Honoursprogramma VU-UvA

Transcriptie

1 Honoursprogramma VU-UvA Vastgesteld op 11 december Inleiding De Colleges van Bestuur van de VU en van de UvA hebben aan het Excellentieplatform VU-UvA 1 gevraagd voorstellen te doen voor het bevorderen van excellentie in het bacheloronderwijs. In januari 2013 is daartoe een brede conferentie georganiseerd over de toekomst van het honoursonderwijs aan de VU en de UvA. Tijdens die conferentie zijn de ervaringen met en de eindevaluatie van het Sirius-programma (review) besproken en zijn verschillende andere mogelijkheden verkend waardoor studenten kunnen excelleren. Alvorens specifiek in te gaan op het honoursprogramma, worden deze verschillende mogelijkheden kort aangeduid. 2. Opbouw advies In paragraaf 3 staat in algemene termen beschreven hoe studenten zich kunnen onderscheiden door middel van hun studieprestaties. Vervolgens wordt ingegaan op de bijzondere positie van het honoursprogramma binnen het totale aanbod (paragraaf 4). Er worden voorstellen geformuleerd om het honoursprogramma inhoudelijk en organisatorisch beter te positioneren. Daarbij ligt de nadruk op het borgen van de transparantie in het aanbod als geheel, zowel voor de studenten (die uit het aanbod een keuze moeten maken) als voor de maatschappij (die de toegevoegde waarde van de extra inspanningen moet herkennen en erkennen). Aan het eind van deze paragraaf wordt ingegaan op de aansturing van het honoursprogramma en worden voorstellen gedaan voor de versterking van de VU-UvA samenwerking. 3. Excelleren in het universitaire onderwijs De vraag onder studenten om zich tijdens hun studie te kunnen onderscheiden, neemt toe. Naast academische nieuwsgierigheid is het verbeteren van het perspectief op verdere carrières binnen het onderwijs, en daarna op de arbeidsmarkt, voor veel studenten een belangrijk motief. Tijdens de conferentie kwam naar voren dat studenten zich op meerdere manieren kunnen en willen onderscheiden en dat de universiteit dit op verschillende manieren kan faciliteren/bevorderen. Zij hechten er belang aan dat hun extra inspanningen en resultaten worden herkend en erkend. Wij hebben deze mogelijkheden als volgt gecategoriseerd: 1 Zie voor samenstelling bijlage 1.

2 Hogere cijfers (cum laude) De klassieke manier voor studenten om zich te onderscheiden, bestaat uit het halen van hogere cijfers voor de door hen gevolgde studieonderdelen. Op het diplomasupplement worden de behaalde cijfers vermeld. Via een cum laude regeling worden de onderscheidende prestaties van deze studenten erkend. Dat studenten aan het predicaat cum laude hechten, blijkt uit vermelding daarvan op bijvoorbeeld CV s. Cum laude Extra vakken, minoren of 2e studies Een bachelorprogramma is opgebouwd uit 3 x 60 studiepunten. Het staat studenten vrij om daarbovenop extra studiepunten te behalen door het volgen van vakken uit het reguliere bacheloraanbod. Dit kan zijn in de vorm van losse vakken, een extra geprogrammeerde minor of door het gelijktijdig volgen van een 2e bacheloropleiding. De extra inspanning en de extra prestatie worden erkend door vermelding van de extra vakken en de behaalde cijfers op het diplomasupplement of door het afgeven van een tweede bachelordiploma. Het onderwijs is bij cum laude of dubbele opleiding niet gericht op excellentie. Het is de student die excelleert. Vakken met een hoger eindniveau (honoursvakken) Voor elk vak binnen een bachelorprogramma zijn eindtermen vastgesteld. Die eindtermen zijn afgeleid van de eindtermen van de bacheloropleiding. In aanvulling daarop kunnen faculteiten vakken aanbieden met een hoger eindniveau. Het kan dan gaan om individuele vakken of om tracks van verzwaarde vakken (honours tracks). Studenten zullen zich meer dan gemiddeld moeten inspannen om aan dit hogere eindniveau te voldoen. Die extra inspanning wordt zichtbaar gemaakt in het aantal (extra) studiepunten dat aan een honoursvak wordt toegekend. De extra inspanning en de extra prestatie worden erkend door vermelding van honoursvakken op het diplomasupplement. Behalen van een honoursdegree Het honoursdegree bestaat uit een verklaring van VU en UvA dat een student aan alle eisen van het VU-UvA honoursprogramma heeft voldaan. Deze eisen zijn verder uitgewerkt in voorstel 2, paragraaf 4.2. Cum laude, het volgen van dubbele opleidingen of extra vakken zijn geen kenmerk van het onderwijsprogramma. Het is de student die excelleert en een extra inspanning levert. Bij honours daarentegen wordt onderwijs aangeboden op een hoger niveau, dat inspeelt op de kwaliteiten van de honoursstudenten én wordt van de studenten verwacht dat zij excelleren. 4. Kaders voor het VU-UvA honoursprogramma 4.1. Inleiding In paragraaf 3 is aangegeven dat studenten zich op verschillende manieren kunnen onderscheiden. Het honoursprogramma is één van die manieren. Het is ook de manier die beide universiteiten willen propageren en waarover beide universiteiten prestatieafspraken hebben gemaakt met OC&W. Via het honoursprogramma kunnen studenten zich onderscheiden door het volgen van een extra programma bovenop hun normale bachelorstudie. Het honoursprogramma bestaat uit een door studenten zelf in te vullen combinatie van zwaardere vakken die verdiepend of verbredend (interdisciplinair) kunnen zijn. Uit de Sirius Review en de opmerkingen uit de conferentie kwam naar voren dat het huidige honoursprogramma haar bestaansrecht heeft bewezen, maar dat op een aantal punten verdere aanscherping nodig is, mede om de instroom in het honoursprogramma verder te laten groeien. 2

3 Het gaat om het optimaliseren van het programma door het op onderdelen te versterken, door te ontwikkelen en te verbeteren. Het betreft: Scherper aangeven op welke wijze studenten de benodigde honoursstudiepunten kunnen verkrijgen; Het versterken en waar nodig uitbreiden van het aanbod van honoursvakken ; Verdere afstemming en samenwerking honoursonderwijs VU/UvA; Versterken en betere afstemming kwaliteitscriteria en kwaliteitszorg. Deze aspecten worden in de volgende paragraaf vertaald in concrete voorstellen. 4.2 Versterken huidige honoursprogramma Voorstel 1: Wij stellen voor om: a. Het honoursprogramma in de huidige vorm te handhaven, met inachtneming van de noodzakelijke versterking en doorontwikkeling van het aanbod. b. Het honours degree van de VU en de UvA uitsluitend toe te kennen aan VU en UvA studenten die aan alle (huidige) eisen van het honoursprogramma hebben voldaan. 2 Toelichting: Hiermee komen we tegemoet aan de wens van een grote groep honoursstudenten die het selectieve karakter van het honoursprogramma en het onderscheidende karakter van het honoursdegree willen behouden. Bij studenten die zich door meer te presteren op een andere wijze onderscheiden, worden de extra prestaties wel op het diplomasupplement vermeld, maar zij hebben géén aanspraak op een honoursdegree. Verder behoren de verbredende, interdisciplinaire vakken tot een kernelement van het honoursprogramma, zodat aan prestaties waarin dit element ontbreekt niet de kwalificatie honours kan worden toegekend. Voorstel 2: Om voor een honours degree van de VU of UvA in aanmerking te komen moet een student hebben voldaan aan onderstaande voorwaarden: a. Geselecteerd zijn voor deelname aan het honoursprogramma (zie hierna onder toelatingsvoorwaarden). b. In hun bacheloropleiding een additionele inspanning hebben geleverd op honoursniveau, gelijk te stellen aan ten minste 30 ec, in erkende honoursvakken en/of als zodanig door de commissie aangemerkte verzwaarde componenten van reguliere bachelorvakken. c. Van de onder b. genoemde additionele inspanning dient, afhankelijk van de opleiding, ec behaald te worden in door de commissie erkende interdisciplinaire honoursvakken of als zodanig aangemerkte interdisciplinaire verzwaarde componenten. d. Het bachelordiploma binnen de nominale studieduur te hebben behaald. e. Een gemiddeld cijfer te hebben behaald over alle bachelorvakken van ten minste een 7.5. Toelichting: Ad b. Om een honoursdegree te halen moeten studenten én 3x60 reguliere studiepunten behalen én 30 honoursstudiepunten. Studenten kunnen de benodigde 30 honoursstudiepunten op verschillende manieren invullen: Op de klassieke manier, door het afronden van erkende honoursvakken, die los van het reguliere bachelorprogramma worden aangeboden. Deze vakken leveren uitsluitend 2 Met inachtneming van de voorgestelde aanpassingen (ingangseisen etc.). 3

4 honoursstudiepunten op. Deze vakken tellen, indien een student aanspraak wil maken op een honoursdegree, niet mee voor het reguliere curriculum. Ze zijn uitsluitend toegankelijk voor honoursstudenten 3. Door het volgen van regulier bachelorvakken waaraan een honourscomponent is toegevoegd. Met de toegevoegde honourscomponent sluit een student het vak op een aantoonbaar hoger (honours)niveau af. Een student krijgt voor een zodanig vak het reguliere aantal bachelor studiepunten. Voor de extra inspanning om het vak op honoursniveau af te sluiten wordt een vooraf 4 - vastgesteld aantal extra honoursstudiepunten toegekend. Deze vakken staan open voor alle studenten. Dat geldt niet voor onderwijs dat specifiek betrekking heeft op de honourscomponent. Bachelorvakken die in hun geheel naar een hoger (honours)niveau streven en tegelijkertijd geïntegreerd zijn in een bachelorcurriculum. Vaak zullen deze vakken onderdeel zijn van een honours track of van een two-track system waarin een honoursbachelor parallel loopt aan een regulier curriculum. De studenten ontvangen hiervoor het aantal studiepunten dat ook wordt toegekend aan de overeenkomstige vakken in het reguliere curriculum. Voor de extra inspanning die studenten moeten leveren om het hoge niveau te realiseren worden daarbovenop honoursstudiepunten toegekend. Het aantal honoursstudiepunten is ook hier vooraf vastgesteld. Door het volgen van een bacheloropleiding die als geheel als honoursopleiding (door de NVAO) is erkend en die geen regulier curriculum naast zich heeft (zoals de bedoeling is bij de voorgenomen UvA bachelor Politics, Psychology, Law & Economics). 4.3 Enige verruiming van de toelating tot het honoursprogramma Tijdens de conferentie werd bevestigd dat het studeren in een groep van ambitieuze studenten die zich extra willen inspannen en die zijn gericht op het behalen van de honours degree bijdraagt aan een stimulerende leeromgeving. Daarom willen we het selectieve karakter van het honoursprogramma behouden. Wel is bepleit om de toelating te verruimen tot eerstejaarsstudenten met hoge prestaties in het VWO. Deze studenten zouden dan eerder aan de invulling van hun honoursvakken kunnen beginnen. Dit roept vervolgens de vraag op welke honoursvakken eerstejaarsstudenten mogen volgen. Vooralsnog willen we dit beperken tot de zwaardere- disciplinaire honoursvakken. Voorstel 3: Om te worden erkend als honoursstudent, en daarmee te worden toegelaten tot het honoursprogramma, moet een student voldoen aan één van de volgende voorwaarden: a. In het eerste jaar van de bachelorstudie 60 studiepunten hebben gehaald met een gemiddeld cijfer van 7,5. b. Een student die het VWO eindexamen heeft gehaald met een gemiddeld cijfer van 8.0 kan worden toegelaten tot nader door een faculteit (facultaire examencommissie) aan te duiden disciplinaire honoursvakken. Om na het eerste jaar in het honoursprogramma te mogen blijven, dient een student in het eerste jaar 60 studiepunten te behalen met een gemiddeld cijfer van een 7, Als een honoursstudent besluit om het honoursprogramma niet af te maken, hoeven de behaalde honoursvakken niet verloren te gaan. Een student kan deze bijvoorbeeld gebruiken voor de invulling van zijn vrije keuzeruimte. Uiteraard met toestemming van de betrokken examencommissie. 4 In de praktijk zullen voor het verzwaarde vak of het verzwaarde element afzonderlijke vakcodes worden gehanteerd. 5 Bij de UvA kan een student tevens toegelaten worden bij goede prestaties tijdens de decentrale selectie of UvA Matchingsweek. 4

5 c. Op basis van een wild card. De facultaire examencommissie kan op basis van persoonlijke prestaties studenten toelaten tot het honoursprogramma. De betrokken examencommissie meldt dit met redenen omkleed aan de VU-UvA honourscommissie. Waar gewenst kan een faculteit in aanvulling op de bovenstaande voorwaarden de (intrinsieke) motivatie van een student betrekken bij de toelatingsbeslissing. Deze motivatie kan tot uitdrukking komen in de vorm van een motivatiegesprek, motivatiebrief, specifieke opdracht etc. 4.4 Criteria voor honoursvakken verduidelijken Het onderscheidende karakter van het honoursprogramma staat of valt met de herkenning en de erkenning dat honoursvakken zwaarder zijn en voor studenten meer uitdagend dan gewone bachelorvakken. Dat geldt zowel voor de facultaire verdiepende vakken als voor de interdisciplinaire vakken. Daarom staan zij apart van de gewone bachelorvakken. De vakken verzorgd door het AUC zijn alle honoursvakken. Tijdens de conferentie is het ontwikkelen van researchintensieve honoursvakken als uitdaging van het honoursonderwijs benadrukt. Tevens is het belang genoemd van internationalisering (combineren honours en Exchange Programme), zowel voor inkomende als uitgaande mobiliteit. Voorstel 4: Kenmerken van honoursvakken zijn: a. Leiden op tot een aantoonbaar hoger niveau. b. Kunnen verbredend (interdisciplinaire) of verdiepend (disciplinair) zijn. c. Zijn als zelfstandig (researchintensief) honoursvakken zichtbaar. d. Hanteren minimum toegangseisen aan studenten op basis van hun past-performance. e. Voertaal is Engels, tenzij de inhoud van het vak een andere taal vereist. Voorstel 5: Het hogere niveau van honoursvakken moet aantoonbaar zijn aan de hand van de volgende kenmerken: a. de inhoudelijke kwaliteit van het programma, b. het uitdagende gehalte van de onderwijsvormen, c. het creatieve en grensverleggende gehalte van het programma, d. de aandacht voor academische competenties, e. de samenhang van intellectuele, maatschappelijke en persoonlijke vorming, f. de intensiteit en betekenisvolheid van het contact met docenten en gastdocenten, g. waar van toepassing: de aanvullende toelatingscriteria (noodzakelijke voorkennis) en de selectieprocedure of voorrangsregelingen. h. het ondersteunende facultaire systeem inzake honoursonderwijs, in het bijzonder het werven, monitoren en begeleiden van honoursstudenten, waaronder het mentoraat. Toelichting: Deze eisen gelden voor alle honoursvakken. Zij worden dus ook gesteld aan de combinatie van vakken waarvoor honoursstudiepunten kunnen worden toegekend. 4.5 Kwaliteitszorg honoursvakken aanscherpen Bij het door de VU en UvA afgeven van een honoursdegree hoort dat het onderscheidend vermogen van de honoursdegree is gewaarborgd. Nu de variatie in honoursvakken toeneemt, vraagt dit aspect meer aandacht: honoursvakken zijn onderdeel van het onderwijsaanbod van een 5

6 faculteit. Voor disciplinaire honoursvakken ligt de kwaliteitsborging bij de faculteit. Voor interdisciplinaire vakken wordt een penvoerende 6 faculteit aangewezen (bij de VU). Bij de UvA biedt het Instituut Interdisciplinaire Studies (IIS) het merendeel van de interdisciplinaire vakken aan. In termen van kwaliteitszorg gaat het om borging van De zwaardere/hogere eisen voor de eindtermen waaraan aangeboden honoursvakken en honoursstudiepunten moeten voldoen; dit geldt ook voor de individuele vakken zoals eisen aan bachelorscripties opdat zij meetellen voor een honoursdegree; Het toezicht op de kwaliteit van de examinering (waaronder de beoordeling van de eindwerkstukken op honoursniveau); De toelating van studenten tot het honoursprogramma (voor zover het om afwijkingen van de algemeen geldende criteria gaat). Voorgesteld wordt om het kwaliteitstoezicht op honoursvakken en honoursstudiepunten zo veel mogelijk in lijn te brengen met het reguliere kwaliteitstoezicht in faculteiten. Het specifieke karakter van honoursvakken komt tot uitdrukking in de erkenning van honoursvakken door een gezamenlijke VU-UvA honourscommissie en opname in een VU-UvA honoursregister. In dit register worden ook de erkende andere mogelijkheden om honourstudiepunten te verkrijgen, opgenomen. Verder wordt voorgesteld om de betrokken examencommissies expliciet te vragen om toe te zien op het bereikte niveau van de studenten in disciplinaire en interdisciplinaire honoursvakken, bijvoorbeeld door naast de verantwoordelijke docent(en) altijd een tweede examinator aan te wijzen. Voorstel 6: a. Het faculteitsbestuur/ de decaan stelt vast welke vakken uit het opleidingsaanbod van de faculteit voldoen aan de standaarden van een honoursvak en op welke andere wijzen studenten honoursstudiepunten kunnen verkrijgen. Het bestuur meldt dit aan de gezamenlijke VU-UvA honourscommissie. 7 b. De gezamenlijke VU-UvA honourscommissie toetst op basis van de vakomschrijvingen of het vak c.q. de regeling kan worden opgenomen in het VU-UvA register van honoursvakken en honoursopleidingen. c. Examencommissies worden gevraagd een regeling te treffen voor het toezicht op het bereikte niveau van studenten in honoursvakken en op de andere wijze waarop studenten honoursstudiepunten verwerven en daarover te rapporteren aan de gezamenlijke VU- UvA honourscommissie. Het kwaliteitstoezicht voor interdisciplinaire honoursvakken wordt in dit kader ondergebracht bij de faculteit waar de eerstverantwoordelijke docent is aangesteld of bij het IIS (UvA). 4.6 Toegankelijkheid honoursvakken De vraag is gesteld of honoursvakken ook opengesteld kunnen worden voor niethonoursstudenten die zich wel willen onderscheiden door het doen van zwaardere vakken als extra s of ter vervanging van reguliere verplichtingen/studiepunten. Op zichzelf kan daaraan 6 Als penvoerende faculteit treedt de faculteit op waar de eindverantwoordelijke docent is aangesteld 7 Wordt verder uitgewerkt in paragraaf

7 behoefte zijn. Er zijn ook nadelen. De diversiteit in betrokkenheid en ambities van studenten neemt toe en dat zou afbreuk kunnen doen aan de communityvorming binnen het honoursprogramma. Enige verruiming van de toegankelijkheid van honoursvakken/trajecten is naar onze mening mogelijk, indien gewenst door de betrokken faculteit en mits een aantal algemene spelregels wordt gehanteerd. Voorstel 7: a. Verdiepende/disciplinaire honoursvakken kunnen ook worden opengesteld voor niethonoursstudenten, mits zij aan de algemene ingangseisen van het honoursprogramma voldoen; de beslissing over het openstellen ligt bij de betrokken faculteit. Bij onvoldoende capaciteit van een vak hebben honoursstudenten voorrang. b. Interdisciplinaire honoursvakken zijn gereserveerd voor honoursstudenten. Pas als blijkt dat er plaatsen over zijn, kunnen deze worden opengesteld voor andere studenten, mits deze studenten aan de algemene voorwaarden voor toelating tot het honoursprogramma voldoen. De beslissing hierover ligt bij de VU-UvA honourscommissie, op voorstel van de betrokken eerstverantwoordelijke docent of opleidingsdirecteur. c. De behaalde honoursvakken worden als zodanig vermeld op het diplomasupplement. 8 d. Het is aan de vereniging van honoursstudenten of en in hoeverre zij deze studenten wil toelaten tot de activiteiten van hun vereniging. 4.7 Versterking VU-UvA samenwerking Het honoursprogramma is van meet af aan opgezet als een gezamenlijke onderneming van VU, UvA en AUC. Die samenwerking heeft gestalte gekregen in het gezamenlijke Excellentieplatform en het openstellen van honoursvakken voor elkaars honoursstudenten. In het licht van de keuze om de Siriusafspraken de komende jaren voort te zetten, stellen wij voor de samenwerking tussen VU en UvA te intensiveren. VU en UvA dienen er samen voor te zorgen dat er een voldoende aanbod van honoursvakken blijft bestaan. Voor disciplinaire vakken ligt daarvoor de verantwoordelijkheid bij de faculteiten. Voor interdisciplinaire vakken ligt dat ingewikkelder. In de praktijk hebben de beide universitaire honourscommissies en het huidige Excellentieplatform daarin een stimulerende, initiërende en coördinerende rol vervuld. Voorstel 8: a. VU en UvA hanteren een identieke set van eisen en standaarden voor een honours degree. b. VU en UvA hanteren een identieke set van eisen en standaarden voor honoursvakken. c. VU en UvA hanteren een identieke set van toegangseisen voor het honoursprogramma. d. Honoursvakken van beide universiteiten zijn toegankelijk voor studenten van beide universiteiten. De toegang kan wel worden beperkt tot studenten van een of meer bepaalde opleidingen, mits de beperking voor beide universiteiten geldt. Daarmee beschermen VU en UvA gezamenlijk de termen honoursvak, honoursprogramma, honoursstudent en honours degree. 9 Deze intensievere vorm van samenwerking kan dan ook worden vertaald in versterking van de gezamenlijke aansturing van het VU-UvA honoursprogramma. 8 Daarmee vervalt het onderscheid tussen studenten die wel honoursvakken hebben afgerond, maar niet voldoen aan alle eisen van het honoursdegree, en studenten die van meet af aan niet de ambitie hebben om een honoursdegree te halen maar wel honoursvakken hebben afgerond. 9 Leidend tot een gezamenlijke beschrijving van een honoursvak en een honours degree t.b.v. het diplomasupplement. 7

8 Voorstel 9: a. Het huidige Excellentieplatform van VU, UvA en AUC wordt omgevormd tot een gezamenlijke VU UvA Honourscommissie met als taken: Het mede op basis van de ontwikkeling van de belangstelling van studenten stimuleren, waar nodig initiëren en coördineren van het aanbod aan interdisciplinaire vakken. 10 Het toetsen van aangewezen honoursvakken en van de regelingen in de faculteit t.a.v. het op andere wijze verkrijgen van honoursstudiepunten aan de criteria van een honoursvak en het honoursprogramma. De commissie draagt zorg voor het opnemen van die vakken en de regelingen in een digitaal VU-UvA register van honoursvakken en honoursopleidingen. Het organiseren van een jaarlijkse meta-evaluatie van de resultaten van het honoursprogramma van de VU en de UvA en daarover rapporteren aan beide CvB s. Het gevraagd en ongevraagd adviseren van beide CvB s over de ontwikkeling van het honoursonderwijs. b. De commissie wordt ingesteld door beide CvB s en bestaat uit ten hoogste 7 leden: 2 onderwijs/opleidingsdirecteuren, de onderwijsdirecteur van het AUC, 2 decanen, 2 honours studentleden (een op voordracht van de honoursstudentenvereniging en een op voordracht van de Centrale Studenten Raden). c. De ambtelijke ondersteuning van de commissie wordt verzorgd door de universitaire honourscoördinatoren. Zij nemen als adviseur deel aan de vergaderingen van de commissie. Toelichting: De meerwaarde van het VU-UvA honoursprogramma voor studenten wordt mede bepaald door de reputatie die het honoursprogramma van het VU-UvA nationaal en internationaal verkrijgt. Een stevige vorm van kwaliteitstoezicht gericht op het borgen van de standaarden van het programma is daarvoor essentieel. Nadat de commissie is gevormd zullen betrokken faculteiten worden gevraagd om hun aanbod aan honoursprogramma s aan de commissie voor te leggen, inclusief de regelingen die zij hebben getroffen om op andere wijze honourstudiepunten te verstrekken. Na toetsing door de commissie worden deze in een VU UvA register van honoursvakken opgenomen. Voor bestaande honoursvakken zal daarbij worden voortgebouwd op de bestaande praktijk van studentbeoordelingen. De Commissie zal er ook op toezien dat het toekennen van honoursstudiepunten aan reguliere bachelorvakken zo veel als wenselijk wordt geharmoniseerd. De commissie regelt haar eigen werkzaamheden. In de praktijk zullen binnen de commissie met name de twee onderwijsdirecteuren en de onderwijsdirecteur van het AUC belast worden met de voorbereiding van de beoordeling van het niveau van de honoursvakken. 10 Bij de UvA worden veel interdisciplinaire vakken ontwikkeld en aangeboden door het IIS; bij de VU ligt het initiatief bij de afzonderlijke faculteiten. 8