Interviewverslag Succesvol inspecteren

Transcriptie

1 Interviewverslag Succesvol inspecteren Willy Rovers, Douane, 28 oktober 2010 te Rotterdam Door: Tony Koeleman Willy Rovers is lid van het managementteam van Belastingdienst en algemeen directeur Douane. De Douane is onderdeel van de Belastingdienst en houdt landelijk kantoor in Rotterdam. De Douane voert controles uit op goederenbewegingen. De Douane oefent haar controlerende taak zo doeltreffend en doelmatig mogelijk uit. Hierdoor blijven de belemmeringen voor het handelsverkeer tot een minimum beperkt. Website: Inspecteert de Douane veel? De Douane is geen inspectiedienst, maar een handhavingsorganisatie. Wij controleren grensoverschrijdend goederenverkeer. Dit worden we geacht te doen met zo min mogelijk logistiek oponthoud en administratieve lasten. Dit in het kader van Nederland als mainport van Europa. Om dit zo effectief en efficiënt mogelijk te kunnen doen, moeten we zorgen dat we zo veel mogelijk samen optrekken met andere diensten die ook naar goederen kijken. Hierbij werkt de Douane als generieke handhavingsdienst. Vergelijk het met de rol van een huisarts die de diagnose stelt, en de inspecties als specialisten wanneer het om specifieke kennis gaat. Hierbij is het van belang dat we aan de voorkant, als we de goederen selecteren, goed kijken naar de risico s oftewel de aandachtsgebieden waar de inspectiediensten nader naar moeten kijken. De samenwerkingsverbanden hierin zijn al ver ontwikkeld. Dierenartsen van de VWA zijn bijvoorbeeld in ons pand aanwezig om controles aan de hand van documentatie meteen mee te nemen. Ook bij bijvoorbeeld de controle van kinderspeelgoed zijn inspectiediensten op locaties van de Douane aanwezig om te controleren of aan de eisen voor veilig speelgoed wordt voldaan. Deze samenwerkingsverbanden hebben we al van oudsher en daarom verwart men de Douane wel eens met een inspectiedienst. In de toekomst moeten we niet alleen nóg beter samenwerken met de inspectiediensten, maar vooral ook met het bedrijfsleven. U verleent aan het bedrijfsleven Authorised Economic Operator (AEO) certificaten? We zijn in een vroeg stadium al begonnen met het verlenen van vergunningen, dus vereenvoudigingen voor bedrijven. Hierdoor kunnen ze snel over goederen beschikken, mits ze voldoende waarborg hebben in hun administratieve organisatie. De mogelijkheden die wij hiertoe geven, sluiten aan bij de wet- en regelgeving vanuit Brussel. Voor ons is het ook de enige manier om te handhaven zonder veel logistiek oponthoud en administratieve lasten. Ook de inspectiediensten willen meer gebruik maken van waarborgen die bedrijven zelf al hebben ingebouwd om aan de wettelijke eisen te voldoen zodat zij meer capaciteit kunnen inzetten voor bedrijven die meer aandacht nodig hebben. Samen kunnen we dit doorontwikkelen. Hiervoor moeten we het AEO-certificaat dat door de Douane wordt verstrekt, breder trekken. We zouden naar een certificaat toe moeten waarmee je als bedrijf aan de totale wet- en regelgeving Interview Willy Rovers Douane def.doc 1

2 voldoet. Dit dekken we dan af door horizontaal toezicht. Dat is een vorm van toezicht gebaseerd op samenwerking met het bedrijfsleven waarbij onder andere afspraken vooraf worden gemaakt over de nakoming van de wettelijke verplichtingen in plaats van controles achteraf. Wanneer gaat dat rijksbrede certificaat er komen? Dat hangt af van het tempo van bedrijven. Ik durf te stellen dat we hierin mee kunnen. We hebben al ruim driehonderd AEO-certificaten afgegeven. Dit zal de komende jaren fors toenemen, omdat je dit certificaat straks nodig hebt om aan allerlei eisen van vereenvoudiging te kunnen voldoen. Het is spannend om te kijken hoe de bedrijven in staat zijn deze slag te maken, omdat ze naast de Douane, die kijkt naar de totale goederenstroom, te maken hebben met inspectiediensten die kijken naar specifieke onderdelen van die stroom zoals voertuigen. Het IVW is begonnen met het sluiten van convenanten. Zouden deze convenanten onderdeel kunnen worden van het toekomstige rijksbrede certificaat? Het etiket dat je er uiteindelijk op plakt, is vers twee, maar je moet wel alle waarborgen die er vanuit verschillende invalshoeken zijn bij elkaar kunnen optellen. Zo ontstaat voor bedrijven een win-win situatie. Voor ons is de uitdaging om rijksbreed op te blijven treden. Met Jenny Thunnissen van IVW heb ik bijvoorbeeld de afspraak gemaakt samen een aantal bedrijven op te pakken om te kijken hoe we tot de afgifte van AEOcertificaten kunnen komen met daaraan gekoppeld de waarborg (bijvoorbeeld via een convenant) vanuit andere inspectiediensten. De bedrijven, die hierin het tempo bepalen, voelen de noodzaak en urgentie steeds meer. Is bij deze vorm van certificering vertrouwen het uitgangspunt? Wij spreken over gefundeerd vertrouwen. Met de bedrijven waar het om gaat, hebben we al jarenlang een relatie: we hebben er al vaak gecontroleerd en we weten veel van ze. We vertrouwen ze niet op hun blauwe ogen, maar passen de regels vanuit Brussel strikt toe. We gaan er echter van uit dat de bedrijven het goed willen doen en ook de waarborg hebben om het te kunnen. Er vindt een omslag in het denken plaats: van het op pad gaan om te corrigeren naar het vaststellen van bevestiging. Er vindt dus een verandering plaats, namelijk weg van repressie, terwijl in het regeerakkoord juist een tendens is naar het repressief handelen. Het blijft altijd een mix van proactief en repressief handelen. Ik denk dat onze grootste uitdaging is een uitspraak te doen over het totale grensoverschrijdende goederenverkeer. Dat betekent dus niet dat de douane gaat proberen om aan de buitengrens de één procent van de containers met de grootste risico s op dát moment dáár te controleren. We gaan een omslag maken waarbij we kunnen zeggen dat we van honderd procent van de containers weten wat het is, wat er binnen komt en welke waarborgen daar al aan zitten. Op basis van die waarborg besluiten we of die container wordt gecontroleerd om daarmee vast te stellen of honderd andere gelijksoortige containers in de keten daarmee ook gecontroleerd zijn, of dat het een container is waar we zo weinig van weten dat we daar op containerniveau een controle op in gaan stellen. We kunnen uiteindelijk onze capaciteit maar één keer inzetten. Horizontalisering van het toezicht is hiervoor een goede manier. Daarnaast houden we het verticale deel van het toezicht in stand samen met de inspectiediensten. Dit doen we altijd op een zo efficiënt mogelijke manier, wat betekent dat we moeten blijven investeren in informatieverzameling en -deling, maar ook in nieuwe hulpmiddelen zoals scans om controles sneller te kunnen uitvoeren. De frequentie en intensiteit waarmee we deze middelen inzetten, is afhankelijk van de waarborgen die het bedrijfsleven biedt. Interview Willy Rovers Douane def.doc 2

3 Hoe zien de ontwikkelingen op het gebied van informatieverzameling en -deling eruit? De laatste decennia is er een loskoppeling tussen de goederen- en informatiestroom. Wat je ziet, is dat de informatie al eerder beschikbaar is dan de goederen zelf. Zo kun je vooraf selecteren op goederen die je gaat krijgen. Verder komen er nieuwe informatiebronnen beschikbaar. We gaan toe naar de situatie dat een uitvoercontrole in Rotterdam tevens de invoercontrole voor Shanghai is. Er zijn eigenlijk maar vier logistieke momenten die ertoe doen: de plaats waar de containers worden geladen, de plaats waar ze het continent verlaten, de plaats waar ze op een ander continent aankomen en de plaats waar ze uiteindelijk worden uitgeladen. Afhankelijk van de waarborgen die je in deze verschillende logistieke fases hebt, bepaalt de Douane wat we aan controles instellen. We gaan dus naar de hele keten kijken. Hiervoor is informatiedeling noodzakelijk. De Douane als regisseur van het grensoverschrijdend goederenverkeer investeert hier ontzettend veel in. We investeren in samenwerking met het bedrijfsleven, andere Douaneadministraties en inspectiediensten die ter plaatse controles uitvoeren. De haven van Rotterdam en het vliegveld Schiphol zijn twee enorm belangrijke maingates voor Nederland, hier gaat een grote groep goederen het land in en uit. Op deze plekken blijven we aanwezig, maar de controle-inspanningen worden afhankelijk van de waarborgen en de informatie die we uit de andere fases van de keten hebben. Hierbij moeten we wel gefundeerd vertrouwen hebben in de inspanningen van anderen. Betekent de informatiedeling dat goederen uit landen waarmee de geautomatiseerde samenwerking op orde is een andere behandeling krijgen? Ja, gekoppeld aan de Douaneadministraties en de waarborgen. We zullen wel blijven controleren of er geen smokkelwaar is in de vervoermiddelen die worden gebruikt. Waar het om gaat, is het nog beter in control krijgen van de enorme hoeveelheid goederenverkeer. De controles die we doen, zijn natuurlijk maar een fractie van het verkeer dat op een bepaald moment de grens overschrijdt. Dat kan alleen maar omdat we al veel informatie hebben over alle goederen. Dit zal in de toekomst alleen maar meer worden. Praktisch gezien betekent dit dat we een steeds grotere stroom van goederen krijgen waarbij we, bij voldoende waarborgen, incidenteel nog zullen kijken of alles nog in orde is. De groep waarvan we minder weten wordt kleiner, maar die zullen we dan wel intensiever controleren. Om zo efficiënt en effectief mogelijk met uren om te gaan, doet de Douane dus aan risicogebaseerd controleren. Kunnen andere inspectiediensten op dit gebied wat van de Douane kunnen leren? De Douane heeft een jarenlange ervaring opgebouwd met risicogebaseerd controleren. Die ervaring delen wij graag met anderen. Omgekeerd kunnen wij weer veel van de inspectiediensten leren. Gelukkig hebben we al veel van elkaar geleerd. Zo zijn we bezig met de ontwikkeling van controlestraten, waarbij een zending in één keer op alle wet- en regelgeving wordt getoetst als we allemaal het erover eens zijn dat deze zending risicovol is en een integrale controle nodig is. Maar wordt u met die controlestraten dan niet juist de specialist in alle specialismen in plaats van de huisarts die u wilt zijn? De kracht van de huisarts is dat hij of zij van alles iets weet. Dat geldt ook voor de Douane. De Douane blijft dus een generieke dienst. Overigens leiden we wel mensen op voor specifieke aandachtsgebieden waar dat nodig is. Dit heeft er in sommige gevallen ook wel eens toe geleid dat er mensen zijn overgestapt naar een inspectiedienst. Hoofdzaak is dat wij de huisartsfunctie behouden, maar als we iets hebben gesignaleerd, dan halen we er wel iemand bij die beoordeelt of er echt een specialist bij moet komen. Interview Willy Rovers Douane def.doc 3

4 Hoe ziet de opleiding tot Douanemedewerker er uit? In de basis is deze breed. Het is vooral zaak dat ze weten hoe de logistiek werkt en hoe de goederen zijn ingedeeld. Ze hoeven niet alle recepturen te kennen, want daar is voldoende naslagwerk voor. Hierin worden ze ondersteund door mensen die op bepaalde terreinen hebben doorgeleerd. Gaat ICT hierbij helpen? Wij kunnen niets zonder automatisering. De Douane is een informatiebrede dienst. Risicomanagement is belangrijk. We hebben informatie nodig om te kunnen selecteren en detecteren, maar dus ook om onze mensen adequaat te kunnen ondersteunen. Douanewerk blijft uiteindelijk altijd mensenwerk en ICT zal dit werk ondersteunen. Dankzij ICT kunnen we met een redelijk beperkt controleapparaat qua omvang invulling geven aan de grote goederenvolumes. Maakt u ook gebruik van informatie op internet? We maken gebruik van alle open bronnen en investeren daar volop in. Internet geeft een schat aan informatie. We zijn aan het kijken wat we daar allemaal daadwerkelijk mee kunnen. Je kunt op internet bijvoorbeeld prima de ontwikkelingen in de wereldhandel volgen. Verder zijn we geïnteresseerd in de informatie van andere handhavings- en inspectiediensten, want bedrijven die er een potje van maken, doen dat vaak niet alleen op het terrein van douanewet- en regelgeving. Hierin lopen we soms wel tegen de grenzen van de mogelijkheden aan in verband met de privacyweten regelgeving. Hier zullen we altijd zorgvuldig mee om moeten gaan. Je ziet wel meer en meer dat de informatiedeling waarbij goedwillende burgers en bedrijven geen last hebben, steeds gangbaarder wordt in het belang van het efficiënt en effectief kunnen optreden van de overheid. Ik vind dat we wat dat betreft opschuiven naar de goede kant. Staan jullie bij me op de stoep zodra ik op Facebook een stuk ivoor aanbied? We zijn een controledienst en geen opsporingsdienst. We kijken naar die informatie die relevant is voor onze controles. Je ziet wel dat we intensief gaan samenwerken met andere diensten. Bij passagiers bijvoorbeeld is de samenwerking met de Marechaussee steeds verder geïntensiveerd. Ik denk dat dit maatschappelijk een goede zaak is. Het past bij de tijdsgeest. De maatschappij verwacht dit ook van ons. Dit voorkomt dat maandag de ene dienst en dinsdag de andere dienst voor hetzelfde op de stoep staat. Stelt dit de maatschappij niet voor een dilemma: aan de ene kant een overheid die op deze manier efficiënt kan omgaan met de beschikbare informatie, maar aan de andere kant een overheid die wel erg veel van mij weet? Het gaat om de manier waarop informatie wordt gebruikt. Dit is een overheidsbreed spanningsveld. Hierbij is de proportionaliteit, dus hoe zwaar weegt de individuele privacy ten aanzien van het grote geheel, belangrijk. Aan de ene kant wil de overheid een eenmalige gegevensverstrekking van de burger, aan de andere kant is het ook maar de vraag of iedereen dan maar van die informatie gebruik mag maken. Doet de Douane aan naming and shaming? Wij zijn onderdeel van de Belastingdienst en doen dus geen uitspraken op het niveau van bijvoorbeeld boetes voor verkeerd goedereninvoer door individuele bedrijven. Wat betreft het verlenen en intrekken van certificaten: dit is gewoon openbaar. Als we bij een bedrijf het certificaat intrekken, zal dit wat ons betreft niet breed in de media worden uitgemeten. Voor de crisis hadden we bijna een arbeidstekort. Dat lijkt nu even vergeten. Voorziet u in de toekomst een tekort aan gekwalificeerd personeel? De volumes van het goederenverkeer zijn weer bijna terug op het niveau van voor de crisis en ik ga ervan uit dat deze verder toenemen. Dat wil niet zeggen dat hiermee de Interview Willy Rovers Douane def.doc 4

5 personeelsbehoefte evenredig zal toenemen. Ik ga ervan uit dat we met slimme technologieën kunnen volstaan met een constant personeelsbestand. Voor de komende jaren zien we overheidsbreed allerlei taakstellingen, waarmee de Belastingdienst en dus ook de Douane te maken krijgt. Hierdoor zullen we alleen maar kleiner worden. Na die jaren komt er een tijd dat er veel medewerkers zullen uitstromen. Dan moeten we ons gaan positioneren als interessante werkgever. Dat zal spannend worden. We proberen veel in opleidingen en scholing te investeren middels een op te richten Douaneacademie. Interview Willy Rovers Douane def.doc 5