Blije dieren, blije boer

Transcriptie

1 Checklist dierenwelzijn Blije dieren, blije boer Checklist voor je vleesvee- en vleeskalverbedrijf 1

2 2

3 Checklist dierenwelzijn Blije dieren, blije boer Checklist voor je vleesvee- en vleeskalverbedrijf

4

5 Voorwoord Beste vleesveehouder, Met de campagne Blije dieren, blije boer vraagt Boerenbond aandacht voor de inspanningen die veetelers dag in dag uit doen om het welzijn van hun dieren te garanderen. Landbouwers dragen al eeuwen zorg voor het welzijn van hun dieren, want als het goed gaat met de dieren in de stal, levert dat ook voor hen arbeidsvreugde op. Dus blije dieren, blije boer! De dierlijke vakgroepen van Boerenbond erkennen alvast de prioriteit van dierenwelzijn en hebben hun fiat gegeven aan de uitwerking van een roadmap voor dierenwelzijn, met daarin onder meer een versterkt opleidings- en vormingsprogramma voor onze leden. Met de checklist in deze brochure kan je aan de slag op jouw bedrijf. Op een overzichtelijke wijze bevat hij alle wettelijke en bovenwettelijke verplichtingen uit de betrokken lastenboeken (IKM, Bel pork, Belbeef en Belplume). Door de aandachtspunten en hun uitleg te checken, ben je er zeker van dat je als veehouder conform alle wettelijke verplichtingen werkt. Wie trots is op zijn stiel, toont respect voor elk dier! Wij verwachten een correcte en eerlijke behandeling van onze dieren en waardering voor onze sector. Alleen wanneer iedereen doet wat hij moet doen, met respect voor mens en dier, kan onze sector trots en vol vertrouwen werken. SONJA DE BECKER voorzitter Boerenbond 5

6 Legenda Deze checklist is een verzameling van de wettelijke eisen rond dierenwelzijn opgenomen in de sectorgids Dierlijke Productie en de randvoorwaarden, aangevuld met de bovenwettelijke eisen opgenomen in het Belbeeflastenboek. Belbeef De voorwaarden van het lastenboek kregen telkens een categorie toegewezen naargelang van hun belang. Daardoor wordt het niet-naleven geregistreerd als een non-conformiteit A, B of C. Het Belbeeflastenboek en de checklist van de controleur vermelden de categorie van elke non-conformiteit. Non-conformiteiten A (NC A) Indien één of meerdere NC A s geconstateerd worden, moet je corrigerende maatregelen aan de OCI communiceren en ze ook toepassen binnen een termijn die door de auditor bepaald wordt. Deze termijn mag wel niet langer zijn dan 3 maanden in het geval van een initiële audit en 1 maand voor alle andere audittypes. Een NC A moet in alle gevallen gecorrigeerd worden. Je moet het bewijs van de aanpassing (bijvoorbeeld een factuur of een registratieformulier) aan de OCI overmaken. Indien de termijn van 3 maanden niet gerespecteerd wordt, zal de audit negatief afgesloten worden en kan er geen certificaat uitgereikt worden. Non-conformiteiten B (NC B) In het geval van een NC B, moet je een actieplan opstellen. Dat actieplan wordt overgenomen op het samenvattende auditrapport. Je moet dit plan binnen een termijn van 6 maanden toepassen. Wanneer cyclus- of tijdsgebonden voorwaarden zich niet meer voordoen binnen de 6 maanden na het opstellen van het actieplan, moet je het plan toepassen zodra de omstandigheden eigen aan de cyclus of aan de productieperiode opnieuw aanwezig zijn. Er hoeft geen corrigerende maatregelaudit uitgevoerd te worden om na te gaan of jij het plan van aanpak effectief toegepast hebt. De uitvoering wordt geverifieerd tijdens de eerstvolgende audit. Indien tijdens deze eerstvolgende audit (opvolging, tussentijds of onaangekondigd) zou blijken dat je het actieplan niet uitgevoerd hebt, dan wordt dit beoordeeld als een NC A, die dan ook als dusdanig afgehandeld moet worden. Non-conformiteiten C (NC C) Opmerkingen bij NC C s zijn aanbevelingen. Niet voldoen aan een C-criterium staat een certificatie niet in de weg, maar er wordt wel op aangedrongen dat je probeert aan deze voorwaarde te voldoen. Het Belbeeflastenboek bevat geen C-punten met betrekking tot dierenwelzijnseisen. 6

7 Huisvesting 7

8 Huisvesting BELBEEF De inrichting van de vleesveestal is proper en veilig voor mijn dieren.* De dieren kunnen zich niet verwonden aan de inrichting van de stal (muren, vloeren, lig- of strobedden ). Om dat te vermijden, verwijder ik hindernissen en gevaarlijke voorwerpen: spijkers of uitsteeksels in de muren, te gladde vloeren... De muren, vloeren, ligbedden... kunnen gemakkelijk gereinigd en ontsmet worden. Ik bind mijn runderen niet permanent aan. A Vrouwelijke dieren bind ik alleen aan in de opvolging rond hun afkalven, quarantaine of herstel, of wanneer mijn bedrijfsdierenarts schriftelijk bevestigt dat er een reden voor is. Mannelijke dieren bind ik niet aan, tenzij in quarantaine of herstel. Ik houd mijn dieren niet voortdurend in kunstlicht of in het donker.* De stal is voldoende verlicht. Ik kan alle documenten goed lezen in de stal. Er is voldoende (vaste of draagbare) verlichting zodat ik de dieren op elk tijdstip grondig kan controleren. Ik zorg ervoor dat mijn dieren op de weide voldoende beschermd worden.* Dieren die niet in de gebouwen verblijven, zijn voldoende beschermd tegen ongunstige weersomstandigheden zoals overvloedige regen, sneeuwval en hitte, maar ook tegen roofdieren en gezondheidsrisico s (bijvoorbeeld een schuilhok in de winter of schaduwplaatsen in de zomer). 8

9 Huisvesting BELBEEF De ventilatie in de stallen is voldoende.* B Aan- en afvoer van lucht is gelijkmatig verdeeld over de hele stallengte, zodat de verluchting effectief is. Er is voldoende lucht in de afgesloten stallen. B Er is in afgesloten stallen minimaal 15 m³ lucht/500 kg levend gewicht. Openfrontstallen, met een vast windscherm dat niet open kan, worden eveneens beschouwd als afgesloten stallen. Ik houd de ligplaatsen proper. A, B In de afmestperiode zijn de ligplaatsen minstens gedeeltelijk ingestrooid. Propere ligplaatsen leiden tot propere dieren. Van de dieren in afmest is niet meer dan 20% bevuild (in categorie 2 of 3, op basis van de conditie van de huid en de vacht). Ligmatten gebruik ik alleen bij vrouwelijke dieren. Ik strooi de ligplaatsen voldoende in. B Er is minimaal 3,25 m² ingestrooide oppervlakte per dier van 500 kg, met 0,5 m² per 100 kg meer of minder dan 500 kg. Aangebonden dieren beschikken minimaal over 1,25 m² ingestrooide ruimte (of ligmat bij vrouwelijke dieren) per 500 kg levend gewicht. Ik vang storingen in het ventilatiesysteem op.* Er is een goedwerkend alarm bij panne van het mechanische ventilatiesysteem en er is een vervangend verluchtingssysteem aanwezig. * Onderdeel van de randvoorwaarden 9

10 10 Water en voeding

11 Water en voeding BELBEEF Ik geef de dieren voldoende voeder.* A De dieren krijgen voldoende en goed voer, in functie van hun ras en hun leeftijd, zodat steeds voldaan is aan hun voederbehoeften. Het ruwvoeder is niet vervuild en de voeders zijn niet zichtbaar beschimmeld. Ik verwijder regelmatig de voerresten uit de kribbe of aan het voederhek. Bij gerantsoeneerde voedering hebben alle dieren een voederplaats ter beschikking. Alle dieren kunnen voldoende water drinken.* Alle dieren hebben toegang tot genoeg water van een geschikte kwaliteit of ze kunnen op een andere wijze aan hun behoefte aan water voldoen. Het drinkwater is niet vervuild door rioolwater. Ik reinig de drinkbakken een keer per week of als ze vuil zijn. Ik controleer dagelijks of de drinkbakken in de stal en/of in de weide proper zijn en of er water aanwezig is. De voeder- en drinkwaterinstallaties veroorzaken geen rivaliteit tussen de dieren.* Twee of meerdere dieren kunnen tegelijk drinken. In de bindstal is er een drinkbak per twee dieren. Ik dien geen producten toe die schadelijk zijn voor de gezondheid en/of het welzijn van de dieren.* Er zitten bijvoorbeeld geen resten van metalen blikjes in het voeder. * Onderdeel van de randvoorwaarden 11

12 Water en voeding BELBEEF Tijdens de opvolgingsperiode krijgen de dieren alleen voeder dat afkomstig is van erkende veevoederfabrikanten en/of handelaars. A Tijdens de opvolgingsperiode gebruik ik alleen diervoeders (mengvoeders) afkomstig van bedrijven met een FCA-certificaat of een ander erkend kwaliteitssysteem. Ik kan dat bewijzen met aankoopbordellen, leveringsbons, facturen * Onderdeel van de randvoorwaarden 12

13 Verzorging 13

14 Verzorging BELBEEF De dieren kunnen ongehinderd liggen, rechtstaan en zich verzorgen.* Ik houd de ligplaatsen proper.* In potstallen voer ik dagelijks voldoende vers stro aan, zodat de koeien proper zijn. Als meer dan de helft van de koeien gedroogde mestresten vertoont, beschouw ik dat als een ernstige bevuiling. De ligbedden reinig ik minstens twee keer per dag. Ik houd ze droog en verwijder mestresten. Ik voer geen niet-toegelaten ingrepen uit. Ik zal mijn dieren bijvoorbeeld niet brandmerken of onthoornen zonder verdoving. Ik onthoorn de dieren waarvoor dit nodig is. Ik respecteer bij het onthoornen de gebruikelijke regels. Bij kalfjes wordt de hoornpit afgebrand, bij volwassen dieren wordt de hoorn afgezaagd nadat de dierenarts lokale verdoving toegepast heeft. Ik controleer alle dieren ten minste een keer per dag.* Om hun leefomstandigheden optimaal te houden, controleer ik minstens een keer per dag de dieren die in volledige of gedeeltelijke vrijheid leven. Ik zonder zo nodig zieke of gewonde dieren af. Zieke of gewonde dieren verblijven in een afgezonderd, passend onderkomen, met een aangepaste vloerbekleding. 14

15 Verzorging BELBEEF Ik kan de goede verzorging van mijn dieren staven met een aantal registers.* Ik houd een geneesmiddelen- en sterfteregister bij (bv. bundeling van Rendacformulieren) en bewaar die registers drie jaar. Mijn dieren worden verzorgd door voldoende en vakbekwame personen.* Mijn dieren worden verzorgd door voldoende personen, die over de nodige vaardigheden, kennis en vakbekwaamheid beschikken. Ze hebben een diploma, volgden een opleiding of hebben ervaring. Ik pas geen natuurlijke of kunstmatige fokmethoden toe die de dieren pijn of letsel (kunnen) toebrengen.* Bij het fokken staan de gezondheid en het comfort van de dieren op korte en lange termijn steeds centraal. Ik heb bijvoorbeeld aandacht voor de juiste genetica, die past bij het moederdier. Ik controleer minstens een keer per dag alle materiaal dat noodzakelijk is voor het welzijn van mijn dieren.* Defecten herstel ik onmiddellijk. * Onderdeel van de randvoorwaarden 15

16 16 Kalveren

17 Kalveren BELBEEF Mijn kalveren hebben voldoende ruimte.* In groep beschikken mijn kalveren over minstens 1,5 m²/kalf. De breedte van individuele boxen is 1 x de schofthoogte; de lengte is 1,1 x de lengte van het kalf. De afscheiding tussen de boxen is zo ontworpen dat de kalveren elkaar kunnen zien en aanraken. Kalveren ouder dan 8 weken houd ik in groep. Ik bind de kalveren niet langer aan dan noodzakelijk is voor de verzorging.* Ik bind kalveren niet aan, behalve maximaal 1 uur wanneer ze melk krijgen. Als ze aangebonden zijn, kunnen ze liggen, opstaan en zich likken. De huisvesting van de kalveren is comfortabel en proper.* De vloeren zijn stevig, vlak, stabiel en stroef. De ligruimte is schoon, comfortabel en behoorlijk gedraineerd. Uitwerpselen, urine en gemorst voeder verwijder ik zo vaak mogelijk om de reuk te beperken en geen vliegen en knaagdieren aan te trekken. De stallen, de uitrusting en het gereedschap reinig en ontsmet ik op gepaste wijze, om kruisbesmetting te voorkomen en ziekteverwekkers te bestrijden. Kalveren jonger dan 14 dagen beschikken over strooisel. De kalveren lopen geen gevaar voor elektrocutie. De voeder- en drinkwaterinstallaties zijn zo gebouwd dat er weinig risico is op verontreiniging van voeder of water. Ik geef de kalveren na de geboorte tijdig biest.* Ik geef de kalveren zo vlug mogelijk biest, minstens binnen de 6 uur. * Onderdeel van de randvoorwaarden 17

18 Kalveren BELBEEF De kalveren beschikken (ten minste) tussen 9 en 17 uur over voldoende licht.* Als er te weinig natuurlijk licht is, brandt er kunstlicht. Ik kan alle nodige documenten goed lezen. Ik voeder de kalveren ten minste twee keer per dag.* Als het zeer warm is, beschikken de kalveren permanent over vers en drinkbaar water. Ook alle zieke en/of gewonde kalveren kunnen voldoende drinken. Als ik geen ad libitum-voedering toepas of de dieren voeder via een automatisch voedersysteem, kunnen de kalveren in groepshokken allemaal tegelijk eten en drinken. Ik inspecteer geregeld mijn kalveren.* De kalveren die ik in de openlucht huisvest, inspecteer ik ten minste een keer per dag. Ik inspecteer de kalveren op stal ten minste tweemaal per dag. Ik muilkorf geen enkel kalf. Ik zonder zieke of gewonde kalveren af.* Kalveren die ziek of gewond lijken, verzorg ik op een passende wijze. Wanneer een dier zou lijden onder de aanwezigheid van andere dieren, scheid ik het af. Indien nodig raadpleeg ik de dierenarts. * Onderdeel van de randvoorwaarden 18

19 Deze checklist dierenwelzijn is een uitgave van de Studiedienst van Boerenbond op vraag van de sectorvakgroep Vleesvee en -kalveren Fotografie: Marco Mertens, Twan Wiermans, Boerenbond Verantwoordelijke uitgever: Frans De Wachter, Diestsevest 40, 3000 Leuven D/2017/0728/ , Boerenbond vzw

20 / blijedieren