Process safety: train the trainer

Transcriptie

1 Process safety: train the trainer 8 december 2015, Guy Jacobs & Mieke Dams 1

2 Optimisation of Optimisation of Optimisation of Service Portfolio Occupational health & safety Process safety Energy Turnaround Engineering Construction Commissioning Project Management Business processes Refinery processes Refinery operations 2 Global technology transfer

3 Actief op 2 continenten Europa USA 3

4 Programma 13h30 Ontvangst en registratie 14h00 Korte intro over procesveiligheid & aannemers 14h30 Preliminaire analyse methode + praktische uitwerking van enkele voorbeelden 15h30 16h30 17h00 Break-out sessies: voorbeelden van werkzaamheden VIS OF VLEES? aannemers met mogelijke impact op procesveiligheid Bevindingen uit de break-out sessies delen Conclusies met aansluitend receptie 4

5 Korte intro procesveiligheid & aannemers 5

6 Wat is procesveiligheid? Het beheersen van het accidenteel vrijkomen van schadelijke stoffen of energie uit procesinstallaties Het voorkomen van ongevallen veroorzaakt door potentiële risico s die verbonden zijn met het vrijkomen van schadelijke stoffen of energie. Het beperken van de potentiële gevolgen na het vrijkomen van schadelijke stoffen of energie. Hoe hou je het beest binnen? 6

7 Input van aannemers Aannemers zijn de echte specialisten binnen hun eigen vakgebied: Zij zijn het best geplaatst om na te denken over welke fouten er gemaakt kunnen worden. Zij kunnen waardevolle input geven in verband met de risico s die kunnen ontstaan. Ze kunnen meedenken hoe we ons veilig gedrag in alle fasen en op elk ogenblik kunnen verbeteren. OPEN EN EERLIJK FEEDBACK GEVEN EN HIERVOOR WAARDERING ONTVANGEN 7

8 Veiligheid vereist een totaal aanpak Persoonlijke veiligheid (PBM s, handgereedschap, housekeeping, ) is slechts één aspect van veiligheid. Interactie met de risico s van de installatie procesveiligheid kent 4 aspecten: Voorbereiding van de taak Uitvoering van de taak Afsluiten van de taak Kwaliteit van het uitgevoerde werk Ongeval: Een fout tijdens elk van deze fasen kan de oorzaak zijn van een ongeval. Voorkom ongevallen door systematisch de risico s te onderzoeken 8

9 Voorbereiding van de taak Opstellen van een uitvoeringsplan inclusief de veiligheidsaspecten Beschikbaar maken van de installatie door productie, zodat een veilige uitvoering van het werk mogelijk is. Correct opstellen van werkvergunning Mensen en materieel worden in de (draaiende) installatie gebracht. Transport van zware objecten kan leiden tot schade bij foutieve manipulatie. (vb afrukken van een vent of drain) Stellingen kunnen obstructie vormen of schade veroorzaken Binnenbrengen van ontstekingsbronnen (in geval van warm werk) 9

10 Uitvoering van de taak Uitvoeren volgens afgesproken plan (methode, locatie, timing) Alert zijn voor mogelijke wijzigingen (vb ontstaan van een lek, sterke geur, ) Mensen kunnen fouten maken Verkeerde locatie (vb verkeerde buis snijden of openen, verkeerde transmitter) Laten vallen van objecten Geen aandacht schenken aan procesuitlaten (RV, stikstof spoeling,..) Onvoldoende beheersen van ontstekingsbronnen (vb slijpen of lassen afschermen met brandwerend deken) 10

11 Afsluiten van de activiteit Controleer de kwaliteit van het werk Inspectie van het werk door de eindgebruiker De werklocatie netjes opruimen Materieel en mensen verwijderen Vergunning afsluiten As-built documenten opleveren. As-built documenten en documentatie van de kwaliteitscontroles zijn de enige getuigen achteraf. 11

12 Kwaliteitsborging van het uitgevoerde werk Een hoogstaande kwaliteit van de uitvoering is de beste waarborg tegen mogelijke vrijzetting achteraf. Preventieve maatregelen: Een degelijk kwaliteitsplan dat zowel door de eigen QC dienst als door de QC van de eindgebruiker is aanvaard. Strikt opvolgen van het kwaliteitsplan tijdens de uitvoering. Elke afwijking wordt eerst beoordeeld door bevoegde deskundigen alvorens uit te voeren. Degelijk vakmanschap en ervaring van de uitvoerders is essentieel 12

13 Enkele voorbeelden Ontwerpfout Voorbereiding Uitvoering Kwaliteit Before After 13

14 Preliminaire analyse methode 14

15 Risico analyse Definitie van risico analyse en de verschillende stappen: - De systematische en permanente identificatie van de aanwezige gevaren en de risico-factoren die er een invloed op uitoefenen, en - Het vaststellen en evalueren van de risico s, met het oog - Op het vaststellen van preventie-maatregelen. 15

16 Verdere definities Gevaar: - De intrinsieke eigenschap of capaciteit van een voorwerp, stof, proces of situatie die tot nadelige gevolgen kan leiden, of de veiligheid / gezondheid van de werknemer kan bedreigen. Risico: - De waarschijnlijkheid (frequentie hoe dikwijls) dat de nadelige gevolgen zich voordoen en de eventuele omvang (ernst mensen, milieu, reputatie, kost, ) van deze gevolgen Risico-factoren: - Factoren die het gevaar zodanig beïnvloeden, dat zij de waarschijnlijkheid (frequentie) van het optreden van nadelige gevolgen en de omvang (ernst) ervan verhogen of verminderen. Preventie: - Het geheel van maatregelen die genomen worden met het oog op het - voorkomen van risico s en - het voorkomen of beperken van schade. 16

17 Aanpak Beschrijf elke taak zo gedetailleerd mogelijk Ga na wat er kan mislopen en welke de mogelijke gevaren & risico s zijn verbonden met het uitvoeren van de verschillende taken. Voor de uitvoerders (mens) Voor de installatie (milieu en financiële impact) Een checklist kan een goed hulpmiddel zijn. Een checklist kan je makkelijk hergebruiken en aanvullen. Bespreek preventieve & mitigerende maatregelen aannemer & eindgebruiker Zorg voor een uitgewerkt kwaliteitsplan en volg dit strikt. Bespreek alle informatie met de supervisie & uitvoerenden Een procesinstallatie is een dynamisch geheel. Een werkvergunning is een momentopname, die met zoveel mogelijk rekening houdt, maar de situatie kan snel veranderen. Bij twijfel: STOP! 17

18 Risico Matrix Eenvoudige tool, maar het gebruik ervan vraagt toch wat ervaring Veel verschillende versies; de éne al ingewikkelder dan de andere Het principe blijft altijd hetzelfde 18

19 Iedereen kan het onderscheid maken - Makkelijk om een eerste onafhankelijke intuïtieve screening uit te voeren. - Bespreek resultaten met aannemer en eindgebruiker. 19

20 ERNSTGRAAD Alternatief Zeer Hoog A Hoog B Medium C Laag D Zeer Laag E Zeer Laag Laag Medium Hoog Zeer Hoog KANS 20

21 Categorieën verschillen van bedrijf tot bedrijf Mensen Milieu Reputatie Kost > 1 dode (intern of extern) Groot milieu incident tot buiten het bedrijf Internationaal > 10 M A Ernstige permanente verwonding of 1 dode Groot milieu incident binnen het bedrijf Nationaal > 1 M B Ernstige verwonding niet permanent Overtreding van de uitbatingsvoorwaarden (moet worden gemeld) Regionaal > C Lichte verwonding aangepast werk Overtreding van de uitbatingsvoorwaarden (geen melding nodig) Lokale media > D EHBO Gering milieueffect Intern > 1000 E - Schat het mogelijke eindgevolg in - Wat als Zeer Laag Laag Medium Hoog Zeer Hoog 10-4 /yr 10-3 /yr 10-2 /yr 10-1 /yr 10-0 /yr

22 Enkele vragen die je kan stellen Ik breng mensen in een draaiende installatie Hebben we een geschikte vergunning? Met welke gevaarlijke stoffen kunnen ze in contact komen? Is er bij het vrijkomen van de toxische stoffen een acuut gevaar? Is er vrijzetting van grote hoeveelheden energie mogelijk? (stoom, elektriciteit,..) Worden er simultaan andere werken in de eenheid uitgevoerd? Worden er pijpverbindingen opengemaakt door eigen of andere medewerkers? Worden er toestel weggehaald of verplaatst? Kan hierbij een open verbinding ontstaan? Zijn er spoel activiteiten? Werken mijn mensen in de buurt van open afvoeren? Werken mijn mensen in de buurt van een uitlaat van een RV? Draait de installatie op een stabiel regime? Moeten we zware lasten in de installatie brengen? Is er voldoende vrije ruimte voor transport? Werd de uit te voeren taak persoonlijk door een ervaren operator aangewezen? Is de locatie waar de werken moeten gebeuren duidelijk gemarkeerd zodat vergissingen zijn uitgesloten? 22

23 Stappenplan risico analyse + uitgewerkt voorbeeld 23

24 Stappenplan risico analyse. 24

25 Stappenplan risico analyse Stap 1: Vastleggen omstandigheden Bij het vastleggen van de omstandigheden wordt rekening gehouden met: de activiteiten die moeten worden uitgevoerd. de middelen: producten, materiaal en middelen die bij de activiteit worden aangewend; de omgeving: koolwaterstoffen, zuur, werken in een put, werken op hoogte, enz. de mensen: zowel eigen werknemers als aannemers (uitvoerders). Stap 2: Gevaren identificeren en risico s inventariseren Uitgaande van stap 1 worden: gevaren geïdentificeerd: intrinsieke eigenschappen die kunnen leiden tot nadelige gevolgen voor de uitvoerders, voor derden, de installatie en het milieu; risico s geïnventariseerd: de mogelijke nadelige gevolgen van de gevaren, de ernst en de kans dat het nadelig gevolg optreedt. In de risico matrix heb je reeds een overzicht gezien van mogelijke gevaren en risico s, ingedeeld in een aantal risicogevaren velden. Het is natuurlijk de bedoeling deze matrix te gebruiken om de risico s en gevaren te identificeren en de risico klasse te bepalen. 25

26 Stappenplan risico analyse Stap 3: Risico s evalueren De geïdentificeerde risico s worden afgewogen, zodat een beoordeling kan gegeven worden over de ernst van het risico. Hierbij spelen een aantal parameters een rol (zie risico matrix) Risicograad Uit de risico-evaluatie moet blijken of het risico al of niet aanvaardbaar is. Indien niet, moeten maatregelen genomen worden om het risico aanvaardbaar te maken. Stap 4: Maatregelen Als het risico niet aanvaarbaar is: Op korte termijn, dus vooraleer het werk aan te vatten: Voorzorgmaatregelen nemen vb. persoonlijke beschermingsmiddelen en terug aftoetsen met de risico matrix tot je aan een aanvaarbaar niveau komt. Op middenlange termijn, mogelijk binnen de week of de maand (bv. opleiding aan werkuitvoerders over specifieke gevaren geven; bijkomende inspectie; beter product vrijmaken) Op lange termijn, mogelijk binnen het jaar (bv. aanpassingen van de installatie om een bepaald werk veiliger te kunnen uitvoeren. 26

27 Stappenplan risico analyse Bij het nemen van maatregelen moet rekening gehouden worden met de zogenaamde preventie-filosofie: In volgorde: 1. preventiemaatregelen die risico s voorkomen; 2. preventiemaatregelen die schade voorkomen; 3. preventiemaatregelen die schade beperken. Op basis van de uitgevoerde risico analyse stelt de opdrachtgever/uitvoerder, eventueel bijgestaan door aannemers, dus preventiemaatregelen vast en past deze toe tijdens de uitvoering van het werk. Deze preventiemaatregelen omvatten onder andere: 1. technische maatregelen; 2. Voorbereidende maatregelen; beschermingsmaatregelen. 3. toezicht en begeleiding; 4. informatieverstrekking; 27

28 Schat het mogelijke eindgevolg in Mensen Milieu Reputatie Kost > 1 dode (intern of extern) Groot milieu incident tot buiten het bedrijf Internationaal > 10 M A Ernstige permanente verwonding of 1 dode Groot milieu incident binnen het bedrijf Nationaal > 1 M B Ernstige verwonding niet permanent Overtreding van de uitbatingsvoorwaarden (moet worden gemeld) Regionaal > C Lichte verwonding aangepast werk Overtreding van de uitbatingsvoorwaarden (geen melding nodig) Lokale media > D EHBO Gering milieueffect Intern > 1000 E Wat als? Zeer Laag Laag Medium Hoog Zeer Hoog 10-4 /yr 10-3 /yr 10-2 /yr 10-1 /yr 10-0 /yr

29 Inleiding uitgewerkt voorbeeld Er wordt een evaluatie van de grootte van de risico s gevraagd. Dat gebeurt aan de hand van de cijfertjes, letters en kleur. Deze geven dan de Kans aan dat het misgaat (gevaar). De Frequentie van de uitgevoerde taak (de Blootstelling aan het risico) De Ernst of het mogelijke Gevolg 29

30 Demonteren peilglas van drum sterk zuur Het peilglas wordt gedemonteerd en afgevoerd naar het werkhuis voor herstellen. De afsluiters laten licht door. Daarna moet men blindflenzen met drainvalve plaatsen. Identificatie van de risico s: Platform met maar één vluchtweg. Zeer licht doorlatende afsluiter. Mogelijk dus vrijkomen van zuur naar personen en omgeving. Laten vallen van peilglas bij het naar beneden brengen. Niet of onvoldoende geneutraliseerd peilglas. Mogelijk onaangepaste dichtingen bij het monteren van blindflenzen met drainvalve. 30

31 Vastleggen gevaar Gevaar: a) Bij problemen, duurt de evacuatietijd te lang met maar 1 vluchtweg. Mogelijk langere blootstelling aan zuur, ernstige huid en long aantasting. b) Inademen zuur + huidcontact, irritatie, verbranden huid/longen. c) Andere personen op grondniveau blootstellen aan zuurspray/wolk met als gevolg huid, oog, long irritatie. Schade aan de installatie door corrosie. d) Na demonteren peilglas naar beneden brengen (+/- 50 kg) met niet aangepast rigger materiaal. Vallen van peilglas, mogelijk een gekwetste op grondniveau, schade aan peilglas, installatie. e) Peilglas met product (zeer licht doorlatende afsluiter) en is dus niet productvrij en NIET neutraal van ph. f) Zeer licht doorlatende afsluiter is een terugkerend probleem 31

32 Bepalen beheersmaatregelen Beheersmaatregelen a) Bijkomende vluchtweg maken via het plaatsen van een extra stelling met uitweg. b) Dragen van zuurbestendige PVC kledij + handschoenen + zuurkap met perslucht. c) Veiligheidsperimeter instellen op de grond; man stand-by met PVC uitrusting + zuurkap met perslucht en radio verbinding. d) Best practice rigger praktijken gebruiken om peilglas naar beneden te brengen. Veiligheidsperimeter instellen. e) Product vrijmaken peilglas, neutraliseren ter plaatse op de eenheid, dus voor transport naar werkhuis. f) Op langere termijn plaatsen van dubbel block & bleed en flush systeem 32

33 Inschaling op risico matrix Schaal op de risico matrix Gevaar zonder maatregelen: Gevaar met maatregelen: A. C2 van naar A. E2 B. C2 van naar B. E2 C. C2 van naar C. E3 D. C2 van naar D. E3 E. D2 van naar C. E3 Het rest-risico is dus blootstelling aan zuur, door de licht doorlatende afsluiters. Op iets langere termijn kan dit rest-risico worden weggenomen door de afsluiters te vervangen met een dubbel block & bleed systeem. 33

34 Schat het mogelijke eindgevolg in Mensen Milieu Reputatie Kost > 1 dode (intern of extern) Groot milieu incident tot buiten het bedrijf Internationaal > 10 M A Ernstige permanente verwonding of 1 dode Groot milieu incident binnen het bedrijf Nationaal > 1 M B Ernstige verwonding niet permanent Overtreding van de uitbatingsvoorwaarden (moet worden gemeld) Regionaal > C Lichte verwonding aangepast werk Overtreding van de uitbatingsvoorwaarden (geen melding nodig) Lokale media > D EHBO Gering milieueffect Intern > 1000 E Wat als? Zeer Laag Laag Medium Hoog Zeer Hoog 10-4 /yr 10-3 /yr 10-2 /yr 10-1 /yr 10-0 /yr

35 35

36 Opdracht Je krijgt een activiteit van een aannemer, met een aantal deeltaken die je moet uitvoeren bij deze activiteit (stelling, vervoer, lassen, schilderen, ) Ga na wat er fout kan lopen, waardoor verstoring van het proces kan optreden of eventueel vrijzetting kan ontstaan tijdens uitvoering van de werken. Wat zijn de mogelijke risico s tijdens de uitvoering? Wat betekent slechte kwaliteit binnen uw vakgebied? Wat zijn de mogelijke risico s? Wat zijn de mogelijke gevolgen voor de installatie van slechte kwaliteit lang nadien? Vrijzetting (slechte las, overschilderen van roest, verkeerde dichting) Trip van de eenheid (slechte elektrische verbinding) Bepaal preventieve en mitigerende maatregelen 36

37 Mogelijke vragen Ik breng mensen in een draaiende installatie Hebben we een geschikte vergunning? Met welke gevaarlijke stoffen kunnen we in contact komen? Is er bij het vrijkomen van de toxische stoffen een acuut gevaar? Is er vrijzetting van grote hoeveelheden energie mogelijk? (stoom, elektriciteit,..) Worden er simultaan andere werken in de eenheid uitgevoerd? Worden er pijpverbindingen opengemaakt door eigen of andere medewerkers? Worden er toestel weggehaald of verplaatst? Kan hierbij een open verbinding ontstaan? Zijn er spoel activiteiten? Werken mijn mensen in de buurt van open afvoeren? Werken mijn mensen in de buurt van een uitlaat van een RV? Draait de installatie op een stabiel regime? Moeten we zware lasten in de installatie brengen? Is er voldoende vrije ruimte voor transport? Werd de uit te voeren taak persoonlijk door een ervaren operator aangewezen? Is de locatie waar de werken moeten gebeuren duidelijk gemarkeerd zodat vergissingen zijn uitgesloten? 37

38 Zijn er vragen? 38

39 Aanvullende training - Wenst u zich graag verder te vormen op het vlak van procesveiligheid voor onderhoudstechnici & aannemers? - U kan zich registreren voor de open training: - Dag 1: Voor lijn managers supervisors technici - Intro op procesveiligheid + bewustzijn - Algemene gevaren en risico s (meest voorkomend in proces industrie) - Eigen impact op procesveiligheid kunnen inschatten - 17 maart 2016; 16 juni 2016; locatie Antwerpen - Dag 2: Voor lijn managers supervisors - Risico identificatie & evaluatie - Veiligheidscultuur & wetgeving: rechten en plichten van eindgebruiker en aannemer - Probleem oplossend / risico beheersend denken - 18 maart 2016; 17 juni 2016; locatie Antwerpen - Meer info op - U kan informeren voor een in-house training; op maat van uw bedrijf: - Bij eindgebruiker - Bij aannemer - Een mix van eindgebruiker en aannemers 39

40 DANK VOOR UW AANDACHT 40