Jaarcijfers 2005 Oefentherapie Mensendieck Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg

Transcriptie

1 Jaarcijfers 2005 Oefentherapie Mensendieck Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg. Gegevens in deze publicatie kunnen gebruikt worden onder vermelding van: Swinkels ICS, Leemrijse C, de Bakker D. Jaarcijfers 2005 Oefentherapie Mensendieck. Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg. Utrecht: NIVEL,

2 2 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

3 Inhoudsopgave Patiëntkenmerken 5 Verwijzing 7 Behandeling 12 Evaluatie 16 Referenties 17 Bijlage 1: Wat is LiPZ? 18 Bijlage 2: Gegevensverzameling 20 Bijlage 3: Spreidingsoverzicht oefentherapeuten Mensendieck 21 Bijlage 4: Begrippenlijst 22 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

4 4 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

5 Patiëntkenmerken Kort en bondig Met name relatief jonge hoogopgeleide vrouwen werden in 2005 door een oefentherapeut Mensendieck behandeld. Vijf procent van de ziekenfondsverzekerden had een aandoening die voorkomt op de lijst met aandoeningen voor langdurige therapie. Wat is het geslacht, de leeftijd en de verzekeringsvorm van patiënten bij de oefentherapeut Mensendieck? Bijna driekwart van de patiënten die de oefentherapeut Mensendieck in 2005 bezochten, was vrouw. De gemiddelde leeftijd was 38,6 jaar en 61% van de patiënten was ziekenfondsverzekerd. Onder ziekenfondsverzekerde patiënten bevonden zich relatief meer vrouwen dan onder particulier verzekerde patiënten. Daarnaast waren ziekenfondsverzekerden relatief jonger dan particulier verzekerden (respectievelijk 39,5 jaar en 37,1 jaar). Tabel: Kenmerken van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Geslacht Mannelijk 21,2 38,1 27,8 Vrouwelijk 78,8 61,9 72,2 Leeftijd 0-14 jr 4,8 11,7 7, jr 15,7 21,6 18, jr 22,9 14,6 19, jr 20,8 17,9 19, jr 15,3 13,6 14, jr 10,2 11,0 10, jr 6,9 5,6 6,4 75 jr en ouder 3,4 3,9 3,6 Gemiddeld (jaren) 39,5 37,1 38,6 Aantal patiënten in LiPZ Hoeveel patiënten bij de oefentherapeut Mensendieck hebben een chronische aandoening? Van de ziekenfondsverzekerde patiënten die in 2005 de oefentherapeut Mensendieck bezochten, had 4,8% een aandoening die voorkomt op de lijst met aandoeningen die langdurige of intermitterende therapie behoeven (VWS-lijst) (zie begrippenlijst). Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

6 Wat is het opleidingsniveau van patiënten bij de oefentherapeut Mensendieck? In 2005 had 35,7% van de patiënten bij de oefentherapeut Mensendieck hoger onderwijs (VWO, HBO of universiteit) genoten. Nog eens 35,0% was middelbaar opgeleid (VMBO-theoretisch onderwijs, MBO of HAVO) en 28,3% had lager onderwijs genoten (basisonderwijs of VMBOpraktijkonderwijs). Particulier verzekerden zijn vergeleken met ziekenfondsverzekerden vaker hoog opgeleid (respectievelijk 58,3% en 22,1%). Tabel: Hoogst genoten opleidingsniveau van volwassen patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck, naar verzekeringsvorm (% patiënten)* Lager onderwijs 35,8 15,9 28,3 Middelbaar onderwijs 41,0 25,0 35,0 Hoger onderwijs 22,1 58,3 35,7 Anders 1,0 0,8 0,9 Aantal LiPZ-patiënten Opleiding onbekend: * Lager onderwijs omvat basisonderwijs en VMBO-praktijkonderwijs; middelbaar onderwijs omvat VMBO-theorie onderwijs, HAVO en MBO; hoger onderwijs omvat VWO, HBO en universitair onderwijs. 6 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

7 Verwijzing Kort en bondig Het merendeel van de patiënten bij de oefentherapeut Mensendieck is verwezen door een huisarts. De diagnose waarmee patiënten verwezen werden, had veelal betrekking op de wervelkolom. In 2005 werd 16% van de patiënten verwezen met lage rugklachten zonder uitstraling naar de benen. Hoe komen patiënten bij de oefentherapeut Mensendieck? Bijna 15% van de patiënten die in 2005 de oefentherapeut Mensendieck bezochten, was door een medisch specialist verwezen; 85,3% door een huisarts. De meest verwijzend specialisten waren neurologen (5,2%) en orthopeden (3,1%). Minder dan een half procent van de patiënten werd door een bedrijfsarts verwezen. Bedrijfsartsen kunnen sinds 1 januari 2004 naar een oefentherapeut Mensendieck verwijzen, maar dit blijkt vooralsnog dus maar weinig voor te komen. Wellicht dat bedrijfsartsen meer verwijzen naar oefentherapeuten Mensendieck die gespecialiseerd zijn in arbeidsgerelateerde aandoeningen. Er zijn geen verschillen tussen ziekenfonds en particulier verzekerden. Figuur: Soort verwijzer van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck, naar verzekeringsvorm (n zfw = 1.070; n part = 690) 84,4 Huisarts 86,8 85,3 Soort verwijzer Medisch specialist 15,4 12,6 14,3 0,2 Bedrijfsarts 0,6 0, % patiënten Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

8 Figuur: Uitsplitsing medisch specialisten als verwijzer van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck (n = 1.760) 2,9 85,3 14,7 3,1 3,5 5,2 Huisarts Medisch specialist Neuroloog Orthopeed Niet gespecificeerd Anders Met welke klachten komen patiënten bij de oefentherapeut Mensendieck? De top vijf van diagnosen waarmee patiënten in 2005 naar de oefentherapeut Mensendieck zijn verwezen, hebben allemaal betrekking op de wervelkolom. Lage rugklachten zonder uitstraling was de meest voorkomende diagnose (15,6%), gevolgd door hoge rugklachten (10,8%). Hyperventilatie en houdings- of loopproblematiek stonden in 2005 met respectievelijk 4,7% en 4,5% op de vijfde en zesde plaats. In het LiPZ-netwerk registreren oefentherapeuten Mensendieck de verwijstekst van de verwijsbrief, die zij van de huisarts of medisch specialist ontvingen. Deze tekst (de verwijsdiagnose) wordt door onderzoekers gecodeerd naar de ICPC-codering (International Classification of Primary Care) (zie begrippenlijst). Tabel: Tien meest voorkomende verwijsdiagnosen, gecodeerd naar de International Classification of Primary Care (ICPC), voor patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Verwijsdiagnosen % patiënten L03 ; Lage rugpijn zonder uitstraling 15,6 L02 ; Rug symptomen/ klachten 10,8 L86 ; Lage rugpijn met uitstraling 8,3 L01 ; Nek symptomen/ klachten 8,1 L83 ; Syndromen cervicale wervelkolom 5,7 R98 ; Hyperventilatie 4,7 A99 ; Houding, loopproblematiek 4,5 L85 ; Verworven afwijkingen wervelkolom 4,4 W28 ; Functiebeperking/ handicap tgv zwangerschap 3,6 L08 ; Schouder symptomen/ klachten 3,2 Overig 31,1 Aantal patiënten in LiPZ Verwijstekst ontbreekt 0 8 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

9 Gezondheidsproblemen Kort en bondig De klachten waarmee patiënten in 2005 de oefentherapeut Mensendieck bezochten, waren vaak al langdurig aanwezig. Bovendien was de klacht bij bijna de helft van de patiënten al vaker opgetreden. Een groot deel van de patiënten had dan ook al vaker paramedische zorg gehad; over het algemeen was dat fysiotherapie. De belangrijkste kernproblemen die door de oefentherapeuten Mensendieck gesteld werden, waren schoudergordelproblematiek en lage rugklachten, al dan niet met uitstraling. Welke beroepsspecifieke diagnoses stellen oefentherapeuten Mensendieck op? Na het uitvoeren van diagnostisch onderzoek stelt de oefentherapeut Mensendieck een paramedische diagnose op (zie begrippenlijst). Bij patiënten die in 2005 in de praktijk zijn aangemeld werden met name de kernproblemen Schoudergordelproblematiek (inclusief klachten aan de cervicale wervelkolom) (22,4%), lage rugpijn met uitstraling (13,0%) en lage rugpijn zonder uitstraling (12,5%) gesteld. Er zijn kleine verschillen tussen de gestelde kernproblemen bij ziekenfondsverzekerden en particulier verzekerden. Zo wordt bij particulier verzekerden vaker het kernprobleem lage rugpijn zonder uitstraling gesteld en juist minder vaak het kernprobleem lage rugpijn met uitstraling. Tabel: Kernprobleem uit de beroepsspecifieke diagnosecode van patiënten oefentherapie Mensendieck die in 2005 zijn aangemeld in de praktijk, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Problematiek onderste extremiteit 3,3 4,9 3,9 Bekkengordel - zwangerschap 6,1 4,8 5,6 Bekkengordel - anders 2,1 1,5 1,8 Lage rugpijn zonder uitstraling 11,7 13,6 12,5 Lage rugpijn met uitstraling 14,5 10,6 13,0 Lumbale wervelkolom - anders 3,1 3,9 3,4 Thoracale wervelkolom 6,7 8,3 7,3 Totale wervelkolom problematiek 8,2 10,7 9,2 Problematiek bovenste extremiteit 3,4 3,6 3,5 Schoudergordelproblematiek 22,1 22,9 22,4 Ademhalingsproblematiek 6,9 4,5 5,9 Neurologische problematiek 2,8 1,7 2,4 Psychische problematiek 4,4 3,8 4,2 Problematiek gehele lichaam 3,7 4,2 3,9 Ander kernprobleem 1,0 0,9 1,0 Aantal patiënten in LiPZ Diagnose onbekend Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

10 Wat is de klachtduur van patiënten bij de oefentherapeut Mensendieck? In 2005 had ruim een derde van de patiënten bij de oefentherapeut Mensendieck bij aanvang van de behandelepisode reeds langer dan twee jaar klachten. Achtentwintig procent had langer een half jaar tot twee jaar klachten. Eén op de tien patiënten had maximaal een maand klachten. Ziekenfondsverzekerden hebben vaker al langer dan twee jaar klachten dan particulier verzekerden (respectievelijk 37,0% en 29,7%). Figuur: Duur van de klacht bij aanvang van de behandelepisode van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck, naar verzekeringsvorm (n zfw = 1.058; n part = 681) Minder dan 2 dagen 2-7 dagen 0,2 1,0 0,5 0,6 0,4 0,5 1 week - 1 maand 9,1 8,8 9,0 Duur klacht 1-3 maanden 3-6 maanden 6 mnd. - 1 jaar 1-2 jaar 14,3 14,4 14,3 12,1 15,9 13,6 14,0 14,2 14,1 12,9 15,6 13,9 Meer dan 2 jaar 29,7 34,1 37, % patiënten 10 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

11 Is de klacht al eerder opgetreden? In 2005 had 42,6% van de patiënten die de oefentherapeut Mensendieck bezocht een recidiverende klacht. Dat wil zeggen een klacht die is opgetreden na een klachtenvrije periode van minimaal vier weken en maximaal twee jaar. Er zijn geen verschillen tussen ziekenfonds en particulier verzekerden. Figuur: Herhaling van de klacht van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck, naar verzekeringsvorm (n zfw = 1.055; n part = 680) % patiënten ,6 58,7 57,4 43,4 41,3 42,6 Verzekeringsvorm Nee Ja Heeft de patiënt al eerdere zorg gehad? Een kleine minderheid van de patiënten die zich in 2005 hebben aangemeld in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck had de twee voorgaande jaren al eerder paramedische zorg gehad. Bij ruim een derde van de patiënten was dat fysiotherapie. Eén op de tien patiënten heeft eerder oefentherapie Cesar of oefentherapie Mensendieck gehad. Particulier verzekerden hebben minder vaak eerdere zorg gehad dan ziekenfondsverzekerden (respectievelijk 39,1% en 50%). Tabel: Ander of eerder zorggebruik voor dezelfde of andere klachten gedurende twee jaar voorafgaand aan het begin van de behandelepisode bij patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Fysiotherapie 38,7 28,7 34,8 Oefentherapie Cesar 1,1 0,7 1,0 Oefentherapie Mensendieck 5,6 6,5 6,0 Combinatie: fysiotherapie en oefentherapie Cesar of Mensendieck 4,2 2,9 3,7 Combinatie: oefentherapie Cesar en Mensendieck 0,4 0,3 0,3 Geen 50,0 60,9 54,3 Aantal patiënten in LiPZ Eerdere zorg onbekend Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

12 Behandeling Kort en bondig Oefentherapeuten Mensendieck richtten de behandeling in 2005 veelal op het verbeteren van het gaan liggen, zitten of staan en op het verbeteren van de lichaamshouding. Bijna een kwart van de patiënten heeft zeven tot negen behandelingen gehad en een derde van de patiënten is gedurende drie tot zes maanden behandeld. Meer dan 90% van de behandelingen vond in de praktijk zelf plaats. Vrijwel in alle behandelepisoden zijn functies of vaardigheden geoefend, bij ruim een derde van de behandelepisoden werden patiënten frequent geïnformeerd of geadviseerd. Welke behandeldoelen stelt de oefentherapeut Mensendieck op? Aan het begin van de behandeling worden door de LiPZ-therapeuten behandeldoelen geregistreerd. Per patiënt kan één hoofddoel op activiteitenniveau en één hoofddoel op lichaamsfunctieniveau worden aangegeven. Bij de patiënten die in 2005 in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck zijn aangemeld, werden de behandeldoelen op activiteitenniveau met name gericht op het (gaan) liggen, zitten of staan (28,1%) en op arbeidsgerelateerde activiteiten (13,2%). Op lichaamsfunctieniveau waren de behandeldoelen met name gericht op het verbeteren van de lichaamshouding (21,0%), ontspanning (15,4%) en het verbeteren van de stabiliteit en mobiliteit van de wervelkolom (15,3%). Er zijn geringe verschillen tussen ziekenfonds en particulier verzekerde patiënten. Tabel Per niveau de vijf meest voorkomende behandeldoelen van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Activiteitenniveau (Gaan) liggen/zitten/staan 26,6 30,4 28,1 Arbeidsgerelateerde activiteiten 12,1 14,9 13,2 Andere activiteiten 2,7 3,3 3,0 ADL (incl. wassen, aankleden, etc.)* 2,9 2,7 2,9 Overige mot. vaardigheden 1,8 4,2 2,7 Overige behandeldoelen op activiteitenniveau 7,7 5,8 7,0 Lichaamsfunctieniveau Lichaamshouding 20,1 22,4 21,0 Ontspanning 16,8 13,3 15,4 Stabiliteit/ mobiliteit wervelkolom 14,4 16,6 15,3 Stand/ houding wervelkolom 8,5 9,7 9,0 Functie musculatuur nek/schouder/arm 8,4 6,5 7,6 Overige behandeldoelen op lichaamsfunctieniveau 26,7 26,0 26,5 Aantal patiënten in LiPZ Behandeldoelen onbekend *ADL: activiteiten van het dagelijks leven 12 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

13 Wat is de omvang van de behandeling? Bijna een kwart van de patiënten bij wie de behandeling door de oefentherapeut Mensendieck in 2005 is afgerond heeft zeven tot negen zittingen gehad. Twintig procent van de patiënten werd 13 tot 18 keer behandeld en tien procent heeft meer dan 25 zittingen gehad. Ziekenfondsverzekerden worden over het algemeen vaker behandeld dan particulier verzekerden. Figuur: Aantal zittingen oefentherapie Mensendieck van patiënten bij wie de behandeling in 2005 is afgerond, naar verzekeringsvorm (n zfw = 1.148; n part = 710) Consult 1-3 zittingen 4-6 zittingen 7-9 zittingen zittingen zittingen zittingen > 25 zittingen 0,3 0,1 0,2 ZFW Part Totaal 7,6 8,0 7,8 7,6 4,4 6,4 10,5 8,3 9,6 13,9 16,8 15,0 16,7 19,2 17,7 20,9 18,5 20,0 22,6 24,8 23, Percentage patiënten Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

14 De behandeling duurt bij een derde van de patiënten tussen de drie en zes maanden. Zestien procent is binnen 6 weken uitbehandeld en bij bijna tien procent van de patiënten duurt de behandeling langer dan een jaar. Ziekenfondsverzekerden worden over het algemeen langer behandeld dan particulier verzekerden. Figuur: Behandelduur oefentherapie Mensendieck van patiënten bij wie de behandeling in 2005 is afgerond, naar verzekeringsvorm (n zfw = 1.145; n part = 709) Tot en met 1 week 1-4 weken 4-6 weken 6 weken - 3 maanden 3-6 maanden 6-9 maanden 9-12 maanden Langer dan 1 jaar 2,4 2,3 2,4 7,3 7,9 7,6 5,8 5,8 5,8 6,2 5,1 5,8 8,7 8,7 8,7 13,4 12,0 12,8 23,2 24,8 23,8 32,9 33,4 33, ZFW Part Totaal Percentage patiënten Welke behandelvormen worden gedeclareerd? Bij het declareren van een zitting wordt onderscheid gemaakt naar verschillende behandelvormen, zoals een reguliere behandeling in de praktijk, een behandeling bij de patiënt thuis of een groepsbehandeling. Dit zijn de zogenoemde prestaties, welke zijn vastgesteld door het College Tarieven Gezondheidszorg. Ruim negen op de tien behandelingen werd in 2005 in de praktijk zelf gegeven. Zeven procent van de behandelingen vond plaats bij de patiënt aan huis. Slechts 1% van de gegeven behandeling betrof een groepsbehandeling. Er zijn geen verschillen tussen ziekenfonds en particulier verzekerden. 14 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

15 Tabel: Declaraties van zittingen oefentherapie Mensendieck naar de behandelvorm (prestatiecode) van patiënten die in 2005 in de praktijk voor oefentherapie Mensendieck zijn aangemeld, naar verzekeringsvorm (% zittingen) Reguliere behandeling 91,3 91,8 91,5 Behandeling bij patiënt thuis 7,3 7,1 7,2 Behandeling in instelling (bv. verzorgingshuis) 0,1 0,1 0,1 Groepsbehandeling 1,2 1,0 1,1 Consult 0,0 0,0 0,0 Aantal zittingen in LiPZ Wat wordt er tijdens de behandeling gedaan? Na afloop van de behandelreeks registreren LiPZ-therapeuten wat zij tijdens de behandelingen gedaan hebben, dit zijn de zogenoemde verrichtingen. Deze verrichtingen zijn gebaseerd op de Classificatie Verrichtingen Paramedische Beroepen. Ten behoeve van de LiPZ-registratie kunnen therapeuten maximaal drie verrichtingen registreren. In 2005 werd sturen en oefenen in vrijwel alle behandelepisoden toegepast. Begeleidende verrichtingen, zoals informeren en adviseren, werden in 37,7% van de behandelepisoden toegepast. Particulier verzekerden werden vaker geadviseerd dan ziekenfondsverzekerden (respectievelijk 43,4% en 34,3%). Mogelijk liggen deze percentages nog hoger, uit onderzoek blijkt namelijk dat therapeuten begeleidende verrichtingen over het algemeen vaker toepassen, dan dat ze registreren (Sluijs EM, 1988). Tabel: Verrichtingen bij patiënten oefentherapie Mensendieck bij wie de behandeling in 2005 is afgerond, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Sturen/ oefenen 99,7 99,6 99,7 Individueel - functies 60,2 65,3 62,1 Individueel - vaardigheden 54,1 56,6 55,0 Groepsgewijs - functies 8,4 8,5 8,4 Groepsgewijs - vaardigheden 2,7 1,6 2,3 Niet gespecificeerd 27,7 15,2 23,0 Begeleidende verrichtingen 34,3 43,4 37,7 Informeren/ adviseren 34,0 42,7 37,3 Bieden van steun 0,8 0,9 0,8 Niet gespecificeerd 0,0 0,0 0,0 Overige verrichtingen 0,0 0,0 0,0 Aantal patiënten in LiPZ Verrichtingen onbekend Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

16 Evaluatie Kort en bondig Behandelingen door oefentherapeuten Mensendieck werden in 2005 met name beëindigd omdat de behandeldoelen bereikt waren of omdat verdere behandeling niet zinvol werd geacht. Acht procent van de patiënten stopte zelf de behandeling. Bij een ruime meerderheid werden de behandeldoelen volledig bereikt. Waarom werd de zorg beëindigd? De behandeling van ruim driekwart van de patiënten werd in 2005 beëindigd omdat de behandeldoelen bereikt waren of omdat verdere behandeling niet zinvol was; bij particulier verzekerden was dit vaker het geval dan bij ziekenfondsverzekerden (respectievelijk 81,2% en 74,6%). Bij acht procent van de patiënten werd de behandeling door de patiënt zelf beëindigd. Bij 3,5% van de patiënten, met name ziekenfondsverzekerden, werd de behandeling beëindigd met de reden dat het maximaal aantal vergoede behandelingen bereikt was. Tabel: Reden voor beëindiging van de zorg bij patiënten bij wie de behandeling in 2005 door de oefentherapeut Mensendieck is afgerond, naar verzekeringsvorm (% patiënten)* Patiënt uitbehandeld 74,1 80,8 76,8 Maximaal aantal vergoede zittingen bereikt 5,0 0,8 3,4 Gestaakt door patiënt 7,5 8,6 8,0 Gestaakt door verwijzer 0,2 0,3 0,2 Gestaakt door paramedicus 4,8 3,6 4,4 Anders 8,3 5,8 7,3 Aantal patiënten in LiPZ Reden onbekend * Behandelingen worden aan het einde niet altijd geregistreerd als afgesloten, omdat patiënten op deze manier bij eventuele terugval eenvoudig opnieuw in behandeling kunnen worden genomen. Hierdoor ontstaat een groep patiënten bij wie dit gegeven onbekend is. Wat is het resultaat van de behandeling? Naar het oordeel van de oefentherapeuten Mensendieck werden de behandeldoelen in 2005 bij een ruime meerderheid van de patiënten volledig bereikt, dit was bij particulier verzekerden vaker het geval dan bij ziekenfondsverzekerden (respectievelijk 61,2% en 51,9%). Bij nog eens 22% werden de behandeldoelen tenminste voor driekwart bereikt. De doelen werden bij ongeveer vijf procent in het geheel niet bereikt. Tabel: Het resultaat van de behandeling naar het oordeel van de therapeut bij patiënten bij wie de behandeling door de oefentherapeut Mensendieck in 2005 is afgerond, naar verzekeringsvorm (% patiënten)* Doel niet bereikt 6,6 4,3 5,7 Doel enigszins bereikt 6,5 6,6 6,5 Doel half bereikt 11,0 8,7 10,1 Doel driekwart bereikt 24,4 18,9 22,2 Doel volledig bereikt 51,6 61,5 55,4 Aantal patiënten * Behandelingen worden aan het einde niet altijd geregistreerd als afgesloten, omdat patiënten op deze manier bij eventuele terugval eenvoudig opnieuw in behandeling kunnen worden genomen. Hierdoor ontstaat een groep patiënten bij wie dit gegeven onbekend is. 16 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

17 Referenties Sluijs EM. Patiëntenvoorlichting door fysiotherapeuten: ontwikkeling van een observatieprotocol. Utrecht: NIVEL, Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

18 Bijlage 1: Wat is LiPZ? De Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg (LiPZ) is een landelijk representatief geautomatiseerd registratienetwerk van extramuraal werkzame reguliere fysiotherapeuten, oefentherapeuten Cesar, oefentherapeuten Mensendieck en diëtisten waarin continu zorggerelateerde gegevens worden verzameld. In 2005 registreerden voor LiPZ: - 91 fysiotherapeuten, verspreid over 42 praktijken; - 24 oefentherapeuten Cesar, verspreid over 21 praktijken; - 19 oefentherapeuten Mensendieck, verspreid over 18 praktijken. Vanaf 1 januari 2006 registreren ook diëtisten gegevens voor LiPZ. De registratie door fysiotherapeuten en oefentherapeuten Cesar en Mensendieck is in het voorjaar van 2001 met een beperkte gegevensverzameling gestart, waarbij alleen gegevens uit het declaraties van ziekenfondsverzekerden werden verzameld. Vanaf medio 2002 is de registratie uitgebreid met gegevens van particulier verzekerden en met gegevens die niet tot het declaratieverkeer behoren. Alle therapeuten maken gebruik van de speciaal voor het LiPZ-project vervaardigde LiPZ-module. Deze LiPZ-module is ingebouwd in de praktijksoftware-pakketten RAAM, Intramed en Winmens voor fysiotherapeuten en oefentherapeuten Cesar of Mensendieck en in Evry en Vodisys voor diëtisten. Met de LiPZ-module kunnen gegevens verzameld worden die niet standaard in het softwarepakket aanwezig zijn. Deze gegevens sluiten aan bij het standaard verslagleggingformulier van de betrokken beroepsgroepen. De therapeuten vullen de LiPZ-module op twee momenten in: bij het begin en bij de afsluiting van de behandelepisode. Maandelijks worden de LiPZ-gegevens, aangevuld met de standaard declaratiegegevens, geëxtraheerd uit de praktijkregistratie zonder daarbij privacygevoelige informatie mee te nemen. Vervolgens worden de gegevens elektronisch of per post naar het NIVEL gestuurd. Iedere aanlevering bevat gegevens van de laatste drie maanden. Aangezien de praktijken frequent gegevens aanleveren, overlappen de gegevens van opeenvolgende aanleveringen elkaar. De kans op het ontbreken van gegevens is hierdoor minimaal. Alle gegevens worden gecodeerd aangeleverd met uitzondering van de verwijsdiagnosen. De therapeut neemt in de LiPZ-module de letterlijke tekst van de verwijsbrief over. Door onderzoekers van het NIVEL wordt deze tekst gecodeerd naar de ICPC-code (International Classification for Primary Care). Na kwaliteitscontrole worden de aangeleverde gegevens opgenomen in de centrale LiPZ-database. Een overzicht van de gegevensverzameling is opgenomen in bijlage 2. Kwaliteitscontrole De aangeleverde LiPZ-gegevens worden twee maal gecontroleerd op kwaliteit. Er vindt een eerste controle plaats voordat de gegevens in de centrale LiPZ-database worden opgenomen. Vervolgens vindt een tweede controle plaats ín de centrale database. De eerste controle betreft een gestandaardiseerde kwaliteitscontrole met behulp van speciaal ontwikkelde LiPZ-software. Deze software controleert op onjuiste of niet ingevulde waarden van variabelen. Als er onjuiste of niet ingevulde gegevens aangetroffen worden, vindt er feedback plaats naar de betreffende praktijk. Noodzakelijke verbeteringen kunnen door de therapeuten direct in de praktijksoftware gemaakt worden, waarna de juiste gegevens bij de volgende aanlevering automatisch worden aangeleverd. Alleen de correcte gegevens worden opgenomen in de centrale LiPZ-database. De tweede controle (van gegevens ín de LiPZ-database) betreft controles op dubbele aanlevering van gegevens uit praktijken en op het voorkomen van onterechte of dubbele waarden bij variabelen. Daarnaast wordt er gecontroleerd op de aanwezigheid van onterechte dubbele verwijzingen en op het 18 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

19 doorlopen van de gegevensverzameling in de tijd. Ook wanneer er bij deze tweede controle onjuistheden worden aangetroffen, vindt er feedback plaats naar de praktijk en worden onjuistheden gecorrigeerd. Opmerking omtrent gepresenteerde gegevens Bij alle vergelijkingen tussen ziekenfondsverzekerden en particulier verzekerden of vergelijkingen van jaren is getoetst op statistische significantie. Als wordt gesproken over groter, kleiner, meer, minder, etc. is er sprake van statistisch significante verschillen. Als verschillen niet statistisch significant zijn, worden er termen als geen verschillen, geen trends, etc. gebruikt. In 2001 en 2002 heeft geen volledige verzameling van gegevens van particulier verzekerde patiënten plaatsgevonden. Daarom worden de gegevens in de rapportages vaak gesplitst naar verzekeringsvorm, zodat voor ziekenfondsverzekerden wel een langere periode weergegeven kan worden. Relevantie Het LiPZ-netwerk is van belang voor individuele beroepsbeoefenaren, beroepsverenigingen en beleidsmakers. Een registratienetwerk biedt de mogelijkheid om de transparantie van de zorg te verhogen. Individuele beroepsbeoefenaren kunnen hun eigen handelen spiegelen aan de hand van LiPZ-gegevens. Beroepsverenigingen en beleidsmakers kunnen de gegevens gebruiken om het beleid in de komende jaren af te stemmen. Het continue karakter van LiPZ maakt het bovendien mogelijk om trendmatige veranderingen in de geboden zorg waar te nemen. Tot slot biedt LiPZ de mogelijkheid om onderdelen van de kwaliteit van het handelen te toetsen. Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

20 Bijlage 2: Gegevensverzameling Hieronder staan de gegevens beschreven die door fysiotherapeuten, oefentherapeuten Cesar en oefentherapeuten Mensendieck continu geregistreerd worden in het kader van LiPZ (Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg). De indeling is gerelateerd aan het methodische handelen waarbij per rubriek aangegeven wordt welke variabelen voor registratie in aanmerking komen. Patiëntgegevens: Geboortedatum Geslacht Regio Patiëntnummer Soort zorgverzekering Opleidingsniveau Verwijzing: Wijze toegang paramedicus (met of zonder verwijsbrief) Soort verwijzer Verwijsdatum Indicatie VWS-lijst (zie begrippenlijst) Verwijsdiagnose (ICPC) Datum aanmelding Beroepsspecifieke diagnose: Belangrijkste reden voor contact (alleen oefentherapie Cesar en Mensendieck) Paramedische diagnosecode (alleen oefentherapie Cesar en Mensendieck) Recidief klacht Eerder therapie Duur klacht Ernst klacht (alleen oefentherapie Cesar en Mensendieck) Behandelplan: Behandeldoel (hoofd/sub) Beroepsspecifieke richtlijn van toepassing Behandeling: Prestatiecode Datum behandelcontact Evaluatie: Reden einde zorg Type verrichting Resultaat m.b.t. doel Datum verslag verwijzer Ernst klacht (alleen oefentherapie Cesar en Mensendieck) 20 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

21 Bijlage 3: Spreidingsoverzicht oefentherapeuten Mensendieck Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

22 Bijlage 4: Begrippenlijst 95%-betrouwbaarheidsinterval Het 95%-betrouwbaarheidsinterval geeft aan dat met 95% zekerheid gezegd kan worden dat het daadwerkelijke gemiddelde in de berekende interval ligt. Hoe nauwer het interval, hoe preciezer de schatting van het gemiddelde. Aan de hand van de betrouwbaarheidsintervallen kan getoetst worden of het ene gemiddelde statistisch significant afwijkt van het andere gemiddelde. Indien er overlap is in beide betrouwbaarheidsintervallen wijken de gemiddelden niet statistisch significant van elkaar af. Als er geen overlap is in beide intervallen is er wel een statistisch significant verschil in de gevonden gemiddelden. Diagnosecode oefentherapie Cesar Oefentherapeuten Cesar kunnen de diagnose die zij na hun diagnostisch onderzoek stellen coderen aan de hand van de diagnosecode oefentherapie Cesar. Deze code bestaat uit zes posities waarbij een uitsplitsing is gemaakt in lichaamslokalisatie, pathologie, belangrijkste stoornissen en/ of beperkingen voor de behandeling door de oefentherapeut Cesar en complicerend beeld in termen van stoornissen en beperkingen. De eerste twee posities bevatten de lichaamslokalisatie-codering zoals die ook is opgenomen in de VNZ-diagnosecode. Posities drie en vier bevatten de pathologie-codering van de VNZ-diagnosecode. Positie 5 bevat de belangrijkste stoornissen en/ of beperkingen voor de behandeling door de oefentherapeut Cesar. Positie 6 bevat een code uit de codering van het complicerend beeld in termen van stoornissen en beperkingen. De laatste twee posities zijn door de beroepsgroep zelf vastgesteld. Met behulp van de VNZ-diagnosecode (vernoemd naar de Vereniging van Nederlandse Zorgverzekeraars, tegenwoordig Zorgverzekeraars Nederland) registreren paramedici de verwijsdiagnose ten behoeve declaratie van behandelingen. Diagnosecode oefentherapie Mensendieck Oefentherapeuten Mensendieck kunnen de diagnose die zijn na hun diagnostisch onderzoek stellen coderen aan de hand van de diagnosecode oefentherapie Mensendieck. Deze code bestaat uit één basis element: het kernprobleem. De kernproblemen worden nader gedifferentieerd aan de hand van vier elementen, te weten: beperkingen, belasting-belastbaarheid, stoornissen en complicerende factoren. Deze codering is in het geheel door de beroepsgroep samengesteld. ICPC-codering De International Classification of Primary Care (ICPC) is een standaard voor het coderen en classificeren van medische gegevens. De ICPC bestaat uit 17 hoofdstukken, vernoemd naar letters uit het alfabet. Binnen de fysiotherapie en oefentherapie komen de meeste patiënten met aandoeningen of symptomen uit het hoofdstuk L Bewegingsapparaat. Ieder hoofdstuk bevat een aantal componenten. Voor het coderen binnen het LiPZ-netwerk worden alleen de componenten 1 symptomen/klachten en 7 diagnosen/ziekten gebruikt. Deze componenten bevatten subcodes waarmee de diverse aandoeningen/ klachten en diagnosen/ziekten waarmee patiënten bij de paramedicus komen, gecodeerd kunnen worden. Voor het coderen wordt de ICPC-versie 1/2000 gebruikt. VWS-lijst Met ingang van 1 januari 1996 zijn de aanspraken op fysiotherapie en oefentherapie in de Ziekenfondswet beperkt tot respectievelijk maximaal negen zittingen en maximaal 18 zittingen per indicatie per jaar. Voor 1996 was de vergoeding voor fysiotherapie en oefentherapie onbeperkt. Indien de verzekerde een aandoening heeft waarvoor langdurige fysiotherapie of oefentherapie noodzakelijk is, ontstaat het recht op het noodzakelijke aantal zittingen per jaar. Voor deze aandoeningen is een lijst met indicaties vastgesteld waarvoor langdurige fysiotherapie of oefentherapie is aangewezen. Dit wordt de niet-limitatieve lijst met aandoeningen voor langdurige of intermitterende fysiotherapie, oefentherapie Cesar of oefentherapie Mensendieck genoemd. Met ingang van 1 januari 2004 zijn de aanspraken op fysiotherapie en oefentherapie in de Ziekenfondswet nog verder beperkt. Alleen kinderen krijgen fysiotherapie of oefentherapie vanaf de 22 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

23 eerste zitting vergoed uit de Ziekenfondswet. Volwassen met een aandoening die voorkomt op de nietlimitatieve lijst met aandoeningen voor langdurige of intermitterende fysiotherapie, oefentherapie Cesar of oefentherapie Mensendieck krijgen de behandeling vanaf de negende zitting vergoed. Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL