Programma van Eisen Vlinderstrik. 5 april 2013

Transcriptie

1 Programma van Eisen Vlinderstrik 5 april

2 Programma van eisen Vlinderstrik versie 13_ 5 april 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Het plangebied / gebiedsbeschrijving 1.3 Het planologisch en ruimtelijk kader 1.4 Conclusies 2 uitgangspunten en randvoorwaarden Inrichtingsplan 2.1 Ambities 2.2 Programma 2.3 Ontwerpuitgangspunten Cultuurhistorie Landschap Natuur Recreatie 3 Financiën en beheer 3.1 Financiering Inrichting 3.2 Beheer 4 Bijlagen Samenvatting cultuurhistorische studie MER-beoordeling 2

3 1. Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeente Rotterdam werkt in Project Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR) aan de versterking van de Rotterdamse mainport en de verbetering van de leefbaarheid in de regio. In dit kader wordt in de regio 750 ha nieuwe natuur- en recreatiegebied aangelegd door het samenwerkingverband van de provincie Zuid-Holland, Stadsregio Rotterdam en de gemeente Rotterdam (PMR 750 ha). Het programma PMR 750 ha Natuur en Recreatie omvat de realisatie van drie nieuwe natuur- en recreatiegebieden in de omgeving van Rotterdam alsmede een langzaamverkeersverbinding tussen Midden-IJsselmonde en Rotterdam-Zuid. Het gaat om de volgende deelprojecten: Midden-IJsselmonde (600 ha); voorbereiding en uitvoering door provincie Zuid-Holland; Noordrand; bestaande uit Schiezone (50 ha) en Schiebroekse Polder en Zuidpolder ( Vlinderstrik 100 ha); voorbereiding en uitvoering door gemeente Rotterdam. Deze opgave staat bekend als PMR 150 ha Noordrand; Groene Verbinding nabij Midden-IJsselmonde; voorbereiding en uitvoering door de Stadsregio Rotterdam. De Uitwerkingsovereenkomst PMR 750 ha (UWO- PMR 750 ha) ziet toe op het realiseren van het deelproject 750 hectaren natuur- en recreatie. De provincie Zuid-Holland is eerstverantwoordelijk voor de uitvoering van dit deelproject. Met de afspraken in de UWO 750 ha draagt de gemeente Rotterdam naast een rol als partner in PMR 750 ha zorg voor de voorbereiding en uitvoering van de 2 projecten, Vlinderstrik en Schiezone, in de noordrand van Rotterdam. Sinds 2004 hebben de gemeenten Rotterdam en Lansingerland voornamelijk gewerkt aan het scheppen van de nodige bestuurlijke en juridische kaders; (herziening van de) PKB, de Uitwerkingsovereenkomst (UWO-PMR 750 ha) en de (financiële) onderhandelingen met de Provincie Zuid- Holland. De afgelopen jaren betroffen de werkzaamheden voornamelijk de ruimtelijke visie- en planvorming voor de genoemde groenprojecten. In 2008 is het Masterplan Vlinderstrik vastgesteld door de colleges van Rotterdam en Lansingerland. Het dagelijks bestuur van de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek heeft ook ingestemd met dit masterplan. Alle bestemmingsplannen voor PMR 750 ha zijn nu onherroepelijk. Wat betreft de Vlinderstrik gaat het hierbij om het bestemmingsplan van de raad van de gemeente Rotterdam (waarin door de Raad van State een tussenuitspraak is gedaan op 27 december 2012) en het bestemmingsplan van de raad van de gemeente Lansingerland (waarin een einduitspraak is gedaan op 27 december 2012). Dit Programma van Eisen (PvE) beschrijft de ambties en de globale randvoorwaarden voor het op te stellen Inrichtingsplan (IP) voor de Vlinderstrik. De gemeente Rotterdam werkt, samen met de gemeente Lansingerland en de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek, het Inrichtingsplan uit na vaststelling van dit Programma van Eisen. Het Programma van Eisen en het Inrichtingsplan zijn gebaseerd op het Masterplan Vlinderstrik (2008) en beide bestemmingsplannen voor de Vlinderstrik. In de gemeente Rotterdam wordt gewerkt volgens een gestandaardiseerde Inrichtingsplan (IP)- procedure waarvan het opstellen en goedkeuren van dit PVE een belangrijke stap is. De deelgemeenteraad van Hillegersberg-Schiebroek zal het PVE en het Inrichtingsplan Vlinderstrik vaststellen. In de gemeente Lansingerland stelt het college van B&W dit PVE en het Inrichtingsplan Vlinderstrik vast. Voor het eerste deel van het provinciale fietspad, in de Zuidpolder, zal een apart Inrichtingsplan worden opgesteld. Dit is ingegeven door de wens om zo spoedig mogelijk te starten met de uitvoering van de werkzaamheden. Dit aparte IP zal naadloos passen bij het IP voor de totale Vlinderstrik. 3

4 1.2 Het plangebied/gebiedsbeschrijving Het nieuw aan te leggen natuur- en recreatiegebied in de Schiebroekse en Zuidpolder vormt een onderdeel van één van de laatst mogelijke groene en recreatieve verbindingen tussen Midden-Delfland en de Rottemeren. Het is een cruciale schakel in de regionale groenstructuur. De omgeving van het plangebied wordt gekenmerkt door een grootschalige verstedelijking die vanaf de jaren is ingezet. De groei van Rotterdam en de groei van de kernen in de gemeente Lansingerland, de aanleg van infrastructurele verbindingen zoals de HSL, de N470 en de Doenkade hebben de polders in dit stedelijk veld sterk beïnvloed. Daar komt naar verwachting ook de aanleg van de nieuwe snelweg A13/A16 bij. De Zuidpolder, het westelijk deel van het plangebied Vlinderstrik, is gelegen in de gemeente Lansingerland. De Schiebroekse polder, het oostelijke deel van het plangebied Vlinderstrik, is gelegen in de gemeente Rotterdam (deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek). figuur 1: begrenzing Vlinderstrik Het toekomstige natuur- en recreatiegebied wordt begrensd door de Rodenrijseweg en de Landscheidingsweg (het lint) in het noorden, de Oude Bovendijk in het westen en de Wildersekade in het oosten (figuur 1). Voor de mogelijke aanleg van de snelweg A13/A16 is een een reserveringszone aan de zuidzijde van het plangebied opgenomen. Deze vormt de zuidgrens van het plangebied. Door de vorm van de onbebouwde delen van de polders wordt het plangebied de Vlinderstrik genoemd. Het zoekgebied voor de PMR-opgave van 100 ha openbaar toegankelijk natuur- en recreatiegebied meet circa 160 hectare het groengekleurde stuk in figuur 1. Tussen het zoekgebied en de Doenkade (N209) ligt de reserveringszone voor de toekomstige snelweg A13/A16. De partijen die betrokken zijn bij de ontwikkelingen in de Schiebroekse en Zuidpolder hebben altijd een integrale gebiedsontwikkeling van de hele Vlinderstrik voor ogen gehad. De omvang van het plangebied is gebaseerd op de omvang zoals in het vastgestelde Masterplan is beschreven. Er is een PMR-opgave om ca 100 hectare als nieuw natuur- en recreatiegebied te realiseren in de Zuid- en Schiebroekse polder. Er is aanvullende financiering gevonden bij de provincie Zuid-Holland om circa 40 ha aanvullend op de PMRopgave eveneens als natuur- en recreatiegebied te ontwikkelen. Er is in het Inrichtingsplan Vlinderstrik derhalve sprake van een integrale ontwikkeling van ongeveer 140 ha natuur- en recreatiegebied. De resterende oppervlakten in het zoekgebied voor bestaande en niet veranderende functies, zoals HSL, N 471, Randstadrail, woningen en bedrijfsbebouwing Spoorhaven en Wildersekade bedragen circa 20 hectare. De hierboven genoemde oppervlaktematen komen overeen met de in het Masterplan opgenomen hectares.dit Programma van Eisen is een kwalitatief product. Het exacte aantal hectares wordt in het Voorlopig Ontwerp Inrichtingsplan in beeld gebracht. Uitgangspunt in het algemeen is, dat de kwaliteit van een PvE niet wordt beïnvloed door kwantitatieve eenheden. 4

5 1.3 Planologisch en ruimtelijk kader Planologische Kernbeslissing Project Mainport Rotterdam (PKB PMR) Door het rijk is de Planologische Kernbeslissing (PKB) voor het project Mainport Rotterdam opgesteld waarin de randvoorwaarden zijn aangegeven voor de ontwikkeling van de PMRprojecten Landaanwinning (Maasvlakte 2), 750 hectare natuur- en recreatiegebied en Bestaand Rotterdams Gebied. Het op te stellen Inrichtingsplan Vlinderstrik maakt deel uit en wordt voor 100 ha gefinancierd door het project Mainport Rotterdam. Voor de ontwikkeling van de Vlinderstrik zijn de volgende randvoorwaarden in de PKB PMR: 1. In de Schiebroekse en de Zuidpolder zal een openbaar toegankelijk natuur- en recreatiegebied met een oppervlakte van circa 100 hectare worden gerealiseerd. In de PKB staat de hiervoor afgebeelde kaart (figuur 1) waarin de grenzen van het plangebied zijn weergegeven. Dit gebied is ca. 160 hectare groot en binnen deze grenzen moet de opgave van 100 hectare nieuw natuur- en recreatiegebied gerealiseerd worden. 2. Het gebied zal worden ingericht als ecologische verbindingszone tussen het Rottemerengebied en de Groenblauwe Slinger Wet Luchtvaart Het Rijk stelt binnen het kader van de Wet Luchtvaart voor luchthavens van nationale betekenis zogenaamde Besluiten vast. In de Besluiten is specifieke regelgeving voor de luchthavens uitgewerkt, alsmede beperkingen t.a.v. de direct omliggende gebieden van de luchthavens. Rotterdam The Hague Airport, direct ten zuiden van de Vlinderstrik, is een luchthaven van nationale betekenis. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) controleert of de regels op luchthavens van nationale betekenis worden nageleefd. In 2014 zal het nieuwe Besluit Burgerluchthavens in werking treden. De gemeenten Rotterdam en Lansingerland sorteren voor op het nieuwe besluit door bij de ruimtelijke planontwikkeling al rekening te houden met artikel 16 van het Besluit Burgerluchthavens. Daarin is gesteld dat bij natuurof moerasontwikkeling binnen een straal van 6 km rondom een burgerluchthaven een fauna-effectstudie moet worden uitgevoerd naar de vogelaantrekkende werking ervan en de risico s voor de luchthaven. Doel van dit beleid is dat het risico van vogelaanvaringen als gevolg van nieuwe ruimtelijke plannen niet zal toenemen. De gemeente Rotterdam zal in samenwerking met Rotterdam The Hague Airport de Rotterdamse aanpak van nieuwe ontwikkelingen rondom de luchthaven verder uitzetten en bewaken. Op basis van de hiervoor beschreven ontwikkeling is in 2012 voor de Vlinderstrik een Fauna Effect Rapport (FER) gemaakt. Hieruit is gebleken dat het streefbeeld, zoals dat in het Masterplan Vlinderstrik was vastgelegd, niet meer haalbaar is. M.n. de oppervlakten moeraszones en opgaande beplantingen moeten beperkt worden. Dit leidt vooral aan de zuidzijde van de Vlinderstrik tot een opener en minder natte inrichting dan in 2008 was gedacht Provinciaal beleid Provinciale Ecologische Hoofdstructuur In 1991 is de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS) in het Beleidsplan Natuur en Landschap van de provincie Zuid-Holland vastgesteld. Hierin zijn de ecologische verbindingszones van Midden-Delfland naar de Rijnstreek (de Groenblauwe Slinger) en die van de Ackerdijkse Plassen naar het Rottemerengebied opgenomen (nr 32, de intermediaire zone). In de nota Ecologische verbindingszones in Zuid- Holland (1996) zijn doelsoorten en inrichtingseisen voor deze verbindingen geformuleerd, die verder zijn uitgewerkt in het Interim-advies van de Gebiedscommissie Oude Leede. Ecologische verbindingszones hebben als doel natuurgebieden onderling te verbinden. Dit om uitwisseling van plant- en dierpopulaties tussen natuurgebieden mogelijk te maken. De verbinding biedt de soorten de mogelijkheid hun leefgebied uit te breiden en daarnaast benutten trekkende dieren de zone voor foerageren, seizoensgebonden trekgedrag en voor jonge dieren de route naar nieuwe leefgebieden. Voor de functie als ecologische verbindingszone is het van belang dat deze veilig en soepel doorkruisbaar is, er voldoende dekking heeft en er voldoende voedsel aanwezig is. Voor de functie als leefgebied moeten de abiotische omstandigheden zodanig zijn dat zaadvorming kan optreden en kieming ongestoord kan plaatsvinden. Voor dieren dienen foerageer-, voortplantings- en overwinteringsgebieden aanwezig te zijn. figuur 2: ecologische verbinding 32 Ganzenbeheerplan provincie De provincie Zuid-Holland is verantwoordelijk voor het ganzenbeheer en heeft daartoe een Ganzenbeheerplan opgesteld. Midden-Delfland en de Noordrand van Rotterdam zijn aangewezen gebieden 5

6 waarin dit ganzenbeheer zal worden uitgevoerd. Het ganzenbeheerplan draagt bij aan het beperken van risico s voor vogelaanvaringen door ganzen voor de luchthaven. Beherende instanties en de provincies hebben recent een Ganzenaccoord afgesproken waarin afspraken zijn gemaakt over het uit te voeren Ganzenbeheerplan. Het akkoord beoogt ganzenpopulaties in Nederland duurzaam in stand te houden op een niveau, waarbij een goed evenwicht wordt gevonden tussen de omvang van de van nature voorkomende populaties en de risico s die daarmee samenhangen. Concreet betekent dit: in 5 jaar terugdringen van schade tot het niveau van 2005; het planmatig reduceren van de populatie standganzen tot een acceptabel niveau; het planmatig wegnemen van populaties exoten en gedomesticeerde ganzen. Provinciale Structuurvisie De Provinciale Structuurvisie (PSV), vastgesteld in 2010, geeft het planologische beleid voor de provincie Zuid-Holland tot 2020 weer. Er staat in hoe de provincie samen met andere partijen, zoals gemeenten, wil omgaan met de beschikbare ruimte. Er zijn vijf hoofdopgaven onderscheiden waarbij er twee betrekking hebben op de Vlinderstrik: vitaal, divers en aantrekkelijk landschap; stad en land verbonden. Op de functiekaart van de PSV, die het gewenste ruimtelijke beeld in 2020 weergeeft, staat de Vlinderstrik aangegeven als recreatiegebied aangegeven. figuur 3: uitsnede functiekaart Provinciale Structuurvisie (2010) Fietsplan 2008 Om het gebruik van de fiets te bevorderen stimuleert de provincie Zuid-Holland de aanleg van nieuwe utilitaire (woon-werkverkeer en schoolverkeer) en recreatieve fietspaden met bijbehorende voorzieningen. In 2008 is het Fietsplan 2008 vastgesteld. Hierin is door de Vlinderstrik en de aanpalende polders het provinciale fietspad 269 (f269) aangeduid. Provinciaal fietspad 269 maakt een aantrekkelijke recreatieve route mogelijk tussen de Schie en de Rotte (ofwel Midden-Delfland en Rottemeren). Deze fietsverbinding is nu uitgewerkt als het Polderpad. Vanuit het Fietsplan 2008 heeft de provincie financiële bijdragen toegezegd voor realisatie van de afzonderlijke deeltrajecten van het Polderpad in de hele Noordrand. Hierbij zijn ook de 2 deeltrajecten (deel Zuidpolder en deel Schiebroekse polder) van de Vlinderstrik opgenomen. figuur 4: uitsnede kaart Fietsplan 2008 met f269 (blauw is eerste fase, rood is tweede fase) Provinciale beleidsvisie Groen, de Groenagenda In de provinciale beleidsvisie Groen van 2012 ligt het accent op 3 hoofdpunten: Groenbeleving: meer en beter groen om de stad, meer en betere fiets-, wandel- en vaarroutes Agrarisch ondernemerschap: een gezonde basis voor agrariërs door een regeling agrarische structuurversterking en door systeeminnovaties in veenweidegebieden; Biodiversiteit: het aanleggen en beheren van de herijkte Ecologische Hoofdstructuur (EHS), inclusief de internationaal belangrijke Natura 2000-gebieden. Ten opzichte van eerdere beleidsvisies, zoals het Beleidsplan Natuur en Landschap zijn er grote veranderingen opgetreden in de manier waarop de ambities gerealiseerd kunnen worden. Deze zijn vooral het gevolg van bezuinigingen op het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) door de rijksoverheid. Hierdoor zijn er veel minder middelen beschikbaar voor de aankoop en herinrichting van gronden voor nieuwe natuur- en recreatiegebieden. 6

7 De PMR-projecten zijn overigens buiten de bezuinigingen gebleven. Het accent zal de komende jaren vooral komen liggen op het realiseren van aantrekkelijke verbindingen tussen stad en land en het realiseren van de internationale doelen voor Natura gebieden. De Ecologische Hoofdstructuur zal kleiner van omvang worden dan eerst gedacht was. In de loop van 2013 zal de verkleinde EHS worden vastgelegd door Provinciale Staten. In het Uitvoeringsprogramma Groen van oktober 2012 is aangegeven voor welke projecten de provincie vanaf 2013, in de vorm van cofinanciering, een bijdrage levert. Dat kan deels met nog aanwezige ILG-middelen en deels met eigen provnciale middelen. Voor de aanvullende 40 ha natuur- en recreatiegebied Vlinderstrik heeft de provincie een bijdrage uit het restant van de ILGmiddelen gereserveerd Beleid stadsregio Rotterdam Regionaal Strategische Agenda De Regionaal Strategische Agenda (RSA) uit 2010 is een actualisastie van het regionaal ruimtelijk plan RR 2020 dat ten tijde van de vaststelling van het Masterplan Vlinderstrik nog van kracht was. De inzet is om een complete stedelijke regio te ontwikkelen van internationale betekenis met een gevarieerde economische structuur. De stadsregio streeft naar een samenhangend metropolitaan landschap dat goed bereikbaar is voor de stadsbewoners. De Vlinderstrik is een schakel in de reeks van natuur- en recreatiegebieden tussen het metroplitane landschap Hof van Delfland (Midden-Delfland) en Rottemeren. figuur 5: uitsnede RSA, metropolitaan landschap Regionaal groenstructuurplan RGSP3 In vergelijking met het vorige regional groenstructuurplan, RGSP2 uit 2005, is de ambitie hetzelfde gebleven: een samenhangende, robuuste, groenblauwe structuur voor recreatie en natuur realiseren in de regio Rotterdam realiseren. Maar in dit nieuwe regionale groenstructuurplan uit 2011 is een cruciale omslag vastgelegd in de manier waarop invulling wordt gegeven aan deze opgave. In plaats van te handelen vanuit het perspectief dat er nog veel extra hectares groen aangelegd moeten worden, is er nu een handelingsperspectief waarbij de overheden vooral werken aan het aanleggen van verbindingen en het beter beleefbaar maken van het landschap. De bezuinigingen van het Rijk op het ILG-budget werken ook door in het uitvoeringsprogramma dat voor het RGSP3 is opgesteld. Er is rigoureus geschrapt in de lijst van geplande projecten die in het RGSP2 nog waren voorzien. Ook is gekeken naar andere invullingen van projecten die nog wel uitgevoerd gaan worden (minder vlakgroen, meer nadruk op verbindingen) en alternatieve uitvoeringsen financieringsvormen. De prioriteit wordt gelegd bij het realiseren van essentiële schakels in de ecologische en recreatieve verbindingen. De projecten in de Noordas, waaronder de Vlinderstrik, hebben van de stadsregio de hoogste prioriteit gekregen omdat hier nog steeds gestreefd wordt naar een groene openbaar toegankelijke stadsrand. Het RGSP3 geeft aan dat in de landschappelijke zones buiten de steden een herwaardering van het authentieke open (polder- en veenweide-)landschap centraal staat. Bij gebiedsontwikkelingen moet meer rekening worden gehouden met cultuurhistorische structuren en waardevolle elementen. Historische linten, vaarten en andere lijnen kunnen nieuwe betekenis krijgen voor de stad-landroutes. figuur 6: uitsnede Noordas in RGSP3 (lichtgroen: buitenstedelijk natuur- en recreatiegebied met weidekarakter; middengroen: buitenstedelijk natuuren recreatiegebied met parkboskarakter) Samenhangend Uitvoeringskader Noordas Het Uitvoeringskader Noordas is in 2009 opgesteld als uitwerking van het regionaal ruimtelijke plan RR2020. Omdat er in het gebied veel verschillende projecten zijn gepland, zoals de aanleg van de snelweg A13/A16 en de realisatie van verschillende groengebieden, was het gewenst om deze ontwikkelingen meer in samenhang met elkaar te bekijken. 7

8 In het Uitvoeringskader Noordas is de ambitie opgenomen om een aantal groengebieden op te nemen in de zogenaamde Common Green. Dit moet een parksysteem worden met een meer stedelijk karakter. De opgave is om de onderlinge bereikbaarheid van de nieuwe en bestaande groengebieden te versterken,de landschappelijke en recreatieve samenhang te vergroten. Belangrijk element daarin is de wens om een breed groen viaduct over de A13/A16 te realiseren; als deze snelweg daadwerkelijk wordt aangelegd. Dit element is meegenomen in de afspraken die tussen de gemeenten, de stadsregio en de minister van Infastructuur en Milieu gemaakt zijn over de inpassingsmaatregelen voor de nieuw snelweg. Onderdeel van deze inpassingsmaatregelen zijn ook de aanleg van een wallenlandschap ter hoogte van de Schiebroekse polder en het Schiebroekse park. figuur 7: Common Green tussen Midden-Delfland en Rottemeren figuur 8: Common Green met recreaduct tussen Schiebroekse park en Schiebroekse polder Polderpad, belevenisverbinding De stadsregio Rotterdam heeft in 2012 een prijsvraag uitgeschreven voor de versterking van de identiteit van de Noordas en de recreatieve beleving van het fietspad. Deze prijsvraag is gewonnen door DaF-architecten. DaF-architecten werkt voorstellen uit voor versterking van de identiteit van de Noordas door de plaatsing van bijzondere inrichtingselementen zoals uitkijktorens, polderhekken en zitbanken. De uitwerking van de belevenisverbinding gaat uit een ligging van het Polderpad volgens het kavel- en slotenpatroon van de Zuidpolder en Schiebroekse polder. Dit sluit aan bij de inrichtingsvoorstellen voor de Polder Schieveen. De stuurgroep Noordas heeft op 6 november 2012 ingestemd met deze ligging. figuur 9: Polderpad als belevenisverbinding Beleid gemeente Rotterdam Stadsvisie Rotterdam In de Stadsvisie van de gemeente Rotterdam (2007) is verwoord dat de Vlinderstrik een belangrijke rol heeft in het bereikbaar maken van de regioparken rond de stad voor recreanten. De aanleg van nieuwe natuur- en recreatiegebieden rond de stad levert een bijdrage aan het versterken van de kwaliteit van de woonstad Rotterdam. Dit is een van de twee hoofdpunten van de stadsvisie, naast het versterken van de economie. Daarnaast wordt ingezet op het verbeteren van de fiets- en wandelroutes naar het buitengebied. De Vlinderstrik is een belangrijke schakel om de regioparken rond de stad voor recreanten bereikbaar te maken. Daarnaast wordt ingezet op het verbeteren van de recreatieve routes vanuit de stad naar het buitengebied. In 2008 is door de gemeente Rotterdam onderzocht hoeveel mensen de Noordrand geregeld bezoeken. Dat blijkt maar zo n 7% van de Rotterdammmers te zijn. Met de herinrichting is het streven dit percentage aanmerkelijk omhoog te brengen. Dit zal ook de druk 8

9 op nu zeer druk bezochte regionale groene gebieden (oa. Rotte en Rottemeren) en stedelijke parken (zoals Kralingse Bos) verminderen. Uitvoeringkader Stadslandbouw In 2012 heeft het college van B&W een document uitgegeven over stadslandbouw: productie en verwerking van voedsel in en rond de stad t.b.v. de stedelijke markt. Het college wil de afzet van regionaal geproduceerd voedsel stimuleren. Waterplan 2 Rotterdam In Waterplan 2 (2007) zijn de ambities van de gemeente Rotterdam vastgelegd voor water in relatie tot ruimtelijke ontwikkelingen. De perspectiefkaart Rotterdam Noord 2030 gaat uit van zoveel mogelijk vasthouden en vertragen van de afvoer van regenwater in het gehele gebied. In de gehele Noordrand heeft alleen Schieveen een kwantitatieve wateropgave. Er is dus geen specifieke wateropgave (kwantiteit) voor de Vlinderstrik geformuleerd. In algemene zin streven de gemeenten en de hoogheemraadschappen 1 naar verbetering van de waterkwaliteit. De Vlinderstrik voldoet aan de opgave voor oevervegetaties maar is het nodig verder te werken aan de waterkwaliteit van het open water. Rotterdam wil voldoen aan de normen uit de Kaderrichtlijn Water. Een hogere waterkwaliteit is aanleiding voor een verbetering van de biodiversiteit in het water. De aanleg van natuurvriendelijke oevers draagt daaraan bij. Voor de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek is een deelgemeentelijk waterplan opgesteld (2009). In dit plan is de Schiebroekse polder aangeduid als gebied waar mogelijk nieuw open water en natuurvriendelijke oevers kunnen komen. 1 De Zuidpolder ligt in het Hoogheemraadschap van Delfland en de Schiebroekse polder in het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard Interim-advies Gebiedscommissie Oude Leede In 2000 heeft het college van GS van de provincie Zuid-Holland het advies over de inrichting van het gebied rond Oude Leede van de in 1998 speciaal ingestelde gebiedscommissie Oude Leede vastgesteld. De gebiedscommissie geeft de volgende doelstellingen op voor de ecologische verbindingszone in het plangebied: doelsoorten zijn Gewone grootoorvleermuis, Watervleermuis, Bunzing, Hermelijn, Wezel, Gehakkelde aurelia, Landkaartje, Houtpantserjuffer, Waterspitsmuis, Watervleermuis, Gewone grootoorvleermuis, Patrijs, Torenvalk, Kneu, Kleine modderkruiper en Bittervoorn minimale inrichtingseisen: o o o o o o ecologisch-recreatieve zone met een minimale breedte 400 m, bij zwaarwegende andere belangen minimaal 100 m (daarin dan geen sportvelden of volkstuinen); ecologische verbindingszone minimaal 70 m breed (excl. recreatieve verbindingszone); Voor de ecologische verbinding gaat het om een bos- als een moerasverbinding. Deze strook bestaat uit een minimaal 15 meter brede opgaande bosstrook gevolgd door een minimaal 5 meter brede struweelzone en vervolgens een minimaal 10 meter brede moeraszone en vervolgens een minimale 5 meter brede watergang dient te zijn met dus in totaal een minimale breedte van 70 meter; onderbrekingen tussen opgaande beplanting mogen niet breder dan 50 meter zijn en niet vaak voorkomen. om de m een verbreding met minimaal 0,25 ha bos; bij kruisingen met infrastructuur: doorgaande watergang van > 5 m breed, vrije hoogte boven water > 1 m, aan weerszijden strook land > 0,5 m; aan beide zijden van weg of spoorlijn gebiedjes van > 0,5 ha met extra aantrekkelijk biotoop Masterplan Vlinderstrik Het masterplan Vlinderstrik is in 2008 door de colleges van de gemeenten Rotterdam en Lansingerland vastgesteld. Dit masterplan vormt de basis voor het bestemmingsplan en de inrichtingsplannen. Het masterplan Vlinderstrik gaat uit van een slingerend recreatief fietspad (f269). Aan de noordzijde daarvan is een open groengebied gelegen dat hoofdzakelijk een recreatieve functie heeft. Ten zuiden van het fietspad ligt een natte zone met opgaande begroeiing die als ecologische verbindingszone moet functioneren. Ten westen van het station Rodenrijs is ruimte gereserveerd voor een recreatief concentratiepunt. figuur 10: kaart Masterplan Vlinderstrik 9

10 Bestemmingsplannen Vlinderstrik Hoewel er sprake was van 2 aparte bestuurlijke procedures om de bestemmingsplannen Vlinderstrik vast te stellen (voor het deel Zuidpolder in de gemeente Lansingerland) en voor het deel Schiebroeksepolder in de gemeente Rotterdam) is er sprake van 1 plankaart en 1 legenda met onderliggende milieurapportages. Op de kaart van de bestemmingsplannen zijn de verschillende functies van het gebied Vlinderstrik aangegegeven. De belangrijkste functies zijn: Groen: groenvoorzieningen met paden, sloten en bijbehorende voorzieningen Natuur 1: ontwikkeling van natuurwaarden; kruidenrijk vochtig grasland met extensieve dagrecreatie; Natuur 2: ecologische verbindingszone; struweel en rietlanden met recreatieve fiets- en wandelverbinding; Natuur 3: kruidenrijk vochtig grasland met extensieve dagrecreatie en/of struweel en rietlanden met recreatieve fiets- en wandelverbinding. Voor de inpassing van de A13/A16, inclusief wallenlandschap, is een reserveringszone opgenomen. Bij de vaststelling van de bestemmingsplannen hebben beide gemeenteraden een motie aanvaard waarin de colleges gevraagd wordt om plaatselijke ondernemers te betrekken bij de uitvoering van het toekomstige beheer. figuur 11: bestemmingsplankaart Vlinderstrik 1.4 Conclusies Op basis van hiervoor beschreven beleidsdocumenten kunnen de volgende conclusies worden getrokken voor de inrichting van de Vlinderstrik: Er is sprake van een jarenlange inzet van de betrokken overheden om in de Zuidpolder en Schiebroekse polder het natuur- en recreatiegebied Vlinderstrik te realiseren. Nu alle planologische procedures doorlopen zijn kan de daadwerkelijke uitvoering starten; Ondanks de rijksbezuinigingen op de buidgetten voor de aanleg van nieuwe natuur- en recreatiebieden zijn er voldoende middelen beschikbaar om in de Vlinderstrik 140 ha groen te realiseren: budget van PMR voor 100 ha, ILGmiddelen voor de aanvullende 40 ha, middelen vanuit het provinciale fietsprogramma, middelen van de stadsregio voor de belevenisverbinding; In het gebied Vlinderstrik moet een ecologische verbindingszone (nr 32) gerealiseerd worden voor specifiek omschreven doelsoorten. Deze is in het bestemmingsplan aan de zuidzijde van het plangebied gedacht. Op basis van de Fauna Effect Rapportage (FER) is duidelijk geworden dat er minder opgaande bosachtige beplanting, minder open water en minder moeras gerealiseerd kan worden dan aanvankelijk gedacht. Daardoor zal het uiteindelijke landschapsbeeld van de Vlinderstrik veel opener zijn dan in het Masterplan Vlinderstrik was beschreven. Wel blijven kleinere beplantingselementen en smallere rietzones langs de watergangen mogelijk. Ook het ganzenbeheerplan zal mogelijk gevolgen hebben voor de inrichting en het beheer. Hoewel de moerasontwikkeling in de Vlinderstrik beperkt zal worden, ten opzichte van het Masterplan, toch blijven de doelsoorten voor de Vlinderstrik gehandhaafd; Uit het Samenhangend Uitvoeringskader Noordas is, na vaststelling van het Masterplan Vlinderstrik, de ambitie gekomen om de Schiebroeksepolder te betrekken bij de Common Green. Vanuit de Common-Green-gedachte krijgt de Schiebroekse polder een parkachtiger inrichting dan de Zuidpolder. Echter de FER stelt ook aan deze ambitie grenzen: een zekere mate van parkachtige beplanting is mogelijk, maar er zal geen opgaand parkbos kunnen komen zoals nu in het Schiebroekse park aanwezig is; Wanneer de A13/A16 gerealiseerd wordt, komt er een wallenlandschap ter hoogte van de Schiebroekse polder met een recreaduct. Dit recreaduct legt de verbinding tussen de Vlinderstrik en het Schiebroeksepark. Voor de A13/A16 en het wallenlandschap is in de plannen een reserveringszone opgenomen; Vanuit de herwaardering van het cultuurhistorische landschap en de plannen voor de polder Schieveen, in combinatie met de uitwerking van het Polderpad, de belevenisverbinding, is gekozen voor een rechthoekiger verloop van de recreatieve fietsroute door de Vlinderstrik. Daarmee wordt afgeweken van het slingerende verloop dat in het Masterplan Vlinderstrik was geschetst. Omdat beleidsmatig een grotere aandacht is gekomen voor recreatieve routes tussen de stad en de landelijke gebieden zal in de Vlinderstrik de nadruk meer komen te liggen op de aantrekkelijkheid en herkenbaarheid van het Polderpad. Daarmee wordt aangesloten op de ambities van de stadsregio in het project belevenisverbinding Polderpad. 10

11 2 Uitgangspunten en randvoorwaarden Inrichtingsplan 2.1. Ambities Cultuurhistorie Het is in toenemende mate beleid om bij ruimtelijke ontwikkelingen in sterke mate rekening te houden met bestaande cultuurhistorische waarden. Het gebied koestert zijn historische en culturele waarden; Dit uit zich in behoud en versterking van lineaire landschappelijke elementen als houtwallen en waterkeringen. Verder kent het gebied een aantal plekken met cultuurhistorische waarde zoals locatie van het oorspronkelijke landgoed De Tempel; Het waterhuishoudkundige systeem van de beide polders heef een cultuurhistorische dimensie en is vanuit dat oogpunt ook het behouden waard Landschap Het landschap, voorzieningen, routes, programma s zijn samen interessant voor diverse bezoekers; Het gebied vormt een aangename ruimte met duidelijke entrees en mogelijkheden voor orientatie op de omgeving; De Zuidpolder sluit in ruimtelijke opbouw en functie aan op Schieveen; de Schiebroekse polder sluit vooral aan op de Bergsche Bossen (Rottemeren) en het Schiebroeksepark Natuur Het gebied versterkt de regionale en lokale ecologische structuur (PEHS, ecologische structuur op stadsdeelniveau); De inrichting van Zuidpolder sluit aan op de voorgestane ontwikkeling van de polder Schieveen waar behoud van de openheid en agrarisch natuurbeheer (gericht op weidevogels) centraal staan; De inrichting van Schiebroekse Polder is meer gericht op een halfopen inrichting waar er een afwisseling is van open velden en smalle beplantingselementen langs de kavelsloten Recreatie Het gebied is interessant en bruikbaar voor zowel mensen uit de directe omgeving als stad en regio; Het gebied is goed bereikbaar te voet en met de fiets en het OV. Het is beperkt bereikbaar voor auto s. De ontsluiting voor auto s is zodanig, dat het autoverkeer ondergeschikt is aan wandelaars en fietsers; Het geplande recreaduct zorgt voor een goede verbinding met het Schiebroekse Park ten zuiden van de toekomstige A13/A16. Het brede viaduct zal aansluiten op de geluidswallen die langs dit deel van de toekomstige snelweg gedacht zijn; Hieronder is een voorbeeldlijst opgenomen van bestaande en mogelijk te maken activiteiten in de Vlinderstrik, mede gebaseerd op ideeën van huidige bewoners. Sporten en bewegen: Wandelen en fietsen Joggen Skeeleren/skaten Schaatsen Hengelen Spelen: speelaanleidingen activiteiten voor verschillende leeftijdscategorieën ongedwongen genieten van groen en natuur Survival: slootje springen, door zompige weilanden struinen, bomen klimmen Natuurvorsen: Vogels spotten Dieren en plantenleven zien en ontdekken in de bomen, weiden en sloten Volkstuinieren Eten uit de natuur (pluktuin) Kleur en geur beleven (bloemen en hooiland) Eten en drinken: Picknicken Zelf fruit plukken of aardappels rooien in de volkstuin en pluktuin Leren: In contact komen met dieren en planten (sloten en natuurvriendelijke oevers, hakhout ) Cursussen volgen in de openlucht Buitenlessen volgen (voor scholen) In aansluiting op hiervoor genoemde activiteiten zijn wellicht nog andere activeiten in te passen, afhankelijk van initiatieven van ondernemers of maatschappelijke organisaties. Te denken valt aan: Zorg bij de boer Verkoop van streekproducten Huren van fietsen Informatiepunt bezoeken Beheer Het gebied zal beheerd worden door een organisatie met expertise op het gebied van natuurbeheer en waar mogelijk zullen in de regio wonende agrariërs ondersteunen bij dit beheer; Het gebied wordt goed beheerd, waarbij de beheerder zich als gastheer en omgevingsmanager opstelt, het gebied in de markt zet, geüniformeerd toezicht houdt, het beheer mede baseert op monitoring van bezoek en waardering, voorlichting en educatie geeft en actief partnerships aangaat met de omgeving; De Vlinderstrik is een voorbeeldgebied voor duurzaamheid; Het gebied is goed toegankelijk voor landbouwvoertuigen t.b.v. het agrarisch medegebruik en voertuigen t.b.v. beheer en onderhoud aan het fietspad en andere recreatieve voorzieningen. 11

12 2.2. Ontwerpuitgangspunten Cultuurhistorie In 2012 is voor de Noordas een cultuurhistorische scan gemaakt. Een samenvatting hiervan is als bijlage opgenomen. De uit de scan gebleken cultuurhistorische waarden van het gebied zijn een belangrijke reden geweest om het Masterplan aan te passen. Het behoud en de versterking van deze waarden zijn nu één van de voornaamste uitgangspunten geworden voor de inrichting van de Vlinderstrik. Dit past ook bij een trendbreuk die de laatse jaren heeft plaatsgevonden bij vraagstukken rondom herontwikkeling van landelijk gebied nabij de stad. Het is lange tijd traditie geweest om hele nieuwe landschappen te maken. Met het idee dat een landschap helemaal anders moest worden ingericht bij een verandering van functies, gingen veel van de gebiedseigen kwaliteiten verloren. Voorbeelden hiervan zijn de in de jaren zeventig aangelegde recreatiegebieden zoals het Lage en Hoge Bergse Bos. Er heeft echter een verschuiving van inzicht ten aanzien van ontwikkeling van het landschap plaatsgevonden. Van steeds alles beter en opnieuw inrichten naar een aanpak, waarbij juist bestaande waarden en kwaliteiten de nadruk kijgen. Door deze ontwikkelstrategie worden kwaliteiten als de eeuwenoude verkavelings- en waterstructuur versterkt. Ook de landscheiding tussen Delfland en Krimpenerwaard kan geaccentueerd worden. Dit zorgt voor een aantrekkelijk landschap met een rijke schakering en is ook qua investering een duurzame aanpak. Uitgangspunten cultuurhistorie Behoud bestaande polderverkaveling en polderslotenstructuur; Zichtbaar maken cultuurhistorische lijnen, zoals de landscheiding, met beplanting; Behoud en meer zichtbaar maken van cultuurhistorische waardevolle plekken zoals de locatie van het voormalige landgoed De Tempel. figuur 12: Ontwerpuitgangspunten cultuurhistorie 12

13 Landschap De landschappelijke beleving van de Vlinderstrik wordt een groot deel bepaald door zijn ligging op het knooppunt van oude en nieuwe infrastructuren en de overgang tussen twee stedelijke woongebieden in de Noordas. In de huidige situatie is het gebied alleen goed te beleven als knooppunt van infrastructuren. De aantrekkelijke recreatieve landschappelijke beleving is beperkt aanwezig. Een belangrijke ruimtelijke opgave voor de Vlinderstrik is het zichtbaar maken van de landschappelijke kwaliteiten van het gebied waardoor het beter beleefbaar wordt als een aantrekkelijk recreatief, natuurlijk en agrarisch landschap met belangrijke cultuurhistorische waarden. Het benadrukken van de historische hoofdstructuur is hiervoor bij uitstek een geschikt middel. De bebouwingslinten, kaden, waterlopen en de Landscheiding zijn een belangrijk onderdeel van deze historische hoofdstructuur. Naast het accentueren van de historische structuren is het uitbreiden van de routestructuur een goed middel voor versterken van de eenheid in het gebied. Bezoekers ervaren de Noordas meer als een samenhangend geheel wanneer de deelgebieden nauwer met elkaar in verbinding komen te staan. Hierbij speelt het nieuwe fietspad, het Polderpad een belangrijke rol. Het slopen van een aantal verouderde kassen, na aankoop door de gemeente Rotterdam, zal een grote bijdrage leveren aan het herstel van de kenmerkende openheid van het gebied. Waar kassen of bedrijfsgebouwen niet gesloopt kunnen worden, is het aanbrengen van afschermende beplanting gewenst. Daarnaast wordt gestreefd naar het gedeeltelijk verplaatsen van het volkstuinencomplex zodat dit element minder diep de polder insteekt. De te verplaatsen volkstuinen komen naast de bestaande kavel met volkstuinen te liggen (zogenaamd omklappen ). Andere strategieën om het gebied een beter uitstraling te geven zijn: eenheid in ontwerpstijl en materiaalgebruik, het accentueren van de randen van het gebied (de entrees), een geïntegreerd programma van voorzieningen en activiteiten en een gerichte en een gerichte promotie. De beheerder speelt hierin een belangrijke rol. De Vlinderstrik is doorsneden door verschillende infrastructurele lijnen. Dit verstoort de natuur- en landschapsbeleving van de polder. Door beplanting aan te brengen langs deze lijnen willen we de verstorende invloed ervan beperken. Omdat de polder toegankelijk wordt voor recreanten worden de privékavels afgeschermend van het openbare groengebied met een sloot. De landscheiding is een eeuwenoude landschappelijke lijn als scheiding tussen twee hoogheemraadschappen: Delfland en Schieland en de Krimpenerwaard. De landscheiding is op het moment slechts beperkt zichtbaar in het landschap en is als kade onder andere gebruikt om wegen, zoals de Doenkade, op aan te leggen. De landscheiding kan opnieuw zichtbaar gemaakt worden door de aanplant van opgaande struweel. Dit speelt m.n. in de Zuidpolder waar dit beplantingselement als visuele afscherming van de toekomstige A13/A16 kan functioneren. Aan de zuidzijde van de Schiebroekse polder wordt waarschijnlijk een hoge wal aangebracht t.b.v. de inpassing van de A13/A16. Het voorlopig streefbeeld voor de geluidswallen is een aantal wat rechthoekiger dijklichamen die de polder insteken. Het recreaduct zou de uitstraling kunnen krijgen van een recreatieve trekpleister met uitzicht over de verschillende landschappen: het balkon van de Noordas. Een ecologische verbinding over het recreaduct is geen harde eis, maar zou wel als verbinding voor kleine zoog- dieren, vlinders en andere insekten tussenen de beide parkgebieden en de geluidswallen kunnen dienen. Voor het historische bebouwingslint van de Rodenrijseweg wordt versterking van de groene woonkwaliteit en behoud van de nog aanwezige doorzichten nagestreefd. Ook is de opgave om hier enkele informele entrees naar de Vlinderstrik te maken. Uitgangspunten landschap De Vlinderstrik blijft een polderlandschap en wordt geen nieuw stadspark. De openheid wordt deels hersteld door de sloop van verouderde kassen; In de Schiebroekse polder zullen, langs een aantal bestaande landschappelijke lijnen, houtwallen, bomenrijen en struwelen aangelegd worden. Hierdoor ontstaat op veel plaatsen een meer besloten beeld maar blijven kenmerkende zichtlijnen 13

14 behouden. De landscheiding zichtbaar maken door hier een lijnvormig beplantingselement met struweelbeplanting aan te brengen; Gedeeltelijk verplaatsen volkstuinen zodat een compacter complex ontstaat dat minder diep in de polder steekt; Eenheid in vormgeving van hekwerken, bewegwijzering en recreatieve voorzieningen: herkennen van polderlandschap en de cultuurhistorische namen en plekken in het gebied; Realiseren van een deel van het Polderpad door het gebied; in aansluiting op de rest van het Polderpad in de Noordrand en de fietsen wandelpaden naar het stedelijke gebied; Inspelen op de voorgenomen aanleg van het recreaduct over de A13/A16 en overige inpassingsmaatregelen. Het geplande recreaduct kan een aantrekkelijk uitzichtpunt worden over de Noordas. De aansluitende grondwal aan de zuidzijde van de Schiebroekse polder zal niet beplant worden met opgaande bomen of struiken vanwege de beperkingen vanuit de luchthaven. Gebied dat niet nodig is voor de aanleg van de A13/A16 en inpassingsmaatregelen zal bij de zuidelijke zone worden betrokken met dezelfde eisen t.a.v. de ecologische verbindingszone; Beplanting aanbrengen langs te handhaven bedrijfsgebouwen (wel rekening houdend met beperkingen vanuit de FER); Behoud doorzichten op de Rodenrijseweg en waar mogelijk vergroening van dit lint; Aanleg informele entrees vanuit Hillegersberg-Schiebroek en Lansingerland naar de Vlinderstrik vanaf de Wildersekade, het fietspad langs Randstadrail en de Rodenrijseweg; Aanleg van een brede sloot, (tussen 3 en 5 meter breed) achter de kavels van de bewoners zodat de privetuinen niet toegankelijk vanuit de polder. Rekening houden met alle aanwezige contouren en regelgeving (geluid, externe veiligheid, luchtkwaliteit, Rotterdam Airport) Rekening houden met de reserveringszone voor A13/16 De bestaande lintbebouwing langs de Rodenrijseweg en nieuwe en Wildersekade blijft behouden, even als bebouwing bebouwing langs de Zwarteweg figuur 13: Ontwerpuitgangspunten landschap 14

15 2.2.3 Natuur en water Het zuidelijke deel zal conform het Bestemmingsplan voldoen aan alle eisen van de PEHS en de Commissie Oude Leede. Het noordelijk deel zal de natuurfunctie van het gebied ondersteunen en zal de belangrijkste recreatieve voorzieningen bevatten. Het fietspad langs de hoofdwatergang door het gebied vormt de scheiding tussen de zuidelijke en de noordelijke zone. De Zuidpolder sluit aan bij Polder Schieveen en behoud de meeste openheid, de Schiebroekse polder sluit aan op het Schiebroekse Park en de Bergse Bossen en zal relatief het grootste oppervlak aan struweel, houtwallen en boomgroepen bevatten. Doelsoorten van de PEHS 32 zijn Gewone grootoorvleermuis, Watervleermuis, Bunzing, Hermelijn, Wezel, Gehakkelde aurelia, Landkaartje, Houtpantserjuffer, Waterspitsmuis, Patrijs, Torenvalk, Kneu, Kleine modderkruiper en Bittervoorn. Met de natuurdoeltypen: Zoet watergemeenschap, Natuurvriendelijke oevers, Nat bloemrijk grasland, Droog bloemrijk grasland, struweel en houtwallen en bomen in bosjes kleiner dan 0,5 ha aaneengesloten (aangepast voor de luchthaven) worden geschikte habitats voor de doelsoorten gerealiseerd met een oppervlakte geschikt als verbinding of als leefgebied In de Vlinderstrik zal een een robuust en duurzaam watersysteem met aangepast peilbeheer worden ontwikkeld, zodat voor de natuurontwikkeling en natuurdoeltypen geschikte watergangen en weilanden kunnen ontstaan. Op verschillende plekken komen er bruggen over de watergangen zodat in het water kan worden gekeken. Struinpaden langs de oevers maken zowel het water als de oevervegetatie beleefbaar. Op de weilanden zijn foeragerende weidevogels waar te nemen. Langs de poldersloten en de hoofdvaart komt een netwerk van natuurvriendelijke oevers met hoog opgaande moerasplanten waarin en waarlangs kleine zoogdieren, libellen en vlinders hun habitat vinden en vissen kunnen paaien en kikkers hun dril afzetten. De oevers zullen tevens goed gedekte routes bieden aan deze dieren richting de nabijgelegen natuurgebieden. Voor kleine zoogdieren is het Polderpad geen onneembare barriere, zeker ook gezien de nadruk op extensieve recreatie. De watergangen zullen onder het Polderpad door in verbinding blijven met elkaar indien sprake is van gelijk peil. Bij afwijkende peil moet bekeken worden op welke manier natte verbindingen uitgewerkt kunnen worden. Het toevoegen van opgaande beplanting van bomen, struiken en houtwallen biedt ruimte aan kleine zoogdieren, zangvogels en roofvogels als de torenvalk en uilen en ook aan insecten en vlinders van houtige gewassen. De beplanting biedt ook diepte aan de ruimtelijke beleving van de polder. Aandachtspunt is dat ze zodanig geplaatst worden dat ze het vrije uitzicht niet volledig beperken. De vleermuizen uit het gebied gebruiken de opgaande beplanting en bomen als routes door de noordrand en naar het Schiebroekse Park. Ter plaatse van de fauna passages word extra opstakel vrije ruimte gecreerd om het gebruik van de passage te stimuleren Het waterbeheer zal uitgevoerd worden door het Hoogheemraadschap van Delfland (Zuidpolder) en het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (Schiebroekse polder). Het beheer van de overige natuurelementen door een professionele natuurbeheerder ondersteunt door lokale agrarische ondernemers en/of een agrarische beheerorganisatie. Het natuurbeheer is gericht op het instandhouden van de natuurdoeltypen zodanig dat ze een habitat blijven bieden aan de doelsoorten en een groot aantal algemene soorten die zich daar ook thuisvoelen. In de zuidelijke zone van de Zuidpolder en Schiebroekse Polder is voor aanleg van de natuurvriendelijke oevers en natte graslanden naar verwachting een verlaging van het maaiveld of peilverhoging noodzakelijk. Voor het Bestemmingsplan Vlinderstrik is een Wateradvies opgesteld. Voor het Inrichtingsplan zal dit advies ander worden uitgewerkt in een Waterplan 15

16 voor Vlinderstrik. De randvoorwaarden van de Fauna-Effect-Rapportage zullen daarin worden meegenomen. Ontwerpuitgangspunten natuur en water Zuidelijke zone bevat een groter oppervlak aan natuurvriendelijke oevers en nat bloemrijk grasland dan de noordelijke zone; Zuidelijke zone is minimaal 70 meter breed en noordelijke en zuidelijke zone samen minimaal 100 meter breed. Met hoog niveau van natuurlijke inrichtingselementen; De Schiebroekse polder bevat een groter oppervlak aan struweel, houtwal en bosjes dan de Zuidpolder. De bosjes hebben vanwege de randvoorwaarden van de FER een maximale omvang van 0,5 ha. Binnen deze randvoorwaarden zijn wel bomenrijen mogelijk langs bijvoorbeeld sloten. Natuurvriendelijke oevers zijn maximaal 2,5 meter breed indien ze aan beide zijden van de sloten worden aangelegd of 5 meter aan 1 zijde (FERrandvoorwaarde); Bij infrastructuurbarrieres ecologische verbindingen en schuilmogelijkheden voor dieren aanbrengen zoals in Masterplan vlinderstrik aangegeven; Bestaande natuurlijke elementen met beschermde flora en fauna worden gehandhaafd en duurzaam beheerd. Zo min mogelijk verschillende peilgebieden. Onderbemalingen zoveel mogelijk opheffen. Peilen conform Wateradvies Bestemmingsplan Vlinderstrik; Bij de uitvoering van de aanleg- en beheer werkzaamheden wordt zorgvuldig omgegaan met bestaande natuurwaarden zoals deze zijn vastgelegd in het Ecologisch Werkprotocol Noordrand; Struinpaden langs poldersloten en houtwallen; Toename van verhard oppervlak moet worden gecompenseerd met 10% water. Rustplekken met natuurbeleving (geluid en zicht). figuur 14: Ontwerpuitgangspunten natuur en water Recreatie Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de mogelijkheden in het landschap rondom Rotterdam erg beperkt zijn en de waardering van het landschap nog laag is. Om de Vlinderstrik voor een grotere groep mensen ook echt recreatief aantrekkelijk te maken, zijn er naast de aanwezigheid van een aantrekkelijk cultuurlandschap, aanvullende voorwaarden nodig. Het gebied moet goed bereikbaar zijn, je moet er goed doorheen kunnen gaan, er moet iets leuks te doen zijn en het moet bekendheid krijgen. Om de Vlinderstrik, binnen het totaal van de Noordas, tot een goed functionerende natuur- en recreatiegebied te ontwikkelen is het van belang dat stevig wordt ingezet op het ontwikkelen van het recreatieve netwerk. Het recreatieve netwerk bestaat dan zowel uit de verbindingen als het daaraan gekoppelde recreatief programma. 16

17 In oost-westrichting is het Polderpad (provinciaal fietspad f269) de belangrijkste fiets- en wandelroute die de Vlinderstrik optimaal beleefbaar maakt. Dit fietspad koppelt de Vlinderstrik aan de andere (toekomstige) groengebieden in de Noordas, zoals Schieveen en Park de Polder. Op hoger schaalniveau legt dit nieuwe fietspad de verbinding tussen de Rottemeren en het Midden-Delfland. Daarnaast zijn de verbindingen met de stedelijke gebieden van Rotterdam en Lansingerland, in noord-zuidrichting, van groot belang voor de toegankelijkheid van de Vlinderstrik. Veel van deze verbindingen zijn al aanwezig maar kunnen wat betreft route en aansluitingen nog wel verbeterd worden. Belangrijk aandachtpunt is dat bij de mogelijke aanleg van de A13-A16 er goede wandelen wandelpaden in noord-zuidrichting behouden blijven. Een kans voor de ontsluiting van de Vlinderstrik is de realisatie van het recreaduct, indien de A13-A16 gerealiseerd wordt. Dit brede groene viaduct over de nieuwe snelweg biedt ruimte voor een nieuwe fiets- en wandelverbinding tussen de Vlinderstrik en het Schiebroekse park. Het Polderpad krijgt binnen de totale Noordas een eigen materialisering en opbouw. Hierdoor wordt het een herkenbare route en identiteitsdrager. Dit wordt nog eens versterkt door langs het Polderpad een aantal landschappelijke toevoegingen en gebruiksobjecten aan te brengen. voor deze objecten wordt een is een toolbox van hekken, erfbeplanting, borden, banken en bruggen die langs het hele Polderpad geplaatst kunnen worden. In aanvulling op het Polderpad en de noord-zuidroutes worden in de Vlinderstrik informele wandelroutes aangelegd (struinpaden of laarzenpaden) die de weilanden en parkachtige zones ontsluit voor de natuurliefhebbers. Voor intensievere recreatie is in het bestemmingsplan Vlinderstrik een locatie nabij het station Rodenrijs bestemd (het recreatief concentratiepunt). Hier zijn gebouwde voorzieningen mogelijk. Eventuele bebouwing wordt zorgvuldig in het groengebied ingepast. Ontwerpuitgangspunten recreatie Ontwikkelen recreatief netwerk van fiets- en wandelpaden met het Polderpad als ruggengraat; Goede verbindingen maken met de stedelijke gebieden ten noorden en ten zuiden van de Vlinderstrik; Aanleg van struinpaden door delen van de Vlinderstrik, waarbij rekening gehouden wordt met de natuurdoelstellingen; Het aanbrengen van inrichtingselementen uit de toolbox van de belevenisverbinding waarmee aangesloten wordt op de identiteit van de totale Noordas; Het ontwikkelen van bijzondere verblijfsplekken en trekpleisters in de Vlinderstrik om diverse gebruikersgroepen te trekken. Voorbeelden daarvan zijn de voormalige Tempel en delen het volkstuinencomplex; Het goed inpassen van recreatieve bebouwing van het recreatief concentratiepunt; Het ontwikkelen van een marketingstrategie om de bekendheid van de stedelingen met het gebied te vergroten; Het faciliteren van initiatieven van bewoners en bedrijven die de aantrekkelijkheid van het gebied vergroten. figuur 14: Ontwerpuitgangspunten recreatie 17

18 3. Financiën en beheer 3.1 Financiën Voor de aanleg zijn voor 150 ha middelen uit PMR beschikbaar en middelen van Uitvoeringsprogamma Groen van de provincie Zuid-Holland voor 40 ha extra groen ( 3,5 miljoen vanuit ILG-budget). Ook is er nog nog een bijdrage uit provinciaal programma Fiets voor het Polderpad, 50% van de kosten Bijdrage stadsregio voor uitvoering Belevenisverbinding (bedrage nog onbekend, hangt af van de inrichtingselementen). 3.2 Beheer Aan de uitvoering van het beheer van de Vlinderstrik is een randvoorwaarde gekoppeld die niet is in te passen in een openbare aanbestedingsprocedure, deze randvoorwaarde betreft de eis om lokale agrariërs bij de uitvoering van de beheerswerkzaamheden te betrekken. Bij een rechtstreekse onderhandeling met één aanbieder kan vorm gegeven worden aan de vereiste betrokkenheid van lokale agrariërs. Hiervoor doorlopen we parallel aan het inrichtingsplan procedure een DAEB-procedure. Zodoende hebben we aan het eind van 2013 naast een vastgesteld inrichtingsplan ook een vastgesteld beheerovereenkomst. Door middel van het inrichten van een Dienst algemeen economisch belang(daeb) kan de overheid voor economische activiteiten waar een publiek belang mee gemoeid is en die de markt niet uit eigen beweging oppakt op een staatssteunveilige manier een compensatie verstrekken. Een DAEB wordt ook wel aangeduid als een openbare dienstverplichting, dit wil zeggen dat de organisatie die met de uitvoering van de DAEB is belast, verplicht is de diensten binnen bepaalde randvoorwaarden aan een bepaalde doelgroep aan te bieden. Hiermee wordt gewaarborgd dat voldaan wordt aan de vooraf vastgestelde doelstellingen van algemeen belang. Het PvE komt tot stand in nauw overleg met de beoogd beheerder en wordt in het proces ervoor gezorgd dat indien bijstelling van tijdig plaats vindt. De marktconformiteit van de prijs die betaald gaat worden voor het beheer dient aangetoond te worden. Na het PvE zal bij het maken van het voorlopig ontwerp de eerste grove raming en een eerste versie van het concept beheerovereenkomst duidelijkheid bieden t.a.v. de randvoorwaarden beheer. Van belang is dat hoogte van de compensatie voor beheer vastgesteld moet worden op basis van vooraf vastgestelde objectieve parameters. Om de DAEB af te bakenen is een gedetailleerde omschrijving van de gewenste diensten vereist, waarbij de volgende aspecten aan de orde kunnen komen: de prestaties die de onderneming moet leveren; de regelmaat en de lengte van de periode waarin de onderneming deze prestaties moet aanbieden; de formele opgever aan wie de onderneming zijn prestaties aanbiedt; monitoring van de prestaties van de onderneming; de kwaliteitseisen waaraan de prestatie wordt getoetst; de rapportageverplichting van de onderneming; de sancties als de onderneming niet aan de gestelde eisen voldoet. Van de bovenstaande punten wordt een aantal in het inrichtingsplan verwerkt en/of beheerovereenkomst of andere gerelateerde documenten: raming inrichting + beheerconsequenties op basis van concept VO + concept Beheerovereenkomst i.v.m. markconformiteit; opstellen concept erfpachtscontract. 18

19 19