Nadere beschrijving pilot LEFF

Transcriptie

1 Nadere beschrijving pilot LEFF Tijdens de bijeenkomst van 20 juni 2013 hebben we gezamenlijk alle vragen geïnventariseerd. Om hierop antwoord te geven zijn de vragen samengenomen en gecategoriseerd. Overzicht van de onderwerpen: Het programma LEFF 1-4 Draagvlak en samenwerking 8 Kenmerken van LEFF 1 Rol van de zorgprofessionals bij de pilot LEFF 8 Grensgebied preventie en zorg 2 Diagnostiek en doorverwijzing (stroomschema) 8 Universele aanknopingspunten en lokale 2 Rol van de Centra voor Jeugd en Gezin 8 verdieping Opzet en inhoud van het programma 3 Doelgroep van het programma 3 Rol en taken van het PON 9-10 (onderdeel van VU Amsterdam) Werving 3 Ondersteuning vanuit PON 9 Competenties wijkprofessionals 4 Contact met NJi en NCJ 9 Toezichthoudend team/expertgroep 4 Structurele borging en financiering 9 Digitale omgeving 4 Deelname aan de pilot 4-7 Wat levert meedoen aan de pilot op? 4 Gemeentelijke taken 5 Randvoorwaarden voor deelname 5 Planning en fasering 6 Evaluatie 6 Ervaringen uitwisselen en informatie delen 7 Landelijk merk en basisprogramma met 7 gemeentelijke vrijheid Het programma LEFF Kenmerken van LEFF Bij de ontwikkeling van het programma staan de volgende uitgangspunten centraal. Deze zijn essentieel voor de ontwikkeling van het wijkgerichte aanbod. Het gaat om een programma dat onder andere: Laagdrempelig en lokaal beschikbaar is Vraaggestuurd is en aansluit bij wensen en behoeften van ouders en kinderen Langdurig beschikbaar en lokaal verankerd is Een goede follow-up heeft Ondersteund wordt door sociale media Behandeling in groepsverband biedt De nadruk legt op plezier Focust op het gezin in zijn sociale omgeving; een systeemaanpak Ouders laat deelnemen aan de behandeling Structureel bekostigd wordt op basis van afspraken tussen gemeente en zorgverzekeraars Een goede doorverwijzing naar andere onderdelen van de keten kent. Een goede terugverwijzing van andere onderdelen van de keten naar het LEFF programma Goed te evalueren is en waar een monitoring- en registratiesysteem aanwezig is Grootschalig geïmplementeerd kan worden in alle gemeenten en regio s van Nederland Een landelijk format heeft, maar aangepast kan worden aan de lokale context

2 Een van de essentiële kenmerken van het programma is dat het niet wordt uitgevoerd door (para-)medische zorgverleners binnen gezondheidszorginstellingen, maar door professionals in de wijk. Op deze manier wordt het programma toegankelijker. Het gaat daarbij om een passend aanbod dichtbij huis, dat vindbaar en gefinancierd is. De drempel voor deelname wordt daardoor lager dan bij individuele programma s die bij specialisten in het verderop gelegen en minder goed bereikbare ziekenhuis plaatsvinden. Ook het groepsverband zonder onderscheid tussen overgewicht of obesitas draagt bij aan de toegankelijkheid en het laagdrempelige karakter van het programma. Daarnaast kan gedacht worden aan zaken als flexibele instroommogelijkheid, geen eigen bijdrage voor deelnemers, etc. Wat betreft flexibele instroom is het wel belangrijk dat kinderen en ouders een vertrouwensband op kunnen bouwen, dus is het advies om het aantal instroommomenten te beperken tot twee. De komende periode zullen deze randvoorwaarden en kenmerken in overleg met de pilotgemeenten meer vorm krijgen. Grensgebied preventie en zorg LEFF wordt in de pilotgemeenten neergezet als eerste aanbod voor kinderen met overgewicht of obesitas. Het betreft niet enkel een preventief programma voor kinderen met overgewicht. Uitgangspunt is dat ook voor kinderen met obesitas het programma in veel gevallen als eerste aanbod in de keten aangeboden kan worden. Het programma bevindt zich daarmee op het grensgebied tussen preventie en zorg. Op dit moment wordt onderzocht wat de exclusiecriteria voor een dergelijk wijkaanbod moeten zijn. Deze informatie wordt opgenomen in het stroomschema dat onderdeel zal vormen van de instroom en doorverwijzing naar LEFF. Het gaat om een vraaggestuurde benadering waarbij de gezinssituatie centraal staat. Indien de 0 e lijnszorg niet voldoende blijkt, kunnen kinderen alsnog naar andere vormen van zorg worden doorverwezen voor aanvullende of intensievere zorg. Wanneer bijvoorbeeld blijkt dat een gezin baat zou hebben bij een obesitascoach of opvoedingsondersteuning, kan deze zorg toegevoegd worden aan het zorgplan voor het gezin. Intensievere en meer specialistische zorg moet in de totale keten ook goed geregeld zijn, zodat kinderen ook doorverwezen kunnen worden naar gecombineerde leefstijlinterventies in de eerstelijn of zorg in het ziekenhuis. Voor kinderen waar dit alles niet geholpen heeft bestaat de mogelijkheid tot opname. Universele aanknopingspunten en lokale verdieping Bij de ontwikkeling van het eerste concept van LEFF zal MEND als basis voor de inhoud gebruikt worden. Vervolgens wordt onderzocht welke onderdelen en materialen van overige nationale en internationale best practices een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van LEFF. Parallel aan de vertaling van MEND zal een inventarisatie worden gemaakt van noodzakelijke aanpassingen. Het gaat daarbij om evaluatiegegevens van best practices, kennis op het gebied van de doelgroep en zorg voor kinderen met obesitas (bestaande focusgroepinterviews uit onder andere Smallingerland, Den Haag en Zwolle) maar ook kennis en inzicht in de specifieke wensen en mogelijkheden van de doelgroep. Er zijn genoeg universele aanknopingspunten die gebruikt kunnen worden om het basisprogramma LEFF goed aan te laten sluiten bij de belevingswereld van kinderen en ouders. Daarbij gaat het om de positionering van het programma en het bepalen van universele triggers. Om een concreet voorbeeld te geven: de focus op vriendjes in plaats van een focus op afvallen (kinderen), voor de ouders ligt de nadruk op ervaringen uitwisselen en concrete handvatten bieden. Daarbij is het belangrijk dat er geen verwijtende toon is of commentaar op de opvoeding. Naast deze universele aanknopingspunten is het aan de gemeente om op basis van de kennis van de samenstelling van de wijk een lokale verdiepingsslag te slaan. MEND biedt een landelijk format wat aangepast kan worden op de lokale context zodat specifieke lokale doelgroepen worden bereikt. Deze flexibiliteit is op zo n manier aangebracht dat de effectiviteit van het programma niet in het geding komt. De programma s worden gerund door lokale delivery teams met allerlei verschillende achtergronden, die worden getraind en gesteund door MEND

3 Opzet en inhoud van het programma Het programma LEFF wordt geïnspireerd op voorbeelden uit binnenland en buitenland, waaronder MEND. Het gaat om een groepsprogramma van circa 10 weken voor kinderen met overgewicht en obesitas en hun ouders. Het programma betreft een gezinsbehandeling en zal verschillende groepsactiviteiten voor zowel kinderen als ouders bevatten. De activiteiten zijn gericht op het vergroten van de kennis en vaardigheden rondom gezonde voeding (bv. smaaktestjes, supermarktrondleidingen, gezonde producten herkennen) en positieve ervaringen opdoen met beweging. Binnen alle activiteiten is veel aandacht voor positieve bejegening, het uitdragen van een eenduidige boodschap en het vergroten van het zelfvertrouwen. De activiteiten zullen zoveel mogelijk aansluiten bij de thema s en activiteiten van JOGG. Bij MEND wordt uitgegaan van circa 10 weken van twee sessies van 1 of 2 uur per week. In geval van twee uur, bestaat het eerste uur uit een gezamenlijke (ouders en kinderen) interactieve workshop. In het tweede uur gaan de kinderen een beweegactiviteit doen terwijl met de ouders meer in detail op een bepaald onderwerp wordt ingegaan. Daarbij worden onder andere ervaringen uitgewisseld en krijgen ouders tips op het gebied van opvoeden. Overal staat het aansluiten bij de belevingswereld van de ouders en kinderen centraal. Enkele kenmerken van MEND: MEND is gericht op het empoweren van kinderen en ouders en gaat uit van de eigen kracht: fitter, gezonder en gelukkiger. MEND heeft nadrukkelijk aandacht voor het verbeteren van het zelfvertrouwen. MEND verschaft informatie en steun die deelnemende families nodig hebben om zelf gezonde keuzes te maken en meer actief te zijn. MEND levert een uitgebreid aanbod aan flexibele, aanpasbare programma s en diensten. Het MEND programma bevat: Voedingswaarde-informatie die past bij de leeftijd van de kinderen en voedingslessen zoals etiket lezen, vet en suiker demonstratie en een supermarktrondleiding. Actieve spellen en strategieën om dagelijkse activiteit te verhogen. Gedragsveranderingsstrategieën zoals doelen stellen, beloningen en grenzen stellen. Doelgroep van het programma LEFF wordt ontwikkeld voor de basisschoolleerlingen; 5-12 jaar. Aangezien de belevingswereld van een 5-jarige anders is dan die van een 12-jarige en ook de ouders tegen andere vraagstukken aanlopen, zal hiermee waar mogelijk en noodzakelijk rekening gehouden worden bij de ontwikkeling van de materialen. Indien nodig en haalbaar kunnen er wellicht ook twee subgroepen gevormd worden; onderbouw en bovenbouw. Per gemeente kan dit er anders uitzien afhankelijk van de groep deelnemende kinderen. Werving Als pilotgemeenten behoren jullie tot de voorlopers in Nederland als het gaat om verbinding van preventie en zorg voor de doelgroep kinderen met overgewicht en obesitas. Dat betekent dat de ketensamenwerking goed geregeld is. Er zijn afspraken gemaakt met vindplaatsen (JGZ, eerstelijn, scholen) over signalering en doorverwijzing naar een laagdrempelig wijkaanbod en er is een bestaand netwerk van preventie- en zorgprofessionals gericht op de groep kinderen met overgewicht en obesitas. Dat betekent dat de werving van kinderen niet actief hoeft plaats te vinden. Het CJG en specifiek de JGZ krijgen binnen het programma LEFF een belangrijke rol. Zij signaleren, diagnosticeren en verwijzen door naar LEFF. Deze werkwijze moet wel aansluiten bij de situatie in de verschillende pilotgemeenten, in deze pilot wordt hier naar toe gewerkt. In het lokale plan van aanpak wordt beschreven hoe dit lokaal gerealiseerd gaat worden. Het is aan de gemeente om te bewerkstelligen dat de relevante professionals werkzaam binnen de JGZ nauw betrokken zijn bij de pilot en dat zij goed op de hoogte zijn van het nieuwe aanbod waarnaar doorverwezen kan worden

4 Competenties wijkprofessionals In de bijeenkomst van 20 juni hebben we gezamenlijk stil gestaan bij mogelijke personen die getraind zouden kunnen worden om het programma uit te voeren. In eerste instantie wordt daarbij gedacht aan buurtsportcoaches, combinatiefunctionarissen, docenten, studenten, vrijwilligers of moeders en vaders uit de wijk. Ook kan gedacht worden aan een combinatie van een welzijnswerker samen met een moeder uit de wijk ( someone like me telling someone like me what to do ). Het betrekken van lokale gemotiveerde en betrokken personen vergroot het gevoel van herkenbaarheid en eigendom en zorgt ervoor dat er ambassadeurs voor een gezonde leefstijl in de wijk ontstaan. In de bijeenkomst van 20 juni werd vastgesteld dat wanneer een competentieprofiel is opgesteld, dit profiel leidend zal zijn en niet de functie of organisatie. Gemeenten kunnen zelf lokaal bepalen welke wijkprofessionals ze willen werven en op welke wijze. Het kan heel goed zijn dat in de ene gemeente vooral betrokken migrantenmoeders het programma uitvoeren terwijl in een andere gemeente buurtsportcoaches of studenten van een voedingsgerelateerde opleiding het programma uitvoeren (deze voorbeelden zijn genoemd op de bijeenkomst van 20 juni). De komende periode zal het PON in samenwerking met MEND en de pilotgemeenten proberen te komen tot een uitgewerkt competentieprofiel. De competenties die zijn genoemd in de bijeenkomst van 20 juni zullen hiervoor ook input leveren: Een dosis energie Positief zijn Groot netwerk hebben, gebruikmaken van bestaande contacten Iemand die in de wijk woont Achter MEND/LEFF staan, uitgangspunten Brede blik Enthousiast Anderen kunnen motiveren Affiniteit met de doelgroep Culturele sensitiviteit Affiniteit met en kennis over onderwerp Naast iemand kunnen staan Ervaringsdeskundig Bereid kennis te vergaren en toe te passen Toezichthoudend team / expertgroep Bij de pilot LEFF worden wijkprofessionals ingezet voor het uitvoeren van de zorg. Om de kwaliteit van het programma te kunnen waarborgen wordt er onderscheid gemaakt tussen professionals die verantwoordelijk zijn voor het toezicht en wijkprofessionals die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering. Elke zorgverlener werkt volgens de professionele richtlijnen van de betreffende beroepsgroep, kent de grenzen van de vakbekwaamheid en verwijst door naar de deskundigheid van een andere zorgverlener wanneer nodig. Wanneer in een multidisciplinair behandelteam de competenties aanwezig zijn om op meerdere niveaus zorg te leveren, kunnen zorgverleners ook samenwerken om gepaste zorg te leveren. Een goede multidisciplinaire samenwerking tussen zorgverleners op verschillende niveaus is noodzakelijk voor het slagen van het programma LEFF. Digitale omgeving Na de circa 10 weken van het programma gaat de fase van follow-up en begeleiding in. Hierbij is het zaak te zorgen dat de kinderen die het programma hebben doorlopen niet terugvallen, maar de mogelijkheid krijgen om in een digitale omgeving verder te gaan. Voor de ontwikkeling van de digitale omgeving wordt gesproken met een organisatie die veel ervaring heeft met onder andere de digitale omgeving voor de Centra voor Jeugd en Gezin. Ook zal de kennis van MEND gebruikt worden bij opzet van deze digitale omgeving. Bij MEND kunnen kinderen na het doorlopen van het programma binnen MEND-world actief blijven en zich als ambassadeurs van het programma

5 blijven inzetten. Op deze manier zijn ze ook een belangrijke motivator voor andere kinderen. Daarnaast is het doel om kinderen zoveel mogelijk te laten aansluiten bij de lokale activiteiten die vanuit JOGG opgezet zijn. Bij MEND blijkt dat er gedurende het programma contacten worden gelegd en men na afloop van het programma met elkaar in contact blijft. Ervaring leert dat het programma een sociale beweging op gang kan brengen. Deelname aan de pilot Wat levert meedoen aan de pilot op? Een JOGG-gemeente werkt volgens een integrale aanpak met verschillende pijlers, waaronder de pijler verbinding preventie en zorg. Door mee te doen aan de pilot werkt de gemeente aan het verwezenlijken van het eigen beleid op het terrein van overgewicht en obesitas. Op basis van de gegevens uit de pilots worden de daarbij behorende kaders van kwaliteit van zorg plus adequate financiering gerealiseerd. Zonder de pilot kan deze financiering niet gerealiseerd worden. Uiteindelijk zorgt een laagdrempelig programma in de wijk voor: het meer uitgaan van de eigen kracht van de wijkbewoners, ervaring opdoen door te werken met wijkprofessionals, meer aansluiten bij de wensen en behoeften van kinderen en ouders en daarmee werk je aan een gezondere gemeente met minder problemen. Gemeentelijke taken Bij deelname aan de pilot heeft de gemeente de volgende taken: Zorgen voor één centraal aanspreekpunt gedurende de gehele periode ( ) Regelmatig input geven op proces, inhoud e.d. om het programma LEFF te kunnen realiseren Realiseren van minimaal één groepje van 10 kinderen die het LEFF programma volgen Bijhouden van gegevens voor procesevaluatie Zorgen voor een lokaal netwerk/structuur waar (zorg)professionals ook worden betrokken bij LEFF Zorgen voor een actieve betrokkenheid van het CJG en specifiek de JGZ Vormen van een toezichthoudend team/expertgroep voor LEFF Werving van wijkprofessionals die de landelijke training kunnen volgen Aanpassen van het landelijke basismodel aan de lokale context Inzicht in samenstelling wijk Inzicht in en contact met relevante stakeholders op gebied van verbinding preventie en zorg Betrekken en informeren zorgverzekeraar(s) Overzicht beschikbare locaties om LEFF uit te voeren Inbedden van LEFF in de totale keten Praktische uitvoering van de pilot: planning, huur locatie, etc. en dit vastleggen in een plan van aanpak, een begroting en een getekende intentieverklaring. Randvoorwaarden voor deelname De onderstaande randvoorwaarden zijn al bekend bij alle pilotgemeenten, maar bij deze nogmaals een opsomming: 1. Projectleider pilot Een belangrijke randvoorwaarde is dat de gemeente een lokale projectleider heeft voor de pilot. Deze projectleider heeft ruimte in haar/zijn taakstelling om de pilot in 2013 voor te bereiden, in 2014 te coördineren en te bestendigen in Ruwweg denken we daarbij aan een inzet van ongeveer uur per jaar voor één groepje van 10 kinderen. 2. Kwaliteit van inhoud en organisatie ketenaanbod in pilotgemeente (of wijk) Kinderen met overgewicht en obesitas zijn in beeld en worden gesignaleerd door JGZ en/of eerstelijn. Er zijn afspraken gemaakt met vindplaatsen (JGZ, eerstelijn, scholen) over signalering en doorverwijzing naar het pilotprogramma

6 Preventie- en zorgaanbod is inhoudelijk gebaseerd op landelijke richtlijnen en de Zorgstandaard Obesitas. Er is een bestaand netwerk van preventie- en zorgprofessionals gericht op groep kinderen met overgewicht en obesitas (actieve samenwerking en informatie-uitwisseling tussen JGZ, gemeente, 1e lijn, etc.). Aanwezigheid van faciliteiten om resultaten van pilots te meten. (NB: dit betreft de beperkte procesevaluatie, er zijn gedurende de pilot geen aanvullende ICT-faciliteiten nodig. Na de pilot zal zoveel mogelijk aangesloten worden bij landelijke ontwikkelingen, onder andere vanuit het NCJ). 3. Aanwezigheid van politiek bestuurlijk draagvlak Gemeente waar pilot gaat draaien is JOGG-gemeente. Indien dit (nog) niet het geval is, bepaalt JOGG-landelijk of deelname aan pilot mogelijk is. Aanwezigheid van politiek bestuurlijk draagvlak voor versterken van bestaande ketenaanpak èn voor participatie aan pilot. Gemeente is bereid om informatie te delen met andere deelnemers aan pilot. Uiteraard onder voorbehoud van duidelijke afspraken over privacy en wie toegang tot informatie heeft. De betrokken partijen (gemeente, zorgverzekeraar, zorgprofessionals) formaliseren afspraken over deelname aan de pilot. Betrokken partijen verkennen de mogelijkheden en zijn bereid om afspraken te maken over lange termijn (financiële) borging van het programma LEFF na afloop van de pilot. Met alle pilotgemeenten is goed contact over bovenstaande randvoorwaarden. Het is daarbij belangrijk dat de plannen van de gemeente passen bij de plannen van de pilot. Het PON heeft alle vertrouwen in de geselecteerde pilotgemeenten en is er van overtuigd dat deze gemeenten geschikt zijn om de pilot uit te kunnen voeren. Planning en fasering Op dit moment bestaat een globale planning met een aantal mijlpalen. De planning per pilotgemeente komt terug in het lokale plan van aanpak. In 2013 wordt het programma ontwikkeld en vindt in de pilotgemeenten de voorbereiding plaats zodat de randvoorwaarden voor het uitvoeren van het programma gegarandeerd zijn. Daarbij gaat het om zaken als draagvlak, betrokkenheid van lokale stakeholders etc. Ook wordt de training voor de uitvoerders van LEFF dit jaar ontwikkeld, zodat de gemeenten tijdig met de werving van de wijkprofessionals kunnen starten. Begin 2014 worden de uitvoerders van LEFF getraind. In 2014 vindt de uitvoer van de pilot plaats. Het is wenselijk dat alle pilotgemeenten het programma LEFF voor de zomer kunnen afronden. Na afloop van de pilot zullen focusgroepinterviews plaatsvinden met de deelnemers van het programma en wordt het programma bijgesteld tot de definitieve versie. Dit programma wordt in 2015 ingevoerd in alle JOGG-gemeenten. Gedurende deze periode wordt in samenwerking met onder andere het Kwaliteitsinstituut (onderdeel van het College voor Zorgverzekeringen) en de pilotgemeenten gewerkt aan structurele bekostiging, zodat na afloop van het project de financiering van het programma in alle gemeenten in 2015 middels afspraken op landelijk niveau geregeld is. Het PON hoopt dat na een succesvolle pilot de pilotgemeenten ook doorgaan met het programma. Met de landelijke opschaling zijn de pilotgemeenten de experts en kunnen andere gemeenten bij de pilotgemeenten terecht voor de succesformule! Evaluatie Binnen LEFF zal een procesevaluatie uitgevoerd worden. De relevante gegevens bevinden zich binnen het gehele proces: van signalering, diagnostiek en doorverwijzing tot en met het beëindigen van het programma. De pilotgemeenten houden een beperkt aantal gegevens bij. Dit hoeft niet via een ICT-monitoring en registratiesysteem, maar middels een vereenvoudigd format (JOGG activiteitenmonitor is een goede optie). Wat betreft relevante gegevens kan gedacht worden aan: Waar vindt de signalering plaats? CJG of elders Hoeveel kinderen zijn doorverwezen voor aanvullende diagnostiek? Bij hoeveel kinderen was er sprake van overgewicht of obesitas?

7 Hoeveel kinderen/ouders hebben de folder van LEFF meegekregen? Hoeveel kinderen zijn er ingestroomd in LEFF? Hoeveel kinderen hebben LEFF afgemaakt? Etc. De focus ligt tijdens de pilot dus enkel op procesevaluatie en niet op effectiviteit. Het programma wordt gebaseerd op succesvolle effectieve voorbeelden uit het buitenland. Als bijlage van dit document wordt meer informatie verstrekt over de effectiviteit van MEND. Parallel aan de pilot wordt in het optimaliseringstraject gewerkt aan de ontwikkeling van aanvullende (mentale) uitkomstmaten die iets over het effect van een behandeling zeggen. Daarbij gaat het niet enkel om fysieke effecten, maar ook om de psychosociale en cognitieve gezondheidseffecten. Ervaringen uitwisselen en informatie delen Tijdens deze pilot is het belangrijk dat pilotgemeenten openstaan voor uitwisseling en het delen van kennis en informatie. Het PON en JOGG stimuleren dit door gezamenlijke bijeenkomsten te organiseren en door uitwisseling mogelijk te maken via onder andere een aparte groep op JOGG LinkedIn, de website ( en de wiki jongeren op gezond gewicht. Landelijk merk en basisprogramma met gemeentelijke vrijheid Om eenduidigheid te kunnen garanderen, de kwaliteit van het programma te waarborgen en niet elke gemeente zelf het wiel opnieuw te laten uitvinden zal, gelijk aan MEND, een landelijk merk neergezet worden. Dat betekent dat de pilotgemeenten samen met PON in 2013 gaan nadenken over en werken aan de richtlijnen voor een landelijk basisprogramma. Het betreft een landelijk basisprogramma met landelijke uitgangspunten en herkenbaarheid. Dit landelijke basisprogramma zal als merk landelijk gepositioneerd worden. Een lokale implementatie valt of staat vervolgens bij het aansluiten bij de lokale context. Binnen de landelijke kaders bestaat vervolgens dan ook vrijheid en ruimte om het basisprogramma verder aan te passen en aan te laten sluiten bij de gemeentelijke context en kenmerken. Dit wordt onder andere mogelijk gemaakt door het gebruik van halffabricaten. Het gaat dan bijvoorbeeld om posters die digitaal aangepast kunnen worden, keuze uit verschillende templates en beelden voor op de poster en eigen logo s en huisstijl toegevoegd kunnen worden maar ook de specifieke activiteiten binnen het programma. In de bijlage twee voorbeelden uit Engeland waar MEND verwerkt is in posters die passen bij de lokale context door gebruik van het landelijke merk MEND maar ook het landelijke Change4Life en de eigen gemeentelijke logo s. In hoeverre het basismodel al vaste criteria heeft en welke dit zijn, wordt in samenwerking met de pilotgemeenten gedurende de pilotperiode verder uitgezocht. Ook zal er nauw worden samengewerkt met de communicatieadviseur van het landelijke JOGG-bureau. De verantwoordelijkheid voor inzicht in de specifieke wensen, mogelijkheden en kenmerken van de wijk ligt bij de gemeente. De landelijke coördinator van de pilots kan de pilotgemeenten hierbij ondersteunen. Daarbij gaat het onder andere om: Welke wijkprofessional het programma uitvoert Welke zorgprofessionals betrokken zijn bij het toezichthoudend team/expertgroep Welke partners lokaal betrokken moeten worden Waar het programma wordt uitgevoerd Welke weken, dagen (ochtend, middag, avond of weeekend) het programma wordt uitgevoerd Welke beelden en logo s in posters gebruikt worden Welke activiteiten precies worden gedaan, mits ze passen binnen de thema s en voldoen aan de richtlijnen

8 Draagvlak en samenwerking Rol van de zorgprofessionals bij de pilot LEFF Het programma LEFF wordt uitgevoerd door getrainde wijkprofessionals. Deze uitvoerders van LEFF worden daarbij ondersteund door zorgprofessionals. De pilotgemeente vormt voor het uitvoeren van de pilot een toezichthoudend team/expertgroep die advies kan geven over de inhoud van het programma en tijdens het programma. Zij kunnen gedurende de ontwikkeling van LEFF betrokken zijn bij de lokale inbedding, hetgeen eveneens draagvlak creëert. Gedurende de uitvoer van de pilot ondersteunen zij waar nodig de uitvoerders. Zij bewaken de kwaliteit van het programma en kunnen ingeschakeld worden voor aanvullende zorg en advies en waarborgen dat de noodzakelijke expertise aanwezig is. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld de huisarts, diëtist, fysiotherapeut, pedagoog en een jeugdarts of jeugdverpleegkundige, afhankelijk van welke partners in de keten samenwerken. Het gaat om een groep die klein en slagvaardig is. De zorgprofessionals zouden tegen een vergoeding (vacatiegeld) kunnen deelnemen, maar mogelijk past dit ook al binnen bestaande samenwerkingsafspraken. De tijdsinvestering van dit toezichthoudend team zal beperkt zijn, aangezien de uitvoer bij de wijkprofessionals ligt. Diagnostiek en doorverwijzing (stroomschema) Voor (aanvullende) diagnostiek wordt het kind indien nodig doorverwezen naar de huisarts of kinderarts, maar een behandeling in het ziekenhuis hoeft niet de eerste behandelmogelijkheid te zijn. De huisarts of kinderarts kan het kind terugverwijzen naar de JGZ, waar vervolgens samen met het kind en de ouders wordt gezocht naar een passende behandeling. Uitgangspunt is dat de laagdrempelige optie in de wijk het eerste aanbod vormt en indien nodig gebruik gemaakt kan worden van aanvullende of intensievere zorg. Centraal staat een integrale aanpak, waarbij uiteindelijk geen sprake is van een strikt onderscheid tussen de lijnen in de zorg (nulde, eerste, tweede of derdelijnszorg), maar hulpverleners uit verschillende disciplines en domeinen samenwerken aan het vergroten van de zelfmanagement vaardigheden en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Daarbij gaat het niet enkel om overgewicht of obesitas, maar is er sprake van een systeemaanpak. Er wordt gekeken naar het gezin in diens specifieke sociale omgeving. Er wordt gezamenlijk gewerkt aan een overzichtelijk stroomschema waarin het duidelijk wordt hoe kinderen en ouders worden doorverwezen naar LEFF en wat de volgende stappen zijn. Rol van de Centra voor Jeugd en Gezin Het is onmiskenbaar dat er een belangrijke coördinerende rol bij de Jeugdgezondheidszorg moet liggen op het gebied van overgewicht en obesitas bij kinderen. Alle kinderen worden in Nederland gezien binnen de JGZ. De JGZ is enorm in beweging. Per gemeente kan het verschillen hoe de JGZ georganiseerd is en welke kinderen standaard op welke momenten worden gezien. De in 2012 uitgekomen JGZ-richtlijn overgewicht vormt het uitgangspunt voor de signalering en verwijzing van overgewicht en obesitas bij kinderen. Echter, een veelgehoord knelpunt is dat binnen de huidige keten na signalering geen systematisch laagdrempelig wijkprogramma is waar gezinnen naar doorverwezen kunnen worden. De BOFT-boodschap is vaak niet voldoende en de kinderarts is te intensief. De komende jaren wordt vanuit de overheid op een stevigere rol van de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) ingezet. Deze centra vormen een laagdrempelig en vertrouwd adres voor informatie, hulp, advies en ondersteuning. Binnen het CJG is zicht op het aanbod in de wijk en bestaat ook de nodige kennis op het gebied van opvoedingsondersteuning. Ook heeft het CJG goed zicht op de multiproblematiek die in speelt en zijn ze op de hoogte van mogelijke aanvullende vormen van ondersteuning of zorg die wellicht eerst of aanvullend geleverd moet worden. De komende jaren zullen de CJG s zich doorontwikkelen tot expertisecentra en de spil van de JGZ. Eigen kracht en burgerparticipatie passen goed bij de uitgangspunten van de CJG s, waardoor een programma als LEFF goed gecoördineerd kan worden vanuit de CJG s. Voor de pilot is het dan ook een noodzakelijke randvoorwaarde dat het CJG actief betrokken wordt

9 Rol en taken van het PON (onderdeel van VU Amsterdam) Ondersteuning vanuit PON PON heeft gedurende de periode een projectteam dat zich bezighoudt met de verbinding van preventie en zorg in de JOGG-gemeenten. Alle JOGG-gemeenten (niet alleen de pilotgemeenten) worden ondersteund om de keten op orde te krijgen en te komen tot een sluitende keten. PON heeft een landelijke coördinator aangesteld die ook lokaal kan ondersteunen. De pilotgemeenten geven zelf aan waar ze ondersteuning bij wensen, vanuit PON wordt gekeken wat er in het kader van de pilot geboden kan worden. PON zal, naast ondersteuning op maat, in de pilotgemeenten ook aandacht hebben voor de noodzakelijke kaders van de kwaliteit van de zorg en de borging van de daarbij behorende financiering. Contact met NJi en NCJ Vanuit PON is nauw contact met het NJi en NCJ om de ontwikkelingen te volgen en waar mogelijk af te stemmen en samen te werken. Na afloop van de pilot, wanneer het definitieve programma is ontwikkeld, moet er een eigenaar van het programma aangewezen worden. Daarbij zou het NJi of NCJ wellicht een rol kunnen spelen. De wensen en mogelijkheden zullen gedurende de pilot duidelijk worden. Structurele borging en financiering Einddoel van het volledige project dat PON uitvoert, is het lokaal realiseren van vraaggestuurde en toegankelijke stepped care ketenzorg voor kinderen (0-19) met alle niveaus van overgewicht en obesitas en hun ouders. Voor stepped care is een volledig ketenaanbod nodig, waarbij voor elk niveau van overgewicht en obesitas een passende behandeling aanwezig is. Wanneer dit ketenaanbod volledig aanwezig is, kan uiteindelijk een deel van de zorg die nu in de gespecialiseerde setting plaatsvindt, vervangen worden door meer laagdrempelige zorg in een minder kostbare setting. Op dit moment ontbreekt een systematisch aanbod van laagdrempelige groepsprogramma s als eerste stap in de keten, dat ook kan voorzien in een vervolg op een intensievere behandeling en begeleiding op de lange termijn. Doel van de pilot is het ondersteunen van de gemeenten bij het ontwikkelen van een laagdrempelig, toegankelijk en wijkgericht programma, zoveel mogelijk buiten het medische circuit, dat als eerste optie in de keten aangeboden kan worden en dat aansluit bij de wensen en behoeften van de kinderen en hun ouders. Gedurende de pilotperiode is de financiering geregeld. Uiteraard is het van belang om ook goed na te denken over de periode na de pilot. Voor veel pilotgemeenten is dit een zwaarwegend argument. Gemeenten moeten immers kritisch zijn op waar het budget voor activiteiten binnen de gemeente naar toe gaat. Tijdens de komende periode gaan we uitzoeken hoe we een structurele financiering kunnen krijgen voor dit programma. Het is daarbij van belang dat de pilotgemeenten in gesprek blijven met de zorgverzekeraars en hen actief informeren. Waar nodig kan PON hierbij ondersteuning leveren. Het nieuwe Kwaliteitsinstituut voor de zorg heeft in haar Meerjarenagenda prioriteit gegeven aan het onderwerp kinderobesitas en zal in dit kader aandacht besteden aan de randvoorwaarden voor financiering van de benodigde zorg. Duidelijk moet zijn wat er binnen de basisverzekering zit en er moet een declaratietitel en bekostigingsbron zijn. Het Kwaliteitsinstituut stelt hiertoe een informatiedocument (naar verwachting gereed in najaar 2013) op waarin helder beschreven staat welke financiering nu al geborgd is: zorg in de basisverzekering en zorg uit het gemeentelijke domein vullen elkaar aan bij de zorg voor kinderen met overgewicht en obesitas. Om tot helderheid te komen over de afbakening betreffende aanspraak en bekostiging, worden gesprekken gevoerd met Zorgverzekeraars Nederland, individuele zorgverzekeraars, VWS, gemeenten, de Nederlandse Zorgautoriteit, DBC onderhoud en andere relevante partijen

10 Uiteindelijk doel is te komen tot een blauwdruk voor financiering van integrale verbinding preventie en zorg, aan de hand van op elkaar afgestemde financieringsmechanismen voor verschillende delen van de keten. Bij deze ontwikkelingen zijn we als PON nauw betrokken. De beschrijving van de best practices in de gemeenten vormt input voor de beleidsregels die in overleg met het Kwaliteitsinstituut en de NZa worden opgesteld. Het borgen van de structurele financiering is iets dat hoog op de prioriteitenlijst van het PON staat. Vanuit het PON raadplegen wij de komende tijd verschillende partijen om meer helderheid te krijgen over de kaders voor financiering. Wij denken aan het opstellen van een concrete en bruikbare leidraad voor financiering van de ketenaanpak