Liefde, relaties en meer

Transcriptie

1 Categorie Ouders Aantal deelnemers Tien tot twaalf Leeftijd Volwassenen Duur / aantal bijeenkomsten Twee bijeenkomsten van vijf kwartier Auteur Marianne de Vries KORTE BESCHRIJVING Dit item gaat over liefde, relaties en seksualiteit. De eerste bijeenkomst gaat over de normen en waarden die de deelnemers zelf hebben meegekregen op dit gebied en over wat het geloof hiermee te maken heeft. Dit doen ze onder andere naar aanleiding van grappige tekeningen. In de tweede bijeenkomst bekijken de deelnemers wat de tien geboden over dit thema te zeggen hebben. Ook reageren ze op prikkelende stellingen met betrekking tot het begeleiden van hun kinderen op het gebied van liefde, relaties en seksualiteit. DOEL De deelnemers worden zich bewust van hun eigen normen en waarden ten aanzien van liefde, relaties en seksualiteit en waar deze vandaan komen. De deelnemers krijgen inzicht in wat de Bijbel zegt over liefdesrelaties. De deelnemers onderzoeken hoe Bijbelse waarden voor henzelf toepasbaar zijn en hoe ze die aan hun kinderen zouden willen doorgeven. De deelnemers worden zich ervan bewust dat hun eigen opvattingen ten aanzien van liefde, relaties en seksualiteit altijd een rol spelen wanneer ze hun kinderen hierin begeleiden. De deelnemers denken na over hoe ze binnen de opvoeding kunnen omgaan met intieme onderwerpen als liefde, relaties en seksualiteit. VERANTWOORDING De liefde is het meest bezongen onderwerp, en voor veel mensen een inspiratiebron. Ook in het leven van jongeren gaan liefde, relaties en seksualiteit vroeg of laat een rol spelen. Het is een intiem onderwerp dat niet altijd gemakkelijk bespreekbaar is, zeker niet in de puberleeftijd. Maar hoe jongeren hiermee omgaan, kan bepalend zijn voor hoe hun leven eruit zal zien. Daarom is het belangrijk dat ouders wel aandacht aan dit onderwerp geven als onderdeel van de opvoeding. Zo kunnen ouders hun kinderen helpen om keuzes te maken die bij hen passen, keuzes die goed zijn voor henzelf en voor de mensen om hen heen. Bij deze begeleiding spelen de eigen opvattingen van ouders een grote rol. Die opvattingen zijn gebaseerd op hun eigen achtergrond en opvoeding. Als ze zich hiervan bewust zijn, kunnen ze weloverwogen kiezen wat ze willen meegeven aan hun kinderen. Ook is het goed als ouders zich ervan bewust zijn dat Bijbelpassages over dit onderwerp soms verschillend te interpreteren zijn. JOP Joseph Haydnlaan 2a Postbus RM Utrecht Alle rechten voorbehouden Kopiëren alleen voor intern gebruik 1

2 VOORBEREIDING Praktische voorbereiding Lees het hele item goed door, inclusief de bijlagen. Leg voor elke bijeenkomst alle benodigdheden klaar. Test alle apparatuur. Persoonlijke voorbereiding Met behulp van deze vragen kun je je ook persoonlijk voorbereiden op de bijeenkomsten: Welke woorden komen als eerste in je op als je denkt aan liefde, relaties en seksualiteit? Waarom juist die woorden? Zijn daar specifieke gebeurtenissen, ervaringen of emoties mee verbonden? Hoe ontdekte je zelf de liefde, relaties en seksualiteit? Hoe kwam je er voor het eerst mee in aanraking? Welke waarden op dit gebied heb je van huis meegekregen? Wat was heel belangrijk? Welke van die waarden geef je zelf weer door of zou je willen doorgeven? Wat zijn voor jou op dit moment de belangrijkste waarden op dit gebied? Zijn die veranderd in de loop van je leven? Hoe sta je tegenover de achtergrondinformatie in bijlage 5? Ben je het met Anselm Grün eens? Waarom wel of niet? BENODIGDHEDEN Eerste bijeenkomst Drie kopieën van bijlage 2 (in kaartjes geknipt); Voor iedere deelnemer een kopie van bijlage 3 op A3- formaat; Lijm; Pennen en stiften; Apparatuur om het lied te kunnen afspelen (bijvoorbeeld een computer met internetverbinding en geluidsboxjes). Tweede bijeenkomst Per één of twee deelnemers een exemplaar van het nieuwe Liedboek of de bundel Tussentijds; Bijbels (NBV); Eventueel een computer met internetverbinding (voor het opzoeken van Bijbelteksten); Kopieën van bijlage 4 en 5 voor alle deelnemers; De ingevulde werkbladen van de eerste bijeenkomst; Pennen en stiften; Twee vellen papier (A4-formaat). PROGRAMMA Eerste bijeenkomst 5 minuten Opening Heet de deelnemers welkom en bied eventueel iets te drinken aan. Maak zo nodig een voorstelrondje. Vertel kort iets over de opzet van dit item (zie korte beschrijving). Benoem dat in het Bijbelboek Hooglied de schoonheid van de liefde wordt bezongen. Geef aan dat je wilt openen met een bewerking van een gedeelte uit Hooglied. Lees vervolgens de tekst in bijlage 1 voor. 20 minuten Verkenning Maak de deelnemers duidelijk dat je verkennend met hen in gesprek wilt gaan over hun eigen achtergrond op het gebied van liefde, relaties en seksualiteit. Leg de kaartjes van bijlage 2 op tafel (één setje). Vertel erbij dat deze plaatjes op het eerste gezicht misschien suikerzoet en romantisch lijken, maar dat er soms toch wel meer in zit als je ze rustig bekijkt. Vraag de deelnemers om één of meer plaatjes in gedachten te nemen die iets weergeven van hoe er vroeger bij hen thuis werd aangekeken tegen liefde, relaties en seksualiteit. Wat hebben zij van huis uit meegekregen? Hoe gingen hun ouders ermee om? Geef de deelnemers enkele minuten de tijd om rustig een keuze te maken. Ga hier met elkaar over in gesprek. Welke plaatjes hebben de deelnemers gekozen en waarom? Hebben ze nog iets gemist wat niet op de plaatjes stond? Zo ja, wat dan? Deel kopieën van bijlage 3 uit. Leg de andere twee setjes kaartjes op tafel, bij de kaartjes die er al lagen. Leg ook lijm, pennen en stiften op tafel. Laat de deelnemers de plaatjes van hun keuze nemen en die op het hart plakken, onder de onderste streep - dus in de 'punt' van het hart. Ze mogen daar eventueel ook wat bij schrijven of tekenen. Geef aan dat het middelste en het bovenste gedeelte van het hart leeg moeten blijven: die zullen later worden ingevuld. JOP Joseph Haydnlaan 2a Postbus RM Utrecht Alle rechten voorbehouden Kopiëren alleen voor intern gebruik 2

3 30 minuten Verdieping Vraag de deelnemers om in stilte voor zichzelf te bedenken wat voor hen de kenmerken zijn van een goede, liefdevolle relatie. Aan welke basisvoorwaarden moet zo'n relatie volgens hen voldoen? Laat hen enkele steekwoorden of korte zinnen noteren in het middelste gedeelte van het hart. Ga hier met elkaar over in gesprek. Wat hebben de deelnemers opgeschreven en waarom? Speelt hun geloof hier een rol in? Welke normen en waarden spelen een rol? Benoem dat ook de Bijbel iets te zeggen heeft over hoe je op een liefdevolle en respectvolle manier met elkaar kunt omgaan. Dat komt bijvoorbeeld terug in de tien geboden (zoals "Pleeg geen overspel" en "Leg over een ander geen vals getuigenis af") en in de woorden van Jezus (zoals "Behandel anderen zoals je wilt dat ze jullie behandelen"). Vraag de deelnemers of ze hun steekwoorden kunnen relateren aan Bijbelse passages of verhalen. Dat hoeven niet per se de genoemde voorbeelden te zijn. Ga hier niet te diep op in: in de tweede bijeenkomst wordt uitgebreider stilgestaan bij wat de Bijbel zegt over liefde, relaties en seksualiteit. Laat de deelnemers in tweetallen bespreken wat er op hun hart staat. Vraag hun om daarbij te letten op mogelijke verbanden tussen het onderste gedeelte van het hart en het middelste. Zijn er verbanden tussen datgene wat ze van huis uit hebben meegekregen en datgene waar ze nu zelf voor staan? Wat voor verbanden zien de deelnemers op hun eigen hart? En wat voor verbanden zien ze op het hart van de ander? Kan de ander daar iets mee? 15 minuten Verwerking Nodig de deelnemers uit om nog eens goed te kijken naar hun eigen hart. Zouden ze nog iets willen veranderen op grond van wat er in de tweetallen is gezegd en gedeeld? Willen ze bijvoorbeeld bepaalde steekwoorden of zinnen anders rubriceren of in een andere verhouding tot elkaar zetten? Geef de deelnemers enkele minuten de tijd om hier rustig over na te denken. Vraag de deelnemers om te bepalen wat voor hen nu de belangrijkste kernwaarde is ten aanzien van liefde, seksualiteit en relaties. Laat hen bij die kernwaarde één zin bedenken die ze tegen hun eigen kind of kinderen zouden willen zeggen. Vraag hun ten slotte om het resultaat te delen met elkaar. 5 minuten Afsluiting Sluit af met het nummer 'Als de liefde' van Guus Meeuwis (youtu.be/eg6izjaclfo). Vertel erbij dat dit lied is geschreven door Toon Hermans. Het lied gaat over de schoonheid van de liefde, maar de melodie laat ook iets horen van de pijn die daarmee gepaard kan gaan. Neem de werkbladen met de harten in en geef aan dat je die zult bewaren voor de volgende bijeenkomst. Bedank de deelnemers voor hun aanwezigheid en inbreng. Nodig hen uit voor de volgende bijeenkomst. Tweede bijeenkomst 5 minuten Opening Heet de deelnemers welkom en bied eventueel iets te drinken aan. Kom nog even terug op de eerste bijeenkomst. Open met het lied 'Liefde eenmaal uitgesproken' (lied 791 in het nieuwe Liedboek; lied 48 in Tussentijds). Zing dit lied zo mogelijk met elkaar. Als dat lastig is, kun je de tekst ervan voorlezen. 10 minuten Verkenning Vertel de deelnemers dat het in deze bijeenkomst gaat over wat er vanuit de christelijke traditie kan worden gezegd over liefde, seksualiteit en relaties. Benoem dat het woord 'liefde' maar liefst 264 keer voorkomt in de Bijbel. Vraag de deelnemers of ze Bijbelpassages of -verhalen kunnen noemen die over liefde tussen mensen gaan. Laat hen twee van de genoemde fragmenten opzoeken, in bijbels of eventueel online. Bespreek die teksten kort met elkaar. Zeggen de gevonden teksten ook iets over hoe men met een relatie behoort om te gaan? (In veel gevallen zal de conclusie zijn dat er eigenlijk niet zo heel veel staat in directe zin. Een en ander is vooral in de loop van de traditie benadrukt.) JOP Joseph Haydnlaan 2a Postbus RM Utrecht Alle rechten voorbehouden Kopiëren alleen voor intern gebruik 3

4 25 minuten Verdieping Deel kopieën uit van bijlage 4. Maak duidelijk dat je nu in het bijzonder wilt gaan kijken naar de twee geboden die iets laten zien van wat de Bijbel zegt over liefdesrelaties: "Pleeg geen overspel" en "Zet uw zinnen niet op de vrouw van een ander." Deel kopieën uit van bijlage 5. Vertel erbij dat bijlage 5 achtergrondinformatie geeft bij een campagne van de KRO uit In die campagne zijn de tien geboden 'vertaald' in tien eigentijds klinkende beloften. Het gebod "Pleeg geen overspel" werd in de campagne: "Ik ben trouw." En het gebod "Zet uw zinnen niet op de vrouw van een ander" werd in de campagne: "Mijn liefde is puur." Bijlage 5 is een toelichting bij een boek dat is geschreven voor deze campagne. Lees bijlage 5 met elkaar door. Bespreek met de deelnemers wat zij vinden van de wijze waarop Grün deze twee geboden uitlegt. Komt het in de buurt van hun eigen denken en beleven? Voegt het iets toe? Deel de werkbladen uit met de harten die de deelnemers in de eerste bijeenkomst hebben ingevuld. Vraag de deelnemers om nog één keer te overdenken wat er allemaal is aangeboden. Welke waarden zouden ze nu willen doorgeven aan hun kinderen? Laat hen dat opschrijven in het bovenste gedeelte van het hart. Benadruk dat het gaat om wat zij als ouders vinden; dat kan dus best iets anders zijn dan wat hun kinderen in werkelijkheid doen. Als er voldoende tijd is, kun je de deelnemers vragen om te delen wat ze hebben opgeschreven. 30 minuten Verwerking Geef aan dat je aan de hand van stellingen wilt bekijken of het voor de deelnemers mogelijk is om een relatie te leggen tussen hun eigen waarden en mogelijk gedrag van hun kinderen met betrekking tot liefde, relaties en seksualiteit. In de stellingen zijn de kinderen niet altijd direct in beeld, maar de mening van ouders over een stelling zegt wel iets over de houding die zij zouden kunnen kiezen ten aanzien van mogelijk gedrag van hun kinderen. Benoem dat het onmogelijk is om een kant-enklare blauwdruk te geven voor een goede omgang van ouders met hun eigen kinderen. Wel kan het richting geven in wat er tot dusverre is besproken op basis van eigen waarden en ervaringen en op basis van de Bijbel. Neem twee vellen papier en schrijf daar de woorden "eens" en "oneens" op. Hang die op aan twee tegenover elkaar staande muren. Lees de stellingen in bijlage 6 één voor één voor. Laat de deelnemers steeds fysiek stelling nemen en hun standpunt toelichten. Vraag waar nodig door: hoe zouden ze hierover in gesprek gaan met hun kinderen? Betrek ook de werkbladen met de harten in het gesprek. Komen de waarden die ze in het bovenste gedeelte hebben opgeschreven, terug in hun antwoorden? Gaat de manier waarop ze hun kinderen begeleiden misschien veranderen door wat ze hebben opgestoken van de bijeenkomsten? Houd de tijd in de gaten. Soms kan een bepaalde stelling veel oproepen. Het is niet de bedoeling dat je daardoor niet meer toekomt aan de rest. 5 minuten Afsluiting Laat de deelnemers één voor één kort benoemen wat hen het meest is bijgebleven (maar ga hier niet meer over in gesprek met elkaar). Sluit af met het lezen van 1 Korintiërs 13. Bedank de deelnemers voor hun aanwezigheid en inbreng. Geef aan dat ze hun 'harten' mee naar huis mogen nemen. AANDACHTSPUNT Wees je ervan bewust dat sommige deelnemers vervelende ervaringen kunnen hebben met het onderwerp liefde, seksualiteit en relaties (bijvoorbeeld doordat ze recent gescheiden zijn). Heb hier oog voor, maar zorg dat hun ervaringen als ouders centraal blijven staan. Het gaat er bij dit item immers om hoe zij als ouders hun kinderen kunnen begeleiden. BIJLAGEN 1. Gedicht 2. Gesprekskaartjes 3. Werkblad 4. Bijbeltekst 5. Achtergrondinformatie 6. Stellingen JOP Joseph Haydnlaan 2a Postbus RM Utrecht Alle rechten voorbehouden Kopiëren alleen voor intern gebruik 4

5 Bijlage 1 GEDICHT Zo kende ik mij nog niet naar Hooglied 6:12 Wie had het ooit gedacht dat het mij zou overkomen? Had je van mij verwacht dat ik vanzelf zo zacht bij jou ben terechtgekomen? Wie had dat ooit gedacht? Is dat nou iets voor mij? Ik ben opeens veranderd, zo duizelig en blij, met iemand zoals jij, met jou en niemand anders. Is dat nou iets voor mij? Zo kende ik mij nog niet. Ik ging mijzelf herkennen, want zo mooi als jij me ziet, toen ik me zoenen liet, dat is wel even wennen. Zo kende ik mij nog niet. Geef jij mij zoet een zoen, dan laat ik mij die goed smaken, want sinds die eerste toen weet ik wat zoenen doen als ze mijn mond aanraken. Geef jij mij zoet een zoen. Jij naast me in het gras ik leunend in je armen. Zoal dat 's middags was, je gelooft het later pas, jij was zo hartverwarmend, jij naast me in het gras. Je merkt het aan elkaar, maar je durft het niet te hopen en toen ging jij zomaar helemaal voor mij open. Je merkt het aan elkaar. Bron: Het hoogste woord: Bijbel voor kinderen. (2003). Baarn: De Fontein. JOP Joseph Haydnlaan 2a Postbus RM Utrecht Alle rechten voorbehouden Kopiëren alleen voor intern gebruik 5

11 Bijlage 4 BIJBELTEKST Deuteronomium 5:6-21 (NBV) 6 'Ik ben de heer, uw God, die u uit Egypte, uit de slavernij, heeft bevrijd. 7 Vereer naast mij geen andere goden. 8 Maak geen godenbeelden, geen enkele afbeelding van iets dat in de hemel hier boven is of van iets beneden op de aarde of in het water onder de aarde. 9 Kniel voor zulke beelden niet neer, vereer ze niet, want ik, de heer, uw God, duld geen andere goden naast mij. Voor de schuld van de ouders laat ik de kinderen boeten, en ook het derde geslacht en het vierde, wanneer ze mij haten; 10 maar als ze mij liefhebben en doen wat ik gebied, bewijs ik hun mijn liefde tot in het duizendste geslacht. 11 Misbruik de naam van de heer, uw God, niet, want wie zijn naam misbruikt laat hij niet vrijuit gaan. 12 Neem de sabbat in acht, zoals de heer, uw God, u heeft geboden; het is een heilige dag. 13 Zes dagen lang kunt u werken en al uw arbeid verrichten, 14 maar de zevende dag is een rustdag, die gewijd is aan de heer, uw God; dan mag u niet werken. Dat geldt voor u, voor uw zonen en dochters, voor uw slaven en slavinnen, voor uw runderen, uw ezels en al uw andere dieren, en ook voor vreemdelingen die bij u in de stad wonen; want uw slaaf en slavin moeten evengoed rusten als u. 15 Bedenk dat u zelf slaaf was in Egypte totdat de heer, uw God, u met sterke hand en opgeheven arm bevrijdde. Daarom heeft hij u opgedragen de sabbat te houden. 16 Toon eerbied voor uw vader en uw moeder, zoals de heer, uw God, u heeft geboden. Dan wordt u gezegend met een lang leven en met voorspoed in het land dat de heer, uw God, u geven zal. 17 Pleeg geen moord. 18 Pleeg geen overspel. 19 Steel niet. 20 Leg over een ander geen vals getuigenis af. 21 Zet uw zinnen niet op de vrouw van een ander, en laat evenmin uw oog vallen op zijn huis, of op zijn akker, zijn slaaf, zijn slavin, zijn rund of zijn ezel, of wat hem ook maar toebehoort.' JOP Joseph Haydnlaan 2a Postbus RM Utrecht Alle rechten voorbehouden Kopiëren alleen voor intern gebruik 11

12 Bijlage 5 ACHTERGRONDINFORMATIE De tien beloften Anselm Grün is een benedictijner monnik die verschillende spirituele boeken heeft geschreven, waaronder De tien beloften: Wegwijzers naar de vrijheid. Dit boek is geschreven naar aanleiding van een KRO-campagne, waarin de tien geboden zijn 'vertaald' in tien eigentijds klinkende beloften. De bijbehorende website van de KRO meldt hierover: "In de KRO-vertaling ligt de nadruk niet op het dwingende van de oude geboden-teksten, maar op de uitdaging die er voor iedereen van uitgaat. Geen bevel van bovenaf, maar een appel op iedereen, een keuze die je vanuit jezelf doet. In de campagne wordt niet over 'geboden' gesproken, maar over 'beloften' beloften ten opzichte van jezelf, je medemens, je schepper." In zijn boek noemt Grün de tien geboden 'wegwijzers' die ons leven richting geven, zodat we op waardige wijze kunnen leven. Hij heeft de geboden zo omschreven dat ze ontdaan zijn van moralisme. Moralisme wil zeggen dat bepaalde waarden slechts worden verstaan als afspraken of regels die zeggen hoe men met iets moet omgaan. Het gebod "Pleeg geen overspel" wordt bij de KRO: "Ik ben trouw." Het zesde gebod is volgens Grün bedoeld om het huwelijk te beschermen tegen de gevaren waaraan het steeds weer wordt blootgesteld. In deze tijd zijn dat andere gevaren dan in het oude Israël. In de tijd van het Oude Testament ging het namelijk niet alleen om de relatie tussen man en vrouw, maar om de hele familie. De familie was immers de plaats waar het geloof werd doorgegeven. Dus de bescherming van het huwelijk was voor Israël van levensbelang: alleen zo kon het volk zijn identiteit bewaren in een vijandige omgeving. Tegenwoordig is dat anders. Grün pleit ervoor om bij dit gebod niet zozeer te kijken naar anderen (bijvoorbeeld naar het groeiend aantal echtscheidingen), maar om het te zien als een gebod dat aan jezelf is gericht. Volgens Grün betekent het trouw zijn, instaan voor de partner met wie je je leven deelt. Je partner is niet je bezit, zoals in het oude Israël. Maar je hebt je aan hem of haar gebonden. Trouw geeft ook ruimte waarin jij en je partner kunnen groeien, het schept ruimte voor verandering. Trouw vormt de basis waarop liefde kan gedijen. Het gebod: "Zet uw zinnen niet op de vrouw van een ander" wordt bij de KRO: "Mijn liefde is puur." Grün legt dit als volgt uit: je hoeft gevoelens jegens anderen niet uit te bannen, maar doe geen poging om de partner van een ander te veroveren. Doordat je die vrouw of man aan de ander laat, wordt de liefde voor je eigen partner rein en puur. Je partner kan rekenen op jouw liefde. Volgens Grün heeft Jezus reinheid niet in de eerste plaats verbonden met seksualiteit, maar met het oog. Je ziet in de ogen van een mens of hij rein en puur is, van goede wil en barmhartig. In de Bergrede prijst Jezus hen die zuiver van hart zijn. Alles wat in je hart leeft, moet je bezien en richten op God. Dan word je gaandeweg zuiver en rein. En dan zie je in het gelaat van ieder mens het aangezicht van God. Dat is volgens Grün uiteindelijk het doel van het negende gebod. Geraadpleegde bron: Grün, A. (2006). De Tien beloften: Wegwijzers naar de vrijheid. Kampen: Ten Have. JOP Joseph Haydnlaan 2a Postbus RM Utrecht Alle rechten voorbehouden Kopiëren alleen voor intern gebruik 12

13 Bijlage 6 STELLINGEN 1. Ik neem elke verliefdheid van mijn kind serieus, hoe oud het ook is. 2. Ik ga ervan uit dat mijn kind me alles vertelt - ook op het gebied van liefde, relaties en seksualiteit. 3. Seks voor het huwelijk is een zonde. 4. Als mijn kind ongehuwd ging samenwonen, zou ik dat vervelend vinden. 5. Ik hoop dat mijn kind zijn of haar huwelijk kerkelijk laat inzegenen. 6. Ik hoop dat mijn kind op relatiegebied hetzelfde pad bewandelt als ik zelf. 7. Als ik een dochter van 16 had die me vertelde dat ze zwanger was, zou ik haar de deur uitzetten. 8. Ik zwijg over relaties en seksualiteit. Ik laat dat volledig aan mijn kinderen over. 9. Een 'onenightstand' moet kunnen. 10. Trouw zijn binnen je relatie is belangrijk, maar slechts tot op zekere hoogte. JOP Joseph Haydnlaan 2a Postbus RM Utrecht Alle rechten voorbehouden Kopiëren alleen voor intern gebruik 13