Boskampsbrugweg 2 te Havelte, gem. Westerveld, (Dr.)

Transcriptie

1 Boskampsbrugweg 2 te Havelte, gem. Westerveld, (Dr.) Bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek verkennende fase Opdrachtgever: gemeente Westerveld 26 februari 2016 Versie 1.0 (concept) Laagland Archeologie rapport 7

2 Bureauonderzoek en IVO-verkennend, Boskampsbrugweg 2 te Havelte, gem. Westerveld (Dr.) Inhoud 1 Inleiding Aanleiding onderzoek Afbakening plan- en onderzoeksgebiedsgegevens Administratieve gegevens Huidige situatie en toekomstig gebruik Onderzoeksdoel Gemeentelijk archeologisch beleid 4 2 Inventarisatie Landschappelijke ontwikkeling Archeologische kenmerken Historische ontwikkeling 9 3 Conclusies, verwachting en advies Conclusies Verwachting Advies 13 4 Veldwerk Beschrijving onderzoeksmethodiek Lithologische beschrijving Archeologie Conclusie en aanbeveling 16 1 Tabel archeologische perioden 18 2 AMZ-cyclus 19 3 Waarnemingen, AMK-terreinen en onderzoeksmeldingen 20 4 Boorstaten 21 5 Boorpuntenkaart 23 Laagland Archeologie 1

3 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) HOOFDSTUK 1 Inleiding 1.1. Aanleiding onderzoek Aanleiding voor het onderzoek vormt de geplande herontwikkeling van het oude gemeentehuis van Havelte. Voor deze ontwikkeling zal het bestemmingsplan gewijzigd moeten worden. Archeologisch onderzoek is onderdeel van de wijzigingsprocedure Afbakening plan- en onderzoeksgebiedsgegevens Het plangebied wordt gevormd door het terrein waarin de geplande bodemingrepen zullen plaatsvinden. Het onderzoeksgebied is een groter gebied, rondom het plangebied. De introductie van een onderzoeksgebied heeft tot doel informatie omtrent bodemkundige, archeologische en historische informatie van een groter gebied te verzamelen, waardoor meer gefundeerde uitspraken over de archeologische potentie van het gebied kunnen worden gedaan. Gezien de vele archeologische fenomenen in de omgeving wordt een onderzoeksgebied van ongeveer 500 m rondom het plangebied ruim voldoende geacht. Het plangebied ligt aan de Boskampsbrugweg 2 aan de rand van de historische kern van het esdorp Havelte (zie onderstaande afbeelding). Laagland Archeologie 2

4 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) Afbeelding 1. Locatie van het plangebied (roodomlijnd) en het onderzoeksgebied (blauwe streepjeslijn) Administratieve gegevens Objectgegevens plangebied Projectnaam Boskampsbrugweg 2 te Havelte, gem. Westerveld (Dr.). Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek verkennende fase. Plaats Havelte Gemeente Westerveld Provincie Drenthe Kaartblad Omvang plangebied 16H ca m 2 Coördinaten hoekpunten Noord : / Oost : / Zuid : / West : / Onderzoeksaanmelding Archis Uitvoerder Contactpersoon Laagland archeologie E.W. Brouwer Laagland Archeologie 3

5 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) Opdrachtgever gemeente Westerveld Bevoegd Gezag gemeente Westerveld (mevr. M. Nieuwenhuis, gemeentelijk archeoloog) Uitvoeringsperiode onderzoek februari 2016 Beheerder en plaats documentatie Laagland archeologie VOF, vestiging Ommen Auteur : E. W. Brouwer Laagland archeologie VOF Havik LE Ommen +31 (0) erwin.brouwer@laaglandarcheologie.nl Autorisatie : J.A.M. Oude Laagland archeologie, 2016 Niets van deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. Laagland archeologie VOF aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen. Tabel 1. Objectgegevens 1.4. Huidige situatie en toekomstig gebruik Het plangebied is momenteel bebouwd. De huidige bebouwing, bestaande uit een monumentale boerderij met diverse (moderne) bijgebouwen blijven bestaan (de boerderij heeft de status van rijksmonument). De opstallen worden ingericht als woonzorghuis. Mogelijk worden in het nu nog onbebouwde deel van het plangebied nieuwe panden en/of voorzieningen gebouwd en kabels en leidingen aangelegd Onderzoeksdoel Het bureauonderzoek heeft tot doel informatie te verwerven aan de hand van bestaande bronnen, over bekende of verwachte archeologische waarden, binnen een omschreven gebied, om daarmee te komen tot een gespecificeerde, archeologische verwachting Gemeentelijk archeologisch beleid De gemeente Westerveld beschikt over een eigen archeologisch beleid. Hiertoe is in 2010 onder andere een archeologische beleidsadvieskaart opgesteld. 1 De 1 Aalbersberg, Laagland Archeologie 4

6 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) beleidsadvieskaart is gebaseerd op een landschappelijke verwachtingskaart en een bronnenkaart. Het plangebied ligt in een AMK-terrein van hoge archeologische waarde. Het gemeentelijk beleid geeft voor deze categorie terreinen het volgende aan: behoud in situ, indien niet mogelijk opgraven. Vrijstelling bij ingrepen < 70 m 2 in de historische kernen. De omvang van het terrein waarvoor een bestemmingsplanwijziging wordt vereist, is groter dan de vrijstellingsgrens. De gemeentelijk archeoloog van Westerveld (mevr. M. Nieuwenhuis) heeft besloten dat de eerste stap in het archeologisch onderzoeksproces zal bestaan uit een beknopte bureaustudie en een verkennend booronderzoek (inventariserend veldonderzoek verkennende fase). Laagland Archeologie 5

7 Hoofdstuk Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) Inventarisatie Landschappelijke ontwikkeling Havelte bevindt zich op een hoge stuwwal, gevormd ten tijde van de voorlaatste ijstijd (Saalien, ca jaar geleden). Op de geomorfologische kaart is het plangebied niet gekarteerd (bebouwde kom). Het plangebied bevindt zich op de rand van de stuwwal, op de grens tussen de gestuwde grondmorene (al dan niet met dekzand, legendaeenheid 11B6) en gordeldekzandwelvingen (al dan niet met oud bouwlanddek, 3L6). Op de bodemkaart is het grootste deel van het plangebied gekarteerd. Het terrein ligt in een zone van veldpodzolgronden met lemig fijn zand. Keileem bevindt zich op een diepte van 120 cm of minder onder met maaiveld (Hn23x). Ongeveer 120 m ten oosten en circa 490 m ten westen van het plangebied bevinden zich zones met hoge zwarte enkeerdgronden met lemig fijn zand op keileem, ondieper dan 120 cm mv (zez23x). Enkeerdgronden zijn ontstaan door het jarenlang opbrengen van met mest vermengde minerale plaggen op akkerarealen. Het merendeel is echter ontstaan in de loop van de late middeleeuwen en nieuwe tijd. Afbeelding 2. Het plan- en onderzoeksgebied op het AHN. Laagland Archeologie 6

8 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) Op bovenstaande afbeelding is goed te zien dat het plangebied op de helling/aan de voet van de stuwwal ligt. Links en rechts ligt het terrein ingesloten tussen twee noord-zuid georiënteerde tongen van de stuwwal. De voornoemde plaggendekken (essen) zijn grotendeels op deze tongen hoger gelegen delen van het landschap aangelegd. Op kaartbijlage 5 is duidelijk te zien dat egalisatie en ophoging heeft plaatsgevonden. Aan de hand van de verkaveling kan een inschatting worden gemaakt van de ouderdom. Daarbij wordt gekeken naar de verkaveling zoals die op het kadastrale minuutplan (ca ) is aangegeven. Op basis van de Spek s typologie dateert de es ten oosten van het plangebied (Havelter Binnenesch) waarschijnlijk uit de hoge of late middeleeuwen 2 (type B1, grootschalige, éénstrepige es met lange stroken van ongelijke grootte). De westelijke es (Eursinger Binnenesch) kan grotendeels worden gerekend tot type B2. Dit type bestaat uit grote ontginningsblokken, onderverdeeld in lange stroken. Type B2- verkavelingen zijn waarschijnlijk ontstaan in de late middeleeuwen nieuwe tijd In het centrale noordelijke deel van deze es ligt een kleinschalige esverkaveling die tot type A2 gerekend wordt. Deze vormt waarschijnlijk de oudste eskern van Havelte en omstreken (Romeinse tijd hoge middeleeuwen) Archeologische kenmerken Bijlage 3 toont een kaart met de locatie van bekende archeologische waarden in en rond het onderzoeksgebied, geprojecteerd op het AHN. Het plangebied ligt aan de rand van een AMK-terrein van hoge archeologische waarde (AMK-terrein 14486). Dit betreft de oude kern van Havelte. De begrenzing van dit terrein is bepaald op basis van de kadastrale minuut uit Naar verwachting bevinden zich in de ondergrond resten van bebouwing uit oudere fasen. Binnen de begrenzing van het AMK-terrein zijn geen archeologische waarnemingen bekend. Binnen het onderzoeksgebied zijn eveneens geen waarnemingen geregistreerd. Binnen het onderzoeksgebied en haar directe omgeving heeft nog niet eerder archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Ongeveer 770 m ten noordoosten van het plangebied bevindt zich AMK-terrein Dit betreft een terrein met bewoningssporen uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd, gesitueerd rondom de kerk van Havelte. AMK-terrein is een terrein met daarin sporen van een celtic field (Romeinse tijd- ijzertijd). Het prehistorische akkercomplex is in 1981 geïdentificeerd aan de hand van luchtfoto s. De omvang is nog onbekend. Onderstaande tabel benoemt de waarnemingen in de omgeving van het onderzoeksgebied. 2 zie bijlage 1 periodetabel. 3 Spek, Laagland Archeologie 7

9 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) Waarneming datering complextype omschrijving 314 mesolithicum - vuursteenafslag 342 neolithicum - vuursteenafslag 343 neolithicum - vuursteenafslag Romeinse tijd celtic field grondsporen ijzertijd nieuwe tijd kerk 16 e eeuwse munt uit Deventer neolithicum nederzetting vuursteenafslag onbepaald neolithicum enkelgraf bijlen, kling, standvoetbeker, klokbeker, greppels, houtskool nieuwe tijd versterkt huis funderingen, baksteen, grachten paleolithicum - vuurstenen kling neolithicum neolithicum - bewerkt vuursteen paleolithicumijzertijd ijzertijd late middeleeuwen late middeleeuwen nieuwe tijd vuursteenafslag vuursteen, aardewerk steengoed, 14 e eeuw? keramiek late middeleeuwen - lanspunt neolithicum - vuurstenen bijl paleolithicum ijzertijd - vuursteen, mogelijk pseudoartefact Afbeelding 3. Waarnemingen in de omgeving van het onderzoeksgebied. De dichtstbijzijnde waarnemingen (nummers 342 en ) zijn aangetroffen op de Binnenesch. De meeste waarnemingen kunnen in het neolithicum gedateerd worden; de vondstlocaties clusteren hier op de stuwwal. Het gaat veelal om contextloze vondsten. Belangrijke uitzondering vormt de vondst van een graf uit de Enkelgrafcultuur (waarneming ), waarbij artefacten (grafgiften) en grondsporen zijn aangetroffen. Tegenwoordig maakt de vondstlocatie deel uit van de bebouwde kom van Havelte. Bij Overcinge, een nu nog bestaand monumentaal landgoed, zijn sporen van fundamenten en grachten aangetroffen. De basis van het huidige herenhuis is tussen 1630 en 1642 gebouwd. 4 4 overcinge.nl Laagland Archeologie 8

10 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) 2.3. Historische ontwikkeling Havelte is afgeleid van holt, een oude benaming waarmee bossen (op de keileemgronden en stuwwallenplateaus) werden aangeduid. 5 De kerk en het kerspel van Havelte werden in 1310 gesticht. 6 Volgens overlevering was op deze plaats rond 1200: een Romaanse kapel, gemaakt van kloostermoppen en zwerfstenen en met een rieten dak. De latere kerk fungeerde als congregatieplaats voor de bewoners van Hesselte (Darp), Hesselterveen (nu Nijeveen) en Uffelte. 7 Havelte vormt een kransesdorp rondom een binnenes. Het dorp is mogelijk pas ontstaan in de 15 e eeuw vanuit het naburige gehucht Darp (Hesselte). Voor de Drentse zandgronden is dat laat: de meeste Drentse esdorpen hebben een oorsprong die tot de vroege middeleeuwen en wellicht nog (veel) eerder terugvoert. Havelte werd een dorp met vier driehoekige brinken en verspreid liggende bebouwing. Het rijksmonument in het plangebied bestaat uit een boerderij met zijbaander en met een dwars woongedeelte. Tot de boerderij behoren een uit gepotdekselde delen opgebouwde schuur en een deels uit steen en gepotdekselde delen opgebouwde schuur. Beide zijn in aanleg mogelijk 18 e eeuws. Het dwars geplaatste woonhuis stamt uit Spek, 2004: p Oorkondenboek van Groningen en Drenthe, nr 231. d.d. 7 februari bron: relikwi.nl Laagland Archeologie 9

11 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) Afbeelding 4. Uitsnede van de kadasterkaart (ca ). Boven: verzamelplan; onder: minuutplan sectie I blad02. De rode pijl geeft de locatie van de boerderij aan. Op het minuutplan (zie bovenstaande afbeelding) is de boerderijplattegrond wat kleiner dan tegenwoordig. Het pand wordt in 1810 vermeld als landbouwbedrijf en tapperij. 8 Van 1857 tot 1864 deed het woonhuis dienst als raadhuis. In 1984 werd de boerderij door de gemeente aangekocht. Het dwarshuis bleef, evenals de voorkamer en de linkerzijgevel. De rest werd gesloopt Vervolgens deed het in de periode dienst als gemeentehuis. Daarbij zijn diverse tijdelijke barrakken geplaatst (zie onderstaande afbeelding). Afbeelding 5.Links: stedenkundige situatie met perceelsaanduiding (gericht op het noorden. Rechts: luchtfoto van na Boekholt et al., 199: p.94. Laagland Archeologie 10

12 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) Links op bovenstaande afbeelding is de locatie van de barrakken aangegeven (zuidelijke langwerpige deel). Het onbebouwde deel werd vrijwel geheel in beslag genomen door een parkeerterrein. Op de luchtfoto rechts is het plangebied niet langer in gebruik als gemeentehuis. De barrakken zijn, evenals de bestrating van het parkeerterrein, verwijderd. Laagland Archeologie 11

13 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) Hoofdstuk 3 Conclusies, verwachting en advies 3.1. Conclusies Het plangebied ligt op de flank/aan de voet van een stuwwal. Het plangebied ligt op een zone met veldpodzolen van lemig fijn zand. Keileem bevindt zich dicht onder het maaiveld. Door de relatief lage ligging en de aanwezigheid van keileem dicht onder het maaiveld was het gebied mogelijk niet optimaal ontwaterd. De aanwezigheid van een veldpodzol, die normaliter vooral onder vochtige omstandigheden wordt gevormd, is hiertoe een belangrijke indicator. In de directe omgeving komen plaggendekken voor, die waarschijnlijk in aanleg uit de late middeleeuwen nieuwe tijd dateren. Plaggendekken zijn aangebracht op die gronden die voor landbouw het meest geschikt zijn. In Drenthe zijn dat de hoge, relatief goed ontwaterde gronden. Havelte is mogelijk pas in de 15 e eeuw ontstaan. Het plangebied ligt binnen een AMK-terrein van hoge archeologische waarde. De status is bepaald op basis van de oude kern van Havelte, zoals dat op oud kaartmateriaal is aangegeven. De archeologische waarde ligt daarin, dat in de ondergrond resten van oudere bewoning verwacht kan worden. In de omgeving zijn vondsten uit met name de steentijd bekend. Zonder uitzondering zijn de vondstlocaties van prehistorische waarden in de omgeving gesitueerd op de hogere delen van het landschap hier de stuwwal. Ook de beide plaggendekken zijn opgeworpen op de hogere delen. De oudste nog bestaande delen van de boerderij in het plangebied dateren in aanleg mogelijk uit de 18 e eeuw. Op oud kaartmateriaal zijn, behalve het hoofdgebouw, geen aanwijzingen te zien dat de rest van het plangebied bebouwing kende. De top van de bovengrond in het plangebied is vermoedelijk verstoord tijdens de aanleg van de tijdelijke barakken en het parkeerterrein. Mogelijk is deze verstoring beperkt gebleven tot het verwijderen van de bovengrond en vervolgens het aanbrengen van cunetzand Verwachting Het plangebied kan resten van bewoning of bebouwing van na circa 1500 bevatten. Te denken valt aan spiekers, kuilen, greppels en andere sporen van terreininrichting. Mogelijk bevat het terrein ook sporen van oudere (middeleeuwse) bewoning, maar gezien de historische ontwikkeling lijkt dit niet erg waarschijnlijk. Bodemkundig en landschappelijk was het gebied relatief Laagland Archeologie 12

14 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) laaggelegen en waarschijnlijk niet optimaal ontwaterd, wat het gebied niet aantrekkelijk maakte voor akkerbouw of bewoning. Eventuele archeologische waarden liggen dicht onder het maaiveld. Er zijn geen aanwijzingen dat het terrein diepgaand verstoord is, al is met enige verstoring te rekenen als gevolg van de aanleg van de parkeerplaats. Waarschijnlijk zijn eventuele grondsporen nog goed redelijk tot goed geconserveerd in de ondergrond. Het niveau waarop mobiele waarden zich normaliter bevinden (hier vlak onder het oorspronkelijke maaiveld) is vermoedelijk grotendeels verdwenen Advies Gezien de ligging in een AMK-terrein van hoge archeologische waarde en de mogelijke aanwezigheid van waarden uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd is veldonderzoek vereist. Dit onderzoek heeft tot primair tot doel vast te stellen in welke mate het oorspronkelijke bodemprofiel nog bewaard is gebleven. Gezien de AMK-status wordt een verdicht boorgrid geadviseerd. Met een oppervlak van ongeveer 7650 m 2 zijn tien boringen, verspreid over de onbebouwde delen van het plangebied, voldoende. Op basis van de resultaten van dit onderzoek kan een besluit worden genomen omtrent de noodzaak en aard van eventueel vervolgonderzoek. Laagland Archeologie 13

15 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) Hoofdstuk 4 Veldwerk 4.1. Beschrijving onderzoeksmethodiek De boringen zijn uitgevoerd conform het plan van aanpak (pva) 9. Er zijn in totaal elf boringen gezet tot een diepte van maximaal 240 cm mv. De boringen zijn gezet met behulp van een edelmanboor met een boordiameter van 7 cm en een guts met een diameter van 2 cm. Relevante lagen zijn gezeefd op archeologische indicatoren; hiertoe is een zeef met een maaswijdte van 4 mm gebruikt. De boorgaten zijn naderhand weer gedicht. De boringen zijn ingemeten met behulp van GPS (XY-coördinaten). De maaiveldhoogte is bepaald aan de hand van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN0,5). De boorstaten en raaiprofielen zijn gedocumenteerd en opgesteld met behulp van het softwareprogramma Boorstaten! Lithologische beschrijving De boorstaten zijn afgebeeld in bijlage 4; de boorpuntenkaart is weergegeven in bijlage 5. De top van het bodemprofiel bestaat uit matig siltig, matig fijn en matig humeus zand. Het is donkergrijs-bruin van kleur en duidelijk verstoord, met een zeer losse structuur. In boring 2 is op een diepte van cm /mv industrieel baksteen aangetroffen. Ook in boring 9 zijn baksteenfragmenten in de verstoorde laag aangetroffen. De verstoorde laag varieert in dikte (zie onderstaande afbeelding). In het zuidelijke deel van het plangebied bedraagt de verstoringsdikte ongeveer cm, maar in noordelijke richting neemt deze snel in omvang toe tot een dikte van 200 cm in boring 6 9 Brouwer, Laagland Archeologie 14

16 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) Afbeelding 6. Raaiprofiel van boringen 2, 3, 6, 7, 9 en 11 In boring 3 is onder de verstoorde laag tussen 90 en 95 cm mv vermoedelijk een dun laagje opgebracht cunetzand aangetroffen. Onder het verstoorde (en opgebrachte) pakket bevindt zich dekzand (aangetroffen in boringen 2, 3, 8 en 10). De top bevindt zich op diepten variërend van 60 - ca. 150 cm mv (ca. 4,4-3,5 m +NAP). Het dekzand bestaat uit zeer fijn matig siltig zand, donkerbeige en lichtgeel van kleur. In de overige boringen reikt de verstoorde laag tot voorbij het dekzand. In enkele boringen is een laagje premorenaal zand aangetroffen (boringen 1, 4 en 5), dat bestaat uit matig grof, matig siltig en matig grindig, matig gesorteerd zand. In enkele boringen reikt de verstoorde laag tot in het onderliggende keileem (boringen 6 en 11), dat op een diepte vanaf 2,60 m +NAP is aangetroffen Archeologie De boringen hebben geen archeologische indicatoren opgeleverd. De baksteenfragmenten in de verstoorde lagen van boringen 2 en 9 zijn het gevolg van recente verstoringen. Laagland Archeologie 15

17 Inventariserend veldonderzoek verkennende fase Dikkenbergweg 33, Bennekom, gemeente Ede (Gld.) 4.4. Conclusie en aanbeveling In alle boringen is de bodem tot in de C-horizont verstoord. Podzolverschijnselen zijn nergens aangetroffen. In de meeste boringen reikt de verstoring tot voorbij het dekzand. Dit betekent dat archeologische resten zij het artefacten of grondsporen redelijkerwijs niet meer te verwachten zijn. De verstoring is, gelet op de zeer losse structuur en de mogelijke aanwezigheid van een laagje cunetzand, zeer recent. De bodem aanzienlijk dieper verstoord dan verwacht. Het verwachtingsmodel uit de bureaustudie dient op dit punt dan ook verworpen te worden. Achteraf bleek dat tussen boringen en 6 een bergbezinkbassin is geweest (pers. comm. M. Nieuwenhuis). Vanuit archeologisch standpunt is er geen reden om vervolgonderzoek uit te voeren. Geadviseerd wordt dan ook het terrein vrij te geven van nader archeologisch onderzoek. De implementaties van deze aanbevelingen zijn afhankelijk van het oordeel van de gemeente Westerveld, hierin vertegenwoordigd door haar gemeentelijk archeoloog, mevr. M. Nieuwenhuis. Laagland Archeologie 16

18 Literatuur Aalbersberg, G., Gemeente Westerveld. Een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart. Raap-rapport Weesp. Bakker, H. de & J. Schelling, Systeem van bodemclassificatie voor Nederland. Stating Centrum Wageningen. Boekholt, P., J. Bos & M. Gerding, Gemeentehuizen in Drenthe. Assen Bosch, J.H.A.,2008: Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode versie 1.1. Op basis van de Standaard Boorbeschrijvingsmethode versie 5.2. Deltaresrapport 2008-U-R0881/A. Nederlands Normalisatie-instituut, 1989: Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters, Nederlands Normalisatie-instituut Delft. Spek, Th., Archeologie en cultuurhistorie van essen in de provincie Drenthe. Inventarisatie, waardering en aanbevelingen ten behoeve van het stimuleringsbeleid bodembeschermingsgebieden. Wageningen.

19 BIJLAGE 1 Tabel archeologische perioden

20 BIJLAGE 2 AMZ-cyclus

21 BIJLAGE 3 Waarnemingen, AMK-terreinen en onderzoeksmeldingen

22 BIJLAGE 4 Boorstaten

23 Boring 1 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 4,82 Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, donkerbruin/grijs, scherpe ondergrens, matig doorworteld, gevlekt/verstoord , Zand, zeer fijn, matig siltig, lichtgrijs, scherpe ondergrens, cunetzand? Zand, matig grof, matig siltig, sterk grindig, matig gesorteerd, geel/bruin Boring 2 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 4,67 Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, donkerbruin/grijs, onscherpe ondergrens, zwak doorworteld, gevlekt/verstoord, baksteen tussen cm 1 3, Zand, zeer fijn, matig siltig, donkergeel/bruin, onscherpe ondergrens, gevlekt/verstoord Zand, zeer fijn, matig siltig, donkerbeige, dekzand Zand, zeer fijn, matig siltig, zwak grindig, lichtgeel, dekzand Boring 3 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 4,8 Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, donkerbruin/grijs, onscherpe ondergrens, matig doorworteld, gevlekt/verstoord 1 3, Zand, matig siltig, bruin/geel/grijs, onscherpe ondergrens, gevlekt/verstoord Zand, sterk siltig, lichtgrijs, opgebracht, cunetzand Zand, zeer fijn, matig siltig, zwak grindig, lichtgeel, dekzand

24 Boring 4 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 4,86 1 3, Zand, zeer fijn, matig siltig, matig humeus, donkerbruin/grijs, scherpe ondergrens, gevlekt/verstoord Zand, matig grof, matig siltig, matig grindig, matig gesorteerd, donkergeel, ondergrens diffuus Zand, matig grof, matig siltig, matig grindig, matig gesorteerd, lichtgeel Boring 5 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 5,1 Zand, zeer fijn, matig siltig, matig humeus, donkergrijs/geel/bruin, scherpe ondergrens, gevlekt/verstoord Zand, matig grof, matig siltig, matig grindig, geel/bruin 1 4,

25 Boring 6 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 4,61 Zand, zeer fijn, matig siltig, sterk humeus, donkergrijs, scherpe ondergrens, gevlekt/verstoord Leem, sterk zandig, lichtgrijs, keileem/grondmorene 1 3,61 2 2, Boring 7 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 4,64 Zand, matig siltig, matig humeus, donkergrijs, scherpe ondergrens, gevlekt/verstoord Zand, matig siltig, matig humeus, donkergrijs/bruin/geel, scherpe ondergrens, gevlekt/verstoord 1 3,64 Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel ,64 200

26 Boring 8 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 5,05 Zand, zeer fijn, matig siltig, matig humeus, donkergrijs/bruin, onscherpe ondergrens, gevlekt/verstoord 1 4, Zand, matig fijn, matig siltig, goed gesorteerd, geel Boring 9 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 4,68 Zand, zeer fijn, matig siltig, donkergrijs/bruin, scherpe ondergrens, zwak baksteenhoudend, gevlekt/verstoord, leembrokken Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, guts loopt leeg 1 3, ,68

27 Boring 10 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 5,08 Zand, zeer fijn, matig siltig, matig humeus, donkergrijs/bruin, scherpe ondergrens, gevlekt/verstoord Zand, matig fijn, matig siltig, goed gesorteerd, geel 1 4, Boring 11 RD-coördinaten: / mv (m) NAP(m) 0 3,89 Zand, zeer fijn, matig siltig, zwak humeus, bruin/grijs/geel, ondergrens diffuus, gevlekt/verstoord 60 Zand, zeer fijn, matig siltig, matig humeus, donkerbruin/grijs, scherpe ondergrens, gevlekt/verstoord 1 2, Leem, sterk zandig, lichtgrijs, keileem/grondmorene 160

28

29 BIJLAGE 5 Boorpuntenkaart

30