OP BEZOEK BIJ EEN TECHNISCH BEDRIJF. Handleiding voor scholen

Transcriptie

1 OP BEZOEK BIJ EEN TECHNISCH BEDRIJF Handleiding voor scholen

2 INHOUDS OPGAVE 03 INLEIDING 04 TIPS VOOR EEN EFFECTIEF BEDRIJFSBEZOEK 06 LESSENSERIE OP BEZOEK BIJ EEN TECHNISCH BEDRIJF 08 LES 1: INTRODUCTIE OP DE WERELD(EN) VAN TECHNIEK 10 LES 2: INTRODUCTIE OP HET THEMA 11 LES 3: AAN DE SLAG MET EEN UITDAGING 12 LES 4: GOEDE VRAGEN STELLEN EN BEZOEK VOORBEREIDEN 13 LES 5: HET BEDRIJF BEZOEKEN 14 LES 6: EVALUATIE BEDRIJFSBEZOEK 15 LES 7: EINDOPDRACHT 15 EVALUEREN MET HET BEDRIJF 15 DEEL JE ERVARINGEN MET TECHYOURFUTURE 17 BIJLAGE A: DE ZEVEN WERELDEN VAN TECHNIEK 21 BIJLAGE B: TALENTENKAART 23 BIJLAGE C: DE ONTWERP CYCLUS 24 BIJLAGE D: MEDEWERKERS PASPOORTJES 25 BIJLAGE E: WERK BLADEN BIJ LES 1 27 BIJLAGE F: WERK BLADEN BIJ LES 3 Colofon Deze handleiding is ontwikkeld door TechYourFuture, expertisecentrum voor techniekonderwijs Vormgeving: Bestwerk Redactie: Sabien Bouwmeester Mirte Disberg-van Geloven Sanne Weusthof Eindredactie: Marieke Hohnen TechYourFuture Postbus KB Enschede 02

3 INLEIDING Waarom op bezoek bij een technisch bedrijf? Tijdens een bezoek aan een technisch bedrijf krijgen leerlingen de kans om kennis te maken met een andere wereld: de wereld van wetenschap en technologie. Een wereld met een grote verscheidenheid aan technische beroepen, vernieuwende productieprocessen en mooie producten. Maar naast leuk en leerzaam is een bedrijfsbezoek ook een investering in de toekomst van leerlingen. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat leerlingen tussen de 9 en 14 jaar meestal nog niet kiezen voor een beroepsrichting, maar al wel beroepsrichtingen uitsluiten. Het hebben van een positief en realistisch beeld van technische beroepen is dus belangrijk. Leerlingen moeten weten dat de stereotypen over technische beroepen, dat het vuil, zwaar of smerig overallwerk is, allang niet meer kloppen. Door het organiseren van bedrijfsbezoeken krijgen kinderen de kans om kennis te maken met de schoonheid van onze technische bedrijven! Daarnaast zien we dat er niet slechts één moment is waarop leerlingen een keuze maken voor een beroepsrichting, maar dat dit een doorlopend proces is. Om goede keuzes te maken, is het essentieel dat leerlingen actuele en realistische beroepsbeelden hebben. Een bedrijfsbezoek biedt een ideale kans hiervoor! Goed voorbereiden Tijdens een bedrijfsbezoek krijgen leerlingen beroepen, producten en processen te zien waar ze misschien nog geen kennis van hebben. Als ze goed voorbereid op pad gaan, halen de leerlingen meer uit het bedrijfsbezoek. Deze lessenserie biedt die voorbereiding: de leerlingen maken kennis met de zeven werelden van techniek, leren meer over techniek in de breedste zin, verdiepen zich in het gekozen thema en bereiden vragen voor om tijdens het bezoek te stellen. Aan de slag! In deze handleiding vind je handvatten voor het organiseren van een effectief bedrijfsbezoek voor je eigen klas. Daarnaast bevat dit document een lessenserie, achtergrondinformatie en voorbeelden die direct toepasbaar zijn in je eigen klas. Een bedrijfsbezoek kan best een opgave lijken, maar met deze handleiding kun je eenvoudig een bedrijfsbezoek regelen en integreren in je dagelijkse lessen. Het materiaal is gericht op groep 6 t/m 8 van de basisschool. Afhankelijk van de keuzes, bestaat de lessenserie uit 3 tot 7 lessen. 03

4 TIPS VOOR EEN EFFECTIEF BEDRIJFS BEZOEK Vooraf Ga op zoek naar een bedrijf in je omgeving. Vaak zijn er verschillende bedrijven in de buurt van de school. Klop eens aan en vraag of je met je klas langs kunt komen. Je zult zien dat bedrijven vaak enthousiast zijn om te investeren in de eigen regio! Neem tijdig contact op met het bedrijf. Bedrijven werken vaak volgens een strakke planning. Wil je een bedrijf bezoeken met je klas, leg dan tijdig contact. Zo kan het bedrijf er tijd voor inplannen en personeel voorbereiden. Betrek ouders bij de voorbereiding en het bezoek. Wellicht zijn er ouders op school die bij een bedrijf in de buurt werken. Deze ouders kun je betrekken bij de organisatie van een bedrijfsbezoek. Ook andere ouders kunnen helpen met de organisatie en het daadwerkelijke bezoek. Zo leren zij ook over nieuwe beroepenvelden en kunnen ze hun kinderen hier beter over voorlichten. Op school De zeven werelden van techniek Om techniek vanuit een brede benadering aan te bieden kun je gebruik maken van de zeven werelden van techniek. Leerlingen ontdekken hiermee dat techniek met allerlei aspecten van onze samenleving verbonden is en maken kennis met verschillende technische beroepen. Zoek aansluiting bij de activiteiten in de klas. Ben je bezig met talentenontwikkeling, coöperatief leren, thinking for learning, of 21e-eeuwse vaardigheden? Probeer dan het bedrijfsbezoek daaraan te verbinden. Door vanuit bekende activiteiten of thema s te werken creëer je context voor het bezoek, sluit je beter aan bij de belevingswereld van de leerlingen en kunnen ze het geleerde beter toepassen. Zowel op het gebied van talentenontwikkeling als binnen het thema van het bedrijfsbezoek. Laat de leerlingen een oplossing ontwerpen voor een uitdaging of vraagstuk. Geef de leerlingen een uitdaging of vraagstuk dat aansluit bij het bedrijfsbezoek, zoals Hoe bouw je een stevige brug? Zo ervaren de leerlingen hoe het is om aan de slag te gaan met een echte opdracht. Een voorbeeld van een opdracht (de golfbalchallenge) is opgenomen in de lessenserie (zie les 3). Je kunt met leerlingen ook gesprekken aangaan over de maatschappelijke verantwoordelijkheden van bedrijven. Denk aan milieuvervuiling, duurzaamheid en waterverbruik. Bereid de leerlingen voor op het bezoek. Bespreek het bezoek met de leerlingen. Welk bedrijf gaan jullie bezoeken? Wat is het voor een bedrijf? Wat denk je te gaan zien? Bekijk ter voorbereiding ook eens een filmpje of de website van het bedrijf. 04

5 In het bedrijf Actieve werkvorm Zorg dat de leerlingen in het bedrijf zelf actief aan de slag gaan. Dat kan tijdens een rondleiding met de opdracht van de medewerkerspaspoortjes uit deze lessenserie (Bijlage D). Sommige bedrijven hebben een andere actieve werkvorm. Vraag hiernaar en bedenk hoe deze aansluit op het programma in de klas. Of bedenk samen met het bedrijf een opdracht die aansluit bij jouw thema of les. BEDRIJFSBEZOEK PASPOORT TECHYOURFUTURE FOTO OPDRACHT MIJN OPDRACHT: HOE GA IK TE WERK: MET WIE WERK IK SAMEN: ANDERE INFORMATIE <<<TYF<<<CENTREOFEXPERTISE<<TECHNIEKONDERWIJS<<BEDRIJFSBEZOEKEN<< Teken hier een portret van deze persoon WIE IS DIT? NAAM: BEROEP: OPLEIDING: TALENTEN EN VAARDIGHEDEN: Van idee tot product Bespreek voor welk (maatschappelijk) probleem of welke vraag het bedrijf een oplossing biedt. Hoe verloopt het productieproces? Welke stappen worden er doorlopen om van een idee of vraag tot een oplossing of product te komen? Verschillende beroepen Besteed tijdens het bezoek aandacht aan het type mensen dat in het bedrijf werkt. Hebben alle werknemers een technische achtergrond of zijn er ook mensen die bezig zijn met ontwerpen, verkoop, financiën, of veiligheid? Hierdoor ervaren leerlingen dat technische beroepen veelzijdig zijn. Bespreek ook de talenten die nodig zijn om in het bedrijf te werken, zoals samenwerken, goed luisteren, kritisch zijn en probleemoplossend vermogen (de 21e-eeuwse vaardigheden). Kleine groepen Probeer tijdens de rondleiding de klas in kleinere groepen te splitsen. Door in kleine groepjes op pad te gaan, is er meer ruimte voor vragen en blijven leerlingen beter bij de les. Na het bezoek Afsluitende les Een goede afsluiting is van groot belang. Door tijdens een afsluitende les samen te reflecteren of een vervolgopdracht te doen, krijgen leerlingen de kans het geleerde goed te plaatsen in hun eigen belevingswereld. In de lessenserie staat een voorbeeld van een afsluitende les. 05

6 LESSENSERIE: OP BEZOEK BIJ EEN TECHNISCH BEDRIJF Deze lessenserie kun je gebruiken om leerlingen goed voor te bereiden op een bedrijfsbezoek. De lessenserie bestaat uit drie onderdelen: 4 voorbereidende lessen waarbij de leerlingen kennis maken met de breedte van techniek en met het bedrijf, zelf aan de slag gaan met een onderzoeks- of ontwerpopdracht en ten slotte goede vragen formuleren die ze tijdens het bezoek kunnen stellen, het bedrijfsbezoek waarbij leerlingen vier of vijf medewerkers interviewen en medewerkerspaspoortjes invullen, 2 afsluitende lessen waarbij de leerlingen het bedrijfsbezoek evalueren en hun bevindingen presenteren. Hieronder vindt u een samenvatting van de lessen, gevolgd door een uitwerking van de inhoud van de lessen. Voorbereidende lessen LES 1. INTRODUCTIE OP DE WERELDEN VAN TECHNIEK Opmerking: deze les is optioneel. Als de klas al veel ervaring heeft met W&T, kan deze les overgeslagen worden. Leerdoelen Voorkennis activeren. Verbreden beeldvorming techniek. Kennismaken met de zeven werelden van techniek. Leerlingen denken na over welke talenten of vaardigheden er nodig zijn om technische beroepen uit te oefenen en oefenen met het herkennen en benoemen van eigen talenten. 06 Materialen Vel A3 papier Digibord om film te tonen Kaart van de zeven werelden van techniek (bijlage A) Werkblad opdracht 1 Werkblad opdracht 2 30 minuten LES 2. INTRODUCTIE OP HET THEMA Leerdoelen Het thema wordt geïntroduceerd. 50 minuten LES 3. AAN DE SLAG MET EEN UITDAGING Leerdoelen Leerlingen ervaren hoe het is om vanuit een probleem of vraag te werken. Leerlingen oefenen met werken volgens de ontwerpcyclus. Leerlingen oefenen met werken in een team. Leerlingen oefenen met het koppelen van talenten en vaardigheden aan de opdracht. Materialen Werkblad opdracht 4 Ontwerpcyclus (bijlage C) Materialen voor de golfbal challenge. 50 minuten LES 4. GOEDE VRAGEN STELLEN EN BEZOEK VOORBEREIDEN Leerdoelen Ophalen wat de leerlingen al weten over het te bezoeken bedrijf. De leerlingen kunnen het bedrijf plaatsen in (een van) de zeven werelden van techniek. De leerlingen hebben een beeld van de talenten en vaardigheden die nodig zijn binnen het bedrijf. De leerlingen oefenen met het stellen van goede vragen. 30 minuten

7 Het bedrijfsbezoek LES 5. HET BEDRIJF BEZOEKEN Leerdoelen De leerling ontdekt de maatschappelijke vraag of het thema van het bedrijf. De leerling herkent verschillende beroepen in het bedrijf. De leerling leert welke stappen in het ontwikkelproces plaatsvinden in het bedrijf. De leerling herkent talenten bij de medewerkers. Materialen Bijlage D: Medewerkers- paspoortjes 120 minuten Afsluitende lessen LES 6. POSTERS MAKEN EN EVALUATIE VAN HET BEDRIJFSBEZOEK Leerdoelen De leerlingen maken een poster over het bezoek. De leerlingen oefenen met evalueren en reflecteren; ze vormen voor zichzelf een beeld van het bedrijf en hoe het bedrijf een oplossing biedt voor een probleem. Leerlingen zijn zich meer bewust van hun talenten en vaardigheden. Materialen A1 papier Stiften, potloden, lijm, plakband, pennen en scharen voor het maken van de posters minuten LES 7. EINDOPDRACHT Leerdoelen De leerlingen laten zien wat ze geleerd hebben. De leerlingen kunnen een koppeling maken tussen de zeven werelden van techniek, benodigde vaardigheden en talenten en het bezochte bedrijf. De leerlingen kunnen hun bevindingen, oplossingen of nieuwe inzichten presenteren aan de groep, het bedrijf en/of ouders. 60 minuten Opmerkingen LES 1 KAN, INDIEN DE KLAS AL VEEL ERVARING HEEFT MET W&T, OVERGESLAGEN WORDEN. LES 2 EN 3 KUNNEN EVENTUEEL GECOMBINEERD WORDEN. OOK LES 6 EN 7 KUNNEN EVENTUEEL GECOMBINEERD WORDEN. 07

8 Voorbereidende lessen LES 1: INTRODUCTIE OP DE WERELD(EN) VAN TECHNIEK Lesbeschrijving INLEIDING: TECHNIEK?! Om leerlingen te enthousiasmeren voor techniek is het van belang om de aansluiting met hun belevingswereld te tonen. Dit kan door technische beroepen te koppelen aan materialen en middelen waar leerlingen dagelijks mee te maken hebben. Activeer de voorkennis van leerlingen door vragen te stellen: Waar denk je aan bij techniek? Wat hoort er allemaal bij techniek? Wat kom je dagelijks tegen dat met techniek te maken heeft? Maak daarna samen met de leerlingen op een vel A3 papier een woordweb bij het woord techniek. Let op: aan het einde van les 3 heb je het woordweb weer nodig! Tip: het is belangrijk om leerlingen te laten zien dat techniek altijd actueel is. Je zou bij het woordweb ook kunnen refereren aan een artikel uit de krant of een fragment uit het Jeugdjournaal om dit te accentueren. Voorbereiding: Verzamel alle benodigde materialen. Lees de lesbeschrijving. Bekijk zelf het filmpje over de zeven werelden van techniek. Beslis hoe je de leerlingen wilt laten samenwerken. Bij opdracht 2 is het van belang dat de leerlingen individueel werken. Bij andere opdrachten kunnen leerlingen ook in tweetallen werken. Denk hierbij ook aan de werkvormen van coöperatief samenwerken ORIËNTATIE: DE ZEVEN WERELDEN VAN TECHNIEK Vertel de leerlingen dat ze een filmpje (vimeo.com/ ) krijgen te zien over de zeven werelden van techniek. Geef de leerlingen kijkvragen mee: wat viel je op of wat vond je leuk om te zien? Welke verschillende beroepen kom je tegen? Bij welke wereld horen ze? Heb je nog iets gehoord waarvan je dacht dat wist ik helemaal niet!? Vertel dat ze goed op moeten letten, want na het kijken van het filmpje moeten ze een opdracht hierover maken. OPDRACHT 1: BEROEPEN EN DE WERELDEN VAN TECHNIEK Geef de leerlingen de kaart van de zeven werelden van techniek (bijlage A). Vertel de leerlingen dat ze een lijst met beroepen krijgen. Ze moeten proberen de beroepen in te delen bij de verschillende werelden. Laat de leerlingen minimaal twee beroepen per wereld kiezen. Laat de leerlingen het werkblad van opdracht 1 invullen. Let op: sommige beroepen passen bij meerdere werelden, vraag dan de leerling om zijn/haar keuze toe te lichten. Het gaat hierbij niet om goede of foute antwoorden, maar om het onderbouwen van een keuze. Bespreek daarna de opdracht met de leerlingen. Focus eventueel op de beroepen in de lijst die sterk in verbinding staan met het bedrijf dat jullie gaan bezoeken. Probeer niet direct antwoord te geven op vragen over de beroepen, maar vraag de leerlingen eerst waar zij zelf aan denken. 08

9 OPDRACHT 3: VAARDIGHEDEN EN TALENTEN Vertel de leerlingen dat ze hebben gezien dat er in de techniek veel verschillende beroepen zijn. Bespreek met de leerlingen dat voor elk van deze beroepen andere talenten en vaardigheden nodig zijn. Om een idee te krijgen van de verschillende talenten en vaardigheden, bekijk en bespreek je de talentenkaartjes (bijlage B) met de leerlingen. Je kunt ervoor kiezen om de kaartjes van de talenten uit te printen en ze uit te knippen. Dan kunnen leerlingen ze makkelijker gebruiken. OPDRACHT 2: TALENTENJACHT Vertel de leerlingen dat ze nu verschillende beroepen hebben gezien bij de verschillende werelden van techniek. Voordat je gaat bedenken wat je misschien zou willen worden, is het goed om na te denken over de dingen die je leuk vindt. Waar houd jij je graag mee bezig? Laat de leerlingen het werkblad van opdracht 2 invullen. De leerlingen denken na over wat zij leuk vinden, zoals hobby s of sport. De leerlingen tekenen zichzelf en vullen dan de wolkjes in met de talenten die de persoon nodig heeft om zijn/haar beroep goed uit te oefenen. Help de leerlingen indien nodig met zo gevarieerd mogelijk denken door prikkelende vragen te stellen of voorstellen te doen, of laat ze elkaars talenten aanvullen. Bekijk nu samen met de leerlingen twee filmpjes van verschillende technische beroepen. Attendeer de leerlingen erop dat ze goed moeten opletten welke talenten en vaardigheden ze ontdekken. Bespreek na het filmpje de volgende (kijk)vragen met de leerlingen: Wat valt je hier op? Welke vaardigheden/talenten heb je ontdekt? Spreken deze beroepen je aan? Waarom wel/ niet? Merk je verschil in vaardigheden tussen de twee beroepen? Kijk voor filmpjes over verschillende beroepen op de website Kies daarbij een filmpje dat goed aansluit bij de inhoud van de voorbereidende lessen of het bedrijf dat je gaat bezoeken. Mocht je er niet uit komen, kies dan bijvoorbeeld: Het filmpje waarin Yori laat zien hoe je shampoo maakt. Het filmpje waarin Vanessa onderzoekt hoe mensen met robots omgaan. Het filmpje waarin Kees afvalwater zuivert. 09

10 Voorbereidende lessen LES 2: INTRODUCTIE OP HET THEMA Voorbereiding: Zoek een thema dat aansluit bij zowel het bedrijf als het curriculum van de school. De methoden van Natuur & Techniek of Wetenschap & Technologie kunnen hiervoor handvatten bieden. Bespreek met het bedrijf de mogelijkheden om van tevoren een gastles te laten verzorgen door een medewerker van het bedrijf. De medewerker kan hierbij het bedrijf kort introduceren, vertellen hoe het ontstaan is, en samen met de leerlingen een start maken met de onderzoeksvraag. Belangrijk voor de gastles is dat er ook een doe -component in zit, een onderdeel waarbij leerlingen ook zelf aan de slag kunnen. De introductie van de onderzoeksvraag (de verkenningsfase uit de cyclus van onderzoekend leren) zou hierbij gebruikt kunnen worden. Zorg er bij de gastlessen wel voor dat je zelf als leerkracht aanwezig bent, zodat je de medewerker eventueel kunt ondersteunen. Bedenk hoe je het thema met de leerlingen wilt bespreken. Lesbeschrijving DE INVULLING VAN DE LES HANGT AF VAN DE KEUZES DIE GEMAAKT ZIJN BIJ DE VOORBEREIDING. 10

11 Voorbereidende lessen LES 3: AAN DE SLAG MET EEN UITDAGING Voorbereiding: Lees de lesbeschrijving. Lees het werkblad van de golfbal challenge (bijlage F). Verzamel alle benodigde materialen. Deel de leerlingen in groepjes in. Lesbeschrijving INTRODUCTIE Vertel de leerlingen dat ze nu zelf aan de slag gaan met het oplossen van een probleem. Ze gaan echte uitdagingen aan, die werknemers in een bedrijf ook tegen zouden kunnen komen. Om tot een oplossing te komen zullen de leerlingen creatief moeten denken, brainstormen, samenwerken, out of the box denken, uitproberen, evalueren en bijstellen. Net als mensen die in een bedrijf werken! Introduceer de ontwerpcyclus als deze nog niet bekend is en doorloop vooraf met de leerlingen de stappen die aan bod komen en die ze ook doorlopen bij de opdracht. Opmerking: in plaats van de golfbalchallenge kan er ook een uitdaging bedacht worden aan de hand van een vraagstuk van het bedrijf zelf (een ontwerp- of onderzoeksvraag). De leerlingen kunnen dan ook de stappen van onderzoekend en ontwerpend leren doorlopen. Bedenk dan wel regels die aansluiten bij de uitdaging. DE GOLFBAL CHALLENGE De leerlingen werken in groepjes van maximaal vier aan de hand van het werkblad de opdracht uit. Om tot een goed ontwerp te komen, maken de leerlingen gebruik van de ontwerpcyclus (bijlage C). Zorg ervoor dat de cyclus goed zichtbaar is (bijvoorbeeld op het digibord of een grote print) zodat de leerlingen deze stap voor stap kunnen volgen. Laat de leerlingen het werkblad invullen. Bespreek na afloop niet alleen het ontwerpen van een product maar ook de verschillende vaardigheden die de leerlingen gedurende het proces nodig hebben. Bespreek vragen zoals: Wat ging goed tijdens de groepsopdracht? Wat ging minder goed? Welke vaardigheden had je nodig tijdens de opdracht? Waarom verliep de samenwerking goed of niet goed? Tegen welke problemen liep je aan en heb je deze kunnen oplossen? Besteed ook aandacht aan de inhoud van de opdracht. Welk ontwerp werkte goed? Waardoor kwam dat? Wat heb je allemaal geprobeerd? Hoe kwam je erachter wat wel en wat niet zou werken? Zie voor meer informatie over de Golfbal Challenge: TERUGBLIK Doorloop kort met de leerlingen wat ze allemaal gedaan hebben. Wat weten ze nu dat ze voor de les niet wisten? Grijp terug op de zeven werelden van techniek, de talenten, vaardigheden, beroepen en de ontwerpcyclus. Wat ging goed tijdens de opdrachten en wat minder? Vraag bijvoorbeeld aan de leerlingen: Wat vond je interessant en waar wil je meer over weten? Heeft dit je aan het denken gezet over wat jij zou willen worden? Haal tenslotte de woordspin die aan het begin van les 1 is ingevuld er weer bij. Bespreek nog eens met de leerlingen waar ze nu aan moeten denken bij techniek. Schrijf met de leerlingen nieuwe punten rondom de oude woordspin. Geef deze woorden ook een andere kleur zodat de leerlingen de verandering kunnen zien. 11

12 Voorbereidende lessen LES 4: GOEDE VRAGEN STELLEN EN BEZOEK VOORBEREIDEN Voorbereiding: Lees de lesbeschrijving door. Verzamel informatie over het bedrijf dat bezocht wordt. Denk hierbij ook aan filmpjes. Lesbeschrijving INTRODUCTIE Wie kent het bedrijf dat we gaan bezoeken? Vertel kort wat het bedrijf doet. Laat leerlingen zelf bedenken welk maatschappelijk probleem het bedrijf oplost of voor welke vraag het bedrijf een oplossing maakt. Stel vervolgens vragen om de voorkennis te activeren, zoals: Bij welke wereld van de zeven werelden van techniek past het bedrijf? Wat voor werkzaamheden moeten de medewerkers doen? Welke talenten zouden hier nodig zijn? Hoe zullen de mensen eruit zien die er werken? VRAGEN FORMULEREN Naar aanleiding van de antwoorden van de leerlingen op de voorgaande vragen gaan ze nu verder nadenken over het bedrijf. Vertel de leerlingen dat het voor een goede voorbereiding belangrijk is om vooraf vragen te bedenken die je in het bedrijf zou kunnen stellen. De vragen die opgesteld worden moeten ook bruikbaar zijn voor de afsluitende opdracht, waarbij de leerlingen presenteren wat ze geleerd hebben. ook input bieden voor de vragen. Mocht er een onderzoeks- of ontwerpvraag geformuleerd zijn aan de hand van een vraag uit het bedrijf, dan kunnen de leerlingen bij het bedrijfsbezoek verdiepingsvragen stellen om hun ontwerp of onderzoek te verbeteren. Tip voor de verwerking van de vragen: Laat leerlingen een quiz bedenken die ze aan het begin van het bedrijfsbezoek (of voorafgaand) samen kunnen doen, om zo te laten zien wat ze ontdekt hebben over het bedrijf. VRAGEN EVALUEREN Bespreek een aantal van de bedachte vragen. Beoordeel met de leerlingen wat een goede vraag is en welke vraag beter kan. Wat maakt een vraag goed? Wat maakt een vraag minder goed? Afhankelijk van de groep (midden- of bovenbouw) kun je vast met elkaar bedenken of de klas met deze vragen een goed en volledig beeld kan krijgen van het bedrijf. Weten ze na afloop alles wat ze nu zouden willen weten? Kunnen ze zelf misschien al antwoorden bedenken? Laat de leerlingen eventueel in tweetallen werken, waarbij ze elkaars vragen kunnen beoordelen. De leerlingen schrijven hun vragen op en nemen ze mee tijdens het bedrijfsbezoek. Als er in de voorbereidende lessen gekozen is voor een specifiek inhoudelijk thema, kan dat 12

13 Het bedrijfsbezoek LES 5: HET BEDRIJF BEZOEKEN Lesbeschrijving INTRODUCTIE Laat leerlingen bij binnenkomst in het bedrijf zelf vertellen wat ze op school hebben gedaan om zich voor te bereiden op het bezoek aan het bedrijf. Zo kan de medewerker van het bedrijf daar op aansluiten of verdiepingsvragen stellen. Voorbereiding: Stem met de contactpersoon van het bedrijf af hoe het bezoek zal verlopen. Bespreek welke activiteiten de leerlingen gaan doen: de medewerkerspaspoortjes invullen en een poster maken? Of heeft het bedrijf een andere activiteit bedacht? Bespreek van tevoren met de leerlingen het verloop van het bezoek. Wat gaan jullie doen en wat kunnen jullie verwachten? Bespreek ook de praktische aspecten van het bezoek, zoals de groepsindeling, gedragsregels tijdens het bezoek en veiligheid. Neem de opdracht in het bedrijf van tevoren door met de leerlingen. OPDRACHT: MEDEWERKERSPASPOORTJES Tijdens de rondleiding door het bedrijf ontmoeten de leerlingen vier of vijf rolmodellen (medewerkers met een voorbeeldfunctie), die gezamenlijk de belangrijkste stappen in het ontwerp- en productieproces laten zien. De leerlingen gaan met lege paspoortjes op pad en vullen ze bij de bezoekjes aan de rolmodellen in. Deze opdracht kan eventueel in overleg vervangen worden door een andere actieve opdracht. OPDRACHT: BESPREKING De leerlingen bespreken de medewerkerspaspoortjes. Wie hebben ze gesproken en met welke stap van het productieproces houden ze zich bezig? Deze informatie hebben de leerlingen straks nodig bij het maken van hun poster. BEDRIJFSBEZOEK PASPOORT TECHYOURFUTURE FOTO MIJN OPDRACHT: HOE GA IK TE WERK: MET WIE WERK IK SAMEN: ANDERE INFORMATIE <<<TYF<<<CENTREOFEXPERTISE<<TECHNIEKONDERWIJS<<BEDRIJFSBEZOEKEN<< Teken hier een portret van deze persoon NAAM: BEROEP: OPLEIDING: TALENTEN EN VAARDIGHEDEN: 13

14 Afsluitende lessen LES 6: POSTERS MAKEN EN EVALUATIE VAN HET BEDRIJFSBEZOEK Voorbereiding: Lees de lesbeschrijving door. Verzamel materialen voor de posters. Lesbeschrijving POSTERS MAKEN De leerlingen maken in groepjes een poster. Laat de leerlingen in hun poster de volgende punten opnemen: Voor welk probleem of welke vraag maakt het bedrijf een oplossing? Hoe verloopt het proces? Laat de leerlingen ook de paspoortjes van de medewerkers op de goede plek in het proces plakken. Wat is het eindproduct of resultaat van het bedrijf? Laat de leerlingen de poster ook mooi opmaken. Vertel dat ze in de volgende les een presentatie moeten geven over het bezoek aan de hand van hun poster. TERUGBLIK OP HET BEDRIJFSBEZOEK Evalueer met de leerlingen hoe ze de lessen en het bedrijfsbezoek hebben ervaren. Bespreek met de leerlingen vragen als: Wat vond je leuk of opvallend? Wat sprak je aan? Zou je bij het bedrijf willen werken? Waarom wel/niet? Wat heb je geleerd wat je nog niet wist? Wat vond je minder leuk/interessant? Waar zou je een volgende keer naartoe willen gaan? Waar zou jij meer over willen leren? TERUGBLIK OP HET OPLOSSEN VAN PROBLEMEN Als je het met de leerlingen over oplossingen hebt gehad, kan je evalueren hoe het bedrijf het probleem oplost, of het bedrijf het probleem goed oplost, of het hele probleem wordt opgelost of slechts een deel, of er nieuwe problemen zijn ontstaan, of leerlingen het zelf anders zouden kunnen doen. Op die manier kan je ook een differentiatie aanbrengen in de groep door lagere en hogere denkvragen te stellen. 14

15 Afsluitende lessen LES 7: EINDOPDRACHT Voorbereiding: Lees de lesbeschrijving door. Lesbeschrijving PRESENTATIES Laat de leerlingen in groepjes hun posters presenteren. De leerlingen doen ook thuis en op school extra research naar de zeven werelden van techniek en geven aan welke wereld of welk beroep hen het meest aanspreekt. De punten die in de presentatie aan bod komen, zijn: een algemeen stuk over de zeven werelden van techniek met een koppeling naar het bedrijf, een stukje over het bedrijf zelf, het proces en het probleem waarvoor ze een oplossing maken, reflectie (het belangrijkste onderdeel): waar heb ik het meest van geleerd, wat is me echt bijgebleven en welke richting spreekt mij het meeste aan? Dit koppelen de leerlingen aan een beroep. Ze laten een voorbeeld zien en benoemen welke talenten er volgens hen bij horen. Laat de leerlingen hun presentaties voor de klas geven. Eventueel kunnen ouders erbij betrokken worden of kan er een markt worden georganiseerd. AFRONDING VAN DE ORGANISATIE Om het bedrijfsbezoek af te ronden is het handig om het bezoek te evalueren met het bedrijf. Neem hiervoor contact op met de contactpersoon van het bedrijf en bespreek hoe het bezoek is verlopen. Hoe hebben zij het ervaren? Zijn er verbeterpunten? Zouden ze eventueel in de toekomst nog een groep willen ontvangen? DEEL JE ERVARING MET TECHYOURFUTURE Ook TechYourFuture hoort graag jullie ervaringen met het bedrijfsbezoek. Zo zijn we benieuwd of de school aanvullende materialen heeft ontwikkeld en horen we ook graag hoe het bezoek is verlopen. Foto s kun je delen via de facebookpagina van TechYourFuture. 15

16 TechYourFuture is het expertisecentrum op het gebied van Bèta, Wetenschap en Technologie dat zich richt op het professionaliseren van het onderwijs. Samen met het werkveld voeren we praktijkgericht onderzoek uit. We leggen de verbinding tussen onderwijs en bedrijfsleven met als doel: meer en betere technici.

17 BIJLAGE A 7 WERELDEN VAN TECHNIEK WERELD 1 ONZE PLANEET WERELD 2 VERKEER, TRANSPORT EN RUIMTE(VAART 17

18 BIJLAGE A 7 WERELDEN VAN TECHNIEK WERELD 3 WETENSCHAP EN ONTDEKKEN WERELD 4 VOEDING EN GEZONDHEID 18

19 BIJLAGE A 7 WERELDEN VAN TECHNIEK WERELD 5 GELD EN HANDEL WERELD 6 HET MENSELIJK LICHAAM 19

20 BIJLAGE A 7 WERELDEN VAN TECHNIEK WERELD 7 CREATIEF EN ONTWERPEN 20

21 BIJLAGE B TALENTENKAART EXPERIMENTEREN Graag nieuwe dingen uit proberen. HYGIËNISCH WERKEN Handen, kleding, spullen en de ruimte goed schoonhouden. BEÏNVLOEDEN Zorgen dat iemand iets anders gaat doen dan hij of zij van plan was. RUIMTELIJK INZICHT Je goed kunnen voorstellen hoe iets op een tekening er in het echt uitziet. INSPIREREN Andere mensen een goed idee of gevoel geven. AANVOELEN Goed weten wat anderen denken of willen. ONDERZOEKEN Nieuwsgierig zijn naar hoe iets kan ontstaan of gebeuren. SIGNALEREN Iets ontdekken en zorgen dat andere mensen dat ook te weten komen. REKENEN Goed kunnen werken met sommen, grafieken, figuren en raadsels. UITVINDEN Iets ontdekken dat nog niet eerder bedacht is. SAMENWERKEN Makkelijk met andere mensen met een opdracht bezig zijn. Zonder veel ruzie. REPAREREN Makkelijk iets herstellen dat kapot is. LUISTEREN Goed luisteren naar anderen, zonder er doorheen te praten. ONTWERPEN Een nieuw gebouw, apparaat of voorwerp bedenken en vormgeven. IMPROVISEREN Snel een nieuw plan of een nieuwe actie bedenken als je een eerder plan niet lukt. NAUWKEURIG WERKEN Netjes en precies werken. Niets over het hoofd zien of vergeten. ANALYSEREN Nauwkeurig bekijken hoe iets werkt of hoe iets gebeurd is. REGELEN Bedenken wat er gedaan moet worden en het dan ook in orde maken. DOORZETTEN Toch doorgaan, ook al gaat het niet gemakkelijk. VOORSPELLEN Bedenken wat het antwoord op een vraag is. Of weten wat er gaat gebeuren. ONDER HANDELEN Samen met iemand die iets anders wil iets afspreken wat voor allebei aanvaardbaar is. 21

22 BIJLAGE B TALENTENKAART RISKEREN Helemaal niet bang zijn om een plan te laten mislukken. FINANCIEREN Goed met geld kunnen omgaan. ORDENEN ZIets in de goede volgorde zetten of in groepjes indelen. SPREKEN Gemakkelijk voor een groep mensen durven praten. VERWOORDEN De goede woorden gebruiken om iets uit te leggen of te vertellen. UITLEGGEN Dingen zo vertellen dat anderen het gemakkelijk begrijpen. COMMUNICEREN Informatie delen en zorgen dat iedereen elkaar begrijpt. OVERTUIGEN Goed overbrengen waarom je denkt dat iets kan of moet. BESLISSEN Snel de goede keuze maken. VORMGEVEN Een idee in je hoofd of op papier ook echt maken. Zo dat het het er mooi uitziet. HELPEN Graag iets doen waar andere mensen beter van worden. CONTROLEREN In de gaten houden of alles goed verloopt. ONDERHOUDEN Voor iets zorgen, zodat het langer meegaat. AANPASSEN Gemakkelijk meedoen of meedenken met andere mensen of ideeën. INITIATIEF NEMEN Vaak de eerste zijn die ergens aan begint. BEMIDDELEN Mensen, of groepen mensen helpen het eens te worden over iets. TECHNISCH) TEKENEN Een werktekening maken waar maten en materialen op staan. UITBEELDEN Iets dat niet echt bestaat toch laten zien. MOTIVEREN Iemand enthousiast maken om iets te gaan doen. EVALUEREN Terugkijken hoe iets gegaan is en bedenken hoe het beter kan. SCHRIJVEN Een verhaal, gedicht of verslag op papier of in de computer zetten. 22

23 BIJLAGE C LEIDRAAD ONDERZOEKEN 23

24 BIJLAGE D PASPOORT BEDRIJFSBEZOEK PASPOORT FOTO Teken hier een portret van deze persoon WIE IS DIT? TECHYOURFUTURE NAAM: BEROEP: OPLEIDING: TALENTEN EN VAARDIGHEDEN: OPDRACHT MIJN OPDRACHT: HOE GA IK TE WERK: MET WIE WERK IK SAMEN: ANDERE INFORMATIE <<<TYF<<<CENTREOFEXPERTISE<<TECHNIEKONDERWIJS<<BEDRIJFSBEZOEKEN<< 24

25 BIJLAGE E WERKBLADEN BIJ LES 1 Opdracht 1 Gebruik de plaatjes van de zeven werelden van techniek! Jullie hebben net een filmpje over de zeven werelden van techniek gezien. Hieronder staan verschillende beroepen. Welk beroep zou bij welke wereld horen? Passen sommige beroepen bij twee werelden? Je mag de afbeelding van de werelden erbij gebruiken. WERELD 1 WERELD 2 WERELD 3 WERELD 4 WERELD5 WERELD 6 WERELD 7 ONZE PLANEET VERKEER, WETENSCHAP VOEDING EN GELD EN HET MENSELIJK CREATIEF EN TRANSPORT EN EN GEZONDHEID HANDEL LICHAAM ONTWERPEN RUIMTE(VAART) ONTDEKKEN Beroepen Manager natuur en recreatie Bioloog Architect Piloot Auto-ontwerpers Monteur gas, water, warmte Gamedesigner Verkoopmedewerker elektronische apparaten Chemisch technoloog Natuurkundige Elektrotechnicus Apotheker Industrieel ontwerper Meubelmaker Water technoloog Planner wegtransport Sound designer Bouwkundig ingenieur Software tester Gezondheidstechnoloog Klimaatonderzoeker Autoschadetechnicus Levensmiddelen technoloog Wiskundige Geluidstechnicus Beeldend kunstenaar Tandarts Vliegtuigbouwer Luchtverkeersleiding 25

26 BIJLAGE E WERKBLADEN BIJ LES 1 Opdracht 2 Gebruik de talentenkaartjes! a. Teken jezelf in het poppetje hieronder. b. Denk na over wat je allemaal leuk vindt om te doen. Bijvoorbeeld je hobby, een sport, of een thema bij jou op school. c. Schrijf dit op in de gedachtenwolkjes. d. Welke van deze dingen zou je ook graag in je werk doen later? Kies één ding uit de wolkjes. e. Denk je dat er beroepen zijn waarin je dit kunt doen? Welke beroepen zijn dat? f. Onderstreep wat het beste bij je past. Ik ben graag buiten / Ik ben graag binnen Ik wil met mijn hoofd ideeën uitwerken / Ik wil met mijn handen dingen maken Ik werk graag met mensen samen / Ik werk graag alleen Ik wil iets moois maken / Ik wil veel geld verdienen Ik houd van afwisseling / Ik wil graag zekerheid hebben Ik wil doorleren / Ik wil direct aan de slag Ik ben graag bezig met cijfers / Ik houd van reizen Ik wil met dieren werken / Ik wil iets betekenen voor andere mensen Ik wil dat andere mensen er goed uit zien / Ik wil iets moois maken g. Welke 3 dingen die je hebt onderstreept wil je graag in je werk doen later? 26

27 BIJLAGE F WERKBLADEN BIJ LES 3 AAN DE SLAG MET DE GOLFBAL CHALLENGE! Opdracht: Regels Laat een golfbal vallen vanaf één meter hoogte, maar vind een manier om de val te vertragen. Hoe lang kunnen jullie de golfbal in de lucht houden? De bal moet zo lang mogelijk onderweg zijn. De starthoogte is 1 meter. De bal moet steeds in beweging blijven. Er mag geen nieuwe energie aan de bal toegevoegd worden, bijvoorbeeld door m te versnellen. Apparaten met een stekker of batterijen mag je bij deze challenge niet gebruiken. Je mag ook geen 'opgeslagen' energie gebruiken, zoals eerder gemaakte ijsklontjes of heliumbalonnen. Voor het vertragen mogen allerlei materialen gebruikt worden die in een school te vinden zijn. Het experiment start altijd met het laten vallen van de golfbal (je mag m dus niet ergens inleggen). VOLG DE VOLGENDE STAPPEN Stap 1 Verkennen van het probleem Bespreek in je groepje wat het probleem is. Verken het probleem breed. Dus denk ook na over wat wel en niet mag. Stap 2a Selecteer ideeën Bedenk samen zoveel mogelijk verschillende ideeën om het probleem op te lossen. Denk out of the box! Schrijf de ideeën kort op. Neem iedere z n idee mee. Stap 2b Selecteer ideeën Orden je ideeën. Evalueren van ideeën. Selecteer de twee beste ideeën. Stap 3 Concept uitwerken Bespreek de twee beste ideeën. Bespreek hoe je dit zou kunnen aanpakken en welke materialen je nodig zou hebben. Beslis nu welk van twee ideeën jullie definitief gaan maken. Stap 4 Eerste model maken Bespreek de taakverdeling: wie doet wat? Verzamel de benodigde materialen. Tijdens het ontwerpen af en toe testen of je idee werkt. Stap 5 Testen en optimaliseren Testen van je ontwerp. Evalueren wat wel en niet goed gaat. Evaluatiepunten aanpassen. Ontwerp verbeteren. Stap 6 Presenteren Presenteer je ontwerp aan de rest van de klas. Hoe zijn jullie op het idee gekomen? Werkte het plan zoals jullie het bedacht hadden? 27