Buitenplaats De Dennehoek

Transcriptie

1 Bosbeheerplan Buitenplaats De Dennehoek Maart 2012

2 Bosbeheerplan Buitenplaats De Dennehoek Maart 2012 Opdrachtgever: Uitgevoerd door: Vereniging De Dennehoek p/a Dhr. Witte Raamstraat CT Deventer Ormel boomverzorging Ing. Joost Ormel Caspersstraat BT De Heurne Datum: 9 maart 2012 Projectnummer: Status: Concept 2

3 Inhoud 1. Inleiding 1.1 Verantwoording 1.2 Doel van dit beheerplan 1.3 Leeswijzer 2. Huidige situatie Dennehoek 2.1 Algemeen 2.2 Bos en natuur 3. Visie en doelstellingen 3.1 Visie 3.2 Doelstellingen 4. Wet en regelgeving 4.1 Zorgplicht 4.2 Boswet 4.3 Flora&Faunawet 4.4 Algemene Plaatselijke Verordening (APV) 5. Beheermaatregelen 5.1 vergroten van de variatie in structuur van het bos op de Dennehoek 5.2 Garanderen van een veilige omgeving voor iedereen 5.3 waar mogelijk vergroten van de natuurwaarde van het bos 5.4 een betere inpassing van de huisjes in het bos 6. Plan van Aanpak 6.1 Tijdsplanning 6.2 Kostenanalyse 6.3 Aanbevelingen Bijlagen I Blesinstructie II Verklarende woordenlijst 3

4 1. Inleiding 1.1 Verantwoording In opdracht van het bestuur van De Dennehoek is een bosbeheerplan geschreven voor Buitenplaats de Dennehoek. Het schrijven van een beheerplan gebeurt op basis van een visie en doelstellingen die aansluiten bij de wensen van de opdrachtgever en vertaalt deze naar een aanbeveling voor concrete beheermaatregelen. 1.2 Doel van dit beheerplan Dit beheerplan is bedoeld om te komen tot een optimale functievervulling van het bos. Door vast te stellen welke visie de eigenaren hebben op het bos kan worden vastgesteld welke doelstellingen te behalen zijn om de functievervulling te optimaliseren. Door middel van beheermaatregelen worden de doelstellingen verwerkelijkt. Daarnaast hebben de eigenaren van bos ook een zorgplicht. Dit houdt in dat zij verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van een ieder die het bos bezoekt. Door het opstellen van een beheerplan en het jaarlijks uitvoeren van een boomcontrole wordt aan deze zorgplicht voldaan. 1.3 Leeswijzer De rapportage start in hoofdstuk 2 met een analyse van de huidige situatie. Het betreft een eerste indruk die de karakteristieken van het park beschrijft. In hoofdstuk 3 wordt de visie van de eigenaren op het bos en bijbehorende doelstellingen uitgewerkt. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 een overzicht geboden van de geldende wet- en regelgeving ten aanzien van bomen en bos. In hoofdstuk 5 wordt aangegeven welke beheermaatregelen te nemen zijn om de doelstellingen te behalen. Deze beheermaatregelen worden tenslotte in hoofdstuk 6 langs een tijdlijn uitgezet in het Plan van Aanpak. Dit is gedaan op basis van randvoorwaarden als beschikbaar budget, wettelijk kader en efficiëntie. Tenslotte wordt in dit hoofdstuk ingegaan op de budgettaire verantwoording. 4

5 2. Huidige situatie Dennehoek 2.1 Algemeen De Dennehoek is een buitenplaats met huisjes in particulier bezit, verspreid over een gemeenschappelijk bosgebied van 5,6 hectare. In totaal bevinden zich op het terrein zo n 50 recreatiewoningen. Dit is bijna 10 woningen per hectare. Er is een verharde weg aanwezig waarlangs alle huisjes bereikbaar zijn. Het park grenst voor een deel aan particulier bos en voor een deel aan het open akkerlandschap. Aan de westzijde bevindt zich een oude visvijver. Het park is gelegen op het Twentse dekzand. 2.2 Bos en natuur Het beheer van het bos wordt uitgevoerd door een aannemer, de afgelopen jaren is op ad-hoc basis met tussenpozen van enkele jaren een dunning uitgevoerd waarbij exoten zijn geweerd. Jaarlijks wordt een Bosdag georganiseerd, waarop bewoners van het park op vrijwillige basis de handen uit de mouwen steken in het bos. In het bos zijn verschillende bostypen te onderscheiden. Een deel van het bos bestaat uit een menging van voornamelijk grove den en inlandse eik,welke afwisselend een dominante rol spelen, met enkele andere soorten. De aanwezige grove dennen zijn van gelijke leeftijd en op dit moment de belangrijkste dragers van het bosbeeld. De leeftijd van de dennen wordt op jaar geschat. In dit bostype is op sommige plaatsen een struiklaag met vuilboom, lijsterbes, vogelkers, taxus en hulst aanwezig. Op de lichtste plekken is wat verjonging van voornamelijk berk en esdoorn te vinden. De dichtheid van het kronendak is variabel, maar op veel plaatsen relatief dicht. De bedekking in de struik- en kruidlaag hangt hiermee sterk samen. Figuur 1 kronendak met grove den en eik Figuur 2 struiklaag met verjonging van berk 5

6 1 maart 2012 [BOSBHEERPLAN DENNEHOEK] Dichtbij veel huisjes is een opener bostype te onderscheiden met, naast grove den, berk en eik, verschillende naaldhoutsoorten als fijnspar en doorgeschoten groepen laurier, rhododendron en andere groenblijvende struiken. Het betreft veelal aangeplante struiken. Dit bostype loopt over in de tuinen van de huisjes. Bij elk huisje wordt hier door de bewoners een eigen invulling aan gegeven. Verder is er een kleine oppervlakte nat berkenbostype aanwezig. Hier is weinig kruid- en struiklaag aanwezig. Het bomenbestand is over het algemeen in een goede conditie. Een groot deel van de bomen bevindt zich in de volwassen fase. Verspreid zijn ook bomen in de jonge fase aanwezig. Voor de grove dennen geldt dat zij hun eindhoogte goeddeels bereikt hebben en nog investeren in diktegroei. 6

7 3. Visie en doelstellingen 3.1 Visie. Het gebied wordt gekenmerkt door het recreatieve gebruik. De eigenaren hechten daarnaast bijzondere waarde aan het wonen in de natuur, dit houdt in dat de natuurwaarde ook een belangrijke rol speelt. Het bos vertegenwoordigt geen produktiewaarde. De houtopbrengsten zijn verwaarloosbaar in relatie tot de beheerinspanning die moet worden geleverd om aan de andere doelstellingen te voldoen. De beheervisie voor de Dennehoek kan als volgt worden geformuleerd: Gestreefd wordt naar een recreatief aantrekkelijk bos, zowel in boomsoorten als in lagen, waarbij de natuurwaarde als tweede belangrijke functie wordt gezien 3.2 Doelstellingen. Bovenstaande huidige situatie in acht nemend kunnen we een aantal concrete doelstellingen geven op basis van de beheervisie. Deze doelstellingen zijn: vergroten van de variatie in structuur van het bos op de Dennehoek. een meer gelaagde structuur vergroot de recreatieve belevingswaarde van het bos en tegelijk neemt de natuurwaarde toe. Garanderen van een veilige omgeving voor iedereen. zowel bewoners als bezoekers dienen veilig op de Dennehoek te kunnen verblijven. waar mogelijk vergroten van de natuurwaarde van het bos. waar het de recreatieve functie niet schaadt kan door eenvoudige ingrepen de soortenrijkdom en natuurwaarde vergroot worden. een betere inpassing van de huisjes in het bos. door gericht te luisteren naar de wensen van bewoners enerzijds en anderzijds naar bewoners toe duidelijk te maken wat wel en niet gewenst is kan de inpassing van de huisjes in het bos natuurlijker worden en beter in het boslandschap ingepast. 7

8 4. Wettelijk kader Op het gebied van bomen spelen er een aantal belangrijke randvoorwaarden, voortkomend uit de wet en regelgeving. Qua wetgeving dient rekening gehouden te worden met de zorgplicht, die tevens de aanleiding is voor de boomcontrole, de Boswet en de Flora- en Faunawet. Daarnaast is qua beleid de Algemene Plaatselijke Verordening van belang. In dit hoofdstuk volgt een toelichting op de genoemde wetten en het beleid. 4.1 Zorgplicht De vereniging De Dennehoek dienen als boombeheerder van buitenplaats de Dennehoek de algemene zorgvuldigheidsnormen uit het Burgerlijk Wetboek (art. 6:162) in acht te nemen. In geval van aantoonbare materiële schade kan de stichting aansprakelijk gesteld worden voor de geleden schade. De boombeheerder is in beginsel niet aansprakelijk voor de ontstane schade als is voldaan aan de zorgplicht. De zorgplicht voor bomen bestaat uit drie niveaus die gerelateerd zijn aan de ernst van het risico. Algemene zorgplicht Algemene zorgplicht bestaat uit regulier onderhoud en periodieke controle op zichtbare gebreken. Deze controle vindt plaats door middel van een boominspectie. Verhoogde zorgplicht Indien de standplaats of toestand van een boom aanleiding geeft tot gevaarzetting, is sprake van verhoogde zorgplicht. Een verhoogde zorgplicht betekent een verhoogde onderhoudsintensiteit en controlefrequentie (minimaal één keer per jaar). De betreffende boom kan ook onder de verhoogde zorgplicht vallen als dit de conclusie is van de reguliere VTA controle. Onderzoeksplicht Soms kan aanvullend onderzoek nodig zijn om de voorzienbaarheid tot gevaarzetting vast te stellen. Bij vermeend instabiliteitsrisico dient de boomeigenaar gerichte maatregelen te nemen om de kans op voorzienbare schade te verminderen. De stichting dient als boombeheerder de maatregelen te registreren en de periode waarvoor deze gelden. De daadwerkelijke uitvoering van maatregelen is een afweging tussen de kosten van de maatregelen en het belang van de instandhouding van de boom. Dure maatregelen zijn bijvoorbeeld de moeite waard voor een solitaire boom op zichtlocatie, maar niet voor een boom in een parkbos. Belangrijk is in ieder geval dat het gevaar wordt weggenomen, desnoods door de boom te rooien. 4.2 Boswet De boswet bewerkstelligt het behoud van het bosareaal. Houtopstanden met een oppervlakte groter dan 10 are en bomenrijen met meer dan 20 bomen vallen onder deze wet. Wie voornemens is houtopstanden die vallen onder de boswet te rooien dient hiervan melding te doen bij het Ministerie van LNV. De vereniging De Dennehoek zal de komende jaren niet met de Boswet in aanraking komen. Bomen worden niet in dusdanig grote aantallen weggenomen dat sprake is van kaalkap en bovendien wordt gecompenseerd met natuurlijke verjonging en eventueel jonge aanplant. Indien grotere oppervlaktes bos tegelijk worden verjongd heeft de vereniging een meldingsplicht, maar dit is voorlopig niet aan de orde. 8

9 4.3 Flora & Faunawet De Flora- en faunawet verbiedt schade toe te brengen aan beschermde soorten. Werkzaamheden aan bomen op buitenplaats DeDennehoek die een schadelijk effect kunnen hebben op beschermde soorten zijn snoeiwerkzaamheden of het kappen/rooien van bomen. Om de schade zoveel mogelijk te beperken dient de boombeheerder te werken conform de Gedragscode Bosbeheer, opgesteld door het Bosschap. Voorafgaand aan werkzaamheden in het bos dient een Checklist Bosbeheer te worden ingevuld. (de Gedragscode en Checklist zijn terug te vinden op Bomen waarin vogels en andere beschermde soorten (de zogenaamde tabel 1, 2 en 3 soorten) een nest- of vaste rustplaats hebben mogen niet worden gekapt of verstoord. Wanneer de werkzaamheden wel nodig zijn in verband met gevaarzetting, dient een ontheffing te worden aangevraagd. 4.4 Algemene Plaatselijke Verordening (APV) In de APV staan de regels beschreven ter bescherming van houtopstanden. Op grond hiervan is voor het kappen van bomen een vergunning nodig. Dit geldt voor houtopstanden die niet onder de Boswet vallen. Bijbehorende beleidsregels zijn te vinden in de Nota Kapbeleid. Aan een kapvergunning kunnen aanvullende voorwaarden worden gesteld. Deze variëren van herplantplicht tot financiële compensatie. Op de Dennehoek is de Boswet van toepassing dus hoeft er bij het uitvoeren van boswerkzaamheden ten behoeve van bestendig beheer geen kapvergunning te worden aangevraagd. 9

10 5. Beheermaatregelen In dit hoofdstuk wordt aan de hand van de geformuleerde doelstellingen een maatregelenpakket gegeven om invulling te geven aan het bereiken van de doelstellingen. 5.1 vergroten van de variatie in structuur van het bos op de Dennehoek. Bijbehorende beheermaatregelen: 1. Uitvoeren van een variabele hoogdunning om de vijf jaar Door het dunnen van het bos krijgen de overblijvende bomen meer ruimte. Door op de ene plek veel bomen weg te nemen en op de andere plek weinig, krijgt verjonging op de ene plek meer kans dan op de andere. Zo ontstaat variatie. Ook dient het voorkomen van verschillende boomsoorten te worden bevorderd. 2. Het creëren van 2 á 3 open plekken (1,5 x boomhoogte) voor verjonging In de ontstane gaten krijgen lichtboomsoorten kans om natuurlijk te verjongen. Als deze verjonging slaagt dienen rondom de open plek meer bomen te worden weggenomen. Als locatie voor de gaten worden plaatsen in het bos uitgezocht met een lage ecologische waarde of plaatsen waar al relatief veel licht op de bosbodem komt, zoals naast een huisje. 3. Wegnemen van bomen aan de bosranden Door aan de bosranden meer licht toe te laten krijgen kruid- en struikachtigen meer kans en ontstaat een structuurrijke zoom. 5.2 Garanderen van een veilige omgeving voor iedereen. Bijbehorende beheermaatregelen: 1. Uitvoeren van een jaarlijkse boomcontrole door een ter zake kundig controleur (ETW-er). Door jaarlijks de bomen langs wegen, paden en huisjes te controleren worden gevaarlijke situaties tijdig opgemerkt. Ook wordt voldaan aan de zorgplicht (zie hoofdst. 4.1). Van belang is dat de resultaten schriftelijk worden teruggekoppeld naar de eigenaar. 2. Indien nodig extra controle na zware storm. Na een storm kunnen bomen instabiel worden of anderszins gevaarlijke situaties optreden. 3. Gebleken onveilige situaties (losse takken, instabiele bomen enz) dienen binnen 3 maanden na constatering te worden opgelost. 5.3 waar mogelijk vergroten van de natuurwaarde van het bos. Bijbehorende beheermaatregelen: 1. Bij de vijfjaarlijkse dunning kiezen voor inheemse boomsoorten. Inheemse soorten zoals berk, eik, grove den, taxus en hulst hebben een vele malen hogere ecologische waarde dan exoten als amerikaanse eik, esdoorn, japanse lariks en douglas. Bovendien planten exoten zich vaak sneller voort waardoor ze snel dominant worden. 2. Uitheemse soorten in de struiklaag verwijderen. De jaarlijkse Bosdag voor vrijwilligers is een goede gelegenheid om exoten in de struiklaag te verwijderen ten gunste van inheemse struiksoorten. Ook verjonging van exoten dient te worden verwijderd. Bij exoten dient te worden gedacht aan: amerikaanse vogelkers, douglas, amerikaanse eik, laurierkers, maar ook japanse duizendknoop. 3. Creeren van dood hout (zowel liggend als staand) door het ringen van bomen en het achterlaten van stamhout en takken. 10

11 . Dood hout in het bos heeft een grote ecologische waarde. Door verspreid over het park op minstens 1x de boomhoogte verwijderd van het pad enkele bomen te ringen en andere bomen bij de dunning achter te laten op plaatsen waar de recreant er niet door gehinderd wordt, kan de ecologische waarde van het bos worden vergroot. Dit kan eventueel in de vorm van takkenrillen of hopen stamhout. 4. De aanwezige grove dennen dienen zo veel mogelijk behouden te blijven. De grove dennen leveren door hun leeftijd een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit. Doordat grove den veel licht behoeft in de jonge fase, zal deze moeilijk tot niet verjongen op de Dennehoek. Daarom is het van belang de bestaande exemplaren zo mogelijk te behouden. 5.4 een betere inpassing van de huisjes in het bos. Bijbehorende beheermaatregelen: 1. Bewoners hebben binnen 10 meter van hun huisje het recht tot zelfbeschikking, met uitzondering van het kappen van bomen dikker dan 15 cm dbh. Iedereen kan rond zijn huisje een aangename leefomgeving naar eigen inzicht creëren. Het boskarakter blijft echter behouden. Mocht men dikkere bomen willen kappen, dan gebeurt dit alleen in overleg met de controleur die 1x jaarlijks aanwezig is op het park. Tijdens de vijfjaarlijkse dunning wordt ook binnen de 10-meter grens gedund. 2. Bewoners worden verzocht om ook binnen de 10-meter grens zo veel mogelijk gebruik te maken van inheemse soorten. Taxus en hulst zijn geschikt als visuele afscheiding tussen buren. Verder kan gebruik worden gemaakt van natuurlijke materialen als stamhout en takken. Voor exoten als laurier buiten de 10 metergrens geldt een uitsterfbeleid, dat wil zeggen: bestaande struiken mogen blijven maar het aanplanten van nieuwe exemplaren is niet gewenst. 11

12 6. Plan van Aanpak 6.1 Tijdsplanning Om meer inzicht te krijgen in de uitvoering van de beheermaatregelen in de tijd, is een tabel opgenomen waarin de maatregelen per jaar zijn uitgezet. Jaar maatregel maatregel maatregel maatregel maatregel 2012 boomcontrole Bosdag Var. dunning 2013 boomcontrole Bosdag 2014 boomcontrole Bosdag 2015 boomcontrole Bosdag 2016 boomcontrole Bosdag 2017 boomcontrole Bosdag Var. dunning Gat 1,5 boomhgt creëren Creëren dood hout 2018 boomcontrole Bosdag 2019 boomcontrole Bosdag 2020 boomcontrole Bosdag 2021 boomcontrole Bosdag 2022 boomcontrole Bosdag Var. dunning Gat 1,5 boomhgt creëren Creëren dood hout Incidenteel: Uitvoeren van maatregelen voortvloeiend uit boomcontrole Extra controle na zware storm 6.2 Kostenanalyse Op basis van bovenstaand schema is een voorspelling voor de te verwachten kosten te maken. Geschatte jaarlijkse kosten: -Jaarlijkse controle incl. beknopte schriftelijke rapportage E 300,-- tot E 400,-- -iincidenteel uitvoeren werkzaamheden uit boomcontrole/extra controle E 0,-- tot E 500,-- Totale jaarlijkse kosten worden geraamd op +/_ E 600,-- tot E 700,-- Geschatte vijfjaarlijkse kosten: -uitvoeren dunning en creëren gaten E 4.000,-- tot E 6.000, Aanbevelingen Op basis van bovenstaande kostenraming wordt aanbevolen om een jaarlijks bedrag van E 1.750,-- te reserveren voor het bosbeheer. Hiermee zijn de jaarlijkse kosten gedekt en is elk vijfde jaar voldoende budget beschikbaar (opgespaard) voor de dunningsronde. 12

13 Bijlage 1. Blesinstructie Deze blesinstructie is een leidraad bij het uitzetten van de vijfjaarlijkse dunning. De blesinstructie is een verlengstuk van dit beheerplan en ondersteunt de blesser bij het uitvoeren van het beheerplan. Exoten worden verwijderd tenzij beeldbepalende boom Grove den is waardevoller dan inlandse eik Eik, berk en beuk vertegenwoordigen dezelfde waarde Selectie ten gunste van bomen in conditie en stabiliteit, houtkwaliteit speelt geen rol Waar verjonging van inheems soorten aanwezig is dient deze vrijgesteld te worden Één boom per hectare dikker dan 15 cm dient geringd te worden, verder dan 1x boomhoogte verwijderd van paden en huisjes Aan de bosranden dienen de dikste bomen te worden behouden ivm windvang en stabiliteit Er dient variabel te worden gedund, delen van het bos blijven een dicht kronendak houden terwijl andere delen opener worden. 13

14 Bijlage 2. Verklarende woordenlijst bedekking blesinstructie dunning eindhoogte ETW-er exoten hoogdunning Inheemse soorten jonge fase kronendak kruidlaag lichtboomsoort ringen van bomen struiklaag takkenrillen uitheemse soorten verjonging De mate van bodembedekking door de vegetatie Instructie die aangeeft welke keuzes gemaakt moeten worden bij het selecteren van te vellen bomen het selectief verwijderen van een deel van de bomen in een bos om de overblijvende bomen te bevoordelen de maximale hoogte die een boom bereiken kan op een bepaalde standplaats European TreeWorker, gecertificeerd boomverzorger uitheemse planten (en dieren)soortensoorten die van nature niet op een bepaalde groeiplaats voorkomen en er door de mens Geïntroduceer d zijn Dunning waarbij specifiek geselecteerd wordt in de dominante bomen planten en dieren soorten die van nature op een bepaalde locatie voorkomen de groeifase van bomen in een bos waarbij de bomen elkaar nog niet beconcurreren de laag van boomkronen in een bos, die zich bevindt boven de kruiden struiklaag de kruidlaag is de eerste vegetatielaag in een bo bestaand uit grassen en andere kruiden en verjonging boomsoorten die veel licht behoeven om zich te kunnen ontwikkelen het rondom doorzagen van schors en cambium, waardoor de boom langzaam afsterft en als dood hout bijdraagt aan het ecosysteem de struiklaag is de tweede vegetatielaag in een bos, die zich bevindt tussen de kruidlaag en het kronendak langgerekte stapels takken, vaak gebruikt als afscheiding exoten, soorten die van nature niet op een bepaalde groeiplaats voorkomen en er door de mens geïntroduceerd zijn. jonge bomen in een bos, spontaan uit zaad opgekomen 14