Beheer- en onderhoudsplanning. Bos, bosstroken en bosplantsoen. Beheer- en onderhoudsplanning 1. Wageningen, mei Borgman Beheer Advies

Transcriptie

1 Beheer- en onderhoudsplanning Bos, bosstroken en bosplantsoen Wageningen, mei 2016 Borgman Beheer Advies Dreijenlaan HA Wageningen (NL) Tel. +31 (317) info@borgmanbeheer.nl Auteur: Ir. A.(Annemieke) Visser-Winterink Beheer- en onderhoudsplanning 1

2 Beheer- en onderhoudsplanning 2

3 Inhoud 1. Aanleiding Conclusie inventarisatie Beheertypen Werkwijze... 7 Bosstroken en bosplantsoen... 7 Bossen... 7 Normtarieven... 8 Bosstroken en bosplantsoen... 8 Bossen Beheerproces Beschrijving beheermethoden Beheermethode bosstroken en bosplantsoen Beheermethode bossen Uniforme markeertekens Aandachtpunten in het beheer Verjonging Soortsamenstelling begraafplaatsen Zorgplicht Gecombineerd uitvoeren van werkzaamheden Beheer- en onderhoudsplanning en kosten- batenoverzicht Communicatie Evaluatie Bijlagen Beheer- en onderhoudsplanning 3

4 1. Aanleiding De gemeente Utrechtse Heuvelrug bezit ruim 260 hectare bos- en natuurterrein. Het merendeel van de bos- en natuurterreinen ligt op de flanken van de Utrechtse Heuvelrug. Alleen de overgangslandschappen in Driebergen liggen in het Kromme Rijngebied. De terreinen rond de kernen Maarn, Doorn en Driebergen zijn in eigen beheer. Het bos bij Leersum is verpacht aan Staatsbosbeheer. Ongeveer 150 hectare maakt deel uit van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. De terreinen zijn opengesteld voor recreanten op de overgangslandschappen in Driebergen na. Buiten de grote groengebieden om heeft gemeente Utrechtse Heuvelrug bijna straat en laanbomen in het beheer. Voor het beheer van het openbaar groen en de straat- en laanbomen maakt de gemeente gebruik van het programma Greenpoint. Een deel van de individuele straat- en laanbomen staan in groepen en zouden wegens hun voorkomen en clustering beter ingedeeld kunnen worden in een bosbeheer categorie zoals bosstrook, bosplantsoen of bos. De categorisering van een boom of opstand bepaalt de wijze waarop het jaarlijkse onderhoud en beheer wordt uitgevoerd en daarmee ook de jaarlijkse kosten. Individuele bomen vergen een VTA en intensievere snoeimaatregelen waarbij in opstanden wordt volstaan met dunningen en veiligheidssnoei bij de randbomen. Doordat in de huidige praktijk veel bomen binnen bosstroken zijn geclassificeerd als individuele straat of laanboom worden deze bomen ook als zodanig beheerd. Dit type beheer heeft als resultaat dat; a) het bosrijke karakter van dergelijke opstanden verloren gaat; b) de beheerkosten onevenredig hoog zijn. Het is de wens van de gemeente Utrechtse Heuvelrug om de individuele straat- en laanbomen daar waar mogelijk zoveel mogelijk in te delen onder de verschillende bosbeheer categorieën en het dagelijks beheer te laten aansluiten op de hernieuwde categorisering. Op deze manier wordt het individuele straat- en laanbomen bestand gereduceerd wat lagere beheerkosten met zich meebrengt. De gemeente Utrechtse Heuvelrug heeft Borgman Beheer Advies gevraagd om door middel van een inventarisatie de nieuwe indeling vorm te geven en te komen tot een beheer- en onderhoudsplanning voor alle bosstroken en bosplantsoen. Om tot de juiste werkwijze te komen is eerst een pilot uitgevoerd in Doorn. Uit de evaluatie bleek dat de nieuwe werkwijze het gewenste resultaat opleverde waarnaar gestart is met het uitrollen van de nieuwe beheermethodiek voor de gehele gemeente. 2. Conclusie inventarisatie De bosstroken en stukken bosplantsoen binnen de gemeente Utrechtse Heuvelrug hebben veelal een zeer beperkte oppervlakte. Het betreft veel smalle stroken met één enkele bomenrij. Tijdens de inventarisatie bleek dat veel objecten onder het beheertype bosplantsoen beter geclassificeerd konden worden als bosstroken. Dit omdat het beheer en de uitstraling van deze objecten beter passen bij het beheertype bosstrook. De boomlaag was de dominante begroeiing in plaats van de struik- en kruidlaag. Deze objecten zijn hernoemd naar het type bosstrook. Gezien de beperkte omvang van de stroken, zowel in oppervlakte als in bomenaantal, kan in veel gevallen niet worden gesproken van volledig bosbeheer. Een dunning uitvoeren in een enkele bomenrij heeft nauwelijks meerwaarde voor het object, de ecologie en de beleving. Beheer- en onderhoudsplanning 4

5 Wel is gebleken dat het van grote meerwaarde is de bosstroken en het bosplantsoen als geheel te gaan beheren en niet als optelsom van het aantal individuele bomen. Dit wordt geconcretiseerd door de boomveiligheidscontroles op object niveau te gaan uitvoeren en te combineren met een eventuele dunning. Op deze manier wordt zelfdunning voorkomen wat een reductie kan betekenen in het aantal vereiste boomveiligheidsmaatregelen, conform het praktijkadvies boomveiligheid in bos en natuur opgesteld door Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE) en bijbehorende kosten. Struiken en verjonging direct langs wegen en paden dienen niet te worden gesnoeid, maar laag bij de grond te worden afgezet. Op deze manier blijft de bosstrook beleefbaar en worden snoeikosten beperkt. Aanvullend bleek uit de inventarisatie dat er veel oude lanen of restanten van lanen onder de noemer bosstrook of bosplantsoen zijn opgenomen. 3. Beheertypen In Greenpoint zijn vele verschillende beheertypen gedefinieerd. Dit beheer- en onderhoudsplan beperkt zich tot de beheertypen bos, bosstroken en bosplantsoen. De opbouw van de vegetatie en oppervlakte van de objecten bepalen het beheertype. Beheer- en onderhoudsplanning 5

6 Foto 1 Bosstrook Foto 2 Bosplantsoen Foto 3 Bos Bosstroken. De boomlaag is dominant ten opzichten van de struiklaag. Kroonbedekking is minimaal 20%, de boomhoogtes zijn minimaal 5 meter of in staat deze op de betreffende groeiplaats te bereiken. Bosplantsoen. De struiklaag is de dominante laag met daarin enkele bomen. Bos. Een grote aaneengesloten groep van bomen en struikvormers. Kroonbedekking bedraagt minimaal 20%, de boomhoogtes zijn minimaal 5 meter of in staat deze op de betreffende groeiplaats te bereiken. Beheer- en onderhoudsplanning 6

7 4. Werkwijze In dit beheer- en onderhoudsplan worden twee verschillende werkwijzen beschreven; Beheer en onderhoud van de bossen Beheer en onderhoud van de bosstroken en bosplantsoenobjecten in de dorpskernen inclusief sportvelden Uitgangspunten binnen deze werkwijze zijn; Boomveiligheid en stabiliteit van het bomen bestand hebben hoogste prioriteit; Het gaat om de uitvoering van het dagelijks bosbeheer en beheer van bosstroken en bosplantsoen waarbij instandhouding het hoofddoel is. Grootschalige projecten zoals bijvoorbeeld restauratie van cultuurhistorische elementen maken geen onderdeel uit van dit beheer- en onderhoudsplan Onderhoud en aanleg van recreatieve voorzieningen maken ook geen onderdeel uit van de werkwijze. De twee werkwijzen worden in dit hoofdstuk beschreven. Bosstroken en bosplantsoen Via Greenpoint zijn alle bosstroken en het bosplantsoen in beeld gebracht. Vervolgens zijn al deze objecten in het veld geïnventariseerd. Tijdens de inventarisatie zijn de volgende zaken opgenomen; Beheertype Aangetroffen te beschermen flora en fauna Soorten te beschermen flora en fauna BVC uitvoeren Beheer ondergroei Beheermaatregelen Urgentie beheermaatregelen Opmerkingen Alle groenobjecten binnen de gemeente zijn in Greenpoint ingedeeld in verschillende beheertypen, zoals beschreven is in hoofdstuk 3. In Greenpoint zijn relatief veel kleine groenobjecten ingedeeld in het beheertype bosplantsoen. Bij bosplantsoen is de struiklaag van (veelal) cultivars de dominante laag met enkele bomen. Bij de inventarisatie bleek echter dat in veel van de objecten die in Greenpoint waren opgenomen onder het beheertype bosplantsoen de struiklaag ondergeschikt was aan de boomlaag. De objecten waar dit van toepassing was zijn herbenoemd naar het beheertype bosstrook. Deze beheermaatregelen zijn allen vastgelegd in Greenpoint. Vervolgens is een beheer- en onderhoudsplanning opgesteld. Hierbij is ook een inschatting gegeven van de kosten en (hout)opbrengsten van het te voeren beheer. Een overzicht van de kosten en opbrengsten is te vinden in hoofdstuk 4. Bossen De grote bospercelen stonden niet in Greenpoint. BBA is sinds ruim 14 jaar betrokken bij het beheer van deze bossen. Om het gewenste ofwel noodzakelijke beheer voor de bossen te bepalen is een beknopte bosinventarisatie Beheer- en onderhoudsplanning 7

8 uitgevoerd. Het betrof de volgende locaties; Mollebos, Driebergse bos, Broekweg bos, Rijsenburgsebos Noord & Zuid, Beerschoten, Beaufortweg en het Seminarieterrein. Doel van de inventarisatie was om inzichtelijk te krijgen in de huidige bosontwikkeling en het benodigde beheer. Tijdens deze inventarisatie zijn de volgende zaken opgenomen: Hoofdboomsoort Mengboomsoort Terreintype Beheermaatregelen Jaar van uitvoering, Advies beheercyclus Gemiddelde bijgroei Houtkwaliteit Een leeg veld voor opnemen van toelichtingen of observaties. Voorafgaand aan de inventarisatie is een overzicht gemaakt van het gevoerde beheer over de afgelopen 10 jaar. Bij de kleinere bossen te weten; Beatrixbosje, Ludenbos, Mesdaglaan, IJskelderbos, Koeheuvels en Overgangslandschap, Doornveldlaan is het werkplan opgesteld op basis van het uitgevoerde beheer in de afgelopen 14 jaar. De verkregen gegevens uit de archiefstudie en de inventarisatie zijn verwerkt tot een praktisch werkplan voor het te voeren bosbeheer in de komende 6 jaar. Een 6 jarige cyclus past bij het type beheer dat wordt uitgevoerd in de bossen, bosstroken en bosplantsoen objecten. Dit heeft wel consequenties voor de boomveiligheidscontroles. Hier wordt nader op ingegaan in hoofdstuk 5 het beheerproces Normtarieven Voor het berekenen van de kosten en opbrengsten zijn normtarieven opgesteld. Die zijn vastgesteld op basis van praktijkervaring van Borgman Beheer Advies en het Normenboek. Werkelijke kosten zijn altijd afhankelijk van het object, de uit te voeren beheermaatregel, werkomstandigheden en hout- / biomassaprijzen. Doel was vooral om een kostenindicatie te geven ten behoeve van de begroting van de gemeente. De daadwerkelijke kosten kunnen afwijken van de gepresenteerde kosten. Hier kunnen geen rechten aan worden ontleend. Voor het berekenen van de kosten en opbrengsten is gebruik gemaakt van onderstaande normtarieven. Bosstroken en bosplantsoen De kosten en opbrengsten voor de eerste drie beheercycli zijn in beeld gebracht. Hierbij is er vanuit gegaan dat tijdens de boomveiligheidscontrole ook een eventuele dunning wordt uitgezet. o Eerste cyclus bevat veel achterstallig beheer (BVC levert gemiddeld 19 resultaten op per kilometer controle). o Tweede cyclus bevat een kleine hoeveelheid achterstallig beheer (BVC levert gemiddeld 16 resultaten op per kilometer controle). Beheer- en onderhoudsplanning 8

9 o o Derde cyclus (en volgende cycli) waarin het standaard beheer betreft. (BVC levert gemiddeld 13 resultaten op per kilometer controle) Een resultaat tijdens de gecombineerde BVC kan zijn: risicoboom, attentieboom, te vellen boom of nadere inspectie. Tabel 1 Overzicht normtarieven bosstroken en bosplantsoenobjecten Maatregel Kosten Eenheid Gecombineerde BVC controle en 160,- Per strekkende kilometer blesronde op objectniveau Uitvoeren van gecombineerde BVC 37,- Per BVC resultaat maatregelen en dunningen (inclusief gebruik hoogwerker) afzetten van de ondergroei en 50,- Per strekkende kilometer verjonging langs randen die over wegen / paden (dreigen te) groeien Houtopbrengsten *3 m 3 stamhout van vezelkwaliteit á 30 euro per m 3. *1,25 ton houtchips met een opbrengst van 25 euro per ton. *Dit komt neer op gemiddeld 121,25 euro Per strekkende kilometer In de nieuwe beheerstrategie zal de boomveiligheidscontrole van de bomen die in Greenpoint als individuele boom zijn opgenomen in de bossen, bosstroken en bosplantsoen worden uitgevoerd volgens het praktijkadvies boomveiligheid in bos en natuur opgesteld door Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE). De boomveiligheidscontroles die in het verleden door BBA zijn uitgevoerd in de bossen voldeden al aan deze richtlijn. Met deze werkwijze is het aantal individuele straatbomen significant afgenomen. Deze bomen zijn in Greenpoint behouden maar onder de term bosboom. In overleg met de gemeente Utrechtse Heuvelrug is als normtarief voor de straatbomen VTA 2,- per boom gehanteerd. Er bestaan geen standaard normtarieven. De gehanteerde tarieven zijn afgeleid van de jarenlange praktijk ervaring van BBA met BVC controles in bosopstanden, langs wegen en het uitvoeren van bosbeheer. Bossen Voor het bosbeheer is het een stuk gecompliceerder om normtarieven op te stellen. De aanwezige houtkwaliteit, omstandigheden en schaalgrote bepalen of, en in welke mate, het beheer rendabel kan worden uitgevoerd. De gepresenteerde normtarieven zijn een gemiddelde over alle bossen binnen de gemeente. Voor het berekenen van de kosten en opbrengsten zijn de normtarieven aangepast naar aanleiding van de lokale situatie m.b.t. werkomstandigheden, bijgroei, houtkwaliteit en beperkende factoren zoals terreintype, biodiversiteit en recreatiedruk. Hierbij zijn de volgende richtlijnen gehanteerd. Beheer- en onderhoudsplanning 9

10 De uitvoering van het bosbeheer zal worden uitgevoerd door een externe partij. Er wordt gemiddeld 50% van de bijgroei geoogst. Vanuit de veldinventarisatie en archiefstudie is gebleken dat gemiddeld 50% van de bijgroei wordt geoogst. Dit is een relatief laag aandeel en heeft zeer waarschijnlijk te maken met het feit dat de bossen relatief veel monumentale bomen en relicten bezitten. Om te zorgen dat deze beheer- en onderhoudsplanning realistisch is, is deze bijgroei gebruikt voor alle berekeningen. Om het beheer ook in de toekomst betaalbaar te houden is het aan te bevelen om stil te staan bij deze ontwikkeling en aandacht te hebben voor gebieden waar een hoger oogstpercentage haalbaar is. Hierbij zou gestreefd kunnen worden naar het oogsten van 70% van de bijgroei. De uitvoering van het bosbeheer kan worden onderverdeeld in drie fasen. Blessen en houtmeten: 160,- per ha. Hierbij is er vanuit gegaan dat langs paden en bosranden de BVC geïntegreerd wordt uitgevoerd. Flora- & faunacheck voorafgaand aan exploitatie: 64,- per ha. Houtoogstbegeleiding en houtmeten rolstapels: 160,- per ha. Voor bossen kleiner dan 10ha is een kleinschaligheidstoeslag van 25% gerekend op de totale kosten. Voor de opbrengsten van de houtverkoop is een normbedrag van 20 m 3 op stam gehanteerd. De houtopbrengsten kunnen echter sterk variëren afhankelijk van de houtsoort, houtkwaliteit, houtmark en de soms lastige oogstomstandigheden bij bossen in bebouwde omgeving. Al deze aspecten zijn meegewogen in de totstandkoming van het normtarief. Echter de werkelijke opbrengsten kunnen fluctueren. De opgestelde kosten en opbrengsten zijn berekend voor de komende 6 jaar. Hierbij is geen rekening gehouden met inflatiecorrecties en wijzigingen op de houtmarkt. Beheer- en onderhoudsplanning 10

11 5. Beheerproces De beheercyclus kent een doorloop van 6 jaar. De huidige cyclus voor het uitvoeren van de boomveiligheidscontroles voor de straatbomen in de gemeente Utrechtse Heuvelrug is vijf jaar. Voor het beheer van de bosstroken en bosplantsoen objecten is gekozen voor een beheercyclus van zes jaar. Dit heeft als resultaat dat de boomveiligheidscontroles van de bomen in deze objecten ook zullen worden uitgevoerd in een cyclus van 6 jaar. Deze nieuwe werkwijze verlengt de boomveiligheidscyclus voor de bosbomen dus met één jaar. Bijvoorbeeld bij oude lanen of bosstroken / bosplantsoen objecten met veel oude bomen kan het aan te bevelen zijn om bepalen of deze cyclus voldoet of dient te worden verkort. Bij het beheer van de bossen, bosstroken en bosplantsoen objecten kan gesproken worden van twee verschillende fasen. Inventarisatie beheermethode; Hierbij is per locatie bekeken wat de staat van onderhoud is en welke beheermethoden van toepassing zijn. De verschillende beheermethoden worden beschreven in hoofdstuk 6. Uitvoering beheer; o Vaststellen uitvoeringsmaatregelen; Tijdens de uitvoering van de boomveiligheidscontrole in combinatie met bleswerk wordt per bosstrook of bosplantsoen-object bepaald welke uitvoeringsmaatregelen noodzakelijk zijn. Hierbij moet gedacht worden aan het snoeien van dood hout, te vellen bomen, kroon uitlichten, afzetten van ondergroei langs paden etc. Binnen de bossen wordt hiermee het bleswerk bedoeld waarbij langs paden en bosranden een BVC inspectie integraal onderdeel is. Dit werk zal worden uitgevoerd door een organisatie die zowel vaardig is in het doen van boomveiligheidscontroles als bleswerk. o Uitvoering maatregelen; Nadat de maatregelen zijn vastgesteld is het aan een (bos)aannemer om de maatregelen uit te voeren. Hieronder valt ook toezicht door de beheerder of een externe partij gedurende het werk. Dit werk zal worden uitgevoerd door een aannemer die gewend is te werken in zowel grote als kleinschalige bosobjecten. De beheermethode is in principe voor langere tijd bepaald, hierbij is het wel raadzaam om na 6 jaar te evalueren of de vastgestelde beheermethode voldoet en nog van toepassing is. Het bepalen van de beheermaatregelen en de uitvoeren daarvan zal, volgens de beheercyclus, elke zes jaar gedaan worden. Beheer- en onderhoudsplanning 11

12 6. Beschrijving beheermethoden In de nieuwe beheermethode wordt uitgegaan van integraal beheer per object. Dit wil zeggen dat de verschillende ingrepen, boomveiligheidscontrole (BVC), dunning en beheer ondergroei zo veel mogelijk in één werkronde worden uitgevoerd. Beheermethode bosstroken en bosplantsoen Door bij de BVC in de bosstroken en bosplantsoen objecten niet naar de individuele boom te kijken maar de opstand als geheel te beschouwen wordt winst geboekt. Door een boom de ruimte te geven die het nodig heeft verbetert de vitaliteit, wordt zelfdunning voorkomen en zal het aantal uit te voeren boomveiligheidsmaatregelen dalen. Per object bepalen de beheermethode, visie en lokale omstandigheden de keuze. Moet een boom weg en welke ingrepen in de ondergroei zijn noodzakelijk? De boomveiligheidscontroleur en blesser spelen hierin een cruciale rol. Voor het integrale beheer van de bosstroken en bosplantsoen zijn 5 mogelijke beheermethoden gedefinieerd. Niet voor elk object zijn alle methoden van toepassing. De beheer- en onderhoudsplanning geeft aan welke beheermethoden voor welke objecten van toepassing zijn. In de bijlage zijn een drietal werk instructie kaarten te vinden voor het uitvoeren van de gecombineerde BVC en bleswerk, onderhoud ondergroei en laanbeheer. De BVC en bleswerk worden gecombineerd uitgevoerd. Er zijn echter ook locaties waar alleen BVC of bleswerk uitgevoerd hoeft te worden. Om deze reden zijn ze apart beschreven in onderstaand overzicht. 1) Boomveiligheidscontrole op objectniveau BVC controle is voor bijna alle objecten van toepassing. Hierbij zal gewerkt worden volgens het praktijkadvies boomveiligheid in bos en natuur opgesteld door Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE). Het is wel van belang dat dit praktijkadvies wordt uitgewerkt in een specifiek uitvoeringsprotocol voor gemeente Utrechtse Heuvelrug. Dit protocol zorgt ervoor dat de werkwijze goed is beschreven en vastgelegd zoals noodzakelijk vanuit de zorgplicht. De cyclus voor het uitvoeren van de BVC is elke 6 jaar. 2) Onderhoud ondergroei en struiken De struiken en natuurlijke verjonging in de objecten zullen langs randen en paden laag bij de grond worden afgezet. Door niet te snoeien langs randen maar af te zetten blijven de bosstroken beleefbaar en worden snoeikosten gereduceerd. De cyclus voor het uitvoeren van onderhoud van ondergroei en struiken is elke 6 jaar. Dit is een lagere frequentie dan in het huidige beheer wordt toegepast. Het is aan te bevelen in de eerste periode regelmatig te evalueren of de cyclus voldoet aan de wensen van de gemeente en haar bewoners. Dit onderhoud zal cyclisch worden uitgevoerd in dezelfde cyclus van de dunning en BVC maatregelen Afhankelijk van de uitvoerende aannemer kan dit in één werkgang gebeuren of separaat. Wellicht dat tussentijds de eigen groendienst op afroep struiken en verjonging die over het pad groeit kan afzetten. Zie bijlage voor de Werk Instructie Kaart beheer ondergroei. Beheer- en onderhoudsplanning 12

13 3) Dunning Dunning is een beheermethode waarbij vitale, beeldbepalende bomen voor langere tijd behouden blijven. Hierbij wordt vooral gestreefd naar vitale bomen die een bijdrage leveren aan beleving en biodiversiteit. Door deze bomen vrij te zetten, kan de kroon zich goed ontwikkelen en wordt zelfdunning voorkomen. Hierbij dient niet alleen te worden gekeken naar concurrentie in de kroonlaag maar ook onderstandige verjonging. Dit laatste is voornamelijk van belang bij eiken met daaronder verjonging van beuk of esdoorn. Deze schaduwsoorten kunnen de licht minnende eik gaan domineren wat resulteert in slechte vitaliteit en zelfdunning. De cyclus voor het uitvoeren van de dunning is 6 jaar en dient te worden uitgevoerd in combinatie met de BVC. Zie bijlage voor Werk Instructie Kaart BVC en blessen. 4) Laanbeheer Er bevinden zich meerdere laanstructuren in de gemeente. Het betreft hierbij veelal oude lanen van eik of beuk. Veel van deze lanen zijn niet meer beleefbaar door weelderige ondergroei. Het is de wens van de gemeente Utrechtse Heuvelrug om de lanen die zijn opgenomen in het interne structuurplan van de gemeente Utrechtse Heuvelrug te herstellen. Hiervoor is het aan te bevelen de ondergroei te verwijderen en in het beheer te blijven afzetten. Daarnaast zullen de laanbomen onderhouden moeten worden o.a. door middel van vormsnoei. Gezien de leeftijd van de lanen is het zaak op termijn na te denken over een lanenverjongingsplan. Door hier tijdig op in te zetten kunnen BVC kosten worden beperkt, eventuele houtopbrengsten worden geoptimaliseerd en kosten gespreid in de tijd. Daarnaast zorgt gefaseerd verjongen van laanstructuren voor minder weerstand bij de omwonenden en worden niet alle habitatbomen voor vleermuizen en holtebewoners tegelijkertijd verwijderd. De cyclus voor het uitvoeren van het laanbeheer is 6 jaar. Hierbij zal tijdens de eerste beheercyclus intensiever beheer nodig zijn wegens achterstallig laanonderhoud. Zie bijlage voor Werk Instructie Kaart Laanbeheer. 5) Begraafplaats beheer Binnen de gemeente zijn drie bosbegraafplaatsen waar, naast het beheren van de graven, ook bosbeheer gepleegd moet worden. Het gaat om de oude begraafplaats Doorn nieuwe algemene begraafplaats in Doorn en de nieuwe begraafplaats in Driebergen-Rijsenburg. Het beheer van de bosopstanden, bosstroken en bosplantsoen op deze begraafplaatsen is maatwerk en beslissingen dienen bijna op boomniveau, in relatie tot de aanwezige graven, genomen te worden. Aandachtspunten bij het beheer zijn de verhouding tussen licht minnende- en schaduwboomsoorten en het inzetten op verjonging. In hoofdstuk 5 van dit rapport worden deze elementen nader uitgewerkt. De cyclus voor het uitvoeren van het beheer op de begraafplaatsen is 6 jaar. Beheer- en onderhoudsplanning 13

14 Beheermethode bossen 1) Dunning Het verwijderen van bomen (d.m.v. kappen, uitkap, zagen, lieren en ringen) in een bosopstand met als doel (1) de aanwas te concentreren op gewenste exemplaren, (2) gewenste soorten te bevoordelen, (3) ongewenste soorten te verwijderen, (4) de lichtinval op de bodem te vergroten om zodoende de bodemvegetatie en natuurlijke verjonging te bevorderen, (5) de stabiliteit van de bosopstand te vergroten, (6) de soortenrijkdom en structuur te verbeteren. Het streven bij de dunning is om deze rendabel te kunnen laten plaatsvinden. Hierbij is de schaalgrootte en intensiteit bepalend. Er zijn verschillende manieren van dunnen. Binnen de bossen van gemeente Utrechtse Heuvelrug zijn twee dunningsmethoden van toepassing. Hoogdunning: Het bewust ingrijpen in het heersende kronendak, met als doel meer groeiruimte te creëren voor de bomen die de eindopstand moeten vormen. De aanwas wordt daardoor steeds meer op de beste bomen geconcentreerd. Hoogdunning is de tegenpool van laagdunning, waarbij vooral in de tweede kronenlaag wordt ingegrepen. Toekomstbomendunning: Toekomstbomen dunning is een vorm van hoogdunning gericht op het bevoordelen van toekomstbomen. Toekomstbomen of T- bomen zijn bomen die om hun betekenis voor natuur, landschap, hout of belevingswaarde geselecteerd. zijn om de eindopstand te vormen en/of een lange tijd het bosbeeld te blijven bepalen. 2) Boomveiligheidscontrole: Om te zorgen dat aan de zorgplicht wordt voldaan zal langs wegen en paden in de bossen tijdens het blessen ook een boomveiligheidscontrole worden uitgevoerd volgens het praktijkadvies boomveiligheid in bos en natuur opgesteld door Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE). 3) Groepenkap: Om te zorgen dat het bos verjongt, worden op verschillende plekken gaten gemaakt. Deze gaten geven ruimte aan verjonging die de volgende bosgeneratie vormt. Groepenkap kan kleinschalig worden ingezet. Hierbij hebben de te creëren gaten 1 á 1,5 keer de boomhoogte. Bij grootschalige groepenkappen zijn de verjongingsgaten minimaal 1,5 a 2 keer de boomhoogte. Binnen een compleet boscomplex wordt gestreefd naar een verjonging tussen de 2 en 5% per jaar. Binnen de gemeente bossen zal bij voorkeur gebruik worden gemaakt van natuurlijk ontstane gaten. 4) Laanbeheer; Lanen binnen bosopstanden hebben ruimte nodig om vitaal te blijven.. Opslag tussen de lanen dient verwijderd te worden en de laanbomen worden vrijgezet ten opzichten van de omringende opstand. 5) Bestrijding invasieve soorten; Amerikaanse eik, esdoorn en Amerikaanse vogelkers kunnen als invasief worden aangemerkt. Alleen indien één van de genoemde soorten de verjonging van gewenste bossoorten tegenhoudt is actieve bestrijding noodzakelijk. Het bestrijden van invasieve soorten kan tot hoge kosten leiden. Het is daarom zaak per locatie te bezien of dergelijke ingrepen noodzakelijk zijn. Beheer- en onderhoudsplanning 14

15 Uniforme markeertekens Om te zorgen dat de uitgezette beheermaatregelen, zowel in de bosstroken, bosplantsoenobjecten als bossen, helder zijn is het aan te bevelen te werken met uniforme markeertekens. Ongeacht de uitvoerende partij is op deze manier altijd inzichtelijk welke betekenis de stippen en strepen op bomen hebben. Dit heeft toegevoegde waarde voor de beheerder van de gemeente, hij of zij ziet welke maatregelen de blesser / BVC controleur heeft bedoeld. Ook de recreant kan op deze manier, als ze geïnformeerd worden over het systeem van de uniforme markeertekens, beter inzicht krijgen in de uit te voeren maatregelen. Het is aan te bevelen om bij aanbesteding / uitbesteding van het werk het gebruik van deze uniforme markeertekens voor te schrijven. Een overzicht van de markeertekens zowel voor BVC als bleswerk in het bos is te vinden in de bijlage. De uniforme markeertekens voor het bosbeheer zijn een afspraak tussen 30 blessers in Nederland. De markeertekens voor de BVC zijn afgeleid van deze afspraak en door BBA toegespitst op boomveiligheidscontroles. 7. Aandachtpunten in het beheer Verjonging Om de bosstroken en bosplantsoen objecten ook voor de toekomstige generaties veilig te stellen is het van belang om na te denken over verjonging in de objecten. De aanwezige bomen worden steeds ouder en claimen daarbij meer ruimte op. Hierbij gaat het in sommige gevallen ook om monumentale bomen die vanuit hun omvang, geschiedenis en voorkomen zeer waardevol zijn vanuit cultuurhistorie, beleving en biodiversiteit. Een dergelijk oud bomenbestand heeft grote meerwaarde maar vraagt ook om een toekomstvisie. De beperkte omvang van de objecten, het beheer en de veelal donkere omstandigheden zorgen er voor dat er maar beperkt natuurlijke verjonging van de grond komt. Als deze ontwikkeling doorzet dan zal het bosrijke karakter in de kernen, waar de vele bosstroken en bosplantsoen objecten voor zorgen, voor een deel verloren kunnen gaan. Inzetten op verjonging is hierbij de remedie. Dit kan op twee verschillende manier gebeuren, natuurlijke verjonging of aanplant. Ongeacht de wijze van verjonging moet een uitgangssituatie gecreëerd worden waarin de opstand zich kan verjongen. Voor een kansrijke verjonging is minimaal een opening van 1 á 1,5 keer de boomhoogte nodig. Aangezien veel van de bosstroken en bosplantsoen objecten van beperkte omvang zijn zal een verjonging alleen kansrijk zijn indien het object in zijn geheel verjongd wordt. In de praktijk betekent dit op het juiste moment oude bomen kappen, eventuele grondbewerking uitvoeren (klepelen of vrezen) en inplanten of afwachten wat natuurlijke verjonging doet. Indien er gekozen wordt voor herplant kan gestuurd worden in de gewenste soortsamenstelling en zien de omwonenden direct de reden voor de kap. In meer afgelegen objecten kan natuurlijke verjonging een mogelijke keuze zijn. Het is aan te bevelen de verjonging van de bosstroken en bosplantsoen objecten gefaseerd in te zetten. Op deze manier wordt gespreid in kosten, wordt variatie gecreëerd vanuit ecologisch oogpunt (oude bomen en jongen opstanden) en zal de ingreep minder extreem ervaren kunnen worden door omwonenden. Verjonging in de bossen is net als in de bosstroken en bosplantsoen objecten een aandachtpunt. Bij regulier beheer van bossen met een cyclus van ongeveer 120 jaar wordt gestreefd naar een verjonging van 2 á 5% per beheercyclus. Beheer- en onderhoudsplanning 15

16 Ook hierbij staat de keuze tussen natuurlijke verjonging of aanplant. Indien gekozen wordt voor aanplant dient gebruikt te worden gemaakt van aantoonbaar kwalitatief hoogwaardig plantmateriaal vanuit de rassenlijst bomen. De kosten van aanplant liggen hoger maar op deze manier wordt gestuurd op goede houtkwaliteit waardoor het bosbeheer ook in de toekomst, bij het juiste beheer, rendabel kan blijven. Om de kosten laag te houden kan ook samenwerking gezocht worden met bijvoorbeeld de boomfeestdag / boomplant initiatieven. Soortsamenstelling begraafplaatsen Op de bosbegraafplaatsen zijn de schaduwboomsoorten, zoals douglas en beuk, dominant aanwezig ten opzichten van de lichtboomsoorten zoals robinia, linde en eik. Kijkend naar de bossuccessie is deze ontwikkeling te verwachten. Echter gezien de functie van de terreinen als begraafplaatsen is het de wens van de gemeente een balans te hebben tussen schaduw minnende - en lichtboomsoorten. Aangezien de schaduw minnende soorten de neiging hebben te domineren dienen de lichtboomsoorten vrijgesteld te worden. Door bij verjonging voor voldoende schaal te zorgen (indien mogelijk) en lichtboomsoorten aan te planten kan er meer gestuurd worden in de soortsamenstelling. Bij kleinschalige verjongingsgaten in combinatie met natuurlijke verjonging is het de verwachting dat met name de schaduw minnende boomsoorten zich zullen vestigen. Net als in de bosstroken en bosplantsoen objecten speelt het vraagstuk verjonging ook een belangrijke rol op de bosbegraafplaatsen. Zorgplicht De huidige cyclus voor het uitvoeren van de boomveiligheidscontroles voor de straatbomen in de gemeente Utrechtse Heuvelrug is vijf jaar. Voor het beheer van de bosstroken en bosplantsoen objecten is gekozen voor een beheercyclus van zes jaar. Dit heeft als resultaat dat de boomveiligheidscontroles van de bomen in deze objecten ook zullen worden uitgevoerd in een cyclus van 6 jaar. Deze nieuwe werkwijze verlengt de boomveiligheidscyclus voor de bosbomen dus met één jaar. Bijvoorbeeld bij oude lanen of bosstroken / bosplantsoen objecten met veel oude bomen kan het aan te bevelen zijn om bepalen of deze cyclus voldoet of dient te worden verkort. Gecombineerd uitvoeren van werkzaamheden Om het nieuwe beheer van de bosstroken en bosplantsoen objecten efficiënt uit te voeren is het van groot belang de verschillende werkzaamheden zoveel als mogelijk in één werkgang mee te nemen. Dit wil zeggen dat de boomveiligheidscontroles samen met het bleswerk worden uitgevoerd. Alle opgestelde beheermaatregelen zullen per object in één werkgang worden uitgevoerd. Om te zorgen dat deze gecombineerde werkgangen goed worden uitgevoerd is het van belang dat de beheermaatregelen worden opgesteld door een partij die zowel vaardig is in het uitvoeren van boomveiligheidscontroles volgens het VBNE-Praktijkadvies als het uitvoeren van bleswerk. Daarnaast zal, waar mogelijk, gebruik gemaakt worden van eigen groen mensen. Beheer- en onderhoudsplanning 16

17 8. Beheer- en onderhoudsplanning en kosten- batenoverzicht De beheer- en onderhoudsplanning is opgesteld in Excel. Voor de bossen is een werkplan opgesteld met daarin de te verwachten kosten en opbrengsten. Op basis van de veldinventarisatie is de beheerurgentie bepaald van de verschillende bosstroken en bosplantsoen. Hierbij is gewerkt met drie groepen, urgentie hoog, middel en laag. De kosten en baten van het beheer en onderhoud zijn aan de hand van de opgestelde normtarieven in beeld gebracht. De kosten en baten zijn uitgewerkt voor drie cycli waarbij er van uit wordt gegaan dat door cyclisch te beheren achterstallig beheer zal worden weggewerkt en de beheerkosten gereduceerd kunnen worden tot een basis kostentarief. Het kosten- en batenoverzichten ziet er als volgt uit: Tabel 2 Beheer- en onderhoudsplanning op basis van geografische ligging met overgangsperiode Overgangsperiode Kosten Opbrengsten totale kosten BVC + bles Uitvoering BVC + dunning Ondergroei verwijderen Stamhout Chips 2016 / ste cyclus Kosten Opbrengsten totale kosten BVC + bles Uitvoering BVC + dunning Ondergroei verwijderen Stamhout Chips Doorn 1de helft Doorn 2ste helft Amerongen / Leersum Driebergen-Rijsenburg 1ste helft Driebergen-Rijsenburg 2de helft Maarsbergen / Overberg / Maarn Het beheren van de bosstroken en bosplantsoen objecten op basis van geografische ligging zal resulteren in de meest efficiënte werkwijze. Daarnaast biedt deze werkwijze ook voordelen als het gaat om de communicatie richting de omwonenden. Wel is het aan te bevelen eerste de bosstroken en bosplantsoen met een urgente beheervraag te behandelen. Het betreft veelal bosstroken en bosplantsoen objecten met nog uit te voeren boomveiligheidsmaatregelen alvorens begonnen wordt met uitvoeren van beheer per kern. Dit zal worden uitgevoerd in de overgangsfase. De uitvoering van het beheer van de bossen kan niet volledig geografisch worden ingedeeld. Voor de uitvoering van het beheer is jaarlijks een bepaald budget beschikbaar. De gemeente is er vooral bij gebaat dat deze jaarlijkse kosten zo stabiel mogelijk zijn. De meeste bossen zijn gelegen rondom Driebergen- Rijsenburg en Doorn. Beheer- en onderhoudsplanning 17

18 De beheer- en onderhoudsplanning is gericht op een stabiel kostenpatroon waarbij voor de uitvoering van het dagelijks beheer waarbij rekening wordt gehouden met de individuele beheervraagstukken van de bossen, bosstroken en bosplantsoenobjecten. Dit heeft geresulteerd in onderstaande beheer- en onderhoudsplanning voor de bosgebieden. Tabel 3 Beheer- en onderhoudsplanning bossen inclusief inschatting in kosten en opbrengsten Jaar uitvoering Locatie Opbrengsten (houtprijs op stam per m 3 = 20) totale kosten Balans 2017 / 2018 Mollebos / 2018 Doornveldlaan* / 2019 Driebergse bos / 2020 Overgangslandschap* / 2020 Broekweg / 2022 Beerschoten * / 2021 Beatrixbosje / Ijskelderbos * / 2021 Ludenbos / mesdaglaan / 2021 Beaufortweg * / 2022 Rijsenburgsebos noord / 2023 Seminarieterrein / Rijsenburgsebos zuidelijk / 2023 Maarsbergen - De Kolk* Voor de kleine gebieden, deze zijn in tabel 3 aangegeven met een *, is bij de totale kosten een toeslag berekend van 25% zoals beschreven is in hoofdstuk 4. Het uitgesplitste overzicht van de kosten en opbrengsten van het bosbeheer is te vinden in de bijlage, de gehanteerde normtarieven staan beschreven in hoofdstuk 4. Op dit moment zijn in de bossen, bosstroken en bosplantsoenobjecten een groot aantal individuele bomen opgenomen in Greenpoint. Door de nieuwe beheerstrategie zijn deze individueel bomen herbenoemd tot bosboom. De BVC-controle van deze bosbomen zal plaatsvinden op objectniveau en niet meer op individueel straatbomen niveau (zie hoofdstuk 4). Deze werkwijze resulteert in een afname van ongeveer straatbomen voor de individuele straatbomen VTA controle. Het normtarief voor deze VTA controle is 2,- per boom. (zie hoofdstuk 4 voor de normtarieven). Dit levert gemeente Utrechtse Heuvelrug een besparing op van ongeveer ,- per 6 jaar. De bosbomen zullen uit Greenpoint worden verwijderd na de eerst volgende beheerronde. Beheer- en onderhoudsplanning 18

19 Voor een inschatting van het benodigde jaarlijkse budget voor het uitvoeren van het beheer en onderhoud in de bossen, bosstroken en bosplantsoen objecten is nog een extra marge genomen van 10% voor onverwachte jaarlijkse kosten. Onderhoud van recreatieve voorzieningen en grootschalige projecten zitten niet verwerkt in het jaarlijkse budget. Tabel 3 geeft een overzicht van de volledige planning en een inschatting van het benodigde jaarbudget. Tabel 4 Totaal overzicht beheer- en onderhoudsplanning bosstroken, bosplantsoen en bossen Jaar Bosstroken / bosplantsoen Bossen uitvoering 2017 / 2018 Doorn 1ste helft Overgangslandschap / Broekweg bos / Beerschoten / Doornveldlaan Inschatting benodigd budget incl. 10% onvoorziene kosten / 2019 Driebergen-Rijsenburg 2de helft Driebergse bos / 2020 Driebergen-Rijsenburg 1ste helft Mollebos / 2021 Doorn 2de helft Beatrixbosje / Ijskelderbos / Maarsbergen - De Kolk / De Koeheuvels / Droststeeg / Beaufortweg 2021 / 2022 Amerongen / Leersum Ludenbos / mesdaglaan / Rijsenburgsebos noord 2022 / 2023 Maarsbergen / Overberg / Maarn Seminarieterrein / Rijsenburgsebos zuidelijk Communicatie De beheer- en onderhoudsplanning die is uitgewerkt betekend zowel voor de bewoners van de gemeente Utrechtse Heuvelrug als ook de medewerkers een behoorlijke omslag. In het beheer zal minder frequent worden ingegrepen maar de ingrepen kunnen in sommige gevallen groter zijn qua omvang. Het is aan te bevelen goed na te denken over zowel de interne als externe communicatie. Externe communicatie De omwonenden zullen geïnformeerd moeten worden over; de beheerfrequentie, wanneer zijn de groenobjecten in hun buurt aan de beurt; het nieuwe beheer, minder frequent maar (mogelijk) forsere ingrepen; het nieuwe beeld, meer beheer op objectniveau dan individueel boomniveau en meer bosbeheer dan plantsoenonderhoud. Dit kan gedaan worden door; het organiseren van informatieavonden; het uitsturen van informatie via social media het organiseren van excursies; het uitsturen van een nieuwsbrief; het uitsturen van een informatiebrief aan omwonenden van de kern waar gewerkt gaat worden; het verspreiden van informatie via de lokale krant; het plaatsen van een (tijdelijk) informatiepaneel / ophangen van flyers bij de objecten waar gewerkt gaat worden. Beheer- en onderhoudsplanning 19

20 Interne communicatie Het nieuwe beheer- en onderhoudsplan kan intern gelanceerd worden door; het presenteren van de beheer- en onderhoudsplanning aan alle betrokken medewerkers; het organiseren van een excursie met de groenmedewerkers voor uitleg nieuwe werkwijze mbt beheer ondergroei; na de eerste periode met de betrokken medewerkers de nieuwe werkwijze evalueren. Het beheer van de ondergroei en verjonging in de bosstroken en bosplantsoen is meegenomen in de beheercyclus van 6 jaar en zal worden uitgevoerd door een externe aannemer. De eigen groen teams zullen alleen ingrijpen in de bosstroken en bosplantsoen bij meldingen van omwonenden. Het is hierbij wel zaak dat de nieuwe beheermethode wordt gevolgd zoals het niet snoeien maar afzetten van ondergroei langs randen en paden. Op deze wijze wordt er uniform gewerkt, worden snoeikosten zo laag mogelijk gehouden en wordt het meer natuurlijke beeld gehandhaafd. 10. Evaluatie De voorliggende beheer- en onderhoudsplanning is een geheel nieuwe beheermethode binnen de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Het aan te raden om na 1 jaar de werkwijze (kort) te evalueren. Daarnaast zou een evaluatie op zijn plek zijn na afronding van de eerste cyclus dus na 6 jaar. Dan kan bepaald worden of de ingeschatte kosten en opbrengsten moet worden bijgesteld en of de werkwijze eventueel moet worden aangepast. Beheer- en onderhoudsplanning 20

21 Bijlagen Werk Instructie kaart BVC en Blessen Werk Instructie kaart Laanbeheer Werk Instructie kaart Beheer ondergroei Overzicht kosten opbrengsten bosbeheer Uniforme markeertekens BVC Uniforme markeertekens bosbeheer Overzichtskaart bosgebieden Planningskaart algemeen Planningskaart winter 2017 / 2018 Planningskaart winter 2018 / 2019 Planningskaart winter 2019 / 2020 Planningskaart winter 2020 / 2021 Planningskaart winter 2021 / 2022 Planningskaart winter 2022 / 2023 Werkplan beheer bossen Werkplan beheer bosstroken bosplantsoen Urgent Werkplan beheer bosstroken bosplantsoen Amerongen Leersum Werkplan beheer bosstroken bosplantsoen Doorn Werkplan beheer bosstroken bosplantsoen Driebergen-Rijsenburg Werkplan beheer bosstroken bosplantsoen Maarsbergen, Overberg en Maarn Beheer- en onderhoudsplanning 21

22 Werk Instructie kaart BVC en Blessen Beheer- en onderhoudsplanning 22

23 Werk Instructie kaart Laanbeheer Beheer- en onderhoudsplanning 23

24 Werk Instructie kaart Beheer ondergroei Beheer- en onderhoudsplanning 24

25 Overzicht kosten opbrengsten bosbeheer Beheer- en onderhoudsplanning 25

26 Uniforme markeertekens BVC Te snoeien Witte stip op ooghoogte Te vellen Rode stip op ooghoogte Nadere inspectie Witte stip aan stamvoet, aan de voorkant Kaalzetten Rode K op ooghoogte Aftoppen op hoogte Rood klapstoeltje op ooghoogte Attentieboom Witte stip achterzijde stamvoet Velali (vellen en laten liggen) Rood kruis op ooghoogte Beheer- en onderhoudsplanning 26

27 Uniforme markeertekens bosbeheer TE HANDHAVEN: T-elementen Te sparen toekomstboom, Blauwe stip twee stippen tegenoverstaand FFelementen Blauwe stip Geel lint Permanent harvesterpad Blauwe strepen Permanent harvesterpad Blauwe streep QD-boom Te sparen FF boom/locatie Vier blauwe stippen rondom Geel lint Ingang harvesterpad Twee blauwe strepen binnenzijde boom beide zijden pad Volgrichting harvesterpad Eén blauwe streep binnenzijde boom beide zijden pad harvesterpad Te sparen QD-boom, Witte band rondom TE OOGSTEN: Vellen Rode verf Te vellen boom 3 rode stippen rondom Vellen Rode streep Hoekpunten groepenkap Brede rode band aan binnenzijde groep Velali Rood kruis Vellen en laten liggen Twee rode kruizen tegenoverstaand Harvesterpad Rode I Ingang harvesterpad Voor en achterkant boom Harvesterpad Rode I Volgstreep harvesterpad Voor en achterkant boom Rijrichting harvesterpad (Rode pij)l Beheer- en onderhoudsplanning 27

28 Gemeente Utrechtse Heuvelrug Overzicht bosgebieden Kaartcode: Formaat: A3 Beerschoten 15,20 ha Rijsenburgsebos noord Driebergse bos 24,49 ha 28,04 ha De Koeheuvels 10,81 ha Droststeeg 3,93 ha In opdracht van: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Kaartbeeld: Borgman Beheer Advies Legenda Rijsenburgsebos zuidelijk 12,08 ha Overgangslandschap 22,52 ha Seminarieterrein 25,47 ha Mollebos 33,66 ha Doornveldlaan 0,84 ha Woestduinlaan 0,55 ha Piet Heinlaan/Drift 0,58 ha Mesdaglaan 1,76 ha Beatrixbosje 0,97 ha Broekweg 26,51 ha Ludenbos 12,55 ha IJskelderbos 2,63 ha Spokenbos 2,38 ha Beaufortweg 2,95 ha Maarsbergen - De Kolk 0,61 ha Beatrixbosje Beaufortweg Beerschoten Broekweg De Koeheuvels Doornveldlaan Driebergse bos Droststeeg IJskelderbos Ludenbos Maarsbergen - De Kolk Mesdaglaan Mollebos Overgangslandschap Piet Heinlaan/Drift Rijsenburgsebos noord Rijsenburgsebos zuidelijk Seminarieterrein Spokenbos Woestduinlaan Datum afdruk kaartbeeld: dinsdag 24 mei 2016 OpenStreetMap (and) contributors, CC-BY-SA 1 centimeter = 350 meter meter

29 Gemeente Utrechtse Heuvelrug Overzicht planning Kaartcode: In opdracht van: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Kaartbeeld: Borgman Beheer Advies Legenda Bosgebieden Bosstroken 2017/ / / / / / / / / / / / meter Datum afdruk kaartbeeld: dinsdag 24 mei 2016 Esri, HERE, DeLorme, MapmyIndia, OpenStreetMap contributors, and the GIS user community

30 Gemeente Utrechtse Heuvelrug Planning 2017/2018 Kaartcode: Formaat: A3 In opdracht van: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Kaartbeeld: Borgman Beheer Advies Legenda Bosgebieden 2017/2018 Bosstroken en bosplantsoen 2017/2018 Datum afdruk kaartbeeld: dinsdag 24 mei 2016 Esri, HERE, DeLorme, MapmyIndia, OpenStreetMap contributors, and the GIS user community 1 centimeter = 200 meter meter

31 Gemeente Utrechtse Heuvelrug Planning 2018/2019 Kaartcode: Formaat: A3 In opdracht van: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Kaartbeeld: Borgman Beheer Advies Legenda Bosgebieden 2018/2019 Bosstroken en bosplantsoen 2018/2019 Datum afdruk kaartbeeld: dinsdag 24 mei 2016 Esri, HERE, DeLorme, MapmyIndia, OpenStreetMap contributors, and the GIS user community 1 centimeter = 150 meter meter

32 Gemeente Utrechtse Heuvelrug Planning 2019/2020 Kaartcode: Formaat: A3 In opdracht van: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Kaartbeeld: Borgman Beheer Advies Legenda Bosgebieden 2019/2020 Bosstroken en bosplantsoen 2019/2020 Datum afdruk kaartbeeld: dinsdag 24 mei 2016 Esri, HERE, DeLorme, MapmyIndia, OpenStreetMap contributors, and the GIS user community 1 centimeter = 200 meter meter

33 Gemeente Utrechtse Heuvelrug Planning 2020/2021 Kaartcode: Formaat: A3 In opdracht van: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Kaartbeeld: Borgman Beheer Advies Legenda Bosgebieden 2020/2021 Bosstroken en bosplantsoen 2020/ centimeter = 200 meter Datum afdruk kaartbeeld: dinsdag 24 mei 2016 Esri, HERE, DeLorme, MapmyIndia, OpenStreetMap contributors, and the GIS user community meter

34 Esri, HERE, DeLorme, MapmyIndia, OpenStreetMap contributors, and the GIS user community Gemeente Utrechtse Heuvelrug Planning 2021/2022 Kaartcode: Formaat: A3 In opdracht van: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Kaartbeeld: Borgman Beheer Advies Esri, HERE, DeLorme, MapmyIndia, OpenStreetMap contributors, Legenda Bosgebieden 2021/2022 Bosstroken en bosplantsoen 2021/2022 Datum afdruk kaartbeeld: dinsdag 24 mei 2016 Esri, HERE, DeLorme, MapmyIndia, OpenStreetMap contributors, and the GIS user community 1 centimeter = 250 meter meter

35 Gemeente Utrechtse Heuvelrug Planning 2022/2023 Kaartcode: Formaat: A3 In opdracht van: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Kaartbeeld: Borgman Beheer Advies Legenda Bosgebieden 2022/2023 Bosstroken en bosplantsoen 2022/2023 Esri, HERE, DeLorme, MapmyIndia, OpenStreetMap contributors, and the GIS user community 1 centimeter = 200 meter Datum afdruk kaartbeeld: dinsdag 24 mei 2016 Esri, HERE, DeLorme, MapmyIndia, OpenStreetMap contributors, and the GIS user community meter

36 Terrein Vak AfdelOppervlakte ha Hoofd-boomsoort Meng-boomsoort Leeftijd Terreintype Maatregel 1 Maatregel 2 Jaar uitvoer Advies cyclus Toelichting Broekweg 1 b 0,22 gd ei 0 Gemengd bos Hoogdunning 2019 / markante grovedennen en inheemse loofbomen vrijstellen Broekweg 1 g 1,46 be ei 0 Loofbos Groepenkap kleinschalig 2019 / Kleine groepen verjonging, rest onbehandeld Broekweg 1 k 0,35 gd 0 Gemengd bos Hoogdunning 2019 / licht ingrijpen, markante bomen vrijstellen Broekweg 1 i 1,00 dg 1978 Naaldbos T-dunning 2019 / t-bomen herbevestigen, markante deuken handhaven Broekweg 1 d 1,34 ei 0 Gemengd bos Hoogdunning 2019 / markante bomen vrijstellen Broekweg 1 e 4,83 gd ei 0 Gemengd bos Groepenkap kleinschalig Niets doen 2019 / groepen maken gericht op verjonging lichtboomsoorten. rest opstand onbehandeld Broekweg 1 r2 0,34 ei 0 historisch element Afzetten houtwal 2019 / herstel cultuurhistorische wal Broekweg 1 l 0,41 be 0 Loofbos Laagdunning 2019 / vitale inheemse soorten vrijstellen Broekweg 1 m3 0,77 gd 0 Gemengd bos Groepenkap kleinschalig Hoogdunning 2019 / open plekken benutten voor verjonging Broekweg 1 n 0,33 gd 0 Naaldbos T-dunning Hoogdunning 2019 / t bomen in jonge dennen. randen hoogdunning Broekweg 1 o 0,35 jl bu 0 Naaldbos T-dunning 2019 / t bomen in lariks. randen onbehandeld Broekweg 1 ov 0,27 geen rc 0 open Niets doen 2019 / Broekweg 1 u 2,10 ei gd 0 Gemengd bos Laagdunning 2019 / verbeuking tegengaan, vitale eiken vrijstellen Broekweg 1 q 1,17 gd be 0 Naaldbos Groepenkap grootschalig 2019 / markante bomen handhaven in combinatie met vrijstellen historische wal Broekweg 1 f 3,48 gd ei 0 Gemengd bos Hoogdunning 2019 / Markante naaldbomen en inheemse loofbomen vrijstellen Broekweg 1 t 1,34 lo 0 Loofbos Groepenkap kleinschalig 2019 / Broekweg 1 s 0,93 bu 0 Loofbos Niets doen 2019 / op termijn naar verjonging kijken Broekweg 1 r1 0,79 bu 0 laan Laanbomen vormsnoei 2019 / jonge laanbomen vormsnoei en brede strook rondom klepelen Broekweg 1 a 0,45 dg fs 0 Naaldbos T-dunning 2019 / beeldbepalende douglas vrijstellen en verjonging sparen. Broekweg 1 j 0,92 ei 0 Loofbos Hoogdunning 2019 / markante bomen vrijstellen, structuur variatie bevorderen Broekweg 1 m2 0,32 be 0 Loofbos Hoogdunning 2019 / vitale inheemse soorten vrijstellen Broekweg 1 m1 0,42 bu gd 1980 Loofbos Hoogdunning 2019 / markante beuken vrijstellen Broekweg 1 p 2,39 gd 0 Naaldbos Hoogdunning 2019 / mening instandhouden volgend cyclus kleinschalige groepenkap Broekweg 1 c 0,54 jl fs 0 Naaldbos Groepenkap grootschalig 2019 / grootschalig verjonging met kwaliteit overstaanders Beerschoten 5 d 1,19 bu ei 0 Loofbos Hoogdunning 2021 / menging instandhouden Beerschoten 5 h 0,40 bu 0 Loofbos Niets doen 2021 / Beerschoten 5 n 0,05 0 Overige natuur Niets doen 2021 / Beerschoten 5 r 0,75 ae gd 0 Gemengd bos T-dunning Hoogdunning 2021 / t bomen aanwijzen in tweede generatie gericht op houtkwaliteit Beerschoten 5 u 0,69 dg 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / selectie op houtkwaliteit Beerschoten 5 t 1,09 bu ei 0 Loofbos Hoogdunning 2021 / gericht op menging Beerschoten 5 o 0,55 gd dg 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / Beerschoten 5 w 0,42 ei 0 Loofbos T-dunning 2021 / selectie op kwaliteit menging instandhouden Beerschoten 5 v 0,13 ei 0 Loofbos T-dunning 2021 / selectie op houtkwaliteit Beerschoten 5 x 0,52 ei bu 0 Loofbos Hoogdunning 2021 / eigendom handhaven Beerschoten 5 m 0,52 gd bu 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / menging instandhouden Beerschoten 5 q 0,91 ts gd 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / donker bosbeeld handhaven en verjonging sparen Beerschoten 5 p 0,45 bu ei 0 Gemengd bos Hoogdunning 2021 / Beerschoten 5 j 1,32 bu 0 Loofbos Hoogdunning 2021 / gericht op instandhouden beeld en aandacht voor verjonging Beerschoten 5 l 0,57 ei bu 0 Loofbos Hoogdunning 2021 / eigendom handhaven Beerschoten 5 s 0,60 dg lo 0 Gemengd bos Hoogdunning Aanplant 2021 / gericht op markante bomen. tweede ronde ruimte maken voor verjonging en aanplanten Mollebos 1 q 0,94 gd ei 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / instandhouden menging, motormanuele velling Mollebos 1 o 1,26 gd fs 0 Naaldbos Niets doen 2021 / op termijn zeer kleinschalig verjongen Mollebos 1 u 0,47 0 Recreatieterrein Niets doen 2021 / wandelpad halfverharding Mollebos 1 k 0,74 dg 0 naald T-dunning 2021 / menging instandhouden Mollebos 1 a 4,14 gd 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / 2022 bestaande verjongingsgat uitbreiden. In groepen Amerikaanse eik verwijderen en inplanten. 6 (boomfeestdag?) Mollebos 1 b 1,28 dg 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / Mollebos 1 g 0,21 dg 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / Mollebos 1 l 0,34 dg 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / Mollebos 1 m 0,47 gd 0 Naaldbos Groepenkap grootschalig 2021 / grote groep kappen, advies daarna klepelwerk Mollebos 1 e 1,30 gd dg 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / menging behouden Mollebos 1 d 2,58 gd 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / Mollebos 1 x 0,07 0 Recreatieterrein Niets doen 2021 / weg asfalt Mollebos 1 h 0,67 gd 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / boomveiligheid leidend Mollebos 1 n 3,16 gd lo 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / Mollebos 1 f 0,36 gd 0 Naaldbos Niets doen 2021 / oude boselementen, sparen, Mollebos 1 t 0,14 0 Overige natuur Niets doen 2021 / water Mollebos 1 r 4,36 gd ei 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / enkele oude grillige beeldbepalende grove dennen vrijstellen Rijsenburgsebos noord 2 u 1,86 0 Overige natuur Niets doen 2021 / grasland Rijsenburgsebos noord 2 q 0,38 bu 0 Loofbos Hoogdunning 2021 / menging instandhouden Rijsenburgsebos noord 2 r 0,29 dg gd 0 Naaldbos T-dunning 2021 / richten op houtkwaliteit Rijsenburgsebos noord 2 t 0,35 gd dg 0 Naaldbos Hoogdunning Niets doen 2021 / eenmalig markante bomen vrijstellen, daarna oud laten worden. Rijsenburgsebos noord 2 s 0,51 dg 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / verjonging de ruimte geven Rijsenburgsebos noord 2 d 0,43 dg 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / aandacht voor houtkwaliteit Rijsenburgsebos noord 2 f 0,43 dg 0 Naaldbos T-dunning 2021 / richten op houtkwaliteit Rijsenburgsebos noord 2 m 0,68 dg 0 Naaldbos T-dunning 2021 / 2022 t bomen aanwijzen in douglas, grove dennen mogen wijken voor houtkwaliteit. vitaal inheems loofhout 6 behouden Rijsenburgsebos noord 2 z 0,23 gd 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / Rijsenburgsebos noord 2 bb 0,28 gd 0 Naaldbos Hoogdunning 2021 / lichte ingreep waarbij kronendak gesloten blijft en ondergroei beperkt Rijsenburgsebos noord 2 cc 0,44 bu 0 Loofbos Hoogdunning T-dunning 2021 / 2022 lichte hoogdunning, geen verjonging stimuleren om zicht op parkeerplaats te behouden. in jonge douglas t 6 bomen aanwijzen Rijsenburgsebos noord 2 aa 0,60 gd ts 0 Gemengd bos Hoogdunning 2021 / tsuga dunnen, maar groene randen intact houden