Gemeente ñ Bergen op Zoom

Transcriptie

1 X Gemeente ñ Bergen op Zoom Raadsmededeling RMD I Datum 23 maart 2017 Nr. RMD Van Voorzitter van de raad Contactpersoon: C.J.M. Terstappen K.terstappen@bergenopzoom.nl Aan De raads- en duoburgerleden Tel: Portefeuillehouders) F.A. Petter (procedureel als voorzitter van de raad) A.J.M. Coppens (inhoudelijk vanuit het college) Onderwerp Reactie op provinciale brief over toezichtregime Doel begroting Oordeelsvorming/Peilen van gevoelens ū Zienswijzen/wensen en bedenkingen Mededeling De provincie Noord-Brabant besluit ieder jaar onder welk toezichtregime de begroting van de gemeente valt. Net als voorgaande járen heeft de provincie geconstateerd dat repressief toezicht van kracht is, hetgeen betekent dat er sprake is van een financieel gezonde situatie. De provincie is echter ook van oordeel dat de begroting 2017 niet structureel en reëel in evenwicht is en heeft een aantal opmerkingen gemaakt en verbetermogelijkheden voorgesteld. Omdat de raad de horizontale toezichtstaak heeft, heeft de provincie verzocht om een inhoudelijke reactie. De brief van de provincie is om reactie voorgelegd aan het college. Vervolgens zijn de brief van de provincie en de reactie van het college voorgelegd aan de auditcommissie. De auditcommissie heeft aangegeven zich te kunnen vinden in de reactie van het college en heeft hierbij twee aanvullende vragen gesteld. Dit betreft de onttrekking jaarlijks van î ,- aan de voorziening riolering t.b.v. onderhoud en de activa met maatschappelijk nut. De aanvullende antwoorden van het college zijn verwerkt in onderstaande concept-reactie. Wij verzoeken u om aan te geven of u zich kunt vinden in onderstaande reactie aan de provincie. Indien van toepassing horen wij graag van u aanvullende suggesties. Na bespreking in de commissie Burger en Bestuur zal de reactie zoals hieronder opgenomen in een brief worden verwerkt en worden verzonden aan Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Brabant.

2 Gemeente Įj Bergen op Zoom Raadsmededeling RMD I Provincie: Vorm van toezicht: repressief. De door u vastgestelde begroting 2017 en de bijbehorende meerjarenraming hebben wij tijdig ontvangen. Wij zijn van oordeel dat de begroting 2017 niet structureel en reëel in evenwicht is. Het is echter voor ons voldoende aannemelijk dat dit evenwicht uiterlijk in het laatste jaar van de meerjarenraming tot stand zal worden gebracht. Voor uw gemeente is daarom voor het begrotingsjaar 2017 het normaal geldend repressief toezicht van kracht. De provincie heeft onze gemeente, net als afgelopen járen, onder de minst belastende vorm van toezicht gesteld (repressief toezicht). Dit betekent dat onze financiële situatie gezond is. De Provincie stelt wederom vast om de lichtste toezichtsvorm toe te passen in Echter stelt de provincie wel vast dat de begroting 2017 niet structureel en reëel in evenwicht is. Hiertoe merken zij het onderstaande op. Provincie: Structureel en reëel tekort in U heeft de begroting formeel sluitend vastgesteld met het saldo 0, inclusief een storting van í in de algemene reserve. Naar ons oordeel is de vastgestelde begroting 2017 echter niet structureel en reëel in evenwicht. Wij hebben hiervoor de volgende argumenten: «Overzicht van incidentele baten en lasten» Geen kapitaallasten van nieuwe investeringen «Voorziening riolering Recapitulatie berekening structureel en reëel begrotingssaldo 2017: Op grond van het voorgaande vertoont de vastgestelde begroting 2017 naar ons oordeel een structureel en reëel tekort van circa Wij hebben dit als volgt bepaald. Saldo van vastgestelde begroting 2017: i Beïnvloed door incidentele baten (blz. 66 begroting): í A Incidenteel voordeel door niet ramen van kapitaallasten van nieuw beleid in investeringsjaar: f Dekking deel van de onderhoudskosten wegen uit voorziening riolering: i A Strudureel en reëel saldo begroting 2017 bedraagt circa: H Wij verzoeken u om in het vervolg in de begroting een berekening en presentatie van het structurele en reële begrotingssaldo op te laten nemen. Het is immers dit structurele en reële saldo dat door ons wordt beoordeeld. Wij hebben een ander beeld bij de berekening structureel en reëel begrotingssaldo Voor de begroting hebben we ons, zoals gebruikelijk, voorde meerjarencijfers gebaseerd op de mei circulaire. Echter wanneer we de septembercirculaire verwerken, leidt dit tot een ander resultaat, hetgeen voor ons voldoende onderbouwing leverde voor een structureel sluitende begroting. Gelet op de doorrekening van de septembercirculaire voor 2

3 Gemeente tl Bergen op Zoom Raadsmededeling RMD I bestuurlijke behandeling van de begroting is er bij deze begroting, expliciet, niet voor gekozen om voorstellen tot ombuigingen in te brengen, gelet op het feit dat deze circulaire uitkomst biedt. In het totaalbedrag van de incidentele baten afgerond C , is een bijdrage sociale zaken opgenomen van î Deze bijdrage werd al menige járen uit de bestemmingsreserve I algemene reserve gehaald, waarbij vorig jaar bij de begroting 2016, vanwege de gezondere financiële positie, het besluit is genomen om deze bijdrage vanaf 2019 structureel binnen de begroting op te lossen. Conform BBV-wetgeving is er dus sprake van een incidentele bate, aangezien er een einddatum aan gekoppeld is, anderzijds is er geen sprake van een incidentele bate maar een afloop van een structurele bijdrage. Een dilemma waarbij we uiteindelijk de wetgeving hebben gevolgd, daarom hebben we de twee resterende járen als incidenteel benoemd, ondanks dat er nu voorde begroting een einddatum aan gekoppeld is en de bijdrage structureel wordt ingevuld. Ten aanzien van de kapitaallasten geeft de BBV drie keuzes voor het startmoment. Onze keuze is vastgelegd is de nota investeringen en afschrijven. Dit is al een aantal járen staand beleid. Wanneer we het bovenstaande verwerken in een overzicht, komen we tot de conclusie dat de financiële positie van de gemeente gezond is en sprake is van een structureel sluitend en reëel begrotingssaldo Meerjarenperspectief (bedragen afgerond x ;min-teken nadelig) Meerjarenbegroting Voordeel Nadeel Nadeel Voordeel Effecten september circulaire Subtotaal Voordeel Voordeel Voordeel Voordeel Incidentele baten Correctie werk en inkomen Totaal Meerjarenbeeld Begroting Voordeel Voordeel Voordeel Voordeel Provincie Onttrekking jaarlijks van C ,- aan de voorziening riolering t.b.v. onderhoud. De provincie geeft aan dat de voorziening riolering uitsluitend is bedoeld voor uitgaven t.b.v. riolering. De auditcommissie heeft aan het college gevraagd om een reactie en motivering. Reactie gemeente Uit jurisprudentie mbt de kosten die betrokken mogen worden bij het bepalen van een kostendekkende riooiheffing blijkt dat kosten van straatreiniging gedeeltelijke uit de rioolheffing gedekt mogen worden omdat straatreiniging bijdraagt aan het goed functioneren van het rioolstelsel. Een aantal járen terug is door de raad tot 3

4 Gemeente ñ Bergen op Zoom Raadsmededeling RMD I deze gedeeltelijke dekking van de straatreinigingskosten besloten. De voorziening riolering is bedoeld egalisatie van riooluitgaven. Het lijkt wel overbodig deze kosten via de voorziening te laten lopen. Overwogen wordt derhalve de straatreinigingskosten (gedeeltelijk) te verantwoorden op het product riolering. Provincie: Dekking onderhoudskosten wegen Wij constateren dat u over een actueel beheerplan voor wegen beschikt, maar dat de lasten van het jaarlijks fluctuerende onderhoud worden geëgaliseerd via de algemene reserve (geblokkeerd deel voor de wegen). Wij wijzen u erop dat lasten van groot onderhoud van kapitaalgoederen op twee wijzen verwerkt kunnen worden in de begroting en jaarrekening. Het BBV kent dus niet de mogelijkheid om de onderhoudskosten via een algemene reserve te egaliseren. Wij verwachten dat u rekening houdt met deze BBV-voorschriften en dit op de juiste manier verwerkt in de (meerjaren)begroting Dit zal een aandachtspunt zijn bij onze beoordeling van uw begroting De bevinding van de provincie suggereert dat alle onderhoudskosten wegen worden geëgaliseerd via de algemene reserve. Dit is niet het geval, het merendeel van de onderhoudskosten zijn opgenomen in de exploitatie in programma 3. We begrijpen de reactie van de provincie dat de algemene reserve geen egalisatie reserve betreft. De onderhoudslasten hebben immers een structureel karakter, terwijl mutaties in de reserves bij de resultaatsbestemming horen. Echter vanuit de voorziening riolering wordt jaarlijks een bijdrage onttrokken voor het onderhoud van wegen. Deze bijdrage storten wij in de algemene reserve (deze is als blokkering benoemd, aangezien wij werken met blokkeringen in plaats van bestemmingsreserves). Deze is terug te vinden in staat van reserves en voorzieningen in het bijlagenboek vanaf pagina 35.Tevens is deze storting ook terug te vinden op het programma, op pagina 42, productgroep 0303 Milieu. Met de herziening van het VGRP (in het eerste kwartaal 2017) zijn we voornemens deze wijze van dekking van dit deel van de onderhoudskosten wegen te vereenvoudigen. We willen benadrukken dat deze vereenvoudiging geen budgettair consequenties heeft. Provincie: Meerjarig overzicht van (vervangings)investeringen In uw begroting 2017 ontbreekt een meerjarig overzicht (i.c ) van de voorgenomen (vervangings- en nieuwe) investeringen. U voldoet hiermee naar onze mening niet (geheel) aan artikel 20 en artikel 22 van het BBV. In artikel 20 en artikel 22 van het BBV is onder meer opgenomen dat de uiteenzetting van de financiële positie onder andere een raming bevat van de financiële gevolgen van het bestaande en nieuwe beleid dat in de programma s is opgenomen. Daarbij wordt tenminste afzonderlijke aandacht besteed aan de investeringen. Dit laatste geldt zowel voor reeds gedane investeringen als voor nieuwe (vervangings)investeringen. Hoe u deze informatie opneemt in de begroting is niet voorgeschreven. Voor de inzichtelijkheid verdient het aanbeveling om alle bedragen van de (vervangings)investeringen te verzamelen in een totaaloverzicht. Wij gaan er vanuit dat u 4

5 \Ĩ0T R' Gemeente r Bergen op Zoom Raadsmededeling RMD I in de eerstvolgende begroting 2018 wèl een dergelijk overzicht voor de járen opneemt met de investeringsbedragen en de bijbehorende kapitaallasten. De BBV schrijft niet voor hoe de informatie opgenomen dient te worden in de begroting. De provincie adviseert dit in de volgende begroting te doen in de vorm van één overzicht. We nemen het advies over en verwerken dit bij de begroting Provincie: Actualisering beheerplan civieltechnische kunstwerken In de (meerjaren)begroting is nog onvoldoende rekening gehouden met de kosten van groot en regulier onderhoud van bruggen, viaducten en tunnels. Er is nog geen vastgesteld actueel beheerplan voor civieltechnische kunstwerken. Wij verwachten dat u dit beheerplan in 2017 zult actualiseren en dat het bijbehorende onderhoudsbudget in de (meerjaren)begroting zal worden opgenomen. We nemen het advies van de provincie over en actualiseren het beheersplan civieltechnische kunstwerken en nemen het bijhorende onderhoudsbudget op in de (meerjaren)begroting Provincie: Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen Uw paragraaf onderhoud kapitaalgoederen voldoet niet op alle punten aan de begrotingsvoorschriften. Er ontbreekt informatie over de omvang van de onderhoudsbudgetten van de diverse kapitaalgoederen. Ook is er geen informatie over (het al dan niet vóórkomen van) achterstallig onderhoud opgenomen. Wij gaan ervan uit dat de paragraaf in de volgende begroting wél deze informatie zal bevatten. Ten behoeve van de onderhoudsbudgetten van de diverse kapitaalgoederen hebben we diverse onderhoudsplannen liggen waarin ook rekening is gehouden met het voorkomen van achterstallig onderhoud. We nemen het advies van de provincie over om in de volgende begroting de paragraaf te verrijken met meer informatie. Provincie: Activa met maatschappelijk nut In uw begroting zijn de activa met maatschappelijk nut nog niet geactiveerd. Dit is echter wel voorgeschreven volgens de gewijzigde voorschriften van het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording). Wij gaan ervan uit dat u hier in de volgende begroting rekening mee zult houden. In de begroting is wel degelijk activa met maatschappelijk nut geactiveerd. Echter is het moeilijk om een scheidslijn aan te brengen wanneer iets valt onder regulier onderhoud (zoals wegen) of valt onder investering met maatschappelijk nut. We zijn van mening dat de onderdelen waar de provincie van aangeeft dat het maatschappelijk nut investeringen zijn, vallen onder onze definitie van regulier groot onderhoud. 5

6 Gemeente fj Bergen op Zoom Raadsmededeling RMD I Het gebruik van reguliere budgetten in de exploitatie zorgt voor een stabiel uitgavenpatroon, waar de organisatie en ook de budgethoogte op is ingericht. Het omzetten naar investeringen zorgt voor meer onzekerheid inzake de jaarlijkse lasten en verplaatst de financiële gevolgen naar de toekomst. Indien wij een omzetting naar investeringen doen, zal dit eveneens een negatief effect hebben op ons streven naar verlaging van de schuldenlast. Er zal in beginsel en hoog bedrag aan gelden moeten worden aangetrokken, wat een negatief effect heeft voor de schuldenlast. Daarnaast zorgt het behoud van exploitatiebudgetten voor een beperktere administratie blijft het besef van de urgentie van het wel of niet hebben van budget voor uitgaven, bij kredieten is dat gevoel minder urgent. Kortom wij steven naar een verlaging van de schuldenlast en een realistische planning van uitgaven met een meerjarige maatschappelijk nut. Indien wij een omzetting naar investeringen doen, heeft dit een negatief effect voor ons streven naar verlaging van de schuldenlast. In beginsel zal een hoog bedrag aan gelden moeten worden aangetrokken, wat een negatief effect heeft voor de schuldenlast. Daarnaast zorgt het behoud van exploitatiebudgetten voor een beperktere administratie blijft het besef van de urgentie van het wel of niet hebben van budget voor uitgaven, bij kredieten is dat gevoel minder urgent. Provincie: Presentatie grondexploitatie tegen nominale waarde Wij hebben geconstateerd dat u in uw paragraaf grondbeleid de te verwachten resultaten van de grondexploitatie presenteert op basis van de contante waarde per Wij wijzen u erop dat het voorgeschreven is om deze resultaten te presenteren tegen nominale waarde. Met het advies van de provincie wordt reeds rekening gehouden bij het opstellen van de jaarrekening Provincie: Disconteringsvoet verliesvoorzieningen 2\ Voor de verlieslijdende plannen in uw grondexploitatie heeft u verliesvoorzieningen gevormd, waaraan u jaarlijks 2,750/ rente toerekent. Wij wijzen u erop dat de rentetoevoeging aan een verliesvoorziening tegen netto contante waar de disconteringsvoet 20/. (zie de voornoemde notitie grondexploitaties 2016, stellige uitspraak in paragraaf 4.5, blz. 22). Wij verzoeken u om hiermee in het vervolg rekening te houden vanaf de jaarrekening Met het advies van de provincie wordt reeds rekening gehouden bij het opstellen van de jaarrekening

7 Gemeente p Bergen op Zoom Raadsmededeling RMD I Bijlagen De volgende bijlagen zijn, als onderdeel van deze raadsmededeling, bijgevoegd: Brief Provincie Noord-Brabant Bergen op Zoom Reactie college 18 januari 2017 U Aanvullende reactie college op vragen vanuit de auditcommissie Hoogachtend, 7

8 ' Provincie Noord-Brabont B Brabantiaan 1 Postbus MC 's-hertogenbosch De raad van de gemeente Bergen op Zoom Postbus AA BERGEN OP ZOOM Telefoon 1073) Fax (073) IBAN NL86INGB Bereikbaarheid openbaar vervoer en fiets: Onderwerp Begroting Datum 21 december 2016 Ons kenmerk Geachte raadsleden, leder jaar besluiten wij voor 1 januari over de vorm van toezicht. Met deze brief informeren wij u over de toezichtvorm voor het begrotingsjaar Daarnaast informeren wij u over onze toezichtbevindingen. Vorm van toezicht: repressief De door u vastgestelde begroting 2017 en de bijbehorende meerjarenraming hebben wij tijdig ontvangen. Wij zijn van oordeel dat de begroting niet structureel en reëel in evenwicht is. Het is echter voor ons voldoende aannemelijk dat dit evenwicht uiterlijk in het laatste jaar van de meerjarenraming tot stand zal worden gebracht. Voor uw gemeente is daarom voor het begrotingsjaar 2017 het normaal geldend repressief toezicht van kracht. Hierbij behoort dat u begrotingswijzigingen 2017 binnen twee weken na vaststelling alleen ter kennisname aan ons inzendt. C / Uw kenmerk Contactpersoon R.A.H. ļraschid) Karamat Ali Telefoon (073) rkaramatali@brabanl.nl Biįlage(n) Toetsingsaspecten Wij hebben de begroting beoordeeld volgens de methodiek van risicogericht en proportioneel financieel toezicht. Hierbij hebben wij ook de uitkomsten van de jaarrekening 2015 betrokken. Over een aantal belangrijke toetsingsaspecten en ontwikkelingen over het financieel toezicht hebben wij u in de brief van 25 maart 2016, kenmerk , geïnformeerd. Toezichtbevindingen Uit ons onderzoek blijkt dat uw meerjarenraming voldoet aan het wettelijk criterium van structureel en reëel evenwicht. Het structureel saldo van het laatste jaar hebben wij bepaald door het begrotingssaldo te zuiveren van incidentele baten en lasten. Naar aanleiding van ons onderzoek merken wij het volgende op.

9 Provincie Noord-Brabant Structureel en reëel tekort in 2017 U heeft de begroting formeel sluitend vastgesteld met het saldo 0, inclusief een storting van í 15,000 in de algemene reserve. Naar ons oordeel is de vastgesîelde begroting 2017 echter niet structureel en reëel in evenwicht. Wij hebben hiervoor de volgende argumenten. Datum 21 december 2016 Ons kenmerk C / Overzicht van incidentele baten en lasten Hoewel in uw (meerjaren)begroting wel een overzicht van incidentele baten en lasten is opgenomen (blz. 66 begroting), heeft u dit niet gebruikt om het structurele begrotingssaldo te berekenen en te presenteren. Voor het begrotingsjaar 2017 staat een bedrag van C aan incidentele baten geraamd, terwijl er geen incidentele lasten tegenover staan. Geen kapitaallasten van nieuwe investeringen Uit het investeringsprogramma blijkt dat voor nieuwe investeringen in het begrotingsjaar 2017 geen kapitaallasten worden geraamd. In het kader van reëel ramen behoeft in het eerste jaar niet de volle jaarlast van nieuwe investeringen te worden opgenomen. Het is toegestaan om alleen de kapitaallasten te ramen die naar verwachting in het jaar van de investering op de begroting zullen drukken. Het deel van de volledige jaarlast dat nog niet is geraamd duiden wij aan als 'onderuitputting kapitaallasten' (niet te verwarren met de 'onderuitputting' die in een jaarrekening ontstaat als investeringen niet of vertraagd worden uitgevoerd). Het bedrag van onderuitputting kapitaallasten in de begroting merken wij aan als een incidenteel voordeel en dit dient dus te worden opgenomen in het overzicht van incidentele baten en lasten. Wij hebben de niet-geraamde kapitaallasten voor 2017 berekend op i ,-. Omdat dit bedrag niet is opgenomen op het overzicht van incidentele baten en lasten hebben wij het begrotingssaldo 2017 met ĥ ,- naar beneden bijgesteld. Wij verzoeken u om in de toekomt het incidentele voordeel 'onderuitputting kapitaallasten' op het overzicht van incidentele baten en lasten op te nemen. Voorziening riolering: uitsluitend bedoeld voor uitgaven t.b. v. riolering Uit ons onderzoek is gebleken dat in uw (meerjaren)begroting jaarlijks een bedrag van C wordt onttrokken aan de voorziening riolering ten behoeve van het wegenonderhoud. Wij wijzen u erop dat de voorziening riolering is gevoed met inkomsten uit rioolrechten die specifiek besteed moeten worden aan (onderhouds)uitgaven op het terrein van de riolering en dat zij dus niet voor andere doeleinden mogen worden aangewend, anders dan riolering. Naar ons oordeel is er voor í lasten wegenonderhoud geen reële dekking. Wíj hebben uw begrotingssaldo voor het jaar 2017 derhalve met C neerwaarts bijgesteld. Als in uw begroting 2018 en de meerjarenramingen opnieuw de voorziening riolering gebruikt wordt als (direct of indirect) dekkingsmiddel voor het wegenonderhoud, zullen wij de saldi van de (meerjaren)begroting structureel neerwaarts bijstellen. 2/6

10 ... Ṗrovincie Noord-Brabont Recapitulatie berekening structureel en reëel begrotingssaído 2017 Op grond van het voorgaande vertoont de vastgestelde begroting 2017 naar ons oordeel een structureel en reëel tekort van circa i Wij hebben dit als volgt bepaald: Saldo van vastgestelde begroting 201 7: í Beïnvloed door incidentele baten (blz. óó begroting): Incidenteel voordeel door niet ramen van C ļ- kapitaallasten van nieuw beleid in investeringsjaar: C /- Dekking deel van de onderhoudskosten wegen uit voorziening riolering: î f- Datum 21 december 2016 Ons kenmerk C / Wij verzoeken u om in het vervolg in de begroting een berekening en presentatie van het structurele en reële begrotingssaldo op te laten nemen. Het is immers dit structurele en reële saldo dat door ons wordt beoordeeld. Structureel evenwicht in de meerjarenraming Om de vorm van toezicht voor het begrotingsjaar 2017 te kunnen vaststellen hebben wij ook de meerjarenraming beoordeeld. Op grond hiervan concluderen wij dat het voldoende aannemelijk is dat het structurele evenwicht gedurende de periode van de meerjarenraming tot stand zal worden gebracht. Dit geldt reeds voor de door u ingediende meerjarenraming, maar wij hebben tevens meegewogen dat in uw (meerjaren)begroting nog geen rekening is gehouden met de hogere algemene uitkering die voortvloeit uit de septembercirculaire Hiermee is alsnog voldaan aan de voorwaarde om voor repressief toezicht in aanmerking te komen voor het begrotingsjaar Dekking onderhoudskosten wegen Wij constateren dat u over een actueel beheerplan voor wegen beschikt, maar dat de lasten van het jaarlijks fluctuerende onderhoud worden geëgaliseerd via de algemene reserve (geblokkeerd deel voor de wegen). Wij wijzen u erop dat lasten van groot onderhoud van kapitaalgoederen op twee wijzen verwerkt kunnen worden in de begroting en jaarrekening. De lasten worden in het jaar van uitvoering direct ten laste van de exploitatie gebracht of komen ten laste van een vooraf gevormde voorziening voor wegenonderhoud (artikel 44 lid 1 sub c BBV) in het geval dat de lasten gelijkmatig verdeeld worden over verschillende begrotingsjaren. Het BBV kent dus niet de mogelijkheid om de onderhoudskosten via een algemene reserve te egaliseren. Voor alle volledigheid verwijzen wij ook naar vraag van de Vraag en Antwoorden 2015 van de commissie BBV: Wij verwachten dat u rekening houdt met deze BBV-voorschriften en dit op de juiste manier verwerkt in de (meerjaren)begroting Dit zal een aandachtspunt zijn bij onze beoordeling van uw begroting /6

11 Provincie Noord-Brabont Meerjarig overzicht van voorgenomen investeringen In uw begroting 2017 ontbreekt een meerjarig overzicht (i.c ) van de voorgenomen (vervangings- en nieuwe) investeringen. U voldoet hiermee naar onze mening niet (geheel) aan artikel 20 en artikel 22 van het BBV. In artikel 20 en artikel 22 van het BBV is onder meer opgenomen dat de uiteenzetting van de financiële positie onder andere een raming bevat van de financiële gevolgen van het bestaande en nieuwe beleid dat in de programma's is opgenomen. Daarbij wordt tenminste afzonderlijke aandacht besteed aan de investeringen. Dit laatste geldt zowel voor reeds gedane investeringen als voor nieuwe (vervangings)investeringen. Hoe u deze informatie opneemt in de begroting is niet voorgeschreven. Voor de inzichtelijkheid verdient het aanbeveling om alle bedragen van de (vervangings)ínvesteringen te verzamelen in een totaaloverzicht. Door tevens aan te geven wat de (structurele) kapitaallasten zijn die uit de (vervangings)investeringen voortvloeien, voldoet u aan het presenteren van de financiële gevolgen van het bestaande en nieuwe beleid dat in de programma's is opgenomen. Dit overzicht is belangrijk voor het verkrijgen van een juist beeld van het structureel en reëel sluitend zíjn van de (meerjaren)begroting en daarmee van de financiële positie van uw gemeente. Wij gaan er vanuit dat u in de eerstvolgende begroting 2018 wèl een dergelijk overzicht voor de járen opneemt met de investeringsbedragen en de bijbehorende kapitaallasten. Datum 21 december 20 ló Ons kenmerk C / Actualisering beheerplan civieltechnische kunstwerken In de (meerjaren)begroting is nog onvoldoende rekening gehouden met de kosten van groot en regulier onderhoud van bruggen, viaducten en tunnels. Er is nog geen vastgesfeld actueel beheerplan voor civieltechnische kunstwerken. Wij verwachten dat u dit beheerplan in 2017 zult actualiseren en dat het bijbehorende onderhoudsbudget in de (meerjaren)begrofing zal worden opgenomen. Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen Uw paragraaf onderhoud kapitaalgoederen voldoet niet op alle punten aan de begrotingsvoorschriften. Er ontbreekt informatie over de omvang van de onderhoudsbudgetten van de diverse kapitaalgoederen. Ook is er geen informatie over (het al dan niet vóórkomen van) achterstallig onderhoud opgenomen. Wij gaan ervan uit dat de paragraaf in de volgende begroting wél deze informatie zal bevatten. Activa met maatschappelijk nut In uw begroting zijn de activa met maatschappelijk nut nog niet geactiveerd. Dit is echter wel voorgeschreven volgens de gewijzigde voorschriften van het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording). Wij gaan ervan uit dat u hier in de volgende begroting rekening mee zult houden. 4/6

12 Provincie Noord-Brabcint Presentatie grondexploitatie tegen nominale waarde Wíj hebben geconstateerd dat u in uw paragraaf grondbeleid de te verwachten resultaten van de grondexploitatie presenteert op basis van de contante waarde per ó. Wij wijzen u erop dat het voorgeschreven is om deze resultaten te presenteren tegen nominale waarde (zie de notitie grondexploitaties 2016 van de commissie BBV, stellige uitspraak in paragraaf 5.4, blz. 27). Datum 21 december 2016 Ons kenmerk C / Disconteringsvoet veríiesvoorzieningen 2X Voor de verlieslijdende plannen in uw grondexploitatie heeft u verliesvoorzieningen gevormd, waaraan u jaarlijks 2,750A rente toerekent. Wij wijzen u erop dat bij rentetoevoeging aan een verliesvoorziening tegen netto contante waarde de disconteringsvoet gehanteerd dient te worden. Op dit moment bedraagt de disconteringsvoet 2X. (zie de voornoemde notitie grondexploitaties 2016, stellige uitspraak in paragraaf 4.5, blz. 22). Wij verzoeken u om hiermee ín het vervolg rekening te houden, vanaf de jaarrekening Wij vertrouwen erop met deze toezichtbevindingen een zinvolle bijdrage te leveren aan uw taak als horizontaal toezichthouder en de verdere optimalisering van uw begroting en jaarrekening. Uw reactie Omdat u als raad de horizontale toezichttaak heeft richten wij onze toezichtbevindingen aan u. Graag ontvangen wij van u een inhoudelijke reactie op deze bevindingen vóór 1 mei Wij zien uw reactie met belangstelling tegemoet. Tot slot Voor meer informatie over het financieel toezicht door de Provincie Noord- Brabant verwijzen wij u naar het Gemeenschappelijk Financieel Toezichtkader 'Kwestie van evenwicht!' en naar onze website De hierboven genoemde methodiek van risicogericht en proportioneel financieel toezicht is bij het onderdeel 'Werkwijze' toegelîcht. Een kopie van deze brief hebben wij aan uw college van burgemeester en wethouders gestuurd. 5/6

13 Provincie Noord-Brabcmt Datum Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant, 21 december 2016 namens deze. Ons kenmerk C / Mw. drs, E, Breebaart, afdelingshoofd Interbestuurlijk Toezicht In verband met geautomatiseerd verwerken is dit document digitaal ondertekend. 6/6

14 B Gemeente ñ Bergen op Zoom Aan de leden en duoburgerleden van de gemeenteraad van Bergen op Zoom Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk U Beh. door S. Krikke Datum Doorkiesnr. 1 8 JAN Onderwerp: Reactie rab.tde Provinciale brief Afdeling Middelen, Financiën S Inkoop over toezichtsregime begroting 2017 Bijlage(n) Geachte raads- en duoburgerleden, Onlangs is de brief van de provincie ontvangen waarin bekend gemaakt is onder welk toezichtregime de begroting 2017 valt. Net als voorgaande járen heeft de provincie geconstateerd dat repressief toezicht van kracht is. Hetgeen betekent dat er sprake is van een financieel gezonde situatie. Het onderzoek van de begroting 2017 van onze gemeente geeft de provincie aanleiding tot het maken van een aantal opmerkingen en verbetermogelijkheden. De opmerkingen zijn in deze brief opgenomen alsmede onze reactie hierop. U kunt hiervan gebruik maken bij het opstellen van uw antwoordbrief aan de provincie. Onderstaand wordt per onderdeel eerst de tekst (cursief) uit de brief aangehaald, waarna onze reactie volgt. Provincie: Vorm van toezicht: repressief. De door u vastgestelde begroting 2017 en de bijbehorende meerjarenraming hebben wij tijdig ontvangen. Wij zijn van oordeel dat de begroting 2017 niet structureel en reëel in evenwicht is. Het is echter voor ons voldoende aannemelijk dat dit evenwicht uiterlijk in het laatste jaar van de meerjarenraming tot stand zal worden gebracht. Voor uw gemeente is daarom voor het begrotingsjaar 2017 het normaal geldend repressief toezicht van kracht. De provincie heeft onze gemeente, net als afgelopen járen, onder de minst belastende vorm van toezicht gesteld (repressief toezicht). Dit betekent dat onze financiële situatie gezond is. De Provincie stelt wederom vast om de lichtste toezichtsvorm toe te passen in Echter stelt de provincie wel vast dat de begroting 2017 niet structureel en reëel in evenwicht is. Hiertoe merken zij het onderstaande op. Provincie: Structureel en reëel tekort in U heeft de begroting formeel sluitend vastgesteld met het saldo 0, inclusief een storting van Ç in de algemene reserve. Naar ons oordeel is de vastgestelde begroting 2017 echter niet structureel en reëel in evenwicht. Wij hebben hiervoor de volgende argumenten: * Overzicht van incidentele baten en lasten «Geen kapitaallasten van nieuwe investeringen * Voorziening riolering Jacob Obrechbaan 4 Postbus 35 T nv BNG rek. nr AR Bergen op Zoom 4600 AA Bergen op Zoom F (0164) B IBAN; NL41BNGH Estadskantoor@bergenopzoom.nl lwww.bergenopzoom.nl KvK B BIC: BNGHNL2G

15 Recapitulatie berekening structureel en reëel begrotingssaldo 2017: Op grond van het voorgaande vertoont de vastgestelde begroting 2017 naar ons oordeel een structureel en reëel tekort van circa C Wij hebben dit als volgt bepaald. Saldo van vastgestelde begroting 2017: ť Beïnvloed door incidentele baten (blz. 66 begroting): Ç A Incidenteel voordeel door niet ramen van kapitaallasten van nieuw beleid in investeringsjaar: C A Dekking deel van de onderhoudskosten wegen uit voorziening riolering: Ç A Structureel en reëel saldo begroting 2017 bedraagt circa: f A Wij verzoeken u om in het vervolg in de begroting een berekening en presentatie van het structurele en reële begrotingssaldo op te laten nemen. Het is immers dit structurele en reële saldo dat door ons wordt beoordeeld. Wij hebben een ander beeld bij de berekening structureel en reëel begrotingssaldo Voor de begroting hebben we ons, zoals gebruikelijk, voorde meerjarencijfers gebaseerd op de meicirculaire. Echter wanneer we de septembercirculaire verwerken, leidt dit tot een ander resultaat, hetgeen voor ons voldoende onderbouwing leverde voor een structureel sluitende begroting. Gelet op de doorrekening van de septembercirculaire voor bestuurlijke behandeling van de begroting is er bij deze begroting, expliciet, niet voor gekozen om voorstellen tot ombuigingen in te brengen, gelet op het feit dat deze circulaire uitkomst biedt. In het totaalbedrag van de incidentele baten afgerond í , is een bijdrage sociale zaken opgenomen van î Deze bijdrage werd al menige járen uit de bestemmingsreserve I algemene reserve gehaald, waarbij vorig jaar bij de begroting 2016, vanwege de gezondere financiële positie, het besluit is genomen om deze bijdrage vanaf 2019 structureel binnen de begroting op te lossen. Conform BBV-wetgeving is er dus sprake van een incidentele bate, aangezien er een einddatum aan gekoppeld is, anderzijds is er geen sprake van een incidentele bate maar een afloop van een structurele bijdrage. Een dilemma waarbij we uiteindelijk de wetgeving hebben gevolgd, daarom hebben we de twee resterende járen als incidenteel benoemd, ondanks dat er nu voor de begroting een einddatum aan gekoppeld is en de bijdrage structureel wordt ingevuld. Ten aanzien van de kapitaallasten geeft de BBV drie keuzes voor het startmoment. Onze keuze is vastgelegd is de nota investeringen en afschrijven. Dit is al een aantal járen staand beleid. Wanneer we het bovenstaande verwerken in een overzicht, komen we tot de conclusie dat de financiële positie van de qemeente gezond is en sprake is van een structuree sluitend en reëel begrotingssaldo 2017 Meerjarenperspectief (bedragen afgerond x ; min-teken = nadelig) Meerjarenbegroting Effecten september circulaire Subtotaal Voordeel Voordeel Voordeel Voordeel Incidentele baten Correctie werk en inkomen Totaal Meerjarenbeeld Begroting ļ Voordeel Voordeel Voordeel Voordeel

16 Provincie: Dekking onderhoudskosten wegen Wij constateren dat u over een actueel beheerplan voor wegen beschikt, maar dat de lasten van het jaarlijks fluctuerende onderhoud worden geëgaliseerd via de algemene reserve (geblokkeerd deel voor de wegen). Wij wijzen u erop dat lasten van groot onderhoud van kapitaalgoederen op twee wijzen verwerkt kunnen worden in de begroting en jaarrekening. Het BBV kent dus niet de mogelijkheid om de onderhoudskosten via een algemene reserve te egaliseren. Wij ven/vachten dat u rekening houdt met deze BBV-voorschriften en dit op de juiste manier verwerkt in de (meerjaren)begroting Dit zal een aandachtspunt zijn bij onze beoordeling van uw begroting De bevinding van de provincie suggereert dat alle onderhoudskosten wegen worden geëgaliseerd via de algemene reserve. Dit is niet het geval, het merendeel van de onderhoudskosten zijn opgenomen in de exploitatie in programma 3. We begrijpen de reactie van de provincie dat de algemene reserve geen egalisatie reserve betreft. De onderhoudslasten hebben immers een structureel karakter, terwijl mutaties in de reserves bij de resultaatsbestemming horen. Echter vanuit de voorziening riolering wordt jaarlijks een bijdrage onttrokken voor het onderhoud van wegen. Deze bijdrage storten wij in de algemene reserve (deze is als blokkering benoemd, aangezien wij werken met blokkeringen in plaats van bestemmingsreserves). Deze is terug te vinden in staat van reserves en voorzieningen in het bijlagenboek vanaf pagina 35.Tevens is deze storting ook terug te vinden op het programma, op pagina 42, productgroep 0303 Milieu. Met de herziening van het VGRP (in het eerste kwartaal 2017) zijn we voornemens deze wijze van dekking van dit deel van de onderhoudskosten wegen te vereenvoudigen. We willen benadrukken dat deze vereenvoudiging geen budgettair consequenties heeft. Provincie: Meerjarig overzicht van (vervangings)investeringen In uw begroting 2017 ontbreekt een meerjarig overzicht (i.c ) van de voorgenomen (vervangings- en nieuwe) investeringen. U voldoet hiermee naar onze mening niet (geheel) aan artikel 20 en artikel 22 van het BBV. In artikel 20 en artikel 22 van het BBV is onder meer opgenomen dat de uiteenzetting van de financiële positie onder andere een raming bevat van de financiële gevolgen van het bestaande en nieuwe beleid dat in de programma's is opgenomen. Daarbij wordt tenminste afzonderlijke aandacht besteed aan de investeringen. Dit laatste geldt zowel voor reeds gedane investeringen als voor nieuwe (vervangings)in veste ringen. Hoe u deze informatie opneemt in de begroting is niet voorgeschreven. Voor de inzichtelijkheid verdient het aanbeveling om alle bedragen van de (vervangings)investeringen te verzamelen in een totaaloverzicht. Wij gaan er vanuit dat u in de eerstvolgende begroting 2018 wèl een dergelijk overzicht voor de járen opneemt met de investeringsbedragen en de bijbehorende kapitaallasten. De BBV schrijft niet voor hoe de informatie opgenomen dient te worden in de begroting. De provincie adviseert dit in de volgende begroting te doen in de vorm van één overzicht. We nemen het advies over en verwerken dit bij de begroting Provincie: Actualisering beheerplan civieltechnische kunstwerken In de (meerjaren)begroting is nog onvoldoende rekening gehouden met de kosten van groot en regulier onderhoud van bruggen, viaducten en tunnels. Er is nog geen vastgesteld actueel beheerplan voor civieltechnische kunstwerken. Wij verwachten dat u dit beheerplan in 2017 zult actualiseren en dat het bijbehorende onderhoudsbudget in de (meerjaren)begroting zal worden opgenomen. We nemen het advies van de provincie over en actualiseren het beheersplan civieltechnische kunstwerken en nemen het bijhorende onderhoudsbudget op in de (meerjaren)begroting ,

17 Provincie: Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen Uw paragraaf onderhoud kapitaalgoederen voldoet niet op alle punten aan de begrotingsvoorschriften. Er ontbreekt informatie over de omvang van de onderhoudsbudgetten van de diverse kapitaalgoederen. Ook is er geen informatie over (het al dan niet vóórkomen van) achterstallig onderhoud opgenomen. Wij gaan ervan uit dat de paragraaf in de volgende begroting wél deze informatie zal bevatten. Ten behoeve van de onderhoudsbudgetten van de diverse kapitaalgoederen hebben we diverse onderhoudsplannen liggen waarin ook rekening is gehouden met het voorkomen van achterstallig onderhoud. We nemen het advies van de provincie over om in de volgende begroting de paragraaf te verrijken met meer informatie. Provincie: Activa met maatschappelijk nut In uw begroting zijn de activa met maatschappelijk nut nog niet geactiveerd. Dit is echter wel voorgeschreven volgens de gewijzigde voorschriften van het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording). Wij gaan ervan uit dat u hierin de volgende begroting rekening mee zult houden. In de begroting is wel degelijk activa met maatschappelijk nut geactiveerd. Echter is het moeilijk om een scheidslijn aan te brengen wanneer iets valt onder regulier onderhoud (zoals wegen) of valt onder investering met maatschappelijk nut. We zijn van mening dat de onderdelen waar de provincie van aangeeft dat het maatschappelijk nut investeringen zijn, vallen onder onze definitie van regulier groot onderhoud. Het gebruik van reguliere budgetten in de exploitatie zorgt voor een stabiel uitgavenpatroon, waar de organisatie en ook de budgethoogte op is ingericht. Het omzetten naar investeringen zorgt voor meer onzekerheid inzake de jaarlijkse lasten en verplaatst de financiële gevolgen naar de toekomst. Indien wij een omzetting naar investeringen doen, zal dit eveneens een negatief effect hebben op ons streven naar verlaging van de schuldenlast. Er zal in beginsel en hoog bedrag aan gelden moeten worden aangetrokken, wat een negatief effect heeft voor de schuldenlast. Daarnaast zorgt het behoud van exploitatiebudgetten voor een beperktere administratie blijft het besef van de urgentie van het wel of niet hebben van budget voor uitgaven, bij kredieten is dat gevoel minder urgent. Kortom wij steven naar een verlaging van de schuldenlast en een realistische planning van uitgaven met een meerjarige maatschappelijk nut. Provincie: Presentatie grondexploitatie tegen nominale waarde Wij hebben geconstateerd dat u in uw paragraaf grondbeleid de te verwachten resultaten van de grondexploitatie presenteert op basis van de contante waarde per Wij wijzen u erop dat het voorgeschreven is om deze resultaten te presenteren tegen nominale waarde. Met het advies van de provincie wordt reeds rekening gehouden bij het opstellen van de jaarrekening Provincie: Disconteringsvoetverliesvoorzieningen 2ŭk Voor de verlieslijdende plannen in uw grondexploitatie heeft u verliesvoorzieningen gevormd, waaraan u jaarlijks 2,7594 rente toerekent. Wij wijzen u erop dat de rentetoevoeging aan een verliesvoorziening tegen netto contante waar de disconteringsvoet 296. (zie de voornoemde notitie grondexploitaties 2016, stellige uitspraak in paragraaf 4.5, blz. 22). Wij verzoeken u om hiermee in het vervolg rekening te houden vanaf de jaarrekening 2016.

18 Met het advies van de provincie wordt reeds rekening gehouden bij het opstellen van de jaarrekening 2016 In de brief van de provincie wordt aan de raad gevraagd om een reactie te geven op haar aanbevelingen. Vanuit de griffie is het voorstel gedaan om de reactie voor te bereiden in de auditcommissie in februari. Graag gaan we op dit voorstel in en met de auditcommissie in gesprek. Naast de financiële inhoudelijke kant van de brief en onze reactie, gaan we ook graag in op hoe het proces en de gesprekken met de provincie zijn verlopen. Met vriendelijke groet, het college van burgemeester en wethouders van Bergen op Zoom, secret loco-bun Mevr. mr. A.Cť'Ŝpindler Dhr. A.J/M. Dop )ens

19 B Aanvullende vragen auditcommissie en reactie college Vraag Auditcie:» Onttrekking jaarlijks van í ,- aan de voorziening riolering t.b.v. onderhoud. De provincie geeft aan dat de voorziening riolering uitsluitend is bedoeld voor uitgaven t.b.v. riolering. De auditcommissie heeft aan het college gevraagd om een reactie en motivering. Zodat dit ook bij de beantwoording van de brief betrokken kan worden; Antwoord: Uit jurisprudentie mbt de kosten die betrokken mogen worden bij het bepalen van een kostendekkende rioolheffing blijkt dat kosten van straatreiniging gedeeltelijke uit de rioolheffìng gedekt mogen worden omdat straatreiniging bijdraagt aan het goed functioneren van het rioolstelsel. Een aantal járen terug is door de raad tot deze gedeeltelijke dekking van de straatreinigingskosten besloten. De voorziening riolering is bedoeld egalisatie van riooluitgaven. Het lijkt wel overbodig deze kosten via de voorziening te laten lopen. Overwogen wordt derhalve de straatreinigingskosten (gedeeltelijk) te verantwoorden op het product riolering. Vraag Auditcie:» Activa met maatschappelijk nut: deze zijn nog niet geactiveerd, gevraagd wordt om een nadere toelichting met name naar het negatief effect op de schuldenlast indien er een omzetting naar investeringen zou plaatsvinden Antwoord: Indien wij een omzetting naar investeringen doen, heeft dit een negatief effect voor ons streven naar verlaging van de schuldenlast. In beginsel zal een hoog bedrag aan gelden moeten worden aangetrokken, wat een negatief effect heeft voor de schuldenlast. Daarnaast zorgt het behoud van exploitatiebudgetten voor een beperktere administratie blijft het besef van de urgentie van het wel of niet hebben van budget voor uitgaven, bij kredieten is dat gevoel minder urgent.