Museum Holland 2018/12826

Transcriptie

1 2018/12826 Museum Holland Huizen in alle kleuren, molens bij honderden, en verrukkelijke boten. We hebben bijna heel Holland doorkruist en werkelijk, wat ik ervan gezien heb is veel mooier dan men zegt. Claude Monet in een brief aan Pissarro,1871 De Zaanstreek heeft een wereldwijde aantrekkingskracht. Van oudsher door de Zaanse Schans, maar de laatste jaren steeds meer dankzij de vernieuwde binnenstad die met met gedurfde architectuur het centrum van Zaandam een bijzondere gedaanteverandering heeft gegeven. Het nieuwe centrum van Zaandam trekt wekelijks bezoekers, die worden aangetrokken door de architectonische verwijzingen naar Old Holland. Het centrum van Zaandam heeft met het Zaantheater en het Czaar Peterhuisje twee belangrijke toeristische en culturele voorzieningen. Maar bij de groei van Zaanstad die de komende jaren voorzien wordt, en waarvoor MAAK. Zaanstad werkt aan het op waar de ren van het voorzieningenniveau, past een publiekstrekker van allure van waaruit een dynamisch en inspirerend kunst- en cultuurklimaat kan worden gecreëerd. Voor onze eigen inwoners én voor bezoekers van buiten de Zaanstreek. Vanuit deze constatering is de ambitie ontstaan voor de ontwikkeling van een nieuw kunstmuseum, met als thematisch vertrekpunt het begrip Holland in al zijn betekenissen en belevingsvormen. Hiermee spelen we in op het belangrijkste bezoekmotief van bezoekers in de Zaanstreek en op de behoefte van de bezoeker die naar Amsterdam en de Zaanse Schans komt. Bovendien doet een museum met dit thema recht aan onze Hollandse en Zaanse identiteit, waarden en tradities. Detail uit: Molens in het Westzijderveld Zaandam, Claude Monet,1871, collectie Van Gogh Museum 1 1 Aankoop met steun van de BankGiro Loterij, het Nationaal Fonds Kunstbezit, het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, het Mondriaan Fonds, de Vereniging Rembrandt, het VSBfonds en de Vincent van Gogh Stichting.

2 ...de lucht hangt er laag en de zon wordt er langzaam in grijze veelkleurige dampen gesmoord... Uit: Herinnering aan Holland, Hendrik Marsman, 1936 Verkenning De colleges van B&W van Zaanstad en Amsterdam hebben in 2016 gesprekken gevoerd over samenwerking op o.a. de beleidsterreinen cultuur en toerisme, waarbij is overeengekomen dat Zaanstad een bijdrage kan en wil leveren aan de spreiding van internationale bezoekers. Tevens is de Gemeente Zaanstad in gesprek met de Metropoolregio Amsterdam (MRA) om spreiding in de regio te stimuleren. Daarnaast is de nadrukkelijke wens de culturele en toeristische infrastructuur binnen het stadshart te ontwikkelen en te versterken in samenwerking met het Zaans Museum. De komst van een innovatieve museale voorziening past in dit streven. In de uitvoeringsagenda toerisme (2017) is het volgende bepaald: Een nieuw museaal aanbod elders in de stad. Amsterdam voert een beleid om de Amsterdamse binnenstad meer te ontzien en het aanbod voor bezoekers beter te spreiden. Eén van de opties daarbij is het ontwikkelen van een trekker buiten Amsterdam. Zaanstad ziet kansen op het gebied van museale samenwerking. De Zaanstreek biedt nu al een natuurlijke overloop vanuit Amsterdam door de aantrekkingskracht van de Zaanse Schans. Verschillende vormen van samenwerking zijn denkbaar, zoals werken uit museale depots uitwisselen en tentoonstellen, de vestiging van een nieuw type museum dat in de Amsterdamse regio nog niet aanwezig is. Het Zaans Museum maakt formeel onderdeel uit van de Stichting Samenwerkende Musea Amsterdam en zal bij de invulling een sleutelrol vervullen. Deze ambitie vereist ook een ruimtelijke vertaalslag. Detail 1 uit: Nimbus D Aspremont, Berndnaut Smilde, 2012 Detail 2 uit: Gezicht op Haarlem met bleekvelden, Jacob van Ruisdael, 1665, collectie Kunsthaus Zürich De Gemeente Zaanstad en het Zaans Museum hebben vervolgens gezamenlijk de mogelijkheden verkend met betrekking tot vestiging van een nieuw museum in Zaandam. Er is onder meer advies ingewonnen bij directies van diverse Amsterdamse musea, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), de Gemeente Amsterdam en de Museumvereniging. Deze verkenning heeft geleid tot de conclusie dat een kunstmuseum in het centrum van Zaandam, rondom het thema Holland, de potentie heeft om: Het begrip Holland als visitekaartje uit te dragen naar (internationale) bezoekers; een inhoudelijke en verbindende bijdrage te leveren aan het debat over de Nederlandse identiteit; de kwaliteit van het kunst- en cultuurklimaat van Zaandam te verhogen; het internationaal potentieel in het centrum van Zaandam te vergroten en de verblijfsduur van toeristen te verlengen; Zaandam op de kaart zetten voor de nationale bezoekers (een weekendje-weg locatie); toeristen in de Zaanstreek beter te spreiden, met name vanaf de Zaanse Schans; toeristen binnen de Metropoolregio Amsterdam (MRA) gelijkmatig te spreiden; de collectiemobiliteit binnen Nederlandse musea een impuls te geven; het idee van een museum in de stad te verbinden met het Monetjaar. Kwartiermaker De Gemeente Zaanstad en het Zaans Museum hebben Ad s-gravesande aangesteld als kwartiermaker. s-gravesande zal partijen, personen en potentiële partners verbinden aan Museum Holland en draagvlak en samenwerking binnen relevante overheidsinstanties. Daarnaast raadpleegt hij adviseurs voor zowel de sociaal maatschappelijke agenda als de kunst- en cultuurhistorische inhoud. Eind 2018 levert s-gravesande een bidbook op voor Museum Holland.

3 Museaal concept: Museum Holland Het Zaans Museum heeft de outline voor het museaal concept van Museum Holland opgesteld. Dit concept komt in eerste instantie tegemoet aan het bezoekmotief van internationale toeristen die het authentieke Holland willen proeven zoals dat al decennia lang door reisbureaus wordt gepromoot. Holland is geen topografische aanduiding, Holland is een begrip. Zeg Holland en je ziet tulpenvelden, molens die langs kaarsrechte vaarten staan, blinkende klompen op de kasseien van een Middeleeuws marktplein. De term roept ook een beeld op van een tolerant, vrijzinnig, zuinig en hardwerkend volk. Museum Holland verbeeldt Nederland aan de hand van schilderijen, foto s en objecten uit de rijke Collectie Nederland. Toeristen worden getrakteerd op Hollandse luchten, vlakke landschappen en roman tische wintertaferelen. Dit zal tevens een grote groep nationale bezoekers bekoren voor wie nostalgie een belangrijk bezoek motief is. Maar: zoals het Zaans Museum haar bezoekers context en duiding biedt bij hun bezoek aan de Zaanse Schans gaat ook Museum Holland een stap verder. Naast herkenning en verwondering wordt het typische beeld van Nederland op de snijtafel gelegd. Museum Holland gaat op zoek naar de waarden die schuilgaan achter de vaak cliché matige ver beelding van Nederland. Wat kunnen we opmaken uit deze beelden over Nederland en de Nederlanders? Nederlandse identiteit Onderzoek naar de verbeelding van Nederland houdt direct verband met het actuele vraagstuk over de identiteit van Nederland, een vraagstuk dat onder invloed van toenemende globalisering, migratie en mondialisering van media nog lang onderwerp van het maatschappelijk debat zal blijven. Vanuit de museumwereld wordt hier en daar een bijdrage geleverd aan dit debat, bijvoorbeeld door de lancering van de Canon van de Nederlandse geschiedenis en een voorstel voor een verplicht schoolbezoek aan het Rijksmuseum. De Nederlandse identiteit wordt hierbij vaak voorgesteld als een statisch gegegeven, alsof de uitkomst uiteindelijk één duidelijke beschrijving zou kunnen opleveren. Daarmee wordt de discussie weliswaar gevoed, maar het gesprek minder gevoerd. Het nieuwe museum in Zaandam doorbreekt dit uitgangspunt en wil het actuele debat over de Nederlandse identiteit de komende jaren verrijken met nuance en verdieping. Museum Holland nodigt kunstenaars, historici, filosofen, journalisten en andere specialisten uit om het typische beeld van Nederland te ontrafelen. In Museum Holland zullen onderwerpen vanuit meerdere perspectieven worden belicht. Er is ruimte voor tegenstrijdige meningen, feiten en interpretaties. Museum Holland kiest voor een open, onderzoekende en verbindende rol, zoals van een hedendaags museum wordt verwacht. foto: Portraits in the clouds, Diana blok, 1992, collectie RCE

4 Bezoekersbeleving Museum Holland toont laagdrempelige presentaties voor een brede doelgroep. Er is een permanente interactieve opstelling die toe gesneden is op een kort bezoek langs highlights en tevens een uitge breid bezoek met verrassende en verdiepende lagen mogelijk maakt. Daarnaast worden er tijdelijke tentoonstellingen geprogrammeerd die ingaan op actuele thema s met betrekking tot de Nederlandse identiteit. Het onderwerp mag hier en daar schuren, maar de totale bezoekersbeleving zal nooit on toe gankelijk of zwaar op de hand zijn. Er is een juiste balans tussen betovering en onttovering. Het ruimtelijke tentoonstellingsconcept moet uitdagend, interactief en eigentijds zijn en zich voldoende onderscheiden van andere grote musea in de regio. De bezoeker ervaart herkenning, spektakel en poëzie. foto: Waterlicht, Studio Roosegaarde, heden

5 Bezoekersbeleving Opdrachtgevers Gemeente Zaanstad Zaans Museum Doelgroep Primaire doelgroep: internationale bezoekers, die Amsterdam en de Zaanse Schans als reisbestemming hebben. Bezoekmotief: met name de authentieke Holland -beleving. Secundaire doelgroep: Nederlandse cultuurliefhebbers / Museumkaarthouders. Bezoekmotief: tijdelijke tentoonstellingen met relevante en aansprekende thematiek. Beoogd bezoekersaantal minimaal bezoekers per jaar Locatie Museum Holland krijgt een plek in het centrum van Zaandam. Er wordt een locatiestudie verricht door de gemeente Zaanstad....Het eerste dat de Nederlander leert is lopen. Daarna fietsen. En dan de fiets verliezen... Uit: De fiets, de vrouw en de liefde, Rodaan Al Galidi, 2002 Still uit: Father and Daughter, Michael Dudok de Wit, 2000 Foto: Ed van der Elsken, 1979, Collectie Nederlands Fotomuseum Foto: Mark Rutte verlaat Paleis Noordeinde, Frank van Beek, 2017