Jaarcijfers 2005 Fysiotherapie Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg

Transcriptie

1 Jaarcijfers 2005 Fysiotherapie Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg. Gegevens in deze publicatie kunnen gebruikt worden onder vermelding van: Swinkels ICS, Leemrijse C, de Bakker D. Jaarcijfers 2005 Fysiotherapie. Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg. Utrecht: NIVEL,

2 2 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

3 Inhoudsopgave Patiëntkenmerken 5 Verwijzing 7 Gezondheidsproblemen 9 Behandeling 11 Evaluatie 15 Referenties 16 Bijlage 1: Wat is LiPZ? 17 Bijlage 2: Gegevensverzameling 19 Bijlage 3: Spreidingsoverzicht fysiotherapeuten 20 Bijlage 4: Begrippenlijst 21 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

4 4 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

5 Patiëntkenmerken Kort en bondig Fysiotherapeuten behandelden in 2005 meer vrouwen dan mannen. De gemiddelde leeftijd van de patiënten was 48,9 jaar en 70% was ziekenfondsverzekerd. Een groot deel van de patiënten was lager opgeleid. Dertien procent van de ziekenfondsverzekerde patiënten had een aandoening die voorkomt op de lijst met aandoeningen die langdurige of intermitterende therapie behoeven. Wat is het geslacht, de leeftijd en de verzekeringsvorm van patiënten bij de fysiotherapeut? Een meerderheid van de patiënten die in 2005 de fysiotherapeut bezochten was vrouw (58,3%). De gemiddelde leeftijd was 48,9 jaar en 70% was ziekenfondsverzekerd. Onder ziekenfondsverzekerden bevonden zich relatief meer vrouwen dan onder particulier verzekerden (respectievelijk 62,5% en 48,4%). Tabel: Kenmerken van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de fysiotherapiepraktijk, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Zfw Part Totaal Geslacht Mannelijk 37,5 51,5 41,7 Vrouwelijk 62,5 48,5 58,3 Leeftijd 0-14 jr 1,9 3,1 2, jr 8,4 8,1 8, jr 13,6 8,8 12, jr 19,6 19,9 19, jr 19,1 24,0 20, jr 15,0 16,5 15, jr 11,5 9,6 10,9 75 jr en ouder 10,9 10,0 10,7 Gemiddeld 48,9 48,9 48,9 Aantal patiënten in LiPZ Hoeveel patiënten bij de fysiotherapeut hebben een chronische aandoening? Van de ziekenfondsverzekerden die in 2005 de fysiotherapeut bezochten, had 13,1% een aandoening die voorkomt op de lijst met aandoeningen die langdurige of intermitterende therapie behoeven (VWS-lijst) (zie begrippenlijst). Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

6 Wat is het opleidingsniveau van patiënten bij de fysiotherapeut? Van de patiënten die in 2005 de fysiotherapeut bezochten had 41,2% lager onderwijs (basisonderwijs of VMBO-praktijk onderwijs) voltooid. Middelbaar onderwijs (VMBO-theoretisch onderwijs, HAVO of MBO) was door 37,2% van de patiënten afgerond. Ruim een vijfde van de patiënten was hoger opgeleid (VWO, HBO of universiteit). Tabel: Hoogst genoten opleidingsniveau van volwassen patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de fysiotherapiepraktijk, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Zfw Part Totaal Lager onderwijs* 49,8 20,1 41,2 Middelbaar onderwijs 36,2 39,5 37,2 Hoger onderwijs 13,8 40,3 21,5 Anders 0,2 0,1 0,2 Aantal patiënten in LiPZ Opleiding onbekend: * Lager onderwijs omvat basisonderwijs en VMBO-praktijkonderwijs; middelbaar onderwijs omvat VMBO-theorie onderwijs, HAVO en MBO; hoger onderwijs omvat VWO, HBO en universitair onderwijs. 6 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

7 Verwijzing Kort en bondig Een groot deel van de patiënten die de fysiotherapeut in 2005 bezochten was door een huisarts verwezen. Vaak kwamen ze met klachten aan de wervelkolom. Lage rugklachten zonder uitstralende pijn is de meest voorkomende klacht waarmee patiënten naar de fysiotherapeut worden verwezen. Hoe komen patiënten bij de fysiotherapeut? Het merendeel van de patiënten die in 2005 bij de fysiotherapeut kwamen was door een huisarts verwezen (89%). Het grootste deel van de overige patiënten kwam bij een medisch specialist (met name orthopeden en chirurgen) vandaan. Opvallend is dat 3,7% van de particulier verzekerde patiënten al in 2005 op eigen initiatief bij de fysiotherapeut kwam, in die gevallen is naar alle waarschijnlijkheid achteraf bij de huisarts om een verwijsbrief gevraagd. Vanaf 1 januari 2006 kunnen patiënten zonder een verwijsbrief bij de fysiotherapeut terecht. In de eerste twee maanden van 2006 bleek bijna een kwart van de patiënten hier al gebruik van te maken. (Swinkels et al, 2006). Bij de reguliere fysiotherapeut blijken patiënten niet via een verwijzing van een bedrijfsarts te komen. Figuur: Soort verwijzer van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de fysiotherapiepraktijk, naar verzekeringsvorm (n zfw = 8.665; n part = 3.638) Huisarts 89,4 88,1 89,0 Soort verwijzer Medisch specialist Bedrijfsarts 0,0 0,0 0,0 9,5 8,2 9,1 Geen verwijzing 1,1 3,7 1,9 Zfw Part Totaal % patiënten Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

8 Figuur: Uitsplitsing medisch specialisten als verwijzer van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de fysiotherapiepraktijk (n =12.303) 0,9 4,5 89,0 11,0 1,4 4,2 Huisarts Medisch specialist Orthopeed Chirurg Niet gespecificeerd Anders Met welke klachten worden patiënten verwezen? Vijf van de tien meest voorkomende diagnosen waarmee patiënten in 2005 naar de fysiotherapeut verwezen zijn, waaronder de top drie, hebben betrekking op de wervelkolom. De aandoening lage rugklachten zonder uitstralende pijn beslaat met 12,1% de eerste plek, op de tweede plaats staat nekklachten (10,2%), gevolgd door hoge rugklachten (7,0%). Op de plekken vier en vijf staan respectievelijk schouderklachten (6,5%) en knieklachten (5,8%). In het LiPZ-netwerk registreren fysiotherapeuten de verwijstekst van de verwijsbrief, die zij van de huisarts of medisch specialist ontvangen. Deze tekst (de verwijsdiagnose) wordt door onderzoekers gecodeerd naar de ICPCcodering (International Classification of Primary Care) (zie begrippenlijst). Tabel: Tien meest voorkomende verwijsdiagnosen, gecodeerd naar de International Classification of Primary Care, voor patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de fysiotherapiepraktijk (% patiënten) Verwijsdiagnosen % patiënten L03 ; Lage rugpijn zonder uitstraling 12,1 L01 ; Nek symptomen/ klachten 10,2 L02 ; Rug symptomen/ klachten 7,0 L08 ; Schouder symptomen/ klachten 6,5 L15 ; Knie symptomen/ klachten 5,8 L86 ; Lage rugpijn met uitstraling 5,7 L83 ; Syndromen cervicale wervelkolom 5,5 L99 ; Andere ziekten bewegingsapparaat 4,4 L92 ; Schoudersyndroom/ PHS 3,3 L14 ; Been/ dijbeen symptomen/ klachten 3,0 Overig 36,3 Aantal patiënten in LiPZ Verwijstekst ontbreekt Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

9 Gezondheidsproblemen Kort en bondig Een groot deel van de patiënten die in 2005 de fysiotherapeut bezochten had relatief kortdurende klachten. Bij eenderde van de patiënten was sprake van een recidiverende klacht en 45% had in de twee jaar voorafgaand aan het bezoek reeds eerder paramedische zorg gehad, veelal eerder fysiotherapie. Wat is de klachtduur van patiënten bij de fysiotherapeut? Dertig procent van de patiënten die in 2005 de fysiotherapeut bezochten had bij aanvang van de behandelepisode een klachtduur van één week tot één maand. Ruim een kwart van de patiënten had één tot drie maanden klachten. Ziekenfondsverzekerde patiënten hadden over het algemeen vaker reeds langer dan twee jaar klachten dan particulier verzekerden (respectievelijk 12,7% en 9,8%). Figuur: Duur van de klacht bij aanvang van de behandelepisode van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de fysiotherapiepraktijk, naar verzekeringsvorm (n zfw = 7.788; n part = 3.218) 2 dagen of korter 1,8 2,7 2,1 2-7 dagen 6,2 7,7 6,6 1 week - 1 maand 30,2 30,9 30,4 Duur klacht 1-3 maanden 3-6 maanden 10,5 11,3 10,8 26,2 26,3 26,2 6 mnd. - 1 jaar 7,5 7,2 7,4 1-2 jaar 4,9 4,1 4,7 Langer dan 2 jaar 12,7 9,8 11, Zfw Part Totaal % patiënten Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

10 Is de klacht al eerder opgetreden? Bij een derde van de patiënten die in 2005 de fysiotherapeut bezochten was sprake van een recidiverende klacht. Dat wil zeggen een klacht die is opgetreden na een klachtenvrije periode van minimaal vier weken en maximaal twee jaar. Dit is bij ziekenfondsverzekerden niet anders dan bij particulier verzekerden. Figuur: Herhaling van de klacht van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de fysiotherapiepraktijk, naar verzekeringsvorm (n zfw = 7.684; n part = 3.158) % patiënten ,2 67,5 66,6 33,8 32,5 33,4 Zfw Part Totaal Verzekeringsvorm Nee Ja Heeft de patiënt al eerdere zorg gehad? Van de patiënten die in 2005 een fysiotherapeut bezocht hebben had 45% in de twee jaar voorafgaand aan de behandeling al eerdere paramedische zorg gehad voor dezelfde of voor andere klachten. Bij ziekenfondsverzekerden was dit vaker het geval dan bij particulier verzekerden (respectievelijk 46,2% en 42,4%). Als eerdere zorg had plaatsgevonden was dit meestal fysiotherapie. Tabel: Ander of eerder zorggebruik voor dezelfde of andere klachten gedurende twee jaar voorafgaand aan het begin van de behandelepisode bij patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de fysiotherapiepraktijk, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Zfw Part Totaal Fysiotherapie 44,4 40,7 43,3 Oefentherapie Cesar 0,4 0,2 0,3 Oefentherapie Mensendieck 0,3 0,5 0,3 Combinatie: fysiotherapie en oefentherapie 1,1 0,9 1,1 Cesar of Mensendieck Combinatie: oefentherapie Cesar en Mensendieck 0,1 0,2 0,1 Geen eerdere zorg 53,8 57,6 54,9 Aantal patienten in LiPZ Eerdere zorg onbekend Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

11 Behandeling Kort en bondig Behandeldoelen bij de behandeling van patiënten die in 2005 de fysiotherapeut bezochten, waren vaak gericht op het verbeteren van mobiliteitsfuncties. De behandeling omvatte bij bijna de helft van de patiënten tussen de vier en negen zittingen en duurde bij bijna 30% tussen de zes weken en drie maanden. Vierentachtig procent van de zittingen vond in de praktijk zelf plaats en één op de tien zittingen werd bij de patiënt thuis gegeven. In bijna 80% van de behandelingen werd vooral geoefend met de patiënten en in 63% van de behandelingen werden veel manuele verrichtingen toegepast. Welke behandeldoelen worden door de fysiotherapeut opgesteld? Aan het begin van de behandeling worden door de LiPZ-therapeuten behandeldoelen geregistreerd. Per patiënt kan één hoofddoel op activiteitenniveau en één hoofddoel op lichaamsfunctieniveau worden aangegeven. Op activiteitenniveau zijn het verbeteren van handelingen met betrekking tot het voortbewegen, zoals lopen, en het verbeteren van de houding de meest voorkomende behandeldoelen (respectievelijk 14,4% en 9,7%). Op het niveau van lichaamsfuncties is het verbeteren van mobiliteitsfuncties veruit het meest gekozen behandeldoel (33,9%), gevolgd door het verbeteren van spierfuncties (17,6%). Spierfuncties blijken bij particulier verzekerden minder vaak te worden verbeterd dan bij ziekenfondsverzekerden, dit in tegenstelling tot mobiliteitsfuncties, welke juist bij particulier verzekerden vaker worden verbeterd. Tabel: Per niveau de vijf meest voorkomende behandeldoelen van patiënten die in 2005 zijn aangemeld in de fysiotherapiepraktijk, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Zfw Part Totaal Activiteitenniveau Handelingen voortbewegen (lopen) 13,9 15,7 14,4 Houding 9,7 9,6 9,7 Handelingen houding veranderen 7,1 8,1 7,4 Handelingen gebruik arm/ hand 8,6 9,0 8,7 Overige activiteiten 2,9 4,1 3,3 Overige behandeldoelen op activiteitenniveau 7,4 7,7 7,5 Lichaamsfunctieniveau Mobiliteitsfuncties 33,1 35,6 33,9 Spierfuncties 18,4 15,7 17,6 Pijn 10,5 11,5 10,8 Lichaamshouding 3,6 3,0 3,4 Bewegingsfuncties 2,1 2,3 2,1 Overige behandeldoelen op lichaamsfunctieniveau 3,7 3,9 3,8 Aantal patiënten in LiPZ Behandeldoelen onbekend Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

12 Wat is de omvang van de behandeling? Bijna een kwart van de patiënten bij wie de behandeling in 2005 werd afgerond werd zeven tot negen keer behandeld. Een vergelijkbaar percentage ontving vier tot zes zittingen. Eén op de tien patiënten ontving meer dan 25 zittingen. Bij bijna 30% van de patiënten vond de behandeling gedurende zes weken tot drie maanden plaats. Daarnaast was een relatief grote groep al binnen één maand klaar met de behandeling (30,1%). Minder dan vijf procent van de patiënten is langer dan één jaar onder behandeling. Particulier verzekerden worden over het algemeen minder vaak en daarmee samenhangend- gedurende een kortere periode behandeld dan ziekenfondsverzekerden. Figuur: Aantal zittingen fysiotherapie van patiënten bij wie de behandeling in 2005 is afgerond, naar verzekeringsvorm (n zfw = 8.346; n part = 3.412) Consult 1-3 zittingen 4-6 zittingen 7-9 zittingen zittingen zittingen zittingen > 25 zittingen 1,3 1,7 1,4 4,6 4,7 4,6 7,9 12,9 14,9 11,8 11,0 11,6 12,1 11,8 12,0 10,9 10,1 19,7 21,3 23,2 21,8 25,1 20,1 23,6 zf part totaal % patiënten 12 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

13 Figuur: Behandelduur fysiotherapie van patiënten bij wie de behandeling in 2005 is afgerond, naar verzekeringsvorm (n zfw = 8.240; n part = 3.354) Tot en met 1 week Langer dan 1 week, tot en met 4 weken Langer dan 4 weken, tot en met 6 weken Langer dan 6 weken, tot en met 3 maanden zf part totaal 3-6 maanden 6-9 maanden 9-12 maanden Langer dan 1 jaar 5,9 9,9 7,1 22,5 24,3 23,0 16,8 14,7 16,2 29,8 27,5 29,2 14,6 15,1 14,7 4,2 4,2 4,2 2,7 1,8 2,4 3,5 2,5 3, Percentage patiënten Welke behandelvormen worden gedeclareerd? Bij het declareren van een zitting wordt onderscheid gemaakt naar verschillende behandelvormen, zoals een reguliere behandeling in de praktijk, een behandeling bij de patiënt thuis of een groepsbehandeling. Dit zijn de zogenoemde prestaties, welke zijn vastgesteld door het College Tarieven Gezondheidszorg. In 2005 vond het merendeel van de zittingen (84,4%) in de fysiotherapiepraktijk zelf plaats. Tien procent van de zittingen werd door de fysiotherapeuten bij de patiënt aan huis gegeven en vijf procent in een instelling. Groepsbehandelingen en consulten werden niet veel gedeclareerd (respectievelijk 0,6% en 0,1%). Particulier verzekerden werden in 2005 vaker in de praktijk en minder vaak aan huis of in een instelling behandeld dan ziekenfondsverzekerden. Een mogelijke verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat ziekenfondsverzekerde patiënten vaker ouder zijn en vaker zodanige beperkingen hebben dat ze minder vaak in staat zijn om zelf naar de praktijk te komen. Tabel: Declaraties van zittingen fysiotherapie naar de behandelvorm (prestatiecode) van patiënten die in 2005 in de fysiotherapiepraktijk zijn aangemeld, naar verzekeringsvorm (% zittingen) Zfw Part Totaal Reguliere behandeling 82,5 90,9 84,4 Behandeling bij patiënt aan huis 11,1 5,8 9,9 Behandeling in instelling (verzorgingshuis) 5,6 2,6 4,9 Groepsbehandeling 0,7 0,5 0,6 Consult 0,1 0,1 0,1 Aantal zittingen in LiPZ Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

14 Wat wordt er tijdens de behandeling gedaan? Na afloop van de behandelreeks registreren LiPZ-therapeuten wat zij tijdens de behandelingen gedaan hebben, dit zijn de zogenoemde verrichtingen. Deze verrichtingen zijn gebaseerd op de Classificatie Verrichtingen Paramedische Beroepen. Ten behoeve van de LiPZ-registratie kunnen therapeuten maximaal drie verrichtingen registreren. Bij patiënten bij wie de behandeling in 2005 was afgerond werd het sturen en oefenen van functies of vaardigheden het meest uitgevoerd (78,8%), gevolgd door manuele verrichtingen (62,9%). Bij een derde van de patiënten is aangegeven dat informeren en adviseren een veel voorkomende verrichting was. Mogelijk ligt dit percentage nog hoger. Uit onderzoek blijkt namelijk dat therapeuten begeleidende verrichtingen over het algemeen vaker toepassen dan dat ze registreren (Sluijs EM, 1988). Bij particulier verzekerden worden vaker manuele verrichtingen toegepast dan bij ziekenfondsverzekerden, daarnaast wordt bij particulier verzekerden vaker informatie en advies gegeven. Tabel: Verrichtingen bij patiënten fysiotherapie bij wie de behandeling in 2005 is afgerond, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Zfw Part Totaal Manuele verrichtingen 61,8 65,7 62,9 Masseren 39,5 38,1 39,1 Teweegbrengen beweging 30,1 35,2 31,5 Fysische verrichtingen 11,1 9,7 10,7 Sturen en oefenen 79,1 78,1 78,8 Individueel - functies 65,4 62,5 64,6 Individueel - vaardigheden 21,6 22,9 22,0 Groepsgewijs - functies 1,1 0,8 1,0 Groepsgewijs - vaardigheden 0,4 0,6 0,4 Begeleidende verrichtingen 32,6 35,7 33,5 Overige verrichtingen 0,7 0,6 0,7 Aantal patiënten in LiPZ Verrichtingen onbekend Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

15 Evaluatie Kort en bondig Behandelingen werden in 2005 vaak beëindigd omdat de patiënt uitbehandeld was (81%). Behandeldoelen werden bij bijna tweederde van de patiënten volledig bereikt en bij nog eens 19% werden de behandeldoelen voor driekwart bereikt. Waarom werd de fysiotherapeutische zorg beëindigd? In 2005 is de behandeling van 80,5% van de patiënten afgesloten omdat de patiënt uitbehandeld was. Bij 4,6% van de patiënten is de behandeling vroegtijdig door de patiënt beëindigd, bij 4,3% juist door de therapeut en bij 3,8% van de patiënten was het maximum aantal vergoede zittingen bereikt. Bij ziekenfondsverzekerden kwam deze laatste reden vaker voor dan bij particulier verzekerden (respectievelijk 4,4% en 2,2%). Tabel: Reden voor beëindiging van de zorg bij patiënten bij wie de behandeling in 2005 door de fysiotherapeut is afgerond, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Reden einde zorg Zfw Part Totaal Patiënt uitbehandeld 79,2 83,7 80,5 Maximaal aantal vergoede zittingen bereikt 4,4 2,2 3,8 Gestaakt door patiënt 5,1 3,5 4,6 Gestaakt door verwijzer 0,7 1,0 0,8 Gestaakt door paramedicus 4,5 3,7 4,3 Anders 6,2 5,9 6,1 Aantal zittingen in LiPZ Reden onbekend * Behandelingen worden aan het einde niet altijd geregistreerd als afgesloten, omdat patiënten op deze manier bij eventuele terugval eenvoudig opnieuw in behandeling kunnen worden genomen. Hierdoor ontstaat een groep patiënten bij wie dit gegeven onbekend is. Wat is het resultaat van de fysiotherapeutische behandeling? Bij bijna tweederde van de patiënten bij wie de behandeling in 2005 werd beëindigd waren de behandeldoelen naar het oordeel van de therapeut volledig bereikt, bij particulier verzekerden was dit vaker het geval dan bij ziekenfondsverzekerden (respectievelijk 73,0% en 62,8%). Bij nog eens 18,5% waren de doelen voor driekwart bereikt. Bij vijf procent van de patiënten werden de behandeldoelen naar het oordeel van de therapeut in het geheel niet bereikt. Tabel: Het resultaat van de behandeling naar het oordeel van de therapeut bij patiënten bij wie de behandeling door de fysiotherapeut in 2005 is afgerond, naar verzekeringsvorm (% patiënten) Zfw Part Totaal Doel niet bereikt 5,2 4,4 5,0 Doel enigszins bereikt 5,4 2,8 4,7 Doel half bereikt 6,8 4,3 6,1 Doel driekwart bereikt 19,8 15,4 18,5 Doel volledig bereikt 62,8 73,0 65,8 Aantal patiënten Resultaat onbekend * Behandelingen worden aan het einde niet altijd geregistreerd als afgesloten, omdat patiënten op deze manier bij eventuele terugval eenvoudig opnieuw in behandeling kunnen worden genomen. Hierdoor ontstaat een groep patiënten bij wie dit gegeven onbekend is. Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

16 Referenties Sluijs EM. Patiëntenvoorlichting door fysiotherapeuten: ontwikkeling van een observatieprotocol. Utrecht: NIVEL, Swinkels ICS, Leemrijse C, De Bakker D. Bijna een kwart van de patiënten gaat rechtstreeks naar de fysiotherapeut. Factsheet Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg. Utrecht: NIVEL, Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

17 Bijlage 1: Wat is LiPZ? De Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg (LiPZ) is een landelijk representatief geautomatiseerd registratienetwerk van extramuraal werkzame reguliere fysiotherapeuten, oefentherapeuten Cesar, oefentherapeuten Mensendieck en diëtisten waarin continu zorggerelateerde gegevens worden verzameld. In 2005 registreerden voor LiPZ: - 91 fysiotherapeuten, verspreid over 42 praktijken; - 24 oefentherapeuten Cesar, verspreid over 21 praktijken; - 19 oefentherapeuten Mensendieck, verspreid over 18 praktijken. Vanaf 1 januari 2006 registreren ook diëtisten gegevens voor LiPZ. De registratie door fysiotherapeuten en oefentherapeuten Cesar en Mensendieck is in het voorjaar van 2001 met een beperkte gegevensverzameling gestart, waarbij alleen gegevens uit het declaraties van ziekenfondsverzekerden werden verzameld. Vanaf medio 2002 is de registratie uitgebreid met gegevens van particulier verzekerden en met gegevens die niet tot het declaratieverkeer behoren. Alle therapeuten maken gebruik van de speciaal voor het LiPZ-project vervaardigde LiPZ-module. Deze LiPZ-module is ingebouwd in de praktijksoftware-pakketten RAAM, Intramed en Winmens voor fysiotherapeuten en oefentherapeuten Cesar of Mensendieck en in Evry en Vodisys voor diëtisten. Met de LiPZ-module kunnen gegevens verzameld worden die niet standaard in het softwarepakket aanwezig zijn. Deze gegevens sluiten aan bij het standaard verslagleggingformulier van de betrokken beroepsgroepen. De therapeuten vullen de LiPZ-module op twee momenten in: bij het begin en bij de afsluiting van de behandelepisode. Maandelijks worden de LiPZ-gegevens, aangevuld met de standaard declaratiegegevens, geëxtraheerd uit de praktijkregistratie zonder daarbij privacygevoelige informatie mee te nemen. Vervolgens worden de gegevens elektronisch of per post naar het NIVEL gestuurd. Iedere aanlevering bevat gegevens van de laatste drie maanden. Aangezien de praktijken frequent gegevens aanleveren, overlappen de gegevens van opeenvolgende aanleveringen elkaar. De kans op het ontbreken van gegevens is hierdoor minimaal. Alle gegevens worden gecodeerd aangeleverd met uitzondering van de verwijsdiagnosen. De therapeut neemt in de LiPZ-module de letterlijke tekst van de verwijsbrief over. Door onderzoekers van het NIVEL wordt deze tekst gecodeerd naar de ICPC-code (International Classification for Primary Care). Na kwaliteitscontrole worden de aangeleverde gegevens opgenomen in de centrale LiPZ-database. Een overzicht van de gegevensverzameling is opgenomen in bijlage 2. Kwaliteitscontrole De aangeleverde LiPZ-gegevens worden twee maal gecontroleerd op kwaliteit. Er vindt een eerste controle plaats voordat de gegevens in de centrale LiPZ-database worden opgenomen. Vervolgens vindt een tweede controle plaats ín de centrale database. De eerste controle betreft een gestandaardiseerde kwaliteitscontrole met behulp van speciaal ontwikkelde LiPZ-software. Deze software controleert op onjuiste of niet ingevulde waarden van variabelen. Als er onjuiste of niet ingevulde gegevens aangetroffen worden, vindt er feedback plaats naar de betreffende praktijk. Noodzakelijke verbeteringen kunnen door de therapeuten direct in de praktijksoftware gemaakt worden, waarna de juiste gegevens bij de volgende aanlevering automatisch worden aangeleverd. Alleen de correcte gegevens worden opgenomen in de centrale LiPZ-database. De tweede controle (van gegevens ín de LiPZ-database) betreft controles op dubbele aanlevering van gegevens uit praktijken en op het voorkomen van onterechte of dubbele waarden bij variabelen. Daarnaast wordt er gecontroleerd op de aanwezigheid van onterechte dubbele verwijzingen en op het Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

18 doorlopen van de gegevensverzameling in de tijd. Ook wanneer er bij deze tweede controle onjuistheden worden aangetroffen, vindt er feedback plaats naar de praktijk en worden onjuistheden gecorrigeerd. Opmerking omtrent gepresenteerde gegevens Bij alle vergelijkingen tussen ziekenfondsverzekerden en particulier verzekerden of vergelijkingen van jaren is getoetst op statistische significantie. Als wordt gesproken over groter, kleiner, meer, minder, etc. is er sprake van statistisch significante verschillen. Als verschillen niet statistisch significant zijn, worden er termen als geen verschillen, geen trends, etc. gebruikt. In 2001 en 2002 heeft geen volledige verzameling van gegevens van particulier verzekerde patiënten plaatsgevonden. Daarom worden de gegevens in de rapportages vaak gesplitst naar verzekeringsvorm, zodat voor ziekenfondsverzekerden wel een langere periode weergegeven kan worden. Relevantie Het LiPZ-netwerk is van belang voor individuele beroepsbeoefenaren, beroepsverenigingen en beleidsmakers. Een registratienetwerk biedt de mogelijkheid om de transparantie van de zorg te verhogen. Individuele beroepsbeoefenaren kunnen hun eigen handelen spiegelen aan de hand van LiPZ-gegevens. Beroepsverenigingen en beleidsmakers kunnen de gegevens gebruiken om het beleid in de komende jaren af te stemmen. Het continue karakter van LiPZ maakt het bovendien mogelijk om trendmatige veranderingen in de geboden zorg waar te nemen. Tot slot biedt LiPZ de mogelijkheid om onderdelen van de kwaliteit van het handelen te toetsen. 18 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

19 Bijlage 2: Gegevensverzameling Hieronder staan de gegevens beschreven die door fysiotherapeuten, oefentherapeuten Cesar en oefentherapeuten Mensendieck continu geregistreerd worden in het kader van LiPZ (Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg). De indeling is gerelateerd aan het methodische handelen waarbij per rubriek aangegeven wordt welke variabelen voor registratie in aanmerking komen. Patiëntgegevens: Geboortedatum Geslacht Regio Patiëntnummer Soort zorgverzekering Opleidingsniveau Verwijzing: Wijze toegang paramedicus (met of zonder verwijsbrief) Soort verwijzer Verwijsdatum Indicatie VWS-lijst (link naar begrippenlijst) Verwijsdiagnose (ICPC) Datum aanmelding Beroepsspecifieke diagnose: Belangrijkste reden voor contact (alleen oefentherapie Cesar en Mensendieck) Paramedische diagnosecode (alleen oefentherapie Cesar en Mensendieck) Recidief klacht Eerder therapie Duur klacht Ernst klacht (alleen oefentherapie Cesar en Mensendieck) Behandelplan: Behandeldoel (hoofd/sub) Beroepsspecifieke richtlijn van toepassing Behandeling: Prestatiecode Datum behandelcontact Evaluatie: Reden einde zorg Type verrichting Resultaat m.b.t. doel Datum verslag verwijzer Ernst klacht (alleen oefentherapie Cesar en Mensendieck) Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

20 Bijlage 3: Spreidingsoverzicht fysiotherapeuten 20 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006

21 Bijlage 4: Begrippenlijst 95%-betrouwbaarheidsinterval Het 95%-betrouwbaarheidsinterval geeft aan dat met 95% zekerheid gezegd kan worden dat het daadwerkelijke gemiddelde in de berekende interval ligt. Hoe nauwer het interval, hoe preciezer de schatting van het gemiddelde. Aan de hand van de betrouwbaarheidsintervallen kan getoetst worden of het ene gemiddelde statistisch significant afwijkt van het andere gemiddelde. Indien er overlap is in beide betrouwbaarheidsintervallen wijken de gemiddelden niet statistisch significant van elkaar af. Als er geen overlap is in beide intervallen is er wel een statistisch significant verschil in de gevonden gemiddelden. Diagnosecode oefentherapie Cesar Oefentherapeuten Cesar kunnen de diagnose die zij na hun diagnostisch onderzoek stellen coderen aan de hand van de diagnosecode oefentherapie Cesar. Deze code bestaat uit zes posities waarbij een uitsplitsing is gemaakt in lichaamslokalisatie, pathologie, belangrijkste stoornissen en/ of beperkingen voor de behandeling door de oefentherapeut Cesar en complicerend beeld in termen van stoornissen en beperkingen. De eerste twee posities bevatten de lichaamslokalisatie-codering zoals die ook is opgenomen in de VNZ-diagnosecode. Posities drie en vier bevatten de pathologie-codering van de VNZ-diagnosecode. Positie 5 bevat de belangrijkste stoornissen en/ of beperkingen voor de behandeling door de oefentherapeut Cesar. Positie 6 bevat een code uit de codering van het complicerend beeld in termen van stoornissen en beperkingen. De laatste twee posities zijn door de beroepsgroep zelf vastgesteld. Met behulp van de VNZ-diagnosecode (vernoemd naar de Vereniging van Nederlandse Zorgverzekeraars, tegenwoordig Zorgverzekeraars Nederland) registreren paramedici de verwijsdiagnose ten behoeve declaratie van behandelingen. Diagnosecode oefentherapie Mensendieck Oefentherapeuten Mensendieck kunnen de diagnose die zijn na hun diagnostisch onderzoek stellen coderen aan de hand van de diagnosecode oefentherapie Mensendieck. Deze code bestaat uit één basis element: het kernprobleem. De kernproblemen worden nader gedifferentieerd aan de hand van vier elementen, te weten: beperkingen, belasting-belastbaarheid, stoornissen en complicerende factoren. Deze codering is in het geheel door de beroepsgroep samengesteld. ICPC-codering De International Classification of Primary Care (ICPC) is een standaard voor het coderen en classificeren van medische gegevens. De ICPC bestaat uit 17 hoofdstukken, vernoemd naar letters uit het alfabet. Binnen de fysiotherapie en oefentherapie komen de meeste patiënten met aandoeningen of symptomen uit het hoofdstuk L Bewegingsapparaat. Ieder hoofdstuk bevat een aantal componenten. Voor het coderen binnen het LiPZ-netwerk worden alleen de componenten 1 symptomen/klachten en 7 diagnosen/ziekten gebruikt. Deze componenten bevatten subcodes waarmee de diverse aandoeningen/ klachten en diagnosen/ziekten waarmee patiënten bij de paramedicus komen, gecodeerd kunnen worden. Voor het coderen wordt de ICPC-versie 1/2000 gebruikt. VWS-lijst Met ingang van 1 januari 1996 zijn de aanspraken op fysiotherapie en oefentherapie in de Ziekenfondswet beperkt tot respectievelijk maximaal negen zittingen en maximaal 18 zittingen per indicatie per jaar. Voor 1996 was de vergoeding voor fysiotherapie en oefentherapie onbeperkt. Indien de verzekerde een aandoening heeft waarvoor langdurige fysiotherapie of oefentherapie noodzakelijk is, ontstaat het recht op het noodzakelijke aantal zittingen per jaar. Voor deze aandoeningen is een lijst met indicaties vastgesteld waarvoor langdurige fysiotherapie of oefentherapie is aangewezen. Dit wordt de niet-limitatieve lijst met aandoeningen voor langdurige of intermitterende fysiotherapie, oefentherapie Cesar of oefentherapie Mensendieck genoemd. Met ingang van 1 januari 2004 zijn de aanspraken op fysiotherapie en oefentherapie in de Ziekenfondswet nog verder beperkt. Alleen kinderen krijgen fysiotherapie of oefentherapie vanaf de Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL

22 eerste zitting vergoed uit de Ziekenfondswet. Volwassen met een aandoening die voorkomt op de nietlimitatieve lijst met aandoeningen voor langdurige of intermitterende fysiotherapie, oefentherapie Cesar of oefentherapie Mensendieck krijgen de behandeling vanaf de negende zitting vergoed. 22 Jaarcijfers LiPZ 2005, NIVEL 2006