Duurzame Regio Energie

Transcriptie

1 Fase 2: Omgevings Benuttings Plan Auteurs: Dhr. M.P. Nobels Dhr. M. Jongsma HAS KennisTransfer Versie: 1.2 s-hertogenbosch, 25 januari 2005

2 Initiatiefnemer: Vereniging Innovatief Platteland Dhr. J. Hermans Depute Petersstraat BC Oirlo Tel.: Fax.: Projectleider: HAS KennisTransfer ing. P.A.E. Lemmens Onderwijsboulevard AZ s-hertogenbosch Tel: Fax: Dit project is mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van onder andere: Netwerken in de veehouderij. Netwerken in de Veehouderij is onderdeel van het programma Verantwoorde Veehouderij, een onderzoeks- en ontwikkelprogramma gericht op vergroting van de maatschappelijke acceptatie van de veehouderij in Nederland, gefinancierd door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit; Gemeente Horst aan de Maas; Gemeente Venray; LLTB; SaWeCo; Rabobank Venray en Meerlo-Wanssum; Provincie Limburg.

3 Voorwoord Dit rapport is geschreven in het kader van het project Duurzame Regio Energie. Deze rapportage is uitgevoerd door HAS KennisTransfer in opdracht van Vereniging Innovatief Platteland Venray en omstreken. De auteurs, dhr. M.P. Nobels en dhr. M. Jongsma zijn vierdejaars afstuderende studenten die onder begeleiding staan van ing. P.A.E. Lemmens van HAS KennisTransfer. De belevingen en resultaten van het onderzoek zijn terug te vinden in dit rapport. Dit rapport is een onderdeel van het project Duurzame Regio Energie, voorafgaand aan dit rapport heeft er een marktscan plaatsgevonden [7]. Deze rapporten dienen als basis voor het businessplan om de coöperatie Duurzame Regio Energie op te kunnen richten. Onderdelen welke in dit rapport aan bod komen zijn de energiemarkt, subsidieregelingen en opwekkingsmogelijkheden voor duurzame energie met behulp van wind en biomassa in de regio Noord-Limburg. Met behulp van deze onderdelen is bekeken in welke hoedanigheid de coöperatie kan worden opgericht. Voor diegene die geïnteresseerd is naar een specifiek onderwerp wordt verwezen naar de leeswijzer in de inleiding en naar de inhoudsopgave. De auteurs willen graag ing. P.A.E. Lemmens van HAS KennisTransfer, ir. G. Borm en M.P.J. van der Voort van Wageningen UR divisie Praktijkonderzoek Plant & Omgeving bedanken voor de begeleiding tijdens het schrijven van deze rapportage. Onze dank gaat ook uit naar iedereen die ons geholpen heeft, en in het bijzonder naar de betrokken gemeenten en de stuurgroep Duurzame Regio Energie. s-hertogenbosch, januari 2005 Omgevings Benuttings Plan 3

4 Samenvatting Noord-Limburg wil zich graag profileren als duurzame regio. Grote en kleine bedrijven zijn bezig met initiatieven om energie te besparen in het productieproces. Momenteel wordt er nagedacht over het opwekken van duurzame energie uit biologische reststromen en uit wind. Vereniging Innovatief Platteland Venray en omstreken (VIP) wil hier graag in participeren door ondersteuning te verlenen aan initiatieven voor duurzame energie (DE) opwekking. De overheid stimuleert de opwekking van duurzame energie door middel van subsidies. Momenteel zijn er een aantal initiatieven in de regio om duurzame energie op te wekken. Het doel van het Omgevings Benuttings Plan (OBP) is het achterhalen van de energiepotenties van de omgeving. Hierbij wordt gekeken naar ondermeer de agrarische sector, de voedselproducerende sector en overige bestaande initiatieven. Daarnaast wordt door middel van een studie de economische, technische en organisatorische haalbaarheid getoetst van een coöperatieve organisatie voor productie, beheer en consumptie van duurzame energie in de regio. Binnen deze doelstelling wordt de volgende centrale probleemstelling gehanteerd: Is het opzetten van een organisatie die de exploitatie uitvoert van in de regio opgewekte duurzame energie volgens een coöperatieve gedachte van een groep energieaanbieders en energievragers, haalbaar? Om dit te bereiken zijn er interviews afgenomen met een aantal belangrijke spelers op het gebied van duurzame energie in de regio. Op basis daarvan is bepaald wat de potentie van de regio is en welke mogelijkheden er voor een eventuele coöperatie zijn. De algemene doelstelling van de overheid voor duurzame energie is dat in 2010 circa 5% van de energiebehoefte duurzaam wordt opgewekt. In 2020 zal dit percentage gegroeid moeten zijn naar 10%. Dit kan in Nederland gerealiseerd worden met in hoofdzaak bio- en windenergie. Momenteel staat er aan windenergie in Nederland voor circa 700 mega Watt elektrisch (MWe) aan geïnstalleerd vermogen op het land. Dit moet worden uitgebreid naar 1500 MWe op land. Om de ontwikkeling van windenergie op land te stimuleren is een aantal jaren geleden de Bestuursovereenkomst Landelijke Ontwikkeling Windenergie (BLOW) ondertekend. Deze overeenkomst is afgesloten door het rijk, de provincies, en de vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). In deze overeenkomst staat dat de provincies aan het eind van 2010 een geïnstalleerd vermogen van 1500 MWe aan windenergie moeten hebben gerealiseerd. In de provincie Limburg moet in jaar 2010 minimaal 30 MWe geïnstalleerd zijn. Momenteel staan er nog geen windturbines. Omgevings Benuttings Plan 4

5 Mestvergisting staat sinds begin 2004 met toenemende mate in de belangstelling. Dit komt mede door subsidie op duurzaam opgewekte energie (milieukwaliteit van de elektriciteitsproductie, MEP) en de positieve lijst mestvergisting. De MEP-subsidie is ingevoerd in juni De MEP-subsidie voor bio-energie is voor het jaar 2005 vastgesteld op 0,097 /kwh. Dit is een goede ontwikkeling en zal zeker een bijdrage leveren aan de haalbaarheid van een vergistingsinstallatie. Naast de MEP-subsidie is de positieve lijst mestvergisting in het leven geroepen. Op deze lijst staan producten die gebruikt kunnen worden als co-product in een vergistingsinstallatie. Deze producten zijn niet aangemerkt als zijnde een afvalstof. Hierdoor kan het digestaat, wat overblijft na de vergisting zonder problemen worden afgezet. Een probleem met de huidige lijst is echter dat er weinig energierijke producten op staan. Er zal een aanvulling moeten komen met producten die een grotere energie-inhoud hebben om mestvergisting nog aantrekkelijker te maken. Een ander knelpunt wat speelt sinds het uitbrengen van de positieve lijst mestvergisting heeft te maken met Ruimtelijke Ordening (R.O.). Bij de hernieuwde interesse naar mestvergisting is de vraag gesteld of een mestvergistingsinstallatie kan worden aangemerkt als agrarische activiteit. Met gegevens van de betrokken gemeenten is bekeken wat het potentieel is van de regio om duurzame energie uit biomassa op te wekken. Hieruit is gebleken dat er veel agrarische activiteiten in de regio plaatsvinden. Er is voldoende biomassa voor handen om op grote schaal mest met co-producten te gaan vergisten. Bij de realisatie van een mestvergistingsinstallatie zijn echter nog wel een aantal knelpunten te onderscheiden. Naar verwachting worden deze in de komende periode opgelost, mede door de initiatieven die momenteel spelen. In de komende jaren is de verwachting dat het aantal mestvergistingsinstallaties zal groeien. Ook de realisatie van windturbineparken zal in de komende jaren plaatsvinden, dit komt mede door BLOW. Vanuit deze ontwikkelingen wordt het mogelijk geacht om een coöperatie op te richten die zich bezig houdt met de exploitatie van duurzame energie. De volgende stap zal zijn het schrijven van een businessplan waarin de hoedanigheid van de coöperatie zal worden verwoord. Omgevings Benuttings Plan 5

6 Inhoudsopgave VOORWOORD...3 SAMENVATTING INLEIDING DE ENERGIEMARKT INLEIDING DIENST UITVOERING EN TOEZICHT ENERGIE (DTE) TENNET CertiQ EnerQ REGIONALE NETWERKBEHEERDERS PRODUCENTEN AGGREGATOR HANDELAAR CONSUMENT GARANTIE VAN OORSPRONG CERTIFICATIE Garanties van Oorsprong Renewable Energy Certificate System Biomassaverklaring Steekproef KOSTEN Tarieven CertiQ Energieprijzen vs. terugleververgoeding VISIES ENERGIELEVERANCIERS Westland Energie Services ENDON Echte Energie SUBSIDIEREGELINGEN MILIEUKWALITEIT VAN DE ELEKTRICITEITSPRODUCTIE (MEP) VRIJE AFSCHRIJVINGEN MILIEUINVESTERINGEN (VAMIL) ENERGIEINVESTERINGSAFTREK (EIA) MILIEUINVESTERINGSAFTREK (MIA) GROENLENINGEN LEASECONSTRUCTIE WINDENERGIE INLEIDING TECHNIEK TERUGVERDIENTIJD Investeringskosten Afschrijving en rente Opbrengsten Berekening eenvoudige terugverdientijd KOSTEN- EN BATENANALYSE HET BELEID Landelijk Provinciaal beleid noordwest Limburg Gemeentelijk beleid INITIATIEVEN Houbensteyn Initiatief van dhr. G. Billeckes...35 Omgevings Benuttings Plan 6

7 4.7 KANTTEKENING WINDENERGIE BIO-ENERGIE INLEIDING TECHNIEKEN Voordelen TERUGVERDIENTIJD Investeringskosten Afschrijving en rente Opbrengsten Onderhoud Arbeid Berekening eenvoudige terugverdientijd KOSTEN- EN BATENANALYSE HET BELEID Landelijk Beleid Provinciaal en gemeentelijk beleid REGIONALE MOGELIJKHEDEN Hoeveelheid biomassa in de regio Theoretisch potentieel aan duurzame energie Beschikbaarheid geïnventariseerde biomassastromen INITIATIEVEN Oerlemans Foods Nederland B.V./Laarakker groenteverwerking B.V Maatschap Dobbe/Frese biogas B.V Houbensteyn Concrete initiatieven: Klavertje Andere marktspelers COÖPERATIEVE AFZET VS. MARKTWERKING INLEIDING BEDRIJFSVORM COÖPERATIE OPTIE 1: ENERGIELEVERANCIER Organisatorische haalbaarheid Economische haalbaarheid Technische haalbaarheid Voor- en nadelen OPTIE 2: ENERGIE-INZAMELCOÖPERATIE Organisatorische haalbaarheid Economische haalbaarheid Technische haalbaarheid Voor- en nadelen OPTIE 3: ADMINISTRATIE COÖPERATIE Organisatorische haalbaarheid Economische haalbaarheid Technische haalbaarheid Voor- en nadelen KNELPUNTENANALYSE COÖPERATIE INITIATIEVEN GEMEENTE MARKT ADVIES LITERATUURLIJST...78 BIJLAGE 1: INTERVIEWS... I Omgevings Benuttings Plan 7

8 BIJLAGE 2: GEMEENTEN... XII BIJLAGE 3: KOSTEN EN BATEN...XXI BIJLAGE 4: POSITIEVE LIJST MESTVERGISTING... XXIV Omgevings Benuttings Plan 8

9 1 Inleiding Noord-Limburg wil zich graag profileren als een duurzame regio. Grote en kleine bedrijven zijn bezig met initiatieven om energie te besparen in het productieproces. Waarom resthout uit Canada over de hele wereld verschepen om het vervolgens in Nederland te verbranden voor duurzame energie opwekking, terwijl er voldoende snijhout in ons eigen land vrijkomt voor dit doeleinde. Momenteel zijn er ontwikkelingen gaande om duurzame energie op te wekken uit wind en biologische reststromen. Vereniging Innovatief Platteland Venray en omstreken (VIP) wil hier graag in participeren door ondersteuning te verlenen aan initiatieven voor duurzame energie (DE) opwekking. De overheid stimuleert de opwekking van duurzame energie door middel van subsidies. Momenteel zijn er een aantal initiatieven in de regio om duurzame energie op te wekken. Het doel van het Omgevings Benuttings Plan (OBP) is het achterhalen van de energiepotenties van de regio Noord-Limburg. Belangrijk is het om te bepalen hoeveel biomassa per jaar beschikbaar is en of deze interessant is voor vergisting. Hierbij wordt gekeken naar: agrarische sector; voedselproducerende sector; gemeentelijk afval. Verder is het belangrijk te kijken naar de energiemarkt en de huidige initiatieven. Dit om een inschatting te kunnen maken van de ontwikkelingen die op dit moment plaatsvinden. Daarnaast wordt door middel van een studie de economische, technische en organisatorische haalbaarheid getoetst van een coöperatieve organisatie voor productie, beheer en consumptie van duurzame energie in de regio. Binnen deze doelstelling wordt de volgende centrale probleemstelling gehanteerd: Is het opzetten van een organisatie die de exploitatie uitvoert van in de regio opgewekte duurzame energie volgens een coöperatieve gedachte van een groep energieaanbieders en energievragers, haalbaar? En zo ja, onder welke voorwaarden? In deze rapportage is in eerste instantie gekeken naar een viertal gemeenten (zie figuur 1.1). De gemeenten zijn: Horst aan de Maas; Meerlo-Wanssum; Venray; Venlo. figuur 1.1: overzichtskaart Noord-Limburg Omgevings Benuttings Plan 9

10 De regio Noord-Limburg is een goede voedingsbodem voor het opwekken van bio-energie [1-7]. Dit laat zich kenmerken door: concentratie van agrarische activiteit; grote diversiteit; goede infrastructuur; innovatieve regio, waaronder bedrijfsleven en gemeenten; veelheid gemeentelijke duurzame activiteiten. De agrarische sector speelt een belangrijke rol in de regio [7]. In het gebied zijn in totaal ruim 700 primaire bedrijven gevestigd. Een grote en sterke primaire sector is een sterk punt van de agribusiness in de regio. Ook het reconstructiebeleid biedt ontwikkelingsmogelijkheden voor de primaire sector in de regio. Als de primaire sector dit ziet en blijft investeren in nieuwe systemen en producten zal dit positief doorwerken in de agribusiness. Daarnaast is er in de reconstructie ook plaats gemaakt voor nieuwe initiatieven, zoals het opzetten van een mestverwerkingsbedrijf. De agribusiness in de regio heeft tevens een grote diversiteit aan agrarische activiteiten. Dit staat weergegeven in tabel 1.2. ACTIVITEITEN EENHEID HORST MEERLO- VENRAY VENLO TOTAAL WANSSUM fruitteelt hectare 157 n.b ,4 558 glastuinbouw hectare 88,6 n.b akkerbouwgrond braak hectare n.b. n.b liggend rundvee en vleeskalveren stuks vleesvarkens stuks fokvarkens stuks pluimvee stuks tabel 1.2: gegevens van de agrarische sector n.b. = niet bekend Het merendeel van de agribusinessbedrijven in de regio hebben een goede infrastructurele bereikbaarheid. Tevens is in de gemeente Meerlo-Wanssum een haven met een opslag- en overslagfunctie van goederen aanwezig die voor 12% van de agribusiness van direct belang is. Omgevings Benuttings Plan 10

11 De agribusiness in de regio is innovatief [1]. Hierbij is kennisontwikkeling en -uitwisseling van essentieel belang. De agribusiness en de gemeenten staan open voor innovatieve ideeën. Gemeenten willen duurzaamheid stimuleren door het initiëren van duurzame projecten. Voorbeelden hiervan zijn: zwembaden die mogelijk verwarmd zullen worden met behulp van een WarmteKrachtinstallatie (WKK) die gestookt wordt op biobrandstof; duurzame bedrijventerreinen; een voorbeeld is Trade Port Noord (TPN). Hier maken bedrijven gebruik van collectieve diensten; Agro Ecopark; een bedrijvenpark waar hoogwaardige, duurzame bedrijven moeten gaan neerstrijken. Deze zullen kunnen profiteren van en voortborduren op de kennis die op het terrein wordt ontwikkeld; duurzame glastuinbouwgebieden Siberië en Californië. Door interviews af te nemen met een aantal belangrijke spelers op het gebied van duurzame energie in de regio is bepaald wat de potentie van de regio is en welke mogelijkheden er voor een eventuele coöperatie zijn. Ondermeer is gesproken met personen van: de betrokken gemeenten; voedsel producerende sector; leverancier van vergistingsinstallatie; energieleveranciers; initiatieven. De opbouw van dit rapport is als volgt. In hoofdstuk 2 staat beschreven welke actoren een rol spelen op de energiemarkt. Verder wordt ingegaan op het certificatensysteem en welke kosten producenten, handelaren en consumenten kunnen verwachten. Ook zijn visies van energieleveranciers opgenomen over de oprichting en mogelijkheden voor de coöperatie Duurzame Regio Energie. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 ingegaan op de subsidieregelingen waar mogelijk gebruikt van kan worden gemaakt door de ondernemer/producent van duurzame energie. Wat zijn de mogelijkheden en wat levert dit op. Windenergie komt in hoofdstuk 4 aan bod. Hierin wordt de techniek beschreven en een inschatting gemaakt wat de mogelijkheden zijn voor de provincie Limburg. In hoofdstuk 5 wordt het onderwerp bio-energie besproken. Wat zijn de mogelijkheden met de diverse biomassastromen en in welke hoeveelheden zijn deze beschikbaar. Verder is nagegaan in welke stadium de huidige initiatieven zich bevinden. Naar aanleiding van de voorgaande hoofdstukken zijn in hoofdstuk 6 een drietal opties voor een mogelijke opzet van de coöperatie Duurzame Regio Energie bedacht en besproken, waarna in hoofdstuk 7 een advies is geformuleerd voor de oprichting van de coöperatie. Omgevings Benuttings Plan 11

12 2 De energiemarkt 2.1 Inleiding De energiemarkt van Nederland is een complex samenwerkingsverband van verschillende actoren. De verbanden en de positie van de verschillende actoren zijn weergegeven in figuur 2.1. De actoren worden in dit hoofdstuk nader toegelicht, de structuur van de energiemarkt wordt dan duidelijk. Daarnaast komt bij de productie van duurzame energie certificering kijken. Met behulp van de uitgekeerde certificaten kan de energie als duurzame energie worden verkocht. Voor een eventuele coöperatie is het mogelijk om een aantal verschillende taken uit te voeren (producent en aggregator/handelaar). Ook wordt ingegaan op de kosten die de verschillende actoren kunnen verwachten.! figuur 2.1: actoren energiemarkt 2.2 Dienst uitvoering en toezicht Energie (DTe) De uitvoering en toezicht op de naleving van de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet is opgedragen aan de Dienst uitvoering en toezicht Energie (DTe). DTe functioneert onder de Minister van Economische Zaken en is ondergebracht bij de Nederlandse mededingingsautoriteit (NMa). Omgevings Benuttings Plan 12

13 2.3 TenneT TenneT is de Nederlandse Transmission System Operator (TSO) en beheerder van het landelijke hoogspanningsnet. Op dit moment beheert TenneT het 220 kv en 380 kv-net in Nederland. Ook het 150 kv-net in Zuid-Holland valt onder TenneT. TenneT verbindt alle regionale elektriciteitsnetten en het Europese elektriciteitsnet met elkaar. Naast het beheer van het net, bewaakt TenneT de betrouwbaarheid en de continuïteit van de Nederlandse elektriciteitsvoorziening. Dit gebeurt door het transportnet op onpartijdige wijze beschikbaar te stellen voor elektriciteitstransporten. Verder zorgt TenneT voor de noodzakelijke balans tussen vraag en aanbod in Nederland. Aangezien het transport van elektriciteit niet ophoudt bij de landsgrenzen word er samen gewerkt met de andere Europese TSO's. Sinds oktober 2001 is de Nederlandse overheid 100% aandeelhouder van TenneT. TenneT is door de overheid aangewezen om de milieukwaliteit elektriciteitsproductie (MEP) regeling uit te voeren. TenneT heeft hiervoor het dochterbedrijf EnerQ en CertiQ opgericht CertiQ CertiQ is de instantie die de certificaten voor duurzame energie verstrekt. Er wordt een certificaat afgegeven voor elk duurzaam geproduceerde MWh. De hoeveelheden MWh geproduceerde duurzame energie worden door de regionale netbeheerder maandelijks aan CertiQ doorgegeven. Op het door CertiQ afgegeven certificaat staan een aantal EANcodes, via deze codes kan achterhaald worden wie de producent, meetinstantie en de groenverklarende instantie is. Het certificaat komt op de zogenaamde certificatenbank van CertiQ te staan bij de desbetreffende handelaar welke door de producent is aangegeven EnerQ Producenten die in Nederland duurzame energie opwekken komen in aanmerking voor een subsidie, de zogenaamde MEP-subsidie. Een producent moet zijn ingeschreven bij CertiQ. Certificaten die worden aangemaakt door CertiQ komen automatisch in het systeem van EnerQ. Vervolgens kan de subsidie door EnerQ worden uitbetaald. 2.4 Regionale netwerkbeheerders De regionale netwerkbeheerders zijn bedrijven welke één of meerdere lokale netwerken beheren. Deze zijn weer aangesloten op het netwerk van TenneT. De producenten van duurzame energie leveren aan het lokale netwerk. De tarieven die de regionale netbeheerders in rekening mogen brengen voor het gebruik van het netwerk stelt de overheid via de toezichthouder DTe vast. De tarieven voor aansluiting en transport van energie liggen vast, evenals de belastingen die de overheid op het energieverbruik heft. Verder geeft de netwerkbeheerder productieverklaringen af voor de installatie. Deze kijkt of de meetinstallatie van de productielocatie voldoet aan de wettelijke eisen en of de geproduceerde kwh eenvoudig gemeten kan worden. Omgevings Benuttings Plan 13

14 2.5 Producenten Een bedrijf dat elektriciteit produceert en teruglevert aan het elektriciteitsnet is een producent. Er kan een scheiding worden gemaakt tussen bedrijven die groene stroom produceren en bedrijven die grijze stroom produceren. Installaties die duurzame energie opwekken komen in aanmerking voor de MEP-subsidie. Duurzame energie kan opgewekt worden met bijvoorbeeld: windturbines; biomassacentrales; zonne-installaties; waterkrachtcentrales. 2.6 Aggregator Een aggregator is een tussenpersoon van de producent en de handelaar. Deze kan meerdere productielocaties beheren waardoor deze de duurzame energie in bulk kan verkopen. Hierdoor kan deze een hogere prijs en een betere leveringsgarantie bedingen. Een producent kan zelf een aggregator zijn (voorbeeld is Essent energie). Een aggregator krijgt fysiek toegang tot het certificatensysteem met behulp van een tokencard (een logaritmische code generator). De aggregator kan twee verschillende taken uitvoeren: de aggregator kan van de bij hem aangesloten biomassaproducenten de meetwaarden in het systeem zien. Voor die meetwaarden kan hij in percentages aangeven in hoeverre de verschillende deelstromen zijn ingezet; de aggregator kan voor de bij hem aangesloten producenten aangeven welke handelaar de meetwaarden moet ontvangen. Een meetwaarde kan ook gesplitst worden en naar meerdere handelaren overgemaakt worden. Partijen kunnen zich tegelijkertijd inschrijven als producent, aggregator en handelaar. 2.7 Handelaar De handelaar is de eigenaar van de certificaten op zijn account. Een producent geeft aan welke handelaar (eventueel met een aggregator als tussenpersoon) de certificaten bijgeschreven moet krijgen. De handelaar kan er onder andere voor kiezen om de certificaten te verhandelen met andere handelaren of de duurzame energie te verkopen. De certificaten worden dan overgemaakt naar de belastingsdienst. Het laatste is het geval wanneer de handelaar ook de uiteindelijke energieleverancier is. Omgevings Benuttings Plan 14

15 2.8 Consument Iedereen consumeert elektriciteit. Grofweg kan de groep die consumeert worden verdeeld in drie groepen: overheidsinstellingen; bedrijven; particulieren. In tabel 2.2 staan het aantal huishoudens en bedrijven weergegeven. De gegevens zijn afkomstig van het CBS. HORST MEERLO-WANSSUM VENRAY VENLO aantal huishoudens aantal bedrijven tabel 2.2: aantallen huishoudens en bedrijven in de gemeenten Uit de gegevens van de toezichthouder DTe blijkt dat het gemiddelde verbruik voor een: huishouden kwh per jaar is; midden/klein bedrijf kwh per jaar is. HORST MEERLO- VENRAY VENLO TOTAAL WANSSUM aantal huishoudens midden/klein bedrijf gemeentelijke instanties n.b. n.b. n.b tabel 2.3: verbruik elektriciteit in kwh n.b. = niet bekend Uit tabel 2.3 kan worden afgelezen wat de geschatte afzet van elektriciteit in de regio is. Gemeenten hebben een voorbeeldfunctie ten opzichte van de burgers. Duurzame energie kan voor de gemeente een goed imago betekenen. Met name doordat de opgewekte energie uit de regio komt. Verder creëert de gemeente werkgelegenheid door op deze wijze de agrarische sector te stimuleren. Voor bedrijven buiten de voedsel producerende sector is duurzame energie vanwege de hogere prijs waarschijnlijk niet interessant. Door het grote verbruik kan een bedrijf een korting bedingen op de energie-inkoop. Een iets lagere prijs per kwh levert op jaarbasis een groot bedrag op. Als het bedrijf toch kiest voor duurzame energie zal dit gebeuren uit maatschappelijk belang. Bijvoorbeeld het verbeteren van het imago van het bedrijf en het stimuleren van de werkgelegenheid en dus de economie in de regio. Voor bedrijven binnen de voedselproducerende sector kan het wel degelijk een interessante optie zijn om duurzame energie te verbruiken. De term business to business wordt tegenwoordig vaak gebruikt. Voorbeeld is een veevoederbedrijf die toezegt energie af te nemen van de boer die op zijn beurt veevoer afneemt van het veevoederbedrijf. Omgevings Benuttings Plan 15

16 2.9 Garantie van Oorsprong certificatie Certificering van de duurzame energie is niet eenvoudig. Door middel van figuur 2.4 en een korte uitleg wordt het certificeringsysteem uitgelegd. De producent produceert duurzame energie. Deze energie wordt aan het regionale net geleverd. Wanneer dit duurzaam geproduceerd is worden hiervoor certificaten aangemaakt voor elke MWh geproduceerd. Deze certificaten zijn het bewijs van duurzame opwekking en worden aangemaakt bij CertiQ. Op deze certificaten staan verschillende gegevens, te weten: producent; meetinstallatie; groenverklarende instantie. De producent ontvangt geen certificaten, maar geeft vooraf aan welke handelaar de certificaten ontvangt. Op het moment dat de meetwaarden omgezet worden in certificaten door CertiQ kan EnerQ deze in haar systeem ook zien. Vervolgens keren zij de subsidie uit aan de producent. Productiecertificaten zijn een verzamelnaam voor WKK-certificaten, Garantie van Oorsprong (GvO's) en Renewable Energy Certificate System (RECS-certificaten). Alle drie de soorten certificaten worden ten allen tijden bijgeschreven op het account van een handelaar, waarna EnerQ ze ook in haar systeem kan zien. De handelaar is dus de eigenaar, EnerQ kan alleen zien dat deze certificaten uitgegeven zijn! De certificaten zijn verhandelbaar via de Garantie van Oorsprong certificatenbank. Wanneer de handelaar de duurzame energie heeft verkocht is het certificaat niet meer geldig. Deze wordt dan overgeboekt naar de belastingdienst. Zo wordt voorkomen dat certificaten dubbel worden uitgegeven, immers elektriciteit kan ook niet twee keer worden gebruikt. Omgevings Benuttings Plan 16

17 # " %#!' & " % # )$ & * %& & $ (&!'$ $ (!+ figuur 2.4: werking certificaten Garanties van Oorsprong Per 1 januari 2004 is een nieuwe regeling van kracht geworden, namelijk de Ministeriële Regeling Garanties van Oorsprong. De term die daarmee op dit moment gebruikt wordt voor de officiële certificaten die zijn afgegeven door CertiQ, is de term 'Garantie van Oorsprong'(GvO) volgens dhr. G.L.M. Steenaert, van de firma CertiQ Renewable Energy Certificate System Renewable Energy Certificate System (RECS) staat volledig los van GvO. Het RECS systeem is ontstaan op commercieel initiatief van verschillende Europese handelaren. Binnen het systeem worden certificaten uitgegeven die niet geldig zijn voor de Nederlandse wet, maar commercieel gezien wel als bewijs van duurzame elektriciteit. Aangezien het RECS systeem al een internationaal bestaand systeem was is dit systeem gebruikt als paraplu om de GvO internationaal verhandelbaar te maken. Een GvO kan ook tegelijkertijd geldig zijn voor RECS. Echter, op het moment dat het certificaat geredeemed wordt (als gebruikt wordt aangewezen) dan vervalt uiteraard de geldigheid van het gehele certificaat. Het certificaat kan daarmee zowel voor RECS als voor GvO ingezet worden, al zal vooral de GvO waarde gebruikt worden omdat deze wettelijk is vastgelegd Biomassaverklaring In de Tweede wijziging regeling groencertificaten is bepaald dat per 1 januari 2003 een producent van duurzame energie met behulp van biomassa voor aanvang van de productie aan dient te geven welke brandstoffen er ingezet gaan worden. Een dergelijke verklaring dient minimaal eens in de zes maanden overlegd te worden. Als er binnen de looptijd van een verklaring een nog niet vermelde brandstof wordt ingezet, kan er eerder een nieuwe verklaring worden overlegd. Deze dient minimaal één maand voor aanvang van productie te worden aangevraagd. Omgevings Benuttings Plan 17

18 De biomassaverklaring is bedoeld om het voor CertiQ mogelijk te maken om een steekproef te houden en om certificaten uit te geven naar soort biomassa. Op aangeven van CertiQ dient een biomassaproducent eens in het jaar een steekproef uit te laten voeren. Een producent die elektriciteit genereert uit biogas hoeft dit maar eens in de twee jaar te doen. De biomassaverklaring onderscheidt in hoofdlijnen twee soorten biomassa: zuivere biomassa; mengstromen. Zuivere Biomassa Zuivere biomassa kan verdeeld worden in 'naar haar aard zuivere biomassa'en 'niet naar haar aard zuivere biomassa'. Naar haar aard zuiver is brandstof die bestaat uit minstens 99% biomassa. Dit is dus met minder dan 1% vervuild met bijvoorbeeld plastic of PAK. Voorbeeld van zuivere biomassa zijn: koffieresten, GFT, olifantgras of kippenmest. Het Nederlands Normalisatie instituut (NEN) heeft een lijst opgesteld van biomassa voor energietoepassing, de Nederlandse Technische Afspraken 8003 (NTA 8003). Op deze lijst valt na te gaan welke stoffen tot de 'naar haar aard zuivere biomassa'kunnen worden gerekend. Niet naar haar aard zuiver zijn brandstoffen die minder dan 3% vervuild zijn. Deze brandstoffen komen in aanmerking voor GvO-certificaten. Mengstromen Met een mengstroom wordt bedoeld: 'een tot elektriciteit te verwerken brandstof waarin het niet mogelijk is de biomassa en de niet-biomassa te scheiden.'een voorbeeld hiervan is huisafval. Sinds juli 2003 is het mogelijk om voor mengstromen in aanmerking te komen voor GvO-certificaten Steekproef Producenten van duurzame energie die is opgewekt met behulp van biomassa dienen volgens de specificaties van de wet een steekproef te laten uitvoeren wanneer CertiQ dit aangeeft. CertiQ kan dit aangeven op het moment dat op de biomassaverklaring een naar haar aard zuivere biomassa is opgegeven. Steekproeven worden uitgevoerd door daartoe erkende en bevoegde instanties. Het Ministerie van Economische Zaken heeft een lijst opgesteld van instanties die hiertoe bevoegd zijn. Omgevings Benuttings Plan 18

19 2.10 Kosten Op de energiemarkt zijn er meerdere kosten waar een producent, handelaar en aggregrator mee te maken krijgen. Denk hierbij ondermeer aan de kosten voor het verkrijgen en het verhandelen van de certificaten en de elektriciteitsprijzen Tarieven CertiQ CertiQ berekent verschillende tarieven voor de actoren: producent; aggregator; handelaar. In tabel 2.5 staat een overzicht van de tarieven zoals deze worden doorberekend naar de verschillende actoren. INSCHRIJVINGSKOSTEN [] LIDMAATSCHAP* [] producent aggregator handelaar tabel 2.5: overzicht tarieven CertiQ * Dit bedrag wordt niet aangepast in het geval een aansluiting slechts een gedeelte van een kalenderjaar ingeschreven staat. Verder zijn er nog kosten verbonden aan het handelen in certificaten: de kosten voor de aanmaak van groencertificaten bedragen per 1 juli 2003 EUR 0,037 per MWh. Deze kosten worden in rekening gebracht aan de partij op wiens account de certificaten worden bijgeschreven; per transactie bedragen de kosten EUR 0,01 per MWh. Deze worden in rekening gebracht aan de kopende partij; voor het inleveren van een certificaat om hiermee een duurzame levering van elektriciteit te bewijzen, wordt op dit moment EUR 0,074 per MWh doorberekend aan de handelaar Energieprijzen vs. terugleververgoeding In deze prijsvergelijking is gebruik gemaakt van de tarieven die door energieleveranciers momenteel worden doorberekend aan consumenten ( De vergelijking is gebaseerd op het gebruik van duurzame energie met een dubbel tarief. De prijzen die in grafiek 2.6 staan hebben betrekking op de kale energieprijs. Dit wil zeggen dat de energiebelasting (REB) niet is meegenomen, omdat deze gelijk is bij alle energieleveranciers. Omgevings Benuttings Plan 19

20 kwh-tarief voor gebruik duurzame energie 8,00 7,00 6,00 cent/kwh 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 Normaal [/kwh] Dal [/kwh] 0,00 Intergas Energiebedrijf.com Westland Durion Essent NRE Nuon Eneco leveranciers figuur 2.6: elektriciteitsprijzen voor duurzame energie Zoals te zien is in figuur 2.6 verschillen de terugleververgoedingen per energiebedrijf nogal. Het is dan ook raadzaam om verschillende offertes aan te vragen als producent om zo een optimaal rendement te halen voor de teruggeleverde energie. Op de website van de toezichthouder DTe staan minimale terugleververgoedingen voor duurzame energie die door producenten aan het net wordt geleverd. De producent sluit een contract af met een handelaar waarin wordt afgesproken wat de producent krijgt voor zijn geleverde duurzame energie. In tabel 2.7 staan twee tarieven: wat moet de consument betalen; wat krijgt de producent van duurzame energie minimaal. LEVERANCIER TARIEVEN* CONSUMENT NORMAAL TERUGLEVER- VERGOEDING NORMAAL TARIEVEN* CONSUMENT DAL TERUGLEVER- VERGOEDING DAL Essent 7,19 5,97 4,10 2,44 Westland 7,40 5,64 4,25 2,67 NRE 5,20 4,51 2,40 2,02 Eneco 7,22 5,79 4,02 2,57 Nuon 7,40 5,43 4,04 2,25 tabel 2.7: tarieven en terugleververgoeding *site: Zoals te zien is in tabel 2.7 zit er een marge tussen de prijs voor de consument en de vergoeding voor de producent. Om dit verduidelijken is dit grafisch uiteengezet in figuur 2.8. Omgevings Benuttings Plan 20