JAARVERSLAG Stichting Prenatale Screening Zuidwest Nederland

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2011 Stichting Prenatale Screening Zuidwest Nederland 10 december 2012

2 Inhoud 1. Inleiding Organisatie Wet Bevolkingsonderzoek Werkgebied Doelstellingen Activiteiten Coördinatie van de uitvoering van de counseling en de prenatale screeningsonderzoeken Coördinatie van regionale registratie en afdracht van prenatale screening gegevens Regionale kwaliteitsborging landelijke kwaliteitseisen Deskundigheidsbevordering Symposia Regionale casuïstiekbesprekingen Opleidingen Visitaties regionale echocentra De visitatieprocedure Starten en voorzetten van verbetertrajecten Gevisiteerde echocentra in Bespreking van de resultaten Regionale kwaliteitstoetsing NT n.a.v. visitaties Uitvoering prenatale screening Gegevens prenatale screening Counselinggegevens Extra kwalitatieve counselinggegevens Echoscopiegegevens Laboratoriumgegevens regio Gegevens prenatale diagnostiek regio Populatie Verwijzende centra voor prenatale diagnostiek Invasieve diagnostiek Indicaties prenatale diagnostiek Diagnostische bevindingen Perspectief Verdere professionalisering SPSZN door middel van organisatie en beleid Kwaliteitsborging Deskundigheidsbevordering Innovatie en onderzoek Bijlagen Bijlage I Contractanten counseling Bijlage II Contractanten echoscopie Bijlage III Gevisiteerde echocentra Bijlage IV a Verbeterpunten n.a.v. visitaties Bijlage IV b Adviezen n.a.v. visitaties Bijlage IV c Sterke en zwakke punten n.a.v. visitaties Bijlage V Labgegevens

3 1. Inleiding In 2011 is ingezet op verdere professionalisering van de Stichting Prenatale Screening Zuidwest Nederland (SPSZN). In het voorjaar van 2011 is directeur Hajo Wildschut uit dienst getreden. Per 15 augustus 2011 is een tweehoofdige directie aangenomen. Jacqueline Reijerink, algemeen directeur en Maarten Knapen, gynaecoloog-perinatoloog, medisch directeur. Vanaf 1 januari 2011 is de SPSZN overgegaan op regionale gegevensafdracht via Peridos. Dit is het perinatologisch dossier voor de screening. Met de ontwikkeling van deze database is een instrument tot stand gekomen voor de landelijke registratie en evaluatie van gegevens die betrekking hebben op de prenatale screening. In het najaar van 2011 is besloten een speerpunt te maken van de aansluiting van contractanten op Peridos en gegevensafdracht via de database. Dit heeft erin geresulteerd dat eind 2011 een groot deel van de contractanten is aangesloten op Peridos. In 2010 nam de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), op basis van een advies van de Gezondheidsraad, het besluit een vergunning te verlenen tot aanpassing van de individuele risicobepaling op downsyndroom in verband met de informatievoorziening over het patausyndroom (trisomie 13) en het edwardssyndroom (trisomie 18). De acht vergunninghouders, waar de Stichting Prenatale Screening Zuidwest Nederland er één van is, kregen een verlenging van de vergunning. De vergunning voor prenatale screening van 21 december 2007 is verlengd tot 1 juli 2013 en is vanaf 1 april 2011 uitgebreid met een algoritme voor zowel trisomie 21 als trisomie 13 en 18. In 2011 is flink ingezet op de deskundigheidsbevordering. Op 15 februari 2011 werd een conferentie gehouden dat volledig in het teken stond van de introductie van trisomie 13 en 18. Op 21 maart 2011, Wereld Downsyndroomdag, is een landelijke bijeenkomst georganiseerd over het downsyndroom in congresgebouw De Doelen in Rotterdam. Thema van de dag was feiten en fictie over het downsyndroom en de stand van zaken werd belicht. Op 15 november 2011 werden ontwikkelingen in prenatale screening belicht tijdens een symposium van de Stichting. Daarnaast is in 2011 twee keer een casuïstiekbespreking georganiseerd. Deze besprekingen worden in de evaluatie steeds als zeer goed beoordeeld. In hoofdstuk 2 wordt eerst de organisatie van de Stichting kort toegelicht. Vervolgens zijn in het derde hoofdstuk de activiteiten van de Stichting in 2011, aan de hand van de vier stichtingsdoelstellingen, uiteengezet. Hoofdstuk 4 belicht de deskundigheidsbevordering. Het daaropvolgende hoofdstuk staat in het teken van de regionaal uitgevoerde visitaties door de Stichting. Hoofdstuk 6 geeft aan de hand van cijfers en toelichtingen een beeld van de uitvoering van de regionale prenatale screening. Helaas blijft dat beeld onvolledig, door een incomplete vulling in Peridos. Het zevende hoofdstuk staat in teken van de regionale gegevens prenatale diagnostiek. In het voorlaatste hoofdstuk wordt een korte samenvatting gegeven van het financieel jaarverslag van de Stichting. Tot slot wordt in het laatste hoofdstuk het toekomstperspectief 2012 voor de Stichting als regionaal vergunninghouder beschreven. 3

4 2. Organisatie 2.1 Wet Bevolkingsonderzoek In december 2006 is door het Ministerie van VWS bekend gemaakt dat zij een voorlopige WBOvergunning (Wet op het BevolkingsOnderzoek) verstrekt aan acht regionale centra voor prenatale screening. Prenatale screening heeft in dit kader betrekking op de combinatietest voor de screening op downsyndroom en het structureel echoscopisch onderzoek (SEO). Voortkomend uit deze vergunning is eind 2006 het initiatief genomen om de Stichting Prenatale Screening Zuidwest Nederland op te richten. Op 21 december 2007 verlengde de minister van VWS de vergunningen aan deze centra voor prenatale screening op downsyndroom (trisomie 21) en neuralebuisdefecten tot 1 januari Op 14 juli 2009 vroeg de minister van VWS in het kader van de WBO advies over een gemeenschappelijke vergunningaanvraag van de acht centra voor prenatale screening. Bij de screening op downsyndroom komt ook informatie beschikbaar over trisomie 13 en trisomie 18; ernstige chromosoomafwijkingen die over het algemeen niet met het leven verenigbaar zijn. Het probleem is hoe om te gaan met die informatie. Een nieuwe methode voor het berekenen van de kans op aanwezigheid van trisomie 13/18 - op basis van dezelfde uitgangswaarden van de combinatietest als bij de kansberekening voor downsyndroom - zou het bestaande probleem kunnen helpen ondervangen. De vergunning voor prenatale screening van 21 december is verlengd tot 1 juli 2013 en uitgebreid met een algoritme voor trisomie 13 en Werkgebied De Stichting werd op 11 januari 2007 opgericht en vestigde zich als onafhankelijk rechtspersoon in het Erasmus MC te Rotterdam van waaruit de Stichting haar regionale werkzaamheden ontplooit. De regio Zuidwest Nederland strekt zich uit tot de gebieden midden en zuidelijk Zuid-Holland, westelijk Noord-Brabant en Zeeland. Een omvangrijk gebied dat zich kenmerkt door een Randstedelijke zone en dunbevolkte plattelandsgebieden. Figuur 1: regio Zuidwest 1 (PG/ZP ) 4

5 2.3 Doelstellingen Zoals vastgelegd in de statuten van de Stichting, heeft de organisatie als doelstelling (1) de coördinatie en kwaliteitsbewaking van prenatale screening in Zuidwest Nederland. Dit resulteert in de volgende subdoelen: - de coördinatie van de uitvoering van de counseling en de prenatale screeningsonderzoeken in het eigen werkgebied; - de coördinatie van de registratie van de uitvoerder en het bijhouden van een regionale registratie over de uitvoering van de counseling en de prenatale screeningsonderzoeken in het eigen werkgebied; - het waarborgen van- en de controle op de landelijke kwaliteitseisen van de uitvoering van de counseling en de prenatale screeningsonderzoeken in het eigen werkgebied; - het ondersteunen van de deskundigheidsbevordering bij de uitvoering. (2) De Stichting tracht haar doel onder meer te verwezenlijken door: a. het aangaan van overeenkomsten en het vastleggen van uniforme afspraken met uitvoerders van prenatale screening, binnen de landelijke gestelde kwaliteitseisen, ten einde de juiste uitvoering van prenatale screening kwalitatief te waarborgen; b. het (doen) uitvoeren van controles (kwaliteitsaudits) op de juiste uitvoering van prenatale screening en de nakoming van de sub a bedoelde overeenkomsten en afspraken; c. het (doen) evalueren van uitkomsten van prenatale screening en het bijdragen aan het vormen van beleid ter zake; d. het bevorderen en optimaliseren van betrekkingen, onderlinge contacten en onderlinge communicatie tussen personen en instellingen, werkzaam op het in lid 1 bedoelde terrein en het aldaar bedoelde onderzoek; e. het (doen) organiseren en geven van voorlichting op de in lid 1 bedoelde gebieden; f. het (doen) bevorderen van samenwerking op het gebied van prenatale screening; g. het (doen) onderhouden van contacten met instellingen, (beroeps) verenigingen en andere organisaties met een gelijk of aanverwant doel; h. het (doen) verrichten van al wat bevorderlijk kan zijn voor een goed verloop van een programma van prenatale screening, zoals het verzorgen van opleidingen, het geven van voorlichting en onderwijs aan diegenen die bij prenatale screening betrokken zijn en het (doen) verrichten van wetenschappelijk onderzoek. 5

6 2.4 Samenstelling organisatie De organisatie kent een bestuur, een Raad van Advies en medewerkers van het bureau. Bestuur Het bestuur van de Stichting bestaat uit tien bestuurders met een stichtingsdoelstelling relevante en onderling pluriforme achtergrond. Het bestuur weerspiegelt de vertegenwoordiging van verloskundigen, echoscopisten, gynaecologen, een klinisch geneticus, een bestuursfunctionaris Erasmus MC en een laboratoriumcoördinator prenataal onderzoek. Gedurende 2011 hebben er zeven bestuursvergaderingen plaatsgevonden, zes reguliere vergaderingen en één extra vergadering. Van de bestuursbijeenkomsten worden een korte samenvatting, besluiten en actiepunten genotuleerd. Begin 2011 zijn de volgende nieuwe bestuursleden toegetreden: dhr. Bart Vermeulen (voorzitter), mw. Yolanda de Rijke (extra bestuurslid), mw. Sabina Turfboer-Ledda (verloskundig bestuurslid), mw. Marieke Joosten (KG bestuurslid) en mw. Monique Klerkx (verloskundig bestuurslid). Vaste agendapunten zijn het bespreken van visitatierapporten, begroting, jaarrekening en jaarverslag. In 2011 is verder gesproken over het regionaal beleid trisomie 13/18, profiel en kandidatuur nieuwe directie (reden extra vergadering), stand van zaken Peridos, vragenlijst counseling, jaarplan 2012 en kwaliteitsaspecten. Raad van Advies De Stichting kent een Raad van Advies bestaande uit een, door het bestuur te bepalen, aantal van tenminste zestien leden, waaronder leden die verloskundigen zijn uit de eerste lijn, leden die werkzaam zijn of deel uitmaken van het Erasmus MC, waarvan een gynaecoloog, een klinisch geneticus en een echoscopist. Verder gynaecologen, een kinderarts, een huisarts, een echoscopist uit de periferie, een lid werkzaam in het regionaal screeningslaboratorium en een lid werkzaam bij de Vereniging Samenwerkende Ouder- en Patiëntenorganisaties (VSOP). Idealiter komt deze raad tweemaal per jaar bijeen. Tijdens deze bijeenkomsten wordt de Raad van Advies geïnformeerd over de verwezenlijking van de Stichtingsdoelstellingen en worden ter advisering enkele vraagstukken voorgelegd. In 2011 is er geen vergadering geweest van de Raad van Advies. Voor 2012 staan twee vergaderingen gepland. Raad van Advies Vijf verloskundigen eerste lijn Drie leden Erasmus MC Drie gynaecologen Lid screeningslaboratorium Kinderarts Huisarts Echoscopist periferie Lid VSOP Mevr. M. Jonkers, Zuidland Mevr. A. van Oostrom, Delft Mevr. J.P. Dekker, Ovezande Mevr. A. Rinnert, Rotterdam Mevr. M.H.P. Klerkx, Oosterhout Mevr. dr. L.C.P. Govaerts, Klinisch Geneticus Dhr. dr. M.F.C.M. Knapen, Gynaecoloog Mevr. dr. T.E. Cohen-Overbeek, seniorarts prenatale geneeskunde Dhr. dr. R.J.L.M. Cikot, Dirksland Ziekenhuis (niet opleidingscentrum) Mevr. dr. M.S. Lunshof, Amphia Breda (satellietziekenhuis) Dhr. dr. P.E. van der Moer, Erasmus MC (opleidingscentrum) Dhr. J.J. Lous, Star-MDC Dhr. dr. B.J. Smit, Erasmus MC Mevr. dr. D.A.M. van der Kuip, Rotterdam Mevr. A.C. van der Velden-Naeye, Vlaardingen Mevr. drs. E.H. van Vliet-Lachotzki Tabel 1: Samenstelling Raad van Advies

7 Bureau De dagelijkse leiding van de Stichting is opgedragen aan de directie van de Stichting, mevrouw drs. J.C.I.Y. Reijerink, MHA, algemeen directeur en de heer dr. M.F.C.M. Knapen, gynaecoloogperinatoloog, medisch directeur (vanaf 15 augustus 2011). Het Stichtingsbestuur, de Raad van Advies en de directie worden praktisch en inhoudelijk ondersteund door het bureau van de Stichting bestaande uit de coördinerend stafadviseur mevrouw drs. I.A. Peters, de kwaliteitsadviseur mevrouw M.N. Kraan-van der Est, de wetenschappelijk adviseur mevrouw dr. N.T.C. Ursem en stafassistenten mevrouw E.E.C. Spaanstra-van der Ham en mevrouw I. Omerovic- Hudorovic. Figuur 2: Organogram 7

8 3. Activiteiten 3.1 Coördinatie van de uitvoering van de counseling en de prenatale screeningsonderzoeken Nieuw gecontracteerde zorginstellingen In 2011 heeft de Stichting met drie nieuwe zorginstellingen een counselingcontract afgesloten, dit zijn drie verloskundigenpraktijken (zie bijlage I). Aan het eind van 2011 hadden 108 zorginstellingen een counselingcontract met de Stichting. Daarnaast heeft de Stichting met twee nieuwe zorginstellingen een echoscopiecontract afgesloten (zie bijlage II), zodat er eind 2011 in totaal 34 zorginstellingen in deze regio een echoscopiecontract hadden. Alle echocentra hebben een contract voor het uitvoeren van het SEO, 25 zorginstellingen hebben daarnaast een contract voor het uitvoeren van de nekplooimeting. Van de zorginstellingen zijn er 13 ziekenhuizen, waaronder ook de vier ziekenhuizen die naast prenatale screening ook prenatale diagnostiek mogen aanbieden. De overige 21 zorginstellingen zijn 1 e- lijns echocentra, al dan niet verbonden aan een of meerdere verloskundigenpraktijken. Informatierelatie met contractanten en het RIVM In 2011 heeft de Stichting contact gehad met kandidaat contractanten en gecontracteerden. Dit contact stond veelal in teken van het contractproces, de gegevensafdracht Peridos counseling/echoscopie, het informeren over kwaliteitseisen, visitatie, scholing, symposia en de inning van het sluittarief op het Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO). Daarnaast heeft de Stichting in 2011 de contractanten, net zoals in voorgaande jaren, geïnformeerd over actualiteiten omtrent prenatale screening door de verzending van nieuwsbrieven en regionale beleidsdocumenten. In 2011 zijn tien nieuwsbrieven verstuurd met ondermeer informatie over het gebruik van de landelijke database Peridos, symposia, de landelijke monitoring Informed Dicision Making, de regionale casuïstiekbespreking en de vernieuwde directie samenstelling. De Stichting heeft het RIVM in dit jaar regelmatig op de hoogte gehouden van regionale ontwikkelingen op het gebied van de prenatale screening. De directie en de coördinator van de Stichting hebben deelgenomen aan het landelijke Platform Regionale Centra en Centraal Orgaan. De kwaliteitsadviseur en wetenschappelijk adviseur van de Stichting hebben frequent deelgenomen aan het Overleg Regionale beheerders Peridos (ORP). Hiermee heeft de Stichting een bijdrage geleverd aan de landelijke beleidsvorming. 3.2 Coördinatie van regionale registratie en afdracht van prenatale screening gegevens Zodra de Stichting, de regionale WBO-vergunninghouder prenatale screening, een contract sluit met een zorginstelling, is deze verplicht tot het afdragen van prenatale screeninggegevens zoals vastgesteld in Peridos minimale dataset Voor de gegevensafdracht counseling en echoscopie wordt vanaf 2011 geen gebruik meer gemaakt van de database van de Stichting maar van de landelijke database Prenatale Screening Peridos. De contractanten administreren deze counseling en echoscopiegegevens in de eigen databases (bronsystemen) waarna de gegevens in 2011 idealiter per kwartaal via Excel met een upload naar Peridos worden verstuurd. De SPSZN verzorgt de functie van regiobeheerder van Peridos en ondersteunt de contractanten bij de koppeling met Peridos. De gegevens worden door het regionaal centrum gebruikt voor de kwaliteitsborging. Op landelijk niveau worden deze gegevens gebruikt om een landelijke evaluatie uit te kunnen voeren. Achtergrond Peridos Het Centraal Orgaan Prenatale Screening formuleerde in het vroege voorjaar 2009 een wensen- en eisenpakket wat als basis diende voor de Europese aanbesteding van de landelijke database 8

9 prenatale screening. De aanbestedingsperiode vond plaats in het voorjaar van De opdracht tot het bouwen van de prenatale screening database werd gegund aan Topicus Zorg. Vanuit de werkgroep Landelijke Database Prenatale Screening (LDPS) vloeide de structurele overlegformatie Overleg Regionaalbeheerders Peridos (ORP). De kwaliteitsadviseur van de Stichting heeft hierin zitting, gezien haar functie als Regionaal beheerder. Dit overleg heeft tot doel de functionaliteit en het beheer van Peridos frequent te toetsen, te beoordelen en verbeter- en wijzigingsvoorstellen te formuleren. In 2010 is de landelijke database Peridos opgeleverd. Peridos is het Perinatologisch dossier voor de screening. Peridos is het digitale dossier waarin zorgverleners in het kader van de screening op downsyndroom en het SEO gegevens vastleggen. Peridos is bedoeld voor kwaliteitsborging door de regionale centra en voor landelijke monitoring en evaluatie. Het systeem bevat de gegevens van zorgverleners en zorginstellingen die een contract hebben met één van de regionale centra. Verder worden zorginhoudelijke gegevens vastgelegd, waarmee inzage kan worden verkregen in de kwaliteit van de prenatale screening. Met de ontwikkeling van deze database is een belangrijk instrument tot stand gekomen voor de landelijke registratie en evaluatie van gegevens, die betrekking hebben op de prenatale screening. Het was oorspronkelijk de bedoeling dat zorgverleners al in 2010 voor gegevensafdracht gebruik konden maken van deze landelijke database. De Stichting heeft voor de regio Zuidwest besloten vanaf 1 januari 2011 over te gaan op regionale gegevensafdracht via Peridos. 3.3 Regionale kwaliteitsborging landelijke kwaliteitseisen Doordat in 2011 de focus op de gegevensafdracht is gelegd, is deze verzameling van prenatale screeningsgegevens een stuk completer geworden. De verzameling van echogegevens was zo goed als compleet. Hierdoor is het mogelijk geweest om bij visitaties, een vergelijk van resultaten van de zorginstellingen met regionale resultaten te maken. Daarnaast is in mei 2011 de tweede landelijke monitoring screeningsprogramma downsyndroom/structureel Echoscopisch Onderzoek over 2009 uitgebracht door dhr. dr. Fracheboud van de afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg van het Erasmus MC. Doordat van alle regionale centra de gegevensverzameling over 2009 al een stuk completer was dan over 2008, is dit een waardevol rapport, dat eveneens gebruikt is voor het evalueren van resultaten van NT-metingen en SEO s bij visitaties. De Stichting wil daarbij nadrukkelijk de contractanten bedanken voor het aanleveren van alle gegevens rondom de prenatale screening. Zonder hen was een regionale en landelijke evaluatie van prenatale screeningsgegevens niet mogelijk geweest. Daarnaast zijn de landelijke kwaliteitseisen verder ontwikkeld. Door uitbreiding van de WBO vergunning met de screening op edwards- en patausyndroom per 1 april 2011, is een aantal kwaliteitseisen geüpdate. Er zijn ook nieuwe protocollen bijgekomen. Zo is in 2011 in het Centraal Orgaan besloten dat het zogenaamde NT-plus onderzoek is voorbehouden aan centra voor prenatale diagnostiek, dit is een nieuwe kwaliteitseis. Daarnaast is een nieuw NVOG-modelprotocol met betrekking tot de datering van de zwangerschap opgesteld. Dit protocol is belangrijk bij de uitvoering van de combinatietest. Bij visitaties worden echocentra geïnformeerd over de nieuwe protocollen/richtlijnen en ook getoetst aan de hand van de laatste kwaliteitseisen. Naar aanleiding van regionale visitaties wordt ook de discussie, met betrekking tot de landelijke norm over het jaarlijks te halen aantal NT-metingen per echoscopist, al geruime tijd binnen het Centraal Orgaan gevoerd. In 2011 is het nog niet tot een aanpassing van de gestelde norm gekomen. Een kwaliteitstoetsing voor de counselingpraktijken is in 2011 niet tot stand gekomen. Er is nog geen landelijk format opgesteld voor het toetsen van de counselingpraktijken. Bij de visitaties van echocentra, wordt wel naar de kwaliteit van de counseling gevraagd. Over het algemeen wordt de kwaliteit van het counselen als voldoende tot goed ervaren. Er zijn vooralsnog geen aanwijzingen in deze regio geweest dat er niet of niet goed gecounseld wordt. De Stichting heeft in 2011 wel een 9

10 vragenlijst voor kwaliteitstoetsing voor de counseling ontwikkeld, in samenwerking met mw. C.M van der Haar, Msc (bestuurslid Stichting tot eind 2011 en verloskundige), met als uitgangspunt deze via Peridos te laten uitzetten. Helaas was de ontwikkeling van Peridos nog niet ver genoeg om dit in 2011 technisch te realiseren. Een ander argument om deze toetsing nog niet uit te voeren, is het feit dat er in juni 2011 een landelijke monitoring met betrekking tot de counseling is uitgezet, in opdracht van het RIVM. De counselors in de regio hebben met hun bijdrage aan de landelijke monitoring al een behoorlijke inspanning op dit gebied geleverd. De landelijke monitoring had betrekking op het toetsen van het informed consent van de zwangere na de counseling en hangt daarmee ook samen met de kwaliteitseis van informed consent. Daarnaast is ook het kennisniveau van de zwangere na de counseling aan bod gekomen. 4. Deskundigheidsbevordering Eén van de doelstellingen van de Stichting is het bieden van ondersteuning bij de deskundigheidsbevordering op het gebied van de regionale prenatale screening. De Stichting heeft in 2011 de focus gelegd op de volgende thema s: (a) deskundigheidsbevordering op de invoering van screenen op trisomie 13/18, (b) de stand van zaken met betrekking tot het downsyndroom en (c) de ontwikkelingen rondom de prenatale screening. 4.1 Symposia Op 15 februari 2011 is er door de Stichting een symposium georganiseerd met als thema trisomie 13 en 18. Aan bod kwam de diagnostiek van trisomie 13 en 18, de palliatieve behandeling van kinderen met trisomie 13 en 18, de counseling en echoscopie in de 1 e en 3 e lijn. Een record aantal deelnemers van 150, bestaande uit verloskundigen, echoscopisten, gynaecologen, klinisch genetici en analisten bezocht het symposium. De deelnemers beoordeelden de bijeenkomst als zeer interessant en gaven op alle onderdelen een ruime 8 in de evaluatie. Op 21 maart, Wereld Downsyndroomdag, werd door de Stichting een landelijke bijeenkomst georganiseerd in het Congresgebouw De Doelen in Rotterdam. Deze dag werden feiten en fictie behandeld rondom het downsyndroom. De toekomst van de niet-invasieve moleculaire technieken voor de detectie van downsyndroom werd belicht. Daarnaast de echoscopische foetale kenmerken van downsyndroom. Ook was er een presentatie over geïnformeerde besluitvorming. Daarnaast kwam de multidisciplinaire aanpak van kinderen met downsyndroom aan de orde. Tot slot werd een presentatie gegeven over ouders van kinderen met downsyndroom, over de voorlichting rondom de prenatale screening. Tijdens het symposium op 15 november 2011 werd een toelichting gegeven op het NVOG protocol over zwangerschapsdatering. De counseling kwam aan bod, softmarkers en samenwerking in de keten. Dit symposium kreeg als eindcijfer een 7, Regionale casuïstiekbesprekingen Op 28 juni 2011 vond de 2 e regionale casuïstiekbespreking plaats, ditmaal georganiseerd door het Erasmus MC. Mevrouw dr. T.E. Cohen, senior arts prenatale geneeskunde verzorgde een presentatie over veranderingen na introductie van het structureel echoscopisch onderzoek. Mevrouw drs. M. Husen-Ebbinge, arts prenatale geneeskunde, leidde de casuïstiekbespreking. Het aantal aanmeldingen viel tegen vanwege een FMF congres in dezelfde week. In eerste instantie hadden 41 mensen zich aangemeld. Uiteindelijk waren er 28 deelnemers, mede in verband met het noodweer die dag. De bespreking werd zeer goed beoordeeld met een eindcijfer van gemiddeld een 8,3. Op 7 december 2011 vond de 3 e casuïstiekbespreking plaats. Deze bijeenkomst was georganiseerd door het Albert Schweitzerziekenhuis in Dordrecht, tevens satellietziekenhuis in de regio. De bijeenkomst stond onder leiding van dhr. dr. A.A.M. Toolenaar, gynaecoloog en mevrouw dr. N.T.C. Ursem, wetenschappelijk adviseur van de SPSZN. Het programma bestond uit een lezing afwijkingen van het centrale zenuwstelsel, gevolgd door casuïstiekbesprekingen uit de regio. Ook dit keer was de 10

11 opkomst minder groot dan verwacht door de weersvoorspellingen, er waren 30 deelnemers. De lezing en de casuïstiekbespreking werden als goed tot zeer goed beoordeeld met een eindcijfer van gemiddeld een Opleidingen De basisopleiding en bijscholing werden in 2011 door de Transfergroep Rotterdam (onderdeel Hogeschool Rotterdam) op inhoudelijk niveau in samenwerking met de Stichting georganiseerd. Er is in 2011 een toenemende vraag vanuit het werkveld naar bijscholing op het gebied van Prenatale Screening. Hierbij gaat de interesse uit naar zowel de basale informatie om in de praktijk gedegen aan de slag te kunnen met het uitvoeren van counseling als naar verdieping binnen de diverse onderwerpen zoals screening op trisomie 13 en 18. Naast de basismodule Prenatale Screening bestaan dan ook drie herhaalmodules om de cursist te faciliteren in zijn/haar (jaarlijkse) plicht ten aanzien van deskundigheidsbevordering binnen het onderwerp prenatale screening. Het aanbod blijkt echter in 2011 evenals in 2010 niet goed aan te sluiten bij de vraag. Steeds wanneer voornamelijk de herhaalmodules werden aangeboden, bleek er te weinig animo te zijn waardoor de scholing tot drie keer toe geen doorgang kon vinden. Uiteindelijk zijn er in 2011 twee basiscursussen Prenatale Screening aangeboden in de maanden juni en oktober. In september heeft de herhaalmodule I: Prenatale screening - risicoperceptie, communicatie, recht op niet weten plaatsgevonden. Ten aanzien van het onderwerp communicatie en risicoperceptie van de zwangere en haar partner, werd de huidige stand van zaken belicht met oog voor valkuilen, tools (decision aid) en concrete tips. Daarnaast werd een taalbarrière en culturele verschillen in relatie tot counseling behandeld. Bij het recht op niet weten werden methoden en technieken besproken. De bijeenkomst werd afgewisseld met behandeling van casuïstiek. Voor 2012 bestaat het voornemen de herhaalmodules 2 en 3 aan te bieden. In herhaalmodule 2 staat het Structureel Echoscopisch Onderzoek centraal, softmarkers en beleid. In herhaalmodule 3 worden organisatieaspecten van een counseling spreekuur en consult behandeld en de registratie van counselinggegevens. 11

12 5. Visitaties regionale echocentra 5.1 De visitatieprocedure In september 2009 is het bureau van de Stichting begonnen met het visiteren van de echocentra om de kwaliteit van het uitvoeren van de echoscopie voor prenatale screening te toetsen. In 2011 zijn 12 echocentra bezocht en in 2012 zullen de laatste twee echocentra worden bezocht. De visitatie wordt uitgevoerd naar de richtlijn van het RIVM en vindt plaats volgens een vaste procedure zoals beschreven is in het jaarverslag van Tijdens de visitatie wordt gekeken naar de systeemkwaliteit (de organisatie), de productkwaliteit, de vakinhoudelijke kennis van de echoscopisch zorgverlener (nascholing) en daarnaast wordt de ketenzorg in kaart gebracht. De eerste visitatie van de echocentra heeft voornamelijk een inventariserend karakter, dat wil zeggen dat de hoofdlijnen van de organisatie en uitvoering van de echoscopie worden bekeken. Het visitatieteam is samengesteld uit de kwaliteitsadviseur en de stafassistente van het bureau van de Stichting en een externe gynaecoloog. De Stichting heeft in 2011 met een tweetal gynaecologen gewerkt, te weten dhr. S. Friese, die werkzaam is geweest in Aruba en dhr. dr. H.K. van Weering. Dhr. van Weering is tot 2010 werkzaam geweest als gynaecoloog in het Amphia ziekenhuis. Helaas heeft de Stichting per 1 maart 2011 afscheid moeten nemen van stafassistente mw. van Beek- Breedveld. Vanwege het vertrek van mw. Breedveld zijn er in de maanden januari en februari geen visitaties geweest in afwachting van een nieuw aan te stellen stafassistente. Per 1 maart 2011 is mw. Spaanstra-van der Ham aangenomen, waarna het visiteren in maart 2011 is hervat. In 2011 is een aantal echocentra gevisiteerd van personen die ook zitting hebben in het bestuur van de Stichting. Bij deze visitaties is, volgens eerder gemaakte afspraken in het Stichtingsbestuur, een onafhankelijk auditor van buiten de regio meegevraagd. Bij het visiteren van BovenMaas Prenataal, Praktijk voor verloskunde en echoscopie en het PCR van het Star-MDC, heeft dhr. dr. Ph. Stoutenbeek, directeur van de Stichting Prenatale Screening Regio Utrecht, deze taak uitstekend vervuld. Ook de echoscopieafdeling van het Erasmus MC is gevisiteerd. Volgens landelijk gemaakte afspraken (in het Centraal Orgaan) visiteren de Regionale Centra niet het eigen echocentrum. Het Regionaal Centrum verbonden aan het AMC heeft daarom de visitatie van het Erasmus MC uitgevoerd. Ook daarvoor zijn wij veel dank verschuldigd. 5.2 Starten en voorzetten van verbetertrajecten In 2010 is de Stichting gestart met het opvragen van de afhandeling van de verbeterpunten bij eerder gevisiteerde echocentra, dit is in 2011 voortgezet. Binnen 6 maanden na ontvangst van het definitieve rapport ontvangt het echocentrum een brief met daarbij een evaluatieformulier. Op dit formulier dient het gevisiteerde centrum aan te geven hoe verbeterpunten zijn afgehandeld, en of gegeven adviezen zijn opgevolgd. De Stichting verzoekt daarbij, indien dit mogelijk is, documentatie mee te zenden. Van groot belang is daarbij dat verbeterpunten aantoonbaar worden afgehandeld. Bijvoorbeeld bij het aanschaffen van nieuwe software of echoapparatuur wordt gevraagd een kopie van het aankoopbewijs mee te zenden. 12

13 We hebben gemerkt dat waarschijnlijk, omdat dit een eerste visitatieronde is, in veel gevallen extra correspondentie vanuit de Stichting richting de zorginstelling nodig was, vooral met verzoeken om aanvullende documentatie. Daarnaast is bij een aantal geconstateerde verbeterpunten door verschillende zorginstellingen om uitstel gevraagd, bijvoorbeeld voor het aanschaffen van nieuwe software en/of echoapparatuur. In de regel zijn deze verzoeken gehonoreerd met een uitstelperiode. 5.3 Gevisiteerde echocentra in 2011 In bijlage III is te zien welke 12 echocentra in 2011 gevisiteerd zijn en welk echocontract de zorginstelling heeft. Er zijn 8 zorginstellingen met zowel een SEO- als een NT-contract, 3 zorginstellingen hebben een SEO contract en 1 zorginstelling heeft enkel een NT-contract. 5.4 Bespreking van de resultaten Verbeterpunten In totaal zijn bij de bezochte 12 zorginstellingen, 41 verbeterpunten geconstateerd (bijlage IV a), en nog 3 verbeterpunten voor de ketenzorg in het algemeen. Het minimum aantal afgegeven verbeterpunten bij een visitatie was 0 en het maximum aantal verbeterpunten kwam uit op 8. Gemiddeld komt het aantal verbeterpunten op afgerond 3. Er zijn 22 verschillende verbeterpunten voor de echocentra geconstateerd. Adviezen Naast de verbeterpunten zijn, naar aanleiding van de visitatie, ook adviezen gegeven om de kwaliteit te verbeteren. In 2011 zijn er 37 adviezen gegeven. Dit waren 22 verschillende adviezen. Een aantal adviezen kwam in meerdere bezochte zorginstellingen voor (bijlage IV b). Gemiddeld werden er 3 adviezen per zorginstelling gegeven. Minimum aantal adviezen was 0 en maximum aantal adviezen was 7. Opgemerkt moet worden dat het soms tegenstrijdig lijkt dat dezelfde punten die bij het ene centrum als een verbeterpunt worden opgemerkt bij een ander als adviespunt staan. Dit komt omdat er individuele verschillen en achtergronden zijn, op basis waarvan een bepaald punt voor de ene zorginstelling zwaarder wordt gewogen dan voor de andere zorginstelling. Een echoscopist die net in dienst is en haar aantallen nog moet gaan halen zal dit als een advies meekrijgen, terwijl iemand die al een jaar echo s heeft gedaan en niet de norm heeft gehaald, dit als een verbeterpunt krijgt. Sterke en zwakke punten Van de bezochte echocentra worden in de rapportages ook sterke en zwakke punten genoemd (bijlage IV c). In totaal zijn in de 12 bezochte zorginstellingen 60 sterke punten en 14 zwakke punten genoemd. Er zijn 28 verschillende sterke punten en 8 verschillende zwakke punten genoemd. Opgemerkt wordt dat gebruikelijk meer sterke punten dan zwakke punten worden genoemd aangezien de zwakke punten ook genoemd worden bij verbeterpunten en adviezen. Niet alle sterke punten worden opgenomen in de rapportage. Er wordt een selectie van punten genoemd die tijdens de visitatie wat ruimer besproken zijn en/of extra zijn opgevallen. Op het moment dat de klachtenregeling als sterk punt genoemd wordt bij het ene echocentrum wil dat dus niet zeggen dat een ander centrum dit niet had. 13

14 Toekomst Aangezien er in 2011 vier maanden waren waarin niet gevisiteerd kon worden, immers naast de genoemde maanden januari en februari vallen ook de zomermaanden juli en augustus uit, zullen in 2012 de laatste 2 regionale echocentra door de Stichting worden bezocht. Na het afronden van deze visitaties worden de resultaten van de eerste ronde visitaties geëvalueerd en start in 2012 de 2 e visitatieronde. 5.5 Regionale kwaliteitstoetsing NT n.a.v. visitaties Het percentage nekplooimetingen ten opzichte van de mediane waarde moet bij een optimale meting tussen de 40-60% liggen. Over 2009, 2010 en 2011 is in totaal 14 maal geconstateerd dat één of een aantal echoscopisten niet binnen de gestelde norm meet. In 2011 is daarom door het bestuur van de Stichting besloten een extra kwaliteitstoetsing voor de NTmeting te laten uitvoeren. Bureau Research van mw. dr. R. Snijders heeft deze opdracht namens de Stichting uitgevoerd, wat geresulteerd heeft in het rapport evaluatie kwaliteit nekplooimetingen. Over een periode van twee jaar is bij alle zorginstellingen die de NT uitvoeren een dataset opgevraagd met betrekking tot de NT-metingen. Uit de dataset zijn vervolgens vijf casussen geselecteerd. Van de ad random geselecteerde casussen hebben de zorginstellingen beeldmateriaal gestuurd naar mw. Snijders, waarna een selectie is gemaakt van de drie beste NT-beelden. De beeldbeoordeling is vervolgens uitgevoerd volgens de criteria van het FMF (Fetal Medicine Foundation). De gegevens uit de aangeleverde dataset zijn door mw. Snijders volgens twee methoden statistisch geanalyseerd. Als eerste volgens de methode van de FMF en vervolgens een berekeningsmethode van het CvB (Centrum voor Bevolkingsonderzoek, RIVM). De FMF maakt hierbij in de berekening onderscheid in twee groepen NT-metingen. NT-metingen die groter zijn dan 3,5 mm worden gescheiden van de NT-metingen die kleiner of gelijk zijn aan 3,5 mm. De CvB methode doet dit niet. Voor alle echocentra samen is gemiddeld over een periode van 22 maanden de statistische analyse uitgevoerd. Resultaten van het NT-onderzoek Uit het onderzoek is gebleken dat er verschil bestaat tussen de FMF analyse en de analyse volgens advies Centraal Orgaan (CO). Volgens de FMF analyse hebben van de 44 deelnemende echoscopisten, 41 deelnemers een voldoende en 3 echoscopisten een onvoldoende. Wordt er geanalyseerd volgens advies CO dan hebben 36 echoscopisten een voldoende en 8 echoscopisten een onvoldoende. Volgens de FMF analyse zijn er 6 echoscopisten waarbij meer dan 60% van de metingen boven de mediaan ligt en zijn er 17 uitvoerders met minder dan 40% van de metingen boven de mediaan. Volgens analyse van het CO zijn er 21 echoscopisten waarbij het percentage van de NT-metingen buiten de 40-60% norm valt. Van de 30 echoscopisten die een at random beeldbeoordeling hebben laten doen, hebben 17 echoscopisten een goed, 4 echoscopisten een voldoende, 5 echoscopisten matig en 4 echoscopisten een onvoldoende. Hieruit is gebleken dat een at random analyse van beeldmateriaal kan verschillen met een analyse van beeldmateriaal, dat door de echoscopist zelf geselecteerd is. Dit laatste is de werkwijze bij (her)certificering door de FMF. Daarnaast is gebleken dat 23 NT-echoscopisten niet de landelijk gestelde richtlijn van 150 NTmetingen hebben gehaald en 21 NT-echoscopisten wel. 14

15 In 2012 zal een nadere analyse plaatsvinden van de relatie tussen het aantal NT-metingen en de kwaliteit van de NT-metingen. Het rapport evaluatie kwaliteit nekplooimetingen, wordt besproken in de Raad van Bestuur van de Stichting. Daarnaast zal een plan van aanpak worden opgesteld om de kwaliteit te verbeteren. 15

16 6. Uitvoering prenatale screening 6.1 Gegevens prenatale screening Vanaf begin 2011 heeft de Stichting voor de regionale gegevensverzameling de landelijke database Peridos in gebruik genomen. Vanuit diverse bronsystemen (bv. Onatal, Orfeus, Vrumun, Astraia) waar de contractanten gebruik van maken, wordt met behulp van een Excel screeningsgegevens geüpload in Peridos. Daarnaast is een aantal praktijken gestart met het sturen van een drietal gegevens 2 door middel van een HL7v3 3 koppeling met Peridos. De SPSZN heeft als regionaal beheerder geanonimiseerd toegang tot deze gegevens met als doel de kwaliteit van de regionaal uitgevoerde screeningshandelingen te toetsen en borgen Counselinggegevens Vanaf 1 januari 2011 zijn de counselinggegevens op individueel zwangerschapsniveau geregistreerd in Peridos. In 2011 zijn 98 zorginstellingen en 287 zorgverleners met een counselingcontract in Peridos bekend. Gemiddeld zijn er per zorginstelling 2,9 counselors actief. In de regio hebben vijf verloskundig actieve huisartsen, een 1 ste lijns echopraktijk, 77 verloskundige praktijken, vijf verloskundige praktijken met echopraktijk en 10 ziekenhuizen een counselingcontract. In 2011 hebben 77 zorginstellingen (79%) counselinggegevens aangeleverd aan Peridos, 47 daarvan hebben het hele jaar 2011 gegevens aangeleverd en 30 zorgverleners een gedeelte van Dit laatste kwam voornamelijk omdat zorginstellingen halverwege het jaar gebruik zijn gaan maken van een bronsysteem waarbij het mogelijk was om van daaruit gegevens aan te leveren aan Peridos. 2 Dit is een startfase, waarbij een drietal berichten wordt gezonden, te weten; de start van de zorg, het geboortebericht en de uitkomst van de zwangerschap. Dit omvat niet de gehele set gegevens. 3 Digitale communicatiesleutel. 16

17 Counselinggegevens 2010 versus Counseling n % n % alle gesprekken # gesprekken met zwangeren < , ,9 # gesprekken met zwangeren , , # zwangeren WEL combitest < , ,8 # zwangeren NIET combitest < , ,2 # onbekend wel/niet combitest < # zwangeren WEL combitest , ,5 # zwangeren NIET combitest , ,5 # onbekend wel/niet combitest # ALLE zwangeren WEL combitest , ,6 # ALLE zwangeren NIET combitest , ,4 # ALLE onbekend wel/niet combitest # zwangeren WEL seo , ,3 # zwangeren NIET seo , ,7 # zwangeren onbekend wel/niet seo Tabel 2: Gegevens counseling 2010 vs (Peridos). De gegevens over 2011 geregistreerd in Peridos zijn niet compleet. Hiervoor is een aantal verklaringen te geven. In januari 2011 is begonnen met de registratie in Peridos en zoals met alle nieuwe systemen heeft dit een aanloopfase nodig gehad. In 2011 heeft 79% van de zorginstellingen gegevens (volledig of gedeeltelijk) aangeleverd aan Peridos. De counselinggegevens die werden aangeleverd, gaven in sommige gevallen foutmeldingen omdat zorgverleners of waarnemers die counselden nog niet bekend waren met Peridos 4. Maar ook omdat het bij zorgverleners niet altijd duidelijk was welke velden in het bronsysteem ingevuld moesten worden, voor een goede afdracht van counselinggegevens aan Peridos (voornamelijk Onatal gebruikers). Ondanks opstartproblemen zijn er in gesprekken geregistreerd in Peridos. Opmerkelijk is dat de verhouding tussen totaal aantal geregistreerde counselinggesprekken van zwangeren van 36 jaar of ouder (13,1%) en van zwangeren jonger dan 36 jaar (86,9%) identiek is in 2010 én Van in totaal zwangeren is bekend of ze wel of niet voor een combinatietest kiezen. Van het overige deel, zwangeren, is dit niet bekend. Van in totaal zwangeren is bekend of ze wel of geen SEO willen. Van het overige deel, zwangeren, is dit niet bekend. Van de oudere zwangeren (13,1%) koos 60% (7,6% van het totaal aantal zwangeren) wel voor een combinatietest en 40% (5,2% van het totaal aantal zwangeren) koos niet voor een combinatietest. Deze verhoudingen zijn iets verschoven ten opzichte van Zorgverleners die zich niet hebben aangemeld voor een kwaliteitsovereenkomst met de Stichting staan niet geregistreerd in Peridos 17

18 Van de jongere zwangeren (86,9%) koos 30% (26,0% van het totaal aantal zwangeren) wel voor een combinatietest en een meerderheid van 70% koos niet voor een combinatietest (61,2% van het totaal aantal zwangeren). Deze verhoudingen zijn iets verschoven ten opzichte van Van alle zwangere vrouwen koos 33,6% (28,1% in 2010) wel voor de combinatietest en 66,4% (71,9% in 2010) niet. Ten opzichte van 2010 betekent dit een stijging van 5,5% in 2011 van zwangeren die kozen voor een combinatietest. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat door niet volledige registratie in Peridos, de genoemde percentages niet representatief zijn voor de gehele groep zwangeren binnen onze regio die kiezen voor de combinatietest. De wens tot deelname aan de combinatietest ligt beduidend lager dan de wens tot deelname aan de SEO. Van alle zwangeren wenst 87,3% (90,0% in 2010) het SEO en 12,7% (10,0% in 2010) niet. De afname van het SEO in 2011, in vergelijking tot 2010, ligt op 2,7% in de regio Zuidwest Nederland. Het is niet uit te sluiten dat dit een gevolg is van de niet volledige registratie in Peridos in In de onderstaande grafiek is het percentage zwangeren uit deze regio weergeven, dat in 2011 wel of niet kiest voor een combinatietest en/of SEO. % wel niet 20 0 Combitest < 36 jaar Combitest 36 jaar SEO Figuur 3: percentage zwangeren wel/niet combitest en SEO in

19 6.2.2 Extra kwalitatieve counselinggegevens tweede tot en met het vierde kwartaal 2010 is de gereviseerde Webapplicatie Counseling in gebruik geweest. In de gereviseerde versie is een deel van de vragen weggelaten en zijn drie vragen toegevoegd. Met de databases werden counselinggegevens op zwangeren niveau verzameld. De counseling contractanten van de SPSZN hadden de keuze of zij gebruik wilden maken van deze gegevensverzameling methode of van de geaggregeerde methode (MM-set counseling). In de afgelopen jaren heeft de SPSZN in de jaarverslagen alleen regionale counseling gegevens gerapporteerd op geaggregeerd niveau. In dit jaarverslag wordt een analyse weergegeven van de kwalitatieve counselinggegevens die de afgelopen jaren zijn verkregen met de counseling webapplicatie van de Stichting. De tabellen 3 tot en met 5 zijn exclusief etniciteit gebaseerd op de eerste versie van de Webapplicatie Counseling (periode e kwartaal 2010). De etniciteitgegevens zijn geabstraheerd uit de gereviseerde webapplicatie counseling (drie kwartalen 2010). Counselinggegevens zwangere karakteristieken N Gemiddeld Leeftijd Zwangere ,97 jaar Zwangerschapsduur ,32 weken Graviditeit ,05 Pariteit ,75 % Nederlandse taalvaardigheid zwangere Spreekt goed NL 92 Spreekt met moeite NL 4 Spreekt geen NL, communicatie zonder tolk niet 2 mogelijk Anders 2 Etniciteit Nederlands 72 Surinaams 2 Antilliaans 2 Turks 5 Marokkaans 7 Overig allochtoon 12 Tabel 3: Counselinggegevens zwangere karakteristieken

20 Counselinggegevens aanbiedingsprocedure N % Reden te laat voor eerste trimester screening, combinatietest N.v.t. want op tijd 87 Praktische problemen <1 Te laat achter zwangerschap 3 Geen kennis tijdspad PS op Downsyndroom <1 Geen kennis PS op Downsyndroom <1 Anders 8 Niet gevraagd <1 Informatiewens downsyndroom screening getoetst Ja 88 Nee 4 N.v.t. 8 Zwangere gecounseld voor combinatietest Ja 72 Nee 19 N.v.t. 9 Hoe gecounseld combinatietest? (meerdere antwoorden mogelijk) Folder gegeven 59 Mondelinge uitleg gegeven 65 Via een aparte counseling 3 Verwezen naar website 17 Primair verwezen naar PND 4 Anders 1 Reden te laat voor SEO N.v.t. want op tijd 95 Praktische problemen <1 Te laat achter zwangerschap <1 Geen kennis tijdspad <1 Anders 4 Niet gevraagd <1 Informatiewens SEO getoetst Ja 93 Nee 3 N.v.t. 4 Zwangere gecounseld voor SEO Ja 93 Nee 3 N.v.t. 4 Hoe gecounseld SEO? (meerdere antwoorden mogelijk) Folder gegeven 73 Mondelinge uitleg gegeven 80 Via een aparte counseling 4 Verwezen naar website 13 Anders 3 Tabel 4: Counselinggegevens aanbiedingsprocedure

21 Counselinggegevens deelname prenatale screening N % Informatiewens Prenatale Screening Downsyndroom Ja 73 Nee 21 N.v.t. 6 Reden geen informatiewens PS Downsyndroom Zwangere geeft hierover geen toelichting 4 Zwangere weet genoeg over PS over DS 16 De natuur moet zijn gang gaan 5 Beslissing staat vast 14 Hoe dan ook geen abortus 7 Elk kind is welkom 20 Geloofsovertuiging 7 Andere reden 21 Niet gevraagd 6 Intentie tot deelname combinatietest Ja 23 Nee 44 Wil er nog over nadenken 23 N.v.t. 9 Niet gevraagd 1 Informatiewens PS SEO Ja 94 Nee 3 N.v.t. 3 Reden geen informatiewens SEO 457 Zwangere geeft hierover geen toelichting 1 Zwangere weet genoeg over het SEO 14 De natuur moet zijn gang gaan 2 Beslissing staat vast 9 Hoe dan ook geen abortus 3 Elk kind is welkom 5 Geloofsovertuiging 5 Andere reden 56 Niet gevraagd 5 Intentie tot deelname SEO Ja 83 Nee 2 Wil er nog over nadenken 9 N.v.t. 5 Niet gevraagd 1 Tabel 5: Counselinggegevens deelname prenatale screening

22 6.3 Echoscopiegegevens In totaal heeft de Stichting in 2011 van 30 gecontracteerde echocentra (van de in totaal 34) de echogegevens ontvangen (zie bijlage II). In 2011 hadden 21 zorginstellingen zowel een contract voor de NT-meting als voor het SEO, 12 instellingen hadden alleen een contract voor het SEO en één zorginstelling was alleen voor de NT gecontracteerd. Eind 2011 waren er 109 echoscopisten actief in de regio. Dit betekent een gemiddelde van 3 echoscopisten per zorginstelling. Er zijn 109 echoscopisten met een kwaliteitsovereenkomst voor het SEO en 48 echoscopisten met een kwaliteitsovereenkomst voor de NT-meting. In 2011 zijn er 17 nieuwe kwaliteitsovereenkomsten voor het SEO en 5 nieuwe kwaliteitsovereenkomsten voor de NT-meting afgesloten met nieuwe en/of bekende zorgverleners. In 2011 hebben 19 zorginstellingen met een NT contract (86%) echogegevens aangeleverd aan Peridos, 17 hebben geheel 2011 gegevens aan geleverd en 2 een gedeelte van zorginstellingen met een SEO contact (82%) echogegevens aan geleverd aan Peridos, 19 hebben geheel 2011 gegevens aangeleverd en acht een gedeelte van 2011 De echogegevens die werden aangeleverd aan Periodes, konden niet allemaal geregistreerd worden, omdat in sommige zorginstellingen de BSN registratie nog niet optimaal verliep. Zonder BSN kunnen de gegevens niet opgeslagen worden in Peridos. In de onderstaande tabel zijn gegevens af te lezen met betrekking tot de NT-metingen en kansberekeningen over 2010 en NT-METING EN KANSBEREKENING 2010 versus 2011 Jaar n % n % - aantal uitgevoerde NT-metingen # uitgevoerde NT-metingen bij zwangeren < 36 j , ,5 # uitgevoerde NT-metingen bij zwangeren 36 j , ,5 aantal uitgevoerde kansberekeningen boven de landelijk vastgestelde afkapwaarde (verhoogde 395 4, ,8 kans) # boven de landelijk vastgestelde afkapwaarde < 36 j 198 2, ,5 # boven de landelijk vastgestelde afkapwaarde 36 j 197 2, ,3 # beneden de landelijk vastgestelde afkapwaarde (nietverhoogd) , ,2 # beneden de landelijk vastgestelde afkapwaarde < 36 j , ,9 # beneden de landelijk vastgestelde afkapwaarde 36 j , ,3 aantal verwijzingen als gevolg van verhoogde kans 395 4, ,8 (Down) # verwezen zwangeren < 36 j (via echoscopist) 198 2, ,5 # verwezen zwangeren 36 j (via echoscopist) 197 2, ,3 Tabel 6: gegevens van NT 2010 versus 2011

23 In tabel 6 is te zien hoe de aantallen van 2011 zich verhouden tot die van Deze aantallen corresponderen met elkaar. Er zijn (8.488 in 2010) nekplooimetingen voor de combinatietest geregistreerd. In totaal 502 zwangeren (5,8% i.t.t. 4,9% in 2010) van de berekeningen hebben geresulteerd in een verhoogde kans op downsyndroom en zwangeren (94,2% i.t.t. 95,1% in 2010) in een niet-verhoogde kans. Ten opzichte van 2010 betekent dit een stijging van 0,9% in 2011 van zwangeren met een verhoogde kans op downsyndroom in de regio Zuidwest Nederland, waarbij rekening moet worden gehouden dat de registratie nog niet volledig is geweest. In 2011 zijn in totaal 502 (395 in 2010) zwangeren doorverwezen op basis van een verhoogde kans op downsyndroom bij de foetus (tabel 6). Van de 502 doorverwezen zwangeren waren er 282 (56,6% i.t.t. 49,9% in 2010) 36 jaar of ouder en 220 (43,8% i.t.t. 50,1% in 2010) jonger dan 36 jaar. Van de oudere zwangeren ontvingen 282 zwangeren van de 2382 (11,8%) een hoog risico uitslag voor de foetus. Van de jongere zwangeren ontvingen 220 van de 6266 (3,5%) een hoog-risico uitslag. Het percentage verhoogde risico uitslagen verhoudt zich 11,8% tot 3,5%, waarmee duidelijk te zien is dat bij groep oudere zwangeren er vaker een verhoogde kans op een kindje met downsyndroom is. Dit is conform de verwachting dat de kans op een kind met downsyndroom toeneemt met de leeftijd van de moeder. SEO en verwijzingen 2010 versus 2011 Jaar aantal uitgevoerde SEO's n % n % # aantal uitgevoerde SEO's aantal revisie-onderzoeken wegens incompleet onderzoek # aantal revisie onderzoeken wegens incompleet onderzoek , ,0 - aantal verwijzingen wegens vermoeden van afwijkingen (SEO) 720 2, ,59 # NBD 26 0,09 6 0,02* # overige afwijkingen 694 2, ,57 Tabel 7: SEO gegevens 2010 versus 2011 *Van het aantal uitgevoerde SEO-onderzoeken (25.734) is 0,02% (0,09% in 2010) van de zwangere vrouwen verwezen op basis van vermoeden van neuraalbuisdefect (NBD). Dit percentage moet met de grootst mogelijke voorzichtigheid geïnterpreteerd worden aangezien de registratie van NBD, gewijzigd is t.o.v Enkel die zwangeren, waarbij bij het ongeboren kindje een spina bifida is geconstateerd bij het SEO, zijn nu onder de noemer NBD ondergebracht. Dit betekent dat alle andere neuraalbuisdefecten en vermoedens op een NBD hier niet meer zijn ondergebracht. Dit geeft ten onrechte een te positief beeld. (Daarnaast heeft 82% van de zorginstellingen met een SEO contract opgeladen, er ontbreken dus SEO gegevens). Het aantal verwezen zwangere vrouwen op basis van vermoeden van overige lichamelijke afwijkingen bij de foetus was 3,57% (2,49% in 2010). Het percentage verwezen zwangere vrouwen is in totaal 3,59% (2,58% in 2010). Het aantal revisie-onderzoeken ligt dit jaar op 4,0% (4,3% in 2010) van het totaal aantal SEO s in deze regio. 23