Deze wet schrijft tevens voor dat bij Koninklijk Besluit bepalingen moeten worden vastgesteld die inzonderheid betrekking hebben op:

Transcriptie

1 Toelichting bij de aan te brengen wijzigingen in het Koninklijk Besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen, voor wat betreft het blootstellingsregister, de stralingsbescherming van externe werkers, het bestralingspaspoort en het gezondheidstoezicht Inleiding Bij de wet van 26 januari 2014 (gedeeltelijk in werking gesteld op 1 april 2017) tot wijziging van de wet van 15 april 1994 betreffende de bescherming van de bevolking en van het leefmilieu tegen de uit ioniserende stralingen voortspruitende gevaren en betreffende het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle wordt het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle enerzijds belast met het beheer en de invoering van een blootstellingsregister in het kader van het dosimetrische toezicht en, anderzijds, met het aanmaken en afleveren van bestralingspaspoorten. Deze wet schrijft tevens voor dat bij Koninklijk Besluit bepalingen moeten worden vastgesteld die inzonderheid betrekking hebben op: de nadere regels betreffende de werking en het gebruik van het blootstellingsregister; de voorwaarden en nadere regels betreffende de invoering, het gebruik en de werking van het blootstellingsregister; de vorm van het blootstellingsregister; de inhoud van het blootstellingsregister; de regels betreffende de verplichtingen van de partijen die betrokken zijn bij de werking en het gebruik van het blootstellingsregister; de inhoud en de vorm van het bestralingspaspoort; de te respecteren regels betreffende de werking en het gebruik van het bestralingspaspoort. Het merendeel van deze bepalingen is neergelegd in het Koninklijk Besluit van XX tot vaststelling van de vorm, de inhoud alsook van de modaliteiten en beperkingen voor de toegang tot en het gebruik van het blootstellingsregister en het bestralingspaspoort. Niettemin worden de regels betreffende de verplichtingen van de partijen die betrokken zijn bij de werking en het gebruik van het blootstellingsregister en het bestralingspaspoort (te weten de exploitant, het ondernemingshoofd en de externe onderneming) vastgesteld in een wijziging van het betrokken Koninklijk Besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen (ARBIS). Voor het overige worden de meer technische bepalingen met betrekking tot de overdracht van de resultaten van het dosimetrische toezicht in het blootstellingsregister, de raadpleging van de in het 1

2 blootstellingsregister opgenomen doses en de verkrijging van het bestralingspaspoort afzonderlijk behandeld in het besluit van het Agentschap van XX tot vaststelling van de uitvoeringsbepalingen met betrekking tot de overdracht van de resultaten van het individueel dosimetrisch toezicht aan het Agentschap alsook van de voorwaarden waaronder de in het blootstellingsregister opgenomen doses worden geraadpleegd en waaronder het bestralingspaspoort wordt verkregen. De bedoeling hiervan is voldoende ruimte voor flexibiliteit te laten indien aanpassingen noodzakelijk blijken rekening houdend met de geleidelijke invoering van het blootstellingsregister. De voornoemde wet van 26 januari 2014 heeft tot gevolg dat de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) niet alleen ontheven wordt van zijn opdracht om het blootstellingsregister aan te maken en te beheren, maar ook van alles wat betrekking heeft op het dosimetrische toezicht van de werknemers. Bijgevolg moeten de ter zake geldende bepalingen in titel 5 (Ioniserende stralingen) van boek V van de Codex over het welzijn op het werk (die de bepalingen herneemt van het Koninklijk Besluit van 25 april 1997 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico's voortkomende uit ioniserende straling) eveneens worden geschrapt en in voorkomend geval worden overgenomen of anders geformuleerd in het ARBIS. De daartoe vereiste wijzigingen in de regelgeving van de FOD WASO worden geregeld bij een Koninklijk Besluit tot wijziging dat door de FOD WASO wordt beheerd. De wijzigingen van het ARBIS die aan bod komen in voorliggend document strekken ook tot gedeeltelijke omzetting van Richtlijn 2013/59/EURATOM van de Raad van 5 december 2013 tot vaststelling van de basisnormen voor de bescherming tegen de gevaren verbonden aan de blootstelling aan ioniserende straling en inzonderheid de volgende artikelen: artikel 43 betreffende de registratie en melding van de resultaten, artikel 44 betreffende de toegang tot de resultaten van individuele monitoring en artikel 51 betreffende de bescherming van externe werknemers. Deze wijzigingen worden niet geregeld bij een afzonderlijk KB tot wijziging van het ARBIS, maar worden overgenomen in de algemene herziening van het ARBIS met het oog op de omzetting van Richtlijn 2013/59/EURATOM. Aangezien het ontwerp van Koninklijk Besluit tot wijziging van het ARBIS voor wat betreft de fysische controle en betreffende Bel V (KB tot herziening van de fysische controle) momenteel officieel in behandeling is, dient hiermee rekening te worden gehouden voor de wijzigingen in artikel 23 van het ARBIS waarvoor dit ontwerp zich al in een verder gevorderd stadium bevindt. Bepaalde wijzigingen, zoals de verduidelijking van de rol die de arbeidsgeneesheer vervult, meer bepaald met betrekking tot de dosimetrie van de werknemers, alsook de verwachte samenwerking tussen de dienst voor fysische controle en de arbeidsgeneesheer, vallen enigszins buiten het voorgenomen kader, zijnde het blootstellingsregister, de stralingsbescherming van externe werkers en het bestralingspaspoort. Toelichting bij de wijzigingen 1) Toevoegingen in artikel 9.3: Gelet op het toepassingsgebied van het blootstellingsregister, zoals nader bepaald in de voornoemde wet van 15 april 1994, vallen, indien van toepassing, de ondernemingen in de burgerluchtvaartsector en de door deze ondernemingen tewerkgestelde werknemers binnen de 2

3 werkingssfeer daarvan. Daarom werd in artikel 9.3 een bepaling toegevoegd die deze ondernemingen de verplichting oplegt om de individuele doses van hun vliegtuigpersoneel door te geven. 2) Schrapping van het laatste lid in artikel (Dosislimieten voor beroepshalve blootgestelde personen): Dit lid wordt geschrapt vanwege de inhoudelijke overlapping met art. 37quater tot sexies. 3) Vervanging van de punten h) en i) in artikel betreffende blootstellingen met speciale vergunning: De volgende toelichtingen zijn hier aangewezen: Punt i) van artikel van het ARBIS bepaalt dat elke blootstelling met speciale vergunning ingeschreven dient te worden in het gezondheidsdossier. Dienaangaande wordt toegevoegd dat in dit document ook gegevens worden opgenomen ter rechtvaardiging van deze blootstelling, de precieze omstandigheden van de blootstelling, alsook de waarde van de doses en/of van de volgdoses die werden opgelopen voor de betrokken persoon. Dit zet de ter zake geldende bepalingen in voornoemde Richtlijn 2013/59/EURATOM om in de volgende artikelen: o Artikel 43 Registratie en melding van de resultaten, punt 2, onder b): «Ter uitvoering van lid 1 wordt de volgende informatie over blootgestelde werknemers bewaard: b) voor de in de artikelen 42, 52 en 53 bedoelde blootstellingen, de rapporten betreffende de omstandigheden en de genomen maatregelen;». o Artikel 48 Medische dossiers, punt 2: «Het medisch dossier bevat informatie betreffende de aard van het werk, de resultaten van de medische onderzoeken vóór de aanvang van het dienstverband of de indeling als werknemer van categorie A, de periodieke gezondheidskeuringen en de registratie van de doses vereist op grond van artikel 43.. o Artikel 52 Blootstellingen waarvoor een speciale vergunning is vereist Nog steeds onder i) in artikel van het ARBIS wordt de bepaling dat de opgelopen doses of de volgdoses bij de blootstelling met speciale vergunning afzonderlijk dienen te worden opgenomen in de blootstellingstabel, geschrapt wegens vervangen door de rechtstreekse overdracht van de doses en bijbehorende informatie in het blootstellingsregister (zie de toevoeging in artikel 30.6). 4) Schrapping van punt j) van artikel : Punt j) van artikel van het ARBIS wordt geschrapt want de schriftelijke melding van de blootstellingen met speciale vergunning aan de bevoegde autoriteiten is redundant met wat bevat wordt in de toevoeging in art 30.6 (overdracht van de resultaten aan het Agentschap) in combinatie met artikel 2.2 1, D van het Agentschapbesluit blootstellingsregister en artikel 4, 3 7 van het KB blootstellingsregister. 3

4 5) Vervanging van artikel betreffende de blootstelling van werkers bij ongeval: De volgende toelichtingen zijn hier aangewezen: Het tweede lid van dit artikel bepaalt dat elke blootstelling bij ongeval dient te worden opgenomen in het gezondheidsdossier. Dienaangaande wordt toegevoegd dat in dit document ook gegevens worden opgenomen over de precieze omstandigheden van deze blootstelling alsook de waarde van de doses en/of van de volgdoses die werden opgelopen door de betrokken persoon. Dit strekt tot omzetting van de ter zake geldende bepalingen in Richtlijn 2013/59/EURATOM, met name in voornoemde artikelen 43 en 48 alsook in artikel 42 betreffende de dosismonitoring in het geval van blootstelling bij een ongeval. Voor het overige worden in dit artikel soortgelijke wijzigingen aangebracht als in artikel betreffende de blootstellingen met speciale vergunning en worden die op dezelfde wijze verantwoord. 6) Vervanging van de laatste drie leden van artikel betreffende de blootstellingen van werkers en van het interventiepersoneel in een noodsituatie: De volgende toelichtingen zijn hier aangewezen: Het zesde lid van dit artikel bepaalt dat elke blootstelling in een noodsituatie dient te worden opgetekend in het gezondheidsdossier. Dienaangaande wordt toegevoegd dat in dit document ook gegevens worden opgenomen over de precieze omstandigheden van deze blootstelling alsook de waarde van de doses en/of van de volgdoses die werden opgelopen door de betrokken persoon. Dit strekt tot omzetting van de ter zake geldende bepalingen in Richtlijn 2013/59/EURATOM, met name in voornoemde artikelen 43 en 48 alsook in artikel 53 betreffende de beroepsmatige blootstelling in noodsituaties. Voor het overige worden in dit artikel soortgelijke wijzigingen aangebracht als in artikel betreffende de blootstellingen met speciale vergunning en in artikel betreffende de blootstellingen bij ongeval, en worden die op dezelfde wijze verantwoord. 7) Wijzigingen van artikel b) betreffende de specifieke taken (uit te voeren door de deskundige erkend in de fysische controle) voor fysische controle in de ingedeelde inrichtingen (zie het KB tot herziening van de fysische controle): In punt 2.b worden de woorden individuele radiologische controle vervangen door individueel dosimetrisch toezicht, niet alleen ter wille van de eenvormigheid (zie andere gewijzigde artikelen), maar ook om beter aan te sluiten bij de terminologie die wordt gebezigd in bijlage X bij Richtlijn 2013/59/EURATOM: individuele radiologische controle. 4

5 In punt 2.e wordt toegevoegd dat de deskundige erkend in de fysische controle naast aanvullende beschermingsmiddelen en gepaste procedures ook aanvullende middelen voor het individueel dosimetrisch toezicht moet voorstellen. Er wordt een punt 2.h toegevoegd waarin staat dat de deskundige erkend in de fysische controle ook de toepassing van dosisbeperkingen voorstelt. Dit sluit aan op artikel 6 van Richtlijn 2013/59/EURATOM op grond waarvan dosisbeperkingen worden vastgesteld als operationeel instrument voor optimalisatie. In punt 6 worden enkele wijzigingen aangebracht ter bevordering van een consistent terminologiegebruik: resultaten van het individueel dosimetrisch toezicht in plaats van individuele doses en blootstellingen met speciale vergunning in plaats van bewust aanvaarde uitzonderlijke blootstellingen. In punt 8 wordt toegevoegd dat men, net zoals voor de blootstellingen ten gevolge van een ongeval of incident, de omstandigheden waarin de blootstellingen met speciale vergunning en de blootstellingen in een noodsituatie zich hebben voorgedaan moet bepalen en maatregelen en middelen moet voorstellen om herhaling ervan te voorkomen. Er wordt een punt 14 toegevoegd waarin staat dat de deskundige erkend in de fysische controle in overleg met de erkende geneesheer de rechtvaardiging van blootstellingen met speciale vergunning onderzoekt en op voorhand goedkeurt voor wat betreft de aspecten die verband houden met de gezondheid van de betrokken werknemers. De bedoeling hiervan is dat de dienst voor fysische controle en de erkende geneesheer wat dat betreft nauwer met elkaar gaan samenwerken. Er wordt een punt 15 toegevoegd waarin staat dat de deskundige erkend in de fysische controle bepaalt welke omstandigheden hebben geleid tot een dosiswaarde die geen weergave is van de reële blootstelling van een werknemer, en dat deze dosiswaarde wordt rechtgezet indien de fout niet inherent is aan de door de erkende dosimetrische dienst of de dienst voor fysische controle toegepaste procedure voor dosisbepaling. Er wordt een punt 16 toegevoegd waarin staat dat de deskundige erkend in de fysische controle toeziet op de overdracht van de resultaten van het individueel dosimetrisch toezicht in het blootstellingsregister. De verantwoordelijkheid voor deze overdracht komt immers in de eerste plaats toe aan de exploitant of aan het ondernemingshoofd. Niettemin lijkt het gezien de opdrachten van de deskundige erkend in de fysische controle logisch dat hij belast wordt met het toezicht op deze taak. 8) Vervanging van het eerste lid van artikel (zie het ontwerp van KB tot herziening van de fysische controle): De veranderingen in deze paragraaf zijn de volgende: 5

6 Naast de vaststellingen, bepalingen en goedkeuringen van de dienst voor fysische controle die genoemd worden in punt 6 van artikel b) (= resultaten van het individueel toezicht), wordt toegevoegd dat die in punt 8 (= omstandigheden en genomen maatregelen bij blootstellingen met speciale vergunning, in een noodsituatie of bij ongeval) en in punt 15 (omstandigheden die hebben geleid tot een dosiswaarde die geen weergave is van de reële blootstelling van een werknemer en correctie van de waarde) ook rechtstreeks moeten worden gemeld aan de erkende geneesheer en aan de dienst of het departement belast met het gezondheidstoezicht. De wijzigingen van artikel 24 geven inderdaad nadere invulling aan de taken van de erkende geneesheer en bepalen onder meer dat de erkende geneesheer deze informatie samen met de resultaten van het individueel dosimetrisch toezicht moet toevoegen in het gezondheidsdossier van de werknemer. Daartoe moet de erkende geneesheer in het bezit zijn van deze informatie. Voorts wordt toegevoegd dat, wat de externe werkers betreft, deze vaststellingen, bepalingen en goedkeuringen rechtstreeks moeten worden gemeld aan de externe onderneming of aan de erkende arbeidsgeneesheer van deze externe onderneming dan wel aan de door de zelfstandige gekozen geneesheer. Dit vloeit voort uit een bepaling die aanvankelijk was opgenomen in punt 3 van art. V.5-25 van titel 5 (Ioniserende stralingen) van boek V van de Codex over het welzijn op het werk. Verder wordt toegevoegd dat de erkende geneesheer in kennis wordt gesteld van de in punt 2 van artikel b) bedoelde risicoanalyse gericht op stralingsbescherming alsook van de in punt 3 van ditzelfde artikel bedoelde programma's voor individueel dosimetrisch toezicht en programma's voor basisopleiding en permanente vorming, zodra die door de dienst voor fysische controle werden goedgekeurd. Zoals eerder uiteengezet, wordt met de wijzigingen van artikel 24 beoogd nadere invulling te geven aan de taken van de erkende geneesheer. Tot deze taken behoren het onderzoek van de risicoanalyse gericht op stralingsbescherming en de programma's voor basisopleiding en permanente vorming met het doel zijn opmerkingen en/of bijdragen kenbaar te maken betreffende alle aspecten die verband houden met het gezondheidstoezicht op de werknemers. 9) In artikel 23.2 (zie het ontwerp van KB tot herziening van de fysische controle) betreffende de fysische controle van de ondernemingen die deelnemen aan het vervoer van gevaarlijke goederen van klasse 7 worden soortgelijke wijzigingen aangebracht als eerder beschreven voor de artikelen b) en ) Vervanging van artikel 24 betreffende het gezondheidstoezicht: Artikel 24 krijgt een andere titel die aansluit op de terminologie in de Codex over het welzijn op het werk: Gezondheidstoezicht in plaats van Medisch toezicht. Dit artikel wordt anders opgebouwd en bestaat nu uit drie delen: 6

7 o artikel 24.1 bepaalt: het toepassingsgebied van dit gezondheidstoezicht, dat het gaat om het gezondheidstoezicht als bedoeld in titel 5 (Ioniserende stralingen) van boek V van de Codex over het welzijn op het werk; o artikel 24.2 verduidelijkt het volgende: de met dit toezicht belaste arbeidsgeneesheren moeten in het bezit zijn van de in artikel 75 van het ARBIS bedoelde erkenning; in een radiologische noodsituatie of voor beroepsactiviteiten waarbij natuurlijke stralingsbronnen worden aangewend kan het Agentschap om het nodige personeel vrij te maken ermee instemmen dat dit gezondheidstoezicht aan niet-erkende geneesheren wordt uitbesteed mits dit wordt uitgeoefend onder het toezicht en onder de verantwoordelijkheid van een erkende geneesheer. Bij een grootschalige radiologische noodsituatie waar talloze werknemers voor interventies worden ingezet, zou het, gelet op het huidige aantal erkende geneesheren ondenkbaar zijn om al deze werknemers na hun interventie een medisch onderzoek in het kader van het gezondheidstoezicht te laten ondergaan bij een erkende geneesheer. Ook voor beroepshalve blootgestelde personen die betrokken zijn bij beroepsactiviteiten waarbij natuurlijke stralingsbronnen worden aangewend is het bij gebrek aan middelen momenteel evenmin denkbaar elk medisch onderzoek in het kader van het gezondheidstoezicht te laten uitvoeren door een erkende geneesheer. In beide gevallen is het niettemin wenselijk dat het gezondheidstoezicht wordt uitgeoefend onder het toezicht en onder de verantwoordelijkheid van een erkende geneesheer. o In artikel 24.3 wordt nauwkeurig aangegeven welke andere taken de erkende geneesheer vervult dan die waarin titel 5 (Ioniserende stralingen) van boek V van de Codex over het welzijn op het werk voorziet. Dit is niet alleen bedoeld ter bevordering van de duidelijkheid, maar ook om het bestaansrecht van dit beroep te verstevigen ten aanzien van andere praktijkmensen, zoals de deskundigen in de fysische controle en de agenten voor de stralingsbescherming. Tevens moet hieruit naar voren komen dat de taken van de erkende geneesheer een aanvulling vormen op die van de fysische controle: Met punten 1), 2) 3) en 4) wordt beoogd de samenwerking met de geneesheer te bevorderen voor wat betreft de risicoanalyse gericht op stralingsbescherming, de inhoud van de programma's voor basisopleiding en permanente vorming van werknemers, de geschiktheid van de beschermingsmiddelen en de rechtvaardiging van blootstellingen met speciale vergunning. Het doel hiervan is dat de geneesheer een nuttige bijdrage kan leveren met betrekking tot de aspecten die verband houden met het gezondheidstoezicht van de betrokken werknemers. In punt 5) wordt nauwkeurig aangegeven welke taken de erkende geneesheer vervult op het gebied van het individueel dosimetrisch toezicht van de werknemers: 7

8 - Dit punt bepaalt onder meer dat de erkende geneesheer erover moet waken dat in de gezondheidsdossiers van de werknemers melding wordt gemaakt van de resultaten van het individueel dosimetrisch toezicht, de informatie over de precieze omstandigheden van blootstellingen bij ongeval, blootstellingen met speciale vergunning en blootstellingen in een noodsituatie, de maatregelen die werden genomen naar aanleiding van blootstellingen bij ongeval en in een noodsituatie alsook de rechtvaardiging van de blootstellingen met speciale vergunning. - Voorts wordt in punt 5) bepaald dat de geneesheer de resultaten van het individueel dosimetrisch toezicht van de werknemers valideert, ook die van de leerlingen, stagiairs en studenten en in voorkomend geval van de zelfstandigen en externe werkers die hij opvolgt in het blootstellingsregister. Voorlopig kan deze taak echter nog niet worden uitgevoerd omdat het blootstellingsregister in zijn huidige ontwikkelingsfase nog niet de mogelijkheid daartoe biedt. De validatiefunctie zal invulling krijgen in een later ontwikkelingsstadium. Daarom worden de praktische uitvoeringsbepalingen van deze taak nog niet nader uitgewerkt in het besluit van het Agentschap van XX. Bijgevolg moet een overgangsmaatregel worden vastgelegd met betrekking tot deze specifieke taak van de arbeidsgeneesheer. Punt 6) bepaalt dat in geval van blootstelling bij ongeval van een werknemer de erkende geneesheer het mogelijke effect daarvan op de gezondheid van de werknemer moet analyseren, en advies uitbrengen over de vereiste medische behandeling die nodig kunnen zijn na deze blootstelling. 11) Toevoeging van een verplichting voor de exploitanten en de ondernemingshoofden in artikel 30.6 betreffende het dosimetrisch toezicht Bij artikel 30.6 worden verplichtingen opgelegd aan de exploitanten en ondernemingshoofden met betrekking tot het individueel dosimetrisch toezicht. In dit artikel wordt ook de verplichting toegevoegd om de resultaten van het individueel dosimetrisch toezicht over te dragen in het blootstellingsregister. Deze verplichting komt toe aan de exploitant of, bij ontstentenis, aan het ondernemingshoofd. Indien er een dienst voor fysische controle bestaat, dan vindt de overdracht plaats onder diens toezicht (en meer specifiek onder het toezicht van de erkende deskundige in de fysische controle). Indien er geen dienst voor fysische controle bestaat (bv. NORM-sector of burgerluchtvaart), dan wijst de exploitant of het ondernemingshoofd een andere entiteit aan om toe te zien op de overdracht (bv.: de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk). De praktische realisatie van de overdracht kan uiteraard geschieden binnen de dienst voor fysische controle maar ze kan door de exploitant of het ondernemingshoofd ook toegekend worden aan iedere daartoe aangewezen persoon of entiteit (bv.: informaticadienst) of gedelegeerd worden aan de erkende dosimetriedienst (in voorkomend geval, onder toezicht van de erkende deskundige in de fysische 8

9 controle). De exploitant of het ondernemingshoofd blijft dan verantwoordelijk voor de juistheid van de overgedragen gegevens. 12) 13) en 14) Vervanging van de artikel 37quater, quinquies en sexies betreffende de operationele bescherming van de externe werkers De verplichtingen van de externe ondernemingen en de exploitanten of ondernemingshoofden met betrekking tot het individueel dosimetrisch toezicht worden overgenomen uit titel 5 (Ioniserende stralingen) van boek V van de Codex over het welzijn op het werk omdat de FOD WASO deze bevoegdheid heeft overgedragen aan het Agentschap. Bovendien worden de verplichtingen van beide partijen inzake stralingsbescherming van externe werkers (ook aangaande de communicatie ter zake tussen beide partijen) vastgelegd in overeenstemming met artikel 51 van Richtlijn 2013/59/EURATOM betreffende de bescherming van externe werknemers en met bijlage X bij deze richtlijn, waar onder meer wordt uiteengezet welke gegevens over de externe werkers de externe onderneming moet verstrekken aan de exploitant (of aan het ondernemingshoofd). De verantwoordelijkheden met betrekking tot het gezondheidstoezicht op de externe werkers daarentegen worden vastgelegd in een KB tot wijziging in titel 5 (Ioniserende stralingen) van boek V van de Codex over het welzijn op het werk. Intern werd het wenselijk geacht, met name in het kader van inspecties, om volgende logica te gebruiken om de verantwoordelijkheden te verdelen: er wordt algemeen een strikter kader vastgelegd voor een zo groot mogelijk aantal situaties, en vervolgens worden een aantal gevallen opgesomd die zich minder vaak of uitzonderlijk voordoen en waarbij van dit algemene kader wordt of kan worden afgeweken. In het algemene kader worden de verantwoordelijkheden als volgt verdeeld: De externe onderneming en de exploitant (of het ondernemingshoofd) dragen allebei de verantwoordelijkheid voor stralingsbescherming en nucleaire veiligheid (naleving van de algemene beginselen inzake stralingsbescherming en dosisbeperking), de ene op doorlopende basis en de andere voor een intern uitgevoerde opdracht met blootstellingsrisico. De externe onderneming is verantwoordelijk voor de basisopleiding, terwijl de exploitant de verantwoordelijkheid voor de specifieke vorming op zich neemt. De externe onderneming draagt de verantwoordelijkheid om de exploitant (of het ondernemingshoofd) voorafgaand aan de opdracht in kennis te stellen van haar identiteit en die van haar werker, van de dosisvoorgeschiedenis van de werker en, wanneer de opdracht in het buitenland wordt uitgevoerd, van de nationale dosislimieten. Voor de opdrachten in het buitenland maakt de externe onderneming daartoe gebruik van het bestralingspaspoort. De exploitant (of het ondernemingshoofd) dient vóór het begin van de opdracht kennis te nemen van deze informatie. De exploitant (of het ondernemingshoofd) dient geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar te stellen. 9

10 De exploitant (of het ondernemingshoofd) dient het individueel dosimetrisch toezicht van externe werkers te organiseren. Bovendien moet de exploitant (of het ondernemingshoofd) ook al wordt dit niet uitdrukkelijk herhaald in artikel 37quinquies de resultaten van dit dosimetrisch toezicht overdragen in het blootstellingsregister (zie ook de toevoeging in artikel 30.6). Verder moet de exploitant (of het ondernemingshoofd) ook al wordt dit evenmin herhaald in artikel 37quinquies de resultaten van het individueel dosimetrisch toezicht onverwijld verstrekken aan de externe onderneming en aan de erkende arbeidsgeneesheer van deze externe onderneming of aan de door de zelfstandige gekozen geneesheer (zie de toevoeging in artikel ). De exploitant (of het ondernemingshoofd) is verantwoordelijk om dosisbeperkingen te bepalen voor de externe werker tijdens de opdracht die een blootstellingsrisico inhoudt indien zulks op grond van de voordien opgelopen dosissen, van de aard van de gecontroleerde zone en/of van de uit te voeren taak noodzakelijk blijkt. Hij is ook verantwoordelijk om deze dosisbeperkingen te doen naleven tijdens de opdracht die een blootstellingsrisico inhoudt. NB: Er worden geen verplichtingen opgelegd aan buitenlandse ondernemingen waar opdrachten worden uitgevoerd, aangezien dit het toepassingsgebied van onze nationale regelgeving te buiten gaat (ie de wet van 15 april 1994, artikel 25/3 die het toepassingsgebied van het blootstellingsregister definieert). In dit geval (zie artikel 37sexies, punt 5) wordt de externe onderneming verantwoordelijk gesteld voor alle aspecten. Vervolgens worden de uitzonderingen op dit algemene kader opgesomd (artikel 37sexies): 1. Een externe onderneming die op basis van een contract op continue of terugkerende wijze optreedt bij een exploitant of ondernemingshoofd (bv.: bewakingsondernemingen, interne coassistenten/stagiaires in de ziekenhuissector, externe ondernemingen die in de marge van de medische of industriële sector opereren en die onderhoudsmedewerkers, vertegenwoordigers van medische apparatuur, installateurs... sturen). Het is voor de exploitant/het ondernemingshoofd vaak moeilijk om een beeld te hebben van het verloop van deze werkers in deze faciliteiten. De externe onderneming is vaak het best geplaatst om dit op te volgen en er dus voor te zorgen dat deze personen de nodige opleiding, individuele beschermingsmiddelen en dosimetrie krijgen; 2. Een externe onderneming die zelf exploitant of ondernemingshoofd is; 3. Externe zelfstandigen die voor meerdere verschillende exploitanten of ondernemingshoofden tegelijk werkzaam zijn; 4. De controle- of inspectie-instanties (bv. het FANC, Bel V, NIRAS, de erkende instellingen); 5. De externe onderneming die haar werkers voor een opdracht in het buitenland stuurt, wordt verantwoordelijk gesteld voor alles wat te maken heeft met stralingsbescherming: o Zij komt met de buitenlandse onderneming overeen welke de eventuele dosisbeperkingen zijn die van toepassing zijn tijdens de opdracht die een blootstellingrisico inhoudt, rekening houdend met de eerder door de werker opgelopen dosissen, de aard van de gecontroleerde zone en/of de uit te voeren taak; o Zij zorgt ervoor, met name door een overeenkomst met de buitenlandse onderneming te sluiten, dat de stralingsbescherming ter plaatse gewaarborgd blijft; 10

11 o Zij ziet er tevens op toe dat de opdrachtgever in het buitenland de resultaten van het dosimetrisch toezicht van de werker wel degelijk in het blootstellingsregister opneemt na afloop van de opdracht; o Zij draagt de resultaten van het individueel dosimetrisch toezicht van haar werkers over in het blootstellingsregister. 6. Punt 6 van artikel 37sexies bepaalt dat een instelling die in een radiologische noodsituatie interventies uitvoert in de installaties van een exploitant ook te beschouwen is als een externe onderneming en dat in dit geval de bepalingen van artikel 37quater en quinquies van overeenkomstige toepassing zijn op zowel de instelling die de interventie in een radiologische noodsituatie uitvoert als op de exploitant (of het ondernemingshoofd). De doorgifte mag echter worden uitgesteld of achterwege blijven indien het gezien de spoedeisendheid van de situatie niet mogelijk is de in artikel 37quater, onder c) genoemde gegevens voorafgaand aan de interventie door te geven aan de exploitant. 15) Vervanging van artikel 72.4: Tot nu toe stelde artikel 72.4 dat personen die waarschijnlijk zouden optreden bij de organisatie van noodhulp in geval van radiologische noodsituaties geacht werden als beroepshalve blootgestelde personen. Het kon dus worden afgeleid dat de in hoofdstuk III van het ARBISI beschreven algemene beschermingsmaatregelen a priori toepasbaar voor hen waren, behalve dat, zoals uitdrukkelijk werd vermeld in artikel 72.4, de gezondheidstoezicht bedoeld in art 24 alleen van toepassing was op deze personen wanneer zij hadden ingegrepen in een radiologische noodsituatie. Het leek noodzakelijk deze bepaling te nuanceren, omdat het vanuit organisatorisch en financieel oogpunt niet realistisch is om alle personen die bij een radiologische noodsituatie kunnen optreden, als beroepshalve blootgestelde personen a priori te beschouwen. Daarom werd gepreciseerd dat het pas vanaf het moment dat zij tussenbeide kwamen in een radiologische noodsituatie en ze een blootstelling in een noodsituatie hebben ondergaan dat deze werknemers, of ze nu waren of nee, eerder geïdentificeerd als bedoeld om in te grijpen in een radiologische noodsituatie worden beschouwd als beroepshalve blootgestelde personen. Als zodanig genieten ze dus van de stralingsbeschermingsmaatregelen bedoeld in hoofdstuk III van het ARBIS, met name, in artikelen (Blootstellingen van werkers van het interventiepersoneel in een noodsituatie en werkers die worden ingeschakeld in geval van een radiologische noodsituatie), 24 (Gezondheidstoezicht), 25.2 (Voorafgaande voorlichting en opleiding van werknemers eerder geïdentificeerd als bedoeld om in te grijpen in een radiologische noodsituatie), 25.3 (Voorafgaande voorlichting en opleiding van werknemers niet eerder geïdentificeerd als bedoeld om in te grijpen in geval van een radiologische noodsituatie) en 30.6 (Individuele dosimetrisch toezicht). Met betrekking tot het gezondheidstoezicht zijn de bepalingen van artikel V.5-4 (m.b.t de voorafgaande gezondheidsbeoordeling) in titel 5 (Ioniserende straling) van boek V de Codex over het welzijn op het werk echter niet van toepassing in deze context. Het leek ook nuttig om duidelijk te maken wie verantwoordelijk wordt gehouden voor het toepassen van deze stralingsbeschermingsmaatregelen als de werkgever van deze personen geen exploitant, (of ondernemingshoofd) of externe onderneming is in de zin van het ARBIS. Meestal zijn deze 11

12 mensen afhankelijk van een dienst die betrokken is bij noodhulpinterventies (openbare brandweerdiensten, operationele eenheden voor civiele bescherming, medische noodhulpdiensten,...). Ten slotte werd een bepaling toegevoegd om te compenseren voor situaties waarin de capaciteit van de erkende diensten voor het uitvoeren van radiotoxicologische analyses onvoldoende zou zijn tijdens een grootschalige radiologische noodsituatie. Deze bepaling houdt in dat het Agentschap in een dergelijke situatie kan besluiten deze analyses te laten uitvoeren door andere laboratoria, op voorwaarde dat deze laboratoria over voldoende materiaal, kennis en ervaring beschikken om deze analyses correct uit te voeren. 12