RIS162920_16-APR Initiatiefvoorstel Fractievertegenwoordiging

Transcriptie

1 RIS162920_16-APR-2009 Initiatiefvoorstel Fractievertegenwoordiging David Rietveld, april 2009

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Waarom initiatiefvoorstel... 3 Waarom fractievertegenwoordiging?... 3 Geschiedenis en nu... 4 Fractievertegenwoordiging in Den Haag... 4 Huidige praktijk... 4 Hoe gaat het elders?... 5 Amsterdam... 5 Rotterdam... 5 Utrecht... 6 Naar een nieuwe Haagse regeling... 6 Voldoet de huidige regeling?... 6 Hoeveel vertegenwoordiging?... 6 Wie betaalt, bepaalt?... 7 Eisen aan fractievertegenwoordigers?... 7 De fractievertegenwoordiger in de commissies... 7 Conclusie... 8 Financiële paragraaf... 8 Dictum/besluit... 8 Bronnen GroenLinks gemeenteraadsfractie 2/11

3 Inleiding Waarom initiatiefvoorstel De discussie over fractievertegenwoordiging vindt in Den Haag meestal plaats vlak na de verkiezingen. Wie de geschiedenis bekijkt, ziet dat daarmee de samenstelling van de raad telkens weer van invloed is op deze discussie. Dat is jammer, omdat daarmee een zakelijke discussie over fractievertegenwoordiging wordt bemoeilijkt. Ook aan het begin van deze raadsperiode is gediscussieerd over fractievertegenwoordiging. Dat was een stevige discussie, die uiteindelijk leidde tot de afspraak dat fracties met één zetel een fractievertegenwoordiger mochten aanstellen. We zijn nu 3 jaar verder. Een goed moment om te bekijken of deze afspraken werken. Juist omdat deze raad nu ervaring heeft opgedaan met de afspraken die ze zelf gemaakt heeft moet ze zich er nu ook zelf over buigen. Door nú te besluiten over gewenste aanpassingen van de bestaande regelingen, kan voor een toekomstbestendige regeling worden gekozen, die houdbaar is ongeacht de samenstelling van de raad na verkiezingen. Waarom fractievertegenwoordiging? De hoeveelheid werk in de Haagse gemeenteraad is behoorlijk, en dat komt niet alleen door het aantal fracties in de gemeenteraad. De werklast wordt voor een deel niet door de fracties zelf bepaald, zoals het aantal raadsvoorstellen en raadsmededelingen. Het aantal vergaderingen hebben de raadsfracties deels in de hand, hoewel het ook vaak de grote(re) fracties zijn die punten agenderen. Op basis van deze praktijk is een vorm van ondersteuning van kleine fracties, ook in personele zin, gerechtvaardigd. Fractievertegenwoordiging is een antwoord op het feit dat voor kleine(re) fracties de werklast hoog is. Zeker in een grote gemeente als Den Haag, de grootste gemeente in Nederland zonder deelraden, wordt van raadsleden veel verwacht. Die hoge verwachtingen gelden voor alle drie de hoofdtaken van het raadslid: de volksvertegenwoordigende, de controlerende én de kaderstellende taken. Fractievertegenwoordiging kan op geen enkele manier de verhoudingen zoals die tijdens de verkiezingen zijn bepaald doorkruisen. Dat zou een merkwaardige correctie inhouden van de verkiezingsuitslag. Het doel van fractievertegenwoordiging moet zijn om alle fracties in de gelegenheid te stellen volwaardig deel te nemen aan de voorbereiding van de besluitvorming in de raad. Die voorbereiding vindt plaats in commissies, en dat is dus ook de plek voor fractievertegenwoordigers. Het feit dat sommige fractievertegenwoordigers meer vergaderen dan hun raadsleden wekt wel bevreemding. Dat kan niet de bedoeling zijn. Om die reden zou bijvoorbeeld een uitbreiding van de huidige regeling naar 2 fractievertegenwoordigers niet de juiste weg zijn. Fractievertegenwoordiging moet ondersteunend zijn aan het goed uitoefenen van de functie van raadslid. Fractievertegenwoordiging komt niet in de plaats van raadsleden. GroenLinks gemeenteraadsfractie 3/11

4 Geschiedenis en nu Fractievertegenwoordiging in Den Haag In 1986 is fractievertegenwoordiging in Den Haag ingesteld. Er waren destijds meer commissies dan er nu zijn, en de vergaderingen van de verschillende commissies hadden vaak tegelijkertijd plaats. Elk raadslid kon zich destijds laten vertegenwoordigen. Een amendement van het raadslid Van Popering (GPV/RPF/SGP) voor 3 fractievertegenwoordigers voor alle drie de kleinste fracties kreeg steun van CDA en VVD, maar heeft het desondanks niet gehaald. In 1989 werd de situatie positief geëvalueerd. In 1994 werd een voorstel gedaan voor een aanpassing waarmee fracties kleiner dan 4 konden worden aangevuld tot en met 4. D66 diende een amendement in waarmee fracties kleiner dan 3 konden worden aangevuld tot 3, met één extra voor Haaglanden. Deze voorstellen hebben het niet gehaald. GroenLinks was van mening dat de voorstellen niet politiekneutraal waren. In 1998 is de eed of belofte voor fractievertegenwoordigers ingevoerd. In 2002 is door Leefbaar Den Haag een motie ingediend om te voorkomen dat het systeem van fractievertegenwoordiging zou verdwijnen. Vervolgens is in 2003 de situatie als volgt: alleen de fracties met 1 zetel mogen een fractievertegenwoordiger aanwijzen. Na de invoering van het dualisme zijn vooral de grotere fracties (nog) meer bevoordeeld, was destijds de conclusie van raadslid De Niet (Politieke Partij Scheveningen). Huidige praktijk Aan het begin van deze raadsperiode is er discussie geweest over de bestaande afspraken over fractievertegenwoordiging. Er was zelfs sprake van het afschaffen van de fractievertegenwoordiging. Uiteindelijk is besloten alles bij het oude te laten: in de huidige situatie hebben de fracties met 1 zetel een fractievertegenwoordiger. Raadsleden en fractievertegenwoordiger kunnen lid dan wel plaatsvervangend lid zijn van de verschillende raadscommissies. Het vergaderschema houdt rekening met de kleine fracties: er zijn geen gelijktijdige vergaderingen, en er is hooguit een enkele keer een werkbezoek dat samenvalt met andere activiteiten van de raad. De wijze waarop invulling wordt gegeven aan de regeling verschilt per fractie. Islam Democraten ChristenUnie / SGP Politieke Partij Scheveningen Solidair Nederland Groep vd Velden Haagse Stadspartij rl fv rl fv rl fv rl fv rl fv rl fv VBF lid lid lid plv lid plv - - lid plv lid plv SWEI lid lid plv lid plv lid lid plv plv lid lid plv MO lid lid plv lid plv lid plv lid plv lid lid lid SRO lid lid lid plv plv lid - - lid plv lid lid VML - lid lid plv plv lid - - lid plv lid plv JB lid lid plv lid lid plv plv lid plv lid lid lid STAD plv lid lid plv plv lid lid plv lid plv lid lid REK - - lid lid - plv - rl=raadslid fv=fractievertegenwoordiger (Bron: GroenLinks gemeenteraadsfractie 4/11

5 In 2008 is een bedrag van ,74 uitgekeerd aan fractievertegenwoordigers als vergoeding voor het bijwonen van commissievergaderingen volgens onderstaande verdeling. Fractie Commissies met fractievertegenwoordiging Aantal vergaderingen met fractievertegenwoordiging Totaalbedrag uitgekeerde vergoeding ChristenUnie-SGP JB, MO, SRO, CS, SWEI ,98 Haagse Stadspartij JB, MO, SWEI ,28 Islam Democraten JB, MO, SRO, CS, SWEI, VBF, VML ,12 LPF / Groep vd Velden JB, MO, SRO, CS, SWEI, VBF, VML ,20 Politieke Partij JB, MO, SRO, CS, SWEI, VBF, VML ,44 Scheveningen Solidair Nederland JB, MO ,72 (Bron: Griffie) Hoe gaat het elders? Een duo-raadslid is een niet gekozen persoon die een fractie ondersteunt. Duoraadsleden kunnen deelnemen aan commissievergaderingen en andere voorbereidende werkzaamheden verrichten, maar niet deelnemen aan en stemmen tijdens de raadsvergaderingen. In verschillende gemeenten bestaan afwijkende benamingen zoals steunfractielid en fractieassistent. Amsterdam In Amsterdam zijn 4 duo-raadsleden toegestaan per fractie. In een commissie hebben maximaal 3 leden per fractie zitting van wie minimaal één raadslid. De vergoeding van fractievertegenwoordigers wordt vanuit het fractiebudget betaald. Nevenfuncties van duo-raadsleden worden vermeld op de informatiepagina duo-raadsleden. In de commissie worden beslissingen genomen door een meerderheid van de aanwezige commissieleden. Een willekeurig fractielid kan een commissielid vervangen. In de praktijk geeft dit het volgende beeld: Fractie Raadsleden Duo-raadsleden PvdA 20 - VVD 8 1 GroenLinks 7 - SP 6 - CDA 2 2 D Rotterdam In Rotterdam mogen fracties met één zetel in 2 commissies burgerleden als vervanger voordragen. Fracties met 2 zetels mogen dat in één commissie. De vergoeding van burgerleden komt van de griffie. Het aantal commissieleden hangt af van de grootte van de fractie volgens deze verdeling: GroenLinks gemeenteraadsfractie 5/11

6 Grootte fractie Aantal commissieleden 1 t/m 5 zetels 1 6 t/m 10 zetels 2 11 t/m 15 zetels 3 16 t/m 20 zetels 4 Utrecht In Utrecht wordt niet gewerkt met fractievertegenwoordigers. In elke commissie hebben 2 leden zitting, met één plaatsvervangend lid. Bij ontstentenis van alle drie de commissieleden mogen andere fractieleden of fractiemedewerkers kort en bondig het woord voeren. Naar een nieuwe Haagse regeling Voldoet de huidige regeling? Gedurende deze raadsperiode hebben verschillende raadsleden om uiteenlopende redenen het raadswerk neergelegd. Raadslid Jan Brink (D66) heeft in de brief waarin hij zijn afscheid aankondigde aandacht gevraagd voor de werklast: De afweging die ik gemaakt heb is volstrekt persoonlijk. Wel zie ik dat meer raadsleden die het raadswerk combineren met een jong gezin en een baan worstelen met tijd en kwaliteit. Ook met het oog op de werving van raadsleden voor volgende periode wil ik de raad de suggestie meegeven om eens kritisch te kijken naar de aantrekkelijkheid van het functioneren van Haagse gemeenteraad voor potentiële leden, die het lidmaatschap van de raad willen combineren met zorgtaken en/of carrière. Het verdient de voorkeur om te kiezen voor een fundamenteel andere regeling om het raadswerk aantrekkelijk te houden en tegelijkertijd recht te doen aan de praktijk. Hoeveel vertegenwoordiging? Voor fractievertegenwoordiging zijn goede argumenten. Hoe dat concreet vertaald moet worden in een regeling is in Den Haag altijd onderwerp geweest van discussie en debat. Opvallend genoeg is dat in bijvoorbeeld Amsterdam niet het geval. Daar geldt sinds lange tijd dat alle fracties zelf mogen besluiten maximaal 4 duo-raadsleden te benoemen. In de praktijk leidt die regeling er toe dat alleen de kleine(re) fractie daarvan gebruik maken. De financiering waarover hieronder meer zal bij die afweging mogelijk een rol spelen. Een regeling als die in Amsterdam is van een charmante eenvoud, die ertoe leidt dat niet na elke verkiezing opnieuw moet worden bediscussieerd of, en zo ja bij hoeveel zetels, fractievertegenwoordigers moeten worden toegestaan. Dit in tegenstelling tot Den Haag, waar de afgelopen 20 jaar wel 4 verschillende regimes hebben gegolden. Het draagt ook het principe gelijke monniken, gelijke kappen, in zich. Fractievertegenwoordigers dragen immers bij aan het goed uitoefenen van het werk van fracties, en dus zou een regeling ook voor alle fracties moeten gelden. 1. Alle fracties mogen maximaal 4 fractievertegenwoordigers aanwijzen GroenLinks gemeenteraadsfractie 6/11

7 Wie betaalt, bepaalt? Binnen de huidige regeling betaalt de griffie de vergoedingen voor fractievertegenwoordigers. Zij krijgen per vergadering betaald ( 141,74 per 1 januari 2009). Dit is een merkwaardig systeem, en biedt mogelijk een verklaring voor het feit dat sommige fractievertegenwoordigers meer vergaderen dan hun raadsleden. In Rotterdam worden de vergoedingen voor burgerleden ook door de griffie betaald, maar daar is de deelname in het aantal commissies beperkt. In Amsterdam is de deelname in het aantal commissies niet beperkt, maar daar worden duo-raadsleden door de fracties zelf betaald. Fracties moeten in staat worden gesteld om zelf ondersteuning in te zetten op punten die zij belangrijk vinden. Door de fractiebudgetten te verhogen met de middelen die bij de griffie voor fractievertegenwoordiging beschikbaar zijn, kunnen fracties vervolgens zelf bepalen in hoeverre ze dit budget aan fractievertegenwoordiging willen uitgeven. Fracties hoeven daarbij niet dezelfde regeling aan te houden als de griffie nu hanteert. Hierdoor krijgen de fracties meer zeggenschap over de wijze waarop zij fractievertegenwoordiging willen vormgeven, en wordt de stimulans om veel te vergaderen uit de huidige regeling tegengegaan. Omdat het op dit moment zo is dat de vergoedingen voor fractievertegenwoordigers uit de algemene (griffie)middelen worden betaald, ligt het in de rede om het basisbedrag voor fractieondersteuning per fractie te verhogen met ten minste het gemiddelde bedrag dat nu per fractie aan vergoeding is ontvangen. 2. Fracties zijn zelf financieel verantwoordelijk voor vertegenwoordiging Eisen aan fractievertegenwoordigers? Voortvloeiend uit de positie als gekozen volksvertegenwoordiger, verdient het aanbeveling dat ook fractievertegenwoordigers hun nevenfuncties openbaar maken, net zoals dat voor raadsleden gebruikelijk is en wettelijk voorgeschreven. In Amsterdam bijvoorbeeld is dit al het geval. 3. Nevenfuncties van fractievertegenwoordigers zijn openbaar De fractievertegenwoordiger in de commissies Zoals gezegd is de plek van fractievertegenwoordigers in de commissie. Dat roept de vraag op of fractievertegenwoordigers ook stemrecht zouden moeten hebben in de commissies. Enerzijds kun je betogen dat daarmee de verhoudingen die bij de verkiezingen zijn bepaald worden doorkruist, anderzijds kun je het meer pragmatische argument aanvoeren dat in commissies in de regel zelden of nooit wordt gestemd. Er wordt algemeen aangenomen dat in een commissie one man, one vote geldt. Voor de commissies is daarom enige aanpassing op zijn plaats. De huidige regeling geeft de 6 eenmansfracties nu maximaal 12 stemmen in een commissie. Dat is in principe geen bezwaar, zolang de commissie maar een afspiegeling van de raad blijft. Uitbreiding van de mogelijkheid om fractievertegenwoordigers aan te wijzen zou onder de huidige Verordening Raadscommissies die verhoudingen nog schever GroenLinks gemeenteraadsfractie 7/11

8 kunnen trekken. Om te waarborgen dat de commissies een afspiegeling zijn van de verhoudingen in de raad, is het nodig het lidmaatschap van fractievertegenwoordigers in de commissie te bezien. Het is mogelijk om de stemverhoudingen aan te passen door te variëren in maximum aantal leden. Het is het eenvoudigst om de huidige regeling aan te vullen met: het maximum aantal leden en plaatsvervangende leden van een fractie in een commissie is gelijk aan het aantal zetels van diezelfde fractie in de raad.. Naar het voorbeeld van Amsterdam kan daarbij worden opgenomen dat ten minste één raadslid lid is van elke commissie. In de praktijk zou dit betekenen dat bij eenmansfracties slechts het raadslid stemrecht heeft in de commissie. Daarmee wordt recht gedaan aan het feit dat fractievertegenwoordigers slechts functioneren ter ondersteuning van de werkzaamheden van de gekozen raadsleden. 4. Commissies moeten een afspiegeling zijn van de verhoudingen in de raad Conclusie De huidige regeling voor fractievertegenwoordiging in de raadscommissies behoeft aanpassing. In het verleden zijn aanpassingen vaak doorgevoerd op basis van incidenten, en gemotiveerd door min of meer toevallige omstandigheden. Aangezien de raad op dit moment een grote diversiteit aan omvang van fracties en een fors aantal eenmansfracties kent, biedt dit de gelegenheid om voor een passende, toekomstbestendige regeling te kiezen. Uitgangspunten: 1. Alle fracties mogen maximaal 4 fractievertegenwoordigers voordragen. 2. Fracties zijn zelf financieel verantwoordelijk voor vertegenwoordiging. 3. Nevenfuncties van fractievertegenwoordigers zijn openbaar. 4. Commissies moeten een afspiegeling zijn van de verhoudingen in de raad. Financiële paragraaf In dit voorstel wordt voorgesteld het geld dat nu aan fractievertegenwoordiging wordt besteedt te verdelen over de fracties. Indien gewenst kan de hoogte hiervan bij het jaarlijks vaststellen van de programmabegroting opnieuw worden bepaald. Elke fractie krijgt een gelijk bedrag voor fractievertegenwoordiging. Het bedrag wordt bepaald door het totale thans bij de Raadsorganisatie beschikbare budget te verdelen over het aantal fracties. Het voorstel is hiermee budgetneutraal. Het staat fracties vrij dit bedrag naar eigen inzicht te besteden, en het is dus ook mogelijk dit bedrag aan te vullen vanuit het fractiebudget voor ondersteuning. Dictum/besluit De raad van de gemeente Den Haag, Gezien het initiatiefvoorstel van het raadslid David Rietveld (fractie GroenLinks), Besluit: I. vast te stellen de volgende verordening: GroenLinks gemeenteraadsfractie 8/11

9 VERORDENING tot wijziging van de Verordening raadscommissies (nr. 5/2006) Artikel I Artikel 2, tweede lid, komt te luiden: Iedere groepering in de raad bestaande uit tien leden of meer levert ten hoogste vier leden en vier plaatsvervangende leden per commissie. Fracties bestaande uit minder dan tien leden leveren ten hoogste drie leden en drie plaatsvervangende leden, met dien verstande dat het aantal leden en plaatsvervangende leden van een fractie in een commissie niet hoger kan zijn dan het aantal zetels van diezelfde fractie in de raad. Artikel II Artikel 4, tweede lid, komt te luiden: Een op grond van de laatst gehouden gemeenteraadsverkiezingen gevormde politieke groepering kan een voordracht indienen tot benoeming van een nietraadslid als plaatsvervanger (fractievertegenwoordiger) van een raadslid in een raadscommissie, waarbij een maximum van vier fractievertegenwoordigers per groepering geldt. Bij splitsing van een groepering vervalt het recht op plaatsvervanging. Bij een tussentijdse voordracht geschiedt de benoeming in de commissie door het presidium. Artikel III Aan artikel 4, derde lid, wordt een volzin toegevoegd, luidende: Het bepaalde in artikel 12 van de Gemeentewet met betrekking tot de openbaarmaking van functies is van overeenkomstige toepassing op de waarnemer respectievelijk de fractievertegenwoordiger. II. vast te stellen de volgende verordening: VERORDENING tot wijziging van de Verordening fractieondersteuning (nr. 1/2006) Artikel I Artikel 2 wordt als volgt gewijzigd: Er wordt een nieuw vierde lid toegevoegd, onder gelijktijdige vernummering van de overige leden, luidende: 4. Het bepalen en uitkeren van vergoedingen voor fractievertegenwoordiging wordt door de fracties zelf geregeld, met inachtneming van ter zake geldende wet- en regelgeving. Elke fractie ontvangt ongeacht haar grootte een vast bedrag per jaar voor fractievertegenwoordiging. Dit bedrag wordt bepaald door het budget voor fractievertegenwoordiging zoals opgenomen in de begroting van de Raadsorganisatie te delen door het aantal fracties. Het staat de fractie vrij de middelen voor fractievertegenwoordiging als vergoeding uit te betalen aan benoemde fractievertegenwoordigers dan wel deze middelen te beschouwen als aanvulling op het basisbedrag als bedoeld in het eerste lid. Het vijfde lid (nieuw) komt te luiden: GroenLinks gemeenteraadsfractie 9/11

10 5. De hoogte van de tegemoetkomingen bedoeld in het eerste, tweede, derde en vierde lid wordt jaarlijks geïndexeerd in overeenstemming met de gemeentelijke trendsystematiek. Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van De griffier. De voorzitter. GroenLinks gemeenteraadsfractie 10/11

11 Bronnen - Decentraal bestuur kerncijfers provincies en gemeenten: - Verordening op de Raadscommissies Utrecht: 20op%20de%20raadscommissies%202002%20GB2002,%203%20en%20 17.pdf - Commissieverordening Rotterdam: - Verordening op de Raadscommissies Amsterdam: ae52.html - Fracties Amsterdam (doorklikken voor samenstelling): _en?mode=fracties - Verslagen en handelingen van de gemeenteraad , Handelingen (1986), pagina van Verslagen en handelingen van de gemeenteraad , Handelingen (1994), pagina van RIS 8338: Evaluatie fractievertegenwoordigers - Handelingen gemeenteraad 13/02/03: GroenLinks gemeenteraadsfractie 11/11