuwe initiatieven op dit vlak waar mogelijk. 11

12 Verder verlagen van de uitstoot van roet Meer aansluitingen op warmtenet HVC: Vanuit het Alkmaarse Duurzaamheidsprogramma zal ook in de periode worden ingezet op uitbreiding van het aantal aansluitingen op het warmtenet van HVC Alkmaar. Het warmtenet zal in 2018 grotendeels zijn aangelegd. Het tracé heeft dan een lengte van circa 20 kilometer en circa aangesloten woonequivalenten (waarbij 1 woonequivalent staat voor de jaarlijkse hoeveelheid warmte dat een gemiddeld huis afneemt. Een bedrijf/ kantoor verbruikt uiteraard meerdere equivalenten). Vanaf 2018 vindt verdere verduurzaming plaats doordat het warmtenet dan vanuit de Bio Energie Centrale gevoed wordt. Dit geeft een verdere verlaging van de CO 2 uitstoot. Het warmtenet blijft in ontwikkeling. De gemeente en HVC verkennen samen de mogelijkheden en de (versnelling van de) uitvoering van nieuwe aansluitingen. Hiervoor wordt, naast de aansluiting van nieuwbouw en renovatieplannen, vooral gekeken naar de aansluiting van bestaande bouw van woningen, bedrijven en gemeentegebouwen. Meer aansluitingen op het warmtenet heeft een gunstig effect op de uitstoot van roet, maar ook op die van NO 2, PM 10 en PM 2,5. We steunen initiatieven op dit vlak waar mogelijk. - - Meer alternatieve vormen van duurzame energie: Voor duurzame energie is het belangrijk dat wordt ingezet op verschillende vormen van duurzame energie. Met alleen zon en wind worden de doelstellingen niet behaald. Vanuit het programma Kennisregio wordt de komende jaren dan ook ingezet op biomassa vergassing, een belangrijke ontwikkeling in de transitie naar duurzame energie. Voor de productie van wind- en zonne-energie is de gemeente grotendeels afhankelijk van de initiatieven en investeringen van partners. Maar we geven ook zelf het goede voorbeeld: gemeentelijk vastgoed wordt waar mogelijk aangesloten op het warmtenet en we proberen zoveel mogelijk zonnepanelen op gemeentelijke panden te plaatsen. In het algemeen hebben duurzamere vormen van alternatieve energie een gunstig effect op de uitstoot van CO 2, NO 2, PM 10, PM 2,5 en roet. Initiatieven op dit vlak worden dan ook ondersteund. 12

13 Terugdringen van hout stook: Ook houtkachels dragen bij aan luchtverontreiniging. Omdat sprake is van vele kleine puntbronnen die bovendien niet continu aan zijn, is het moeilijk om een goede schatting te maken van de exacte bijdrage. Wel is het duidelijk dat op dit vlak nog terrein te winnen is. We zetten enerzijds in op bewustwording via voorlichting en communicatie over dit onderwerp. Hierbij maken we waar mogelijk gebruik van beschikbare instrumenten zoals bijvoorbeeld de Toolkit en het Stookalert. We informeren over het belang van kwalitatief goede kachels. Daarnaast ondersteunen we waar mogelijk initiatieven om via het bestuurlijk circuit (bijvoorbeeld VNG) bij de landelijke overheid aan te dringen op maatregelen om overlast van houtrook en bijbehorende gezondheidseffecten terug te dringen. - - Gebruik van brommers en/of scooters: Conventionele verbrandingsmotoren van brommers en scooters kunnen sterk bijdragen aan de lokale uitstoot van (ultra)fijnstof naar de lucht, zeker als ze slecht staan afgesteld. Elektrische scooters stoten veel minder vervuilende stoffen uit en maken nauwelijks geluid. Daarnaast is het rijden op een e-scooter erg goedkoop: een volledig opgeladen accu kost 0,20 tot 0,40. Hierop kan ongeveer 80 kilometer worden gereden. Voor de luchtkwaliteit is het gunstig om het gebruik van e-scooters te bevorderen als alternatief voor brommers en/of scooters met conventionele verbrandingsmotoren. We inventariseren de mogelijkheden om op dit vlak initiatieven te ondersteunen. 13

14 Bijlage 1 Beperkt Actieprogramma behorend bij Nota Luchtkwaliteit Samen werken aan Schone Lucht Speerpunt Maatregel Uitvoering Planning Opzet onderzoek luchtkwaliteitsmetingen Organiseren inspiratiesessie Verbeteren doorstroming Randweg 1, 2, 3 Stimuleren (schoner) Openbaar Vervoer: provinciaal uitgangspunt is: in 2025 zero emissie in OV 2, 3 Verder stimuleren (elektrisch) fietsgebruik 1, 3 Uitbreiden van het aantal laadpalen 1, 3 Duurzame bevoorrading van onder andere binnenstad 1, 3 Stimuleren duurzame mobiliteit 3 Meer aansluitingen op warmtenet 3 Meer alternatieve vormen van duurzame energie In overleg met actieve bewoners en ECN Betrek de samenleving: In overleg met bewoners, raadsleden en eventueel andere partijen Ondersteun de samenwerking van Verkeer&Vervoer en de provincie om te komen tot verdere optimalisatie van de Groene Golf bij de Randweg en overige maatregelen om de doorstroming op de Randweg verder te verbeteren Bij nieuwe concessie (2018) bij provincie pleiten voor nog eerder schonere bussen. Tevens bij provincie pleiten voor kleinere en schone bussen voor de binnenstad. Daarnaast stimuleren OV door het eurokaartje Maatregelen uit maatregelenplan van Fietsplan steunen en nieuwe initiatieven ondersteunen waar mogelijk Initiatieven op dit vlak steunen waar mogelijk, in samenwerking met Duurzaamheidsprogramma Initiatieven op dit vlak steunen waar mogelijk in samenwerking met Duurzaamheidsprogramma Oa faciliteren nieuwe groen-gas vulpunten en innovatie op gebied van duurzame mobiliteit (bv snel-laden, rijden op waterstof, elektrische rondvaartboten) in samenwerking met Duurzaamheidsprogramma Initiatieven op dit vlak steunen waar mogelijk, in samenwerking met Duurzaamheidsprogramma Initiatieven op dit vlak steunen waar mogelijk, in samenwerking met Duurzaamheidsprogramma 3 Terugdringen hout stook Inzetten op voorlichting en communicatie (bv Toolkit en/of Stookalert, belang kwalitatief goede kachels) 3 Slecht afgestelde verbrandingsmotoren brommers en/of scooters 2 e helft doorlopend doorlopend doorlopend doorlopend doorlopend doorlopend doorlopend doorlopend 2017 Inventariseren wat mogelijk is op dit vlak Vanaf

15 Bijlage 2 Overzicht berekende contouren voor verschillende componenten Grenswaarden Het Nederlandse beleid voor de luchtkwaliteit is gebaseerd op internationale afspraken en normen. De Europese Unie (EU) heeft voor de componenten NO 2, PM 10 en PM 2,5 grenswaarden vastgesteld. EU-lidstaten (waaronder dus ook Nederland) mogen deze waarden niet overschrijden. Opmerking: voor roet zijn geen wettelijke grens- of toetswaarden vastgesteld. Een toetsing aan de grenswaarden is niet op alle plekken nodig. Op plekken waar mensen niet kunnen komen (toepasbaarheidsbeginsel) of waar mensen niet lang worden blootgesteld (blootstellingscriterium) hoeft niet te worden getoetst. In onderstaande tabel is de wettelijke jaar - ge middelde grenswaarde voor de verschillende componenten weergegeven. Daarnaast is voor iedere component een indicatie van de gemiddelde GCN-achtergrondwaarde in Alkmaar opgenomen (voor zover bekend, op basis van Monitoringstool 2015 over het jaar 2014). Component Grenswaarde in µg/m 3 Achtergrondwaarde in µg/m 3 NO PM PM2, Roet (EC) Contourenkaarten gemeente Alkmaar op basis van luchtkwaliteitsberekeningen De Regionale Uitvoeringsdienst Noord-Holland Noord (RUD NHN) heeft aan de hand van luchtkwaliteitsberekeningen een aantal contourenkaarten gemaakt voor de componenten NO 2, PM 10. PM 2,5 en roet (EC). Voor de uitvoer van de berekeningen is gebruik gemaakt van het regionaal verkeersmodel van de agglomeratie Alkmaar en de NSL rekentool en aanvullende gegevens. In figuur 1 tot en met 4 zijn de contourenkaarten voor het jaar 2015 weergegeven voor de verschillende componenten. Bespreking contourenkaarten In het algemeen kan worden gesteld dat op veruit de meeste plekken in Alkmaar de berekeningsresultaten ver onder de grenswaarden liggen. Voor NO2 en roet (EC) worden op bepaalde punten langs drukke (parallelle) wegen of wegen met meer congestie (bijvoorbeeld door een verkeerslicht of een openstaande brug) hogere waarden berekend, echter het betreft hier (contour)punten die veelal vrijwel midden op de weg liggen en dus niet op een locatie waar mensen (langdurig) verblijven. Dat de waarden in stedelijke omgeving in het algemeen wat hoger liggen dan in een landelijke omgeving, is te verklaren doordat de luchtverontreiniging door de aanwezige bebouwing in sommige gevallen minder goed kan verspreiden. 15

16 16 Luchtkwaliteitcontouren NO Gemeente Alkmaar < 29 μg/m³ Gemeentegrens μg/m³ μg/m³ Figuur 1: Contourenkaart NO2 voor het jaar μg/m³ > 40 μg/m³

17 17 Luchtkwaliteitcontouren PM Gemeente Alkmaar < 27,5 μg/m³ Gemeentegrens 27,5-29,5 μg/m³ 29,5-30,5 μg/m³ Figuur 2: Contourenkaart PM10 voor het jaar ,5-31,9 μg/m³ > 31,9 μg/m³

18 18 Luchtkwaliteitcontouren PM 2, Gemeente Alkmaar < 18,5 μg/m³ Gemeentegrens 18,5-20,5 μg/m³ 20,5-23,5 μg/m³ Figuur 3: Contourenkaart PM2,5 voor het jaar ,5-25,5 μg/m³ > 25,5 μg/m³

19 19 Luchtkwaliteitcontouren EC 2015 Gemeente Alkmaar < 1,0 μg/m³ Gemeentegrens 1,0-1,2 μg/m³ 1,2-1,4 μg/m³ Figuur 4: Contourenkaart Roet voor het jaar ,4-1,6 μg/m³ > 1,6 μg/m³

20 20