Vul het schema in. Gebruik hierbij: + (voordeel), (nadeel), 0 (geen voor- en geen nadeel). Soort 1 Soort 2 Mutualisme
|
|
- Joachim Janssens
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1. Samenleven Afb. 1 Ossenpikker op de kop van een buffel. In de basisstoffen heb je geleerd dat de verschillende populaties in een ecosysteem op veel manieren met elkaar te maken hebben. Ze leven immers samen in een bepaald gebied. Soms leven twee soorten lange tijd met elkaar samen. Dit noem je symbiose. Er zijn drie vormen van symbiose: mutualisme, commensalisme en parasitisme. Ze verschillen van elkaar door de voor- of nadelen die de samenlevende soorten van elkaar hebben. Als beide soorten voordeel hebben van het samenleven, is er sprake van mutualisme. Een voorbeeld van mutualisme zijn de ossenpikkers die insecten en larven pikken van de huid van buffels en andere graseters op de savannes in Afrika. De vogels verkrijgen op deze manier hun voedsel, terwijl de huid van de graseters schoongemaakt wordt van insecten. Bij commensalisme heeft de ene soort voordeel van de symbiotische relatie en de andere soort geen voordeel, maar ook geen nadeel. Een poolvos volgt bijvoorbeeld een ijsbeer. Als de ijsbeer een prooi heeft gedood, wacht de poolvos tot de beer klaar is met eten. Daarna eet hij de restjes op. Sluipwespen leggen hun eitjes op of in de larven van andere insecten. De jonge sluipwesplarven voeden zich met hun nog levende prooi. Dit is een voorbeeld van parasitisme. Een parasiet leeft ten koste van zijn gastheer. In dit geval heeft dus één soort voordeel van de symbiotische relatie terwijl de andere soort er nadeel van heeft. opdracht 1 Vul het schema in. Gebruik hierbij: + (voordeel), (nadeel), 0 (geen voor- en geen nadeel). Soort 1 Soort 2 Mutualisme + + Commensalisme + 0 Parasitisme + opdracht 2 Beantwoord de volgende vragen. 1 Tussen soorten in de vrije natuur bestaan ook voedselrelaties. Leg uit dat het hier niet gaat om een vorm van symbiose. Wanneer het ene organisme een ander organisme opeet, leven ze niet kortere of langere tijd samen. Dit is bij symbiose wel het geval. 1
2 2 Welke symbiotische relatie bestaat er tussen de insecten en de graseters van de savannes van Afrika? De insecten zijn parasieten (volwassen insecten leven van het bloed van de graseters of leggen eitjes op of net onder de huid van de graseters). 3 Waarom hebben poolvossen die ijsberen volgen minder voedsel nodig dan poolvossen die zelf op jacht gaan? De poolvossen die ijsberen volgen hoeven zelf niet te jagen, waardoor ze minder energie verbruiken en dus minder voedsel nodig hebben. 4 Leg uit dat het voor de sluipwesplarven belangrijk is dat de prooi in leven blijft. Als de prooi in leven blijft (en zelf ook nog eet), hebben de larven van de sluipwesp voldoende voedsel tot hun beschikking. Een dode prooi wordt verteerd door reducenten zodat er geen of ongeschikt voedsel overblijft voor de larven van de sluipwespen. 5 Een groep Amerikaanse biologen is van mening dat geslachtelijke voortplanting is ontstaan als reactie op parasieten. Soorten die zich geslachtelijk voortplanten hebben een hogere overlevingskans als ze geïnfecteerd worden door parasieten dan soorten die zich bijvoorbeeld alleen door deling voortplanten. Leg uit waarom dit zo is. Soorten die zich geslachtelijk voortplanten, hebben een grotere genetische variatie dan soorten die dat niet doen. Bij iedere kruising ontstaan immers nieuwe genotypen. Hierdoor ontstaan er bij geslachtelijke voortplanting ook nakomelingen die beter bestand zijn tegen de parasieten en een hogere overlevingskans hebben. 6 Sommige parasieten zijn hermafrodiet. Dat betekent dat ze zowel mannelijk als vrouwelijk zijn en dat ze (als ze volwassen zijn) spermacellen en eicellen produceren. Een voorbeeld van een hermafrodiete parasiet is een lintworm. Volwassen lintwormen leven in de darmen van zoogdieren. Welk voordeel hebben lintwormen van het feit dat ze hermafrodiet zijn? De kans dat een volwassen lintworm een soortgenoot in een darm van zijn gastheer tegenkomt is erg klein. Hierdoor is de kans op (normale) geslachtelijke voortplanting erg klein. 2
3 opdracht 3 In de tabel zie je zes voorbeelden van symbiotische relaties tussen organismen. Vul de tabel in door in de kolommen van soort 1 en soort 2 in steekwoorden te noteren welk voordeel (voordelen) en/of welk nadeel (nadelen) de relatie oplevert voor de betreffende soort. Tot slot vul je in de laatste kolom de vorm van symbiose tussen de soorten in. Je kunt de benodigde informatie vinden op internet of in boeken. Voor de relatie tussen hond en mens is het in de tabel voorgedaan. Soort 1 (voordeel) Soort 2 (voordeel, nadeel of geen voordeel en geen nadeel) Vorm van symbiose Hond en mens Clownvis en zeeanemoon De hond voedsel en bescherming. De clownvis voedsel en bescherming. De mens bescherming, arbeid en welbevinden. De zeeanemoon heeft minder parasieten en bescherming. Mutualisme Mutualisme Koekoeksjong en zangvogel Het koekoeksjong voedsel. De jongen van de zangvogel krijgen minder eten en gaan vaak dood. Parasitisme Koereigers en koeien De koereiger voedsel. De koe heeft geen voordeel of nadeel. Commensalisme Maretak en appelboom De maretak water en zouten. De appelboom verliest water en zouten. Parasitisme Muizen en mens De muis voedsel. De mens heeft geen voordeel of nadeel. Commensalisme 3
4 Afb. 2 Maretak (mistletoe) in een appelboom. PARASIETEN BIJ DE MENS Mensen hebben hun eigen parasieten. Van oudsher leven mensen onder andere samen met vlooien, luizen, lintwormen, spoelwormen en (bed)wantsen. Door een betere hygiëne en medicijnen komen deze parasieten in de westerse wereld tegenwoordig steeds minder voor, maar er zijn parasieten die hardnekkig aanwezig blijven. Een voorbeeld van zo n parasiet is de aarsmade. Dit is een kleine, geelwitte rondworm die voorkomt in de dikke darm en blinde darm van mensen. Aarsmaden leven ongeveer acht weken en leggen hun eitjes op de huid rondom de anus. Door krabben worden de eitjes verspreid op vingers, kleding, meubels, speelgoed of voedsel. De eitjes blijven buiten het lichaam lang in leven. Als ze opgegeten worden, komen de eitjes in de twaalfvingerige darm uit. De larven verplaatsen zich naar de blinde darm en dikke darm. Vooral (jonge) kinderen hebben regelmatig last van aarsmaden. Muggen en steekvliegen zijn geen parasieten, maar ze kunnen wel parasieten overbrengen. Ze zijn de drager of tussengastheer van een parasiet, maar ze worden zelf niet aangetast door de parasiet. Een voorbeeld van een parasiet die door een vlieg wordt overgebracht op mensen is de oogworm (loa loa). Deze worm brengt een deel van zijn leven door in een vlieg en een deel van zijn leven in een mens (zie afbeelding 3). Ook zijn er parasieten die mensen kunnen besmetten met andere parasieten als ze hun bloed drinken. Voorbeelden van zulke parasieten zijn teken en vlooien. Net als bij muggen en vliegen worden teken en vlooien tussengastheer en worden ze zelf niet door de parasiet aangetast. Afb. 3 De levenscyclus van de oogworm (loa loa). de vlieg zuigt bloed op en besmet een mens de larve ontwikkelt zich in de vlieg de larve kruipt in de wond en ontwikkelt zich tot worm de volwassen worm leeft in de huidlaag en vormt larven de vlieg zuigt bloed op en larve binnen symptomen 4
5 opdracht 4 Beantwoord de volgende vragen. 1 Waarom hebben vooral jonge kinderen regelmatig last van aarsmaden? Jonge kinderen hebben nog geen goede hygiëne. Ze wassen hun handen bijvoorbeeld nog niet goed nadat ze naar de wc zijn geweest. Daarnaast stoppen ze hun vingers en speelgoed nog regelmatig in hun mond. 2 Waarom moet je een antibioticakuur die wordt voorgeschreven om aarsmaden te doden helemaal afmaken? Als je te snel stopt met de kuur zijn nog niet alle aarsmaden gedood (ook al lijkt dit wel het geval te zijn, want de jeuk is over). De pas ingeslikte eitjes zijn dan bijvoorbeeld nog in leven. Als je de kuur niet afmaakt, worden de jonge aarsmaden die uit deze eitjes komen niet gedood en ben je nog niet van de aarsmaden af. 3 Waarom zijn muggen en steekvliegen geen parasieten, en teken en vlooien wel? Muggen en steekvliegen leven maar heel kort met mensen samen. Na het prikken/steken en zuigen, vliegen de muggen en steekvliegen weer weg. Teken en vlooien leven langere tijd met mensen samen. 4 Welke symbiotische relatie is er tussen de menselijke parasieten en de muggen of steekvliegen die ze overbrengen op mensen? Commensalisme. 5 Waarom is het van belang dat de tussengastheren niet aangetast worden door de parasieten? Als parasieten hun tussengastheren aan zouden tasten, wordt hun eigen levenscyclus verbroken en sterft de parasiet uit. 5
6 opdracht 5 Deze opdracht doe je in een groepje van vier leerlingen. Vier ziekten die door parasieten veroorzaakt worden zijn: ziekte van Lyme, malaria, slaapziekte en olifantsziekte. Elk van jullie kiest één ziekte en zoekt hierover in maximaal 10 minuten informatie op internet of in boeken. Daarna vertel je elk om de beurt in het groepje kort welke informatie je hebt gevonden over de ziekte en vul je ieder individueel de tabel in. Tot slot kijken jullie samen of iedereen de kolommen goed heeft ingevuld. Degene die de informatie over de betreffende ziekte heeft opgezocht is de expert voor die ziekte en geeft aan of de betreffende kolom goed is ingevuld. Afb. 4 Olifantsziekte wordt veroorzaakt door een parasiet. 6
7 Overgebracht door: mug, teek of vlieg Parasiet is een: bacterie, eencellig dier of worm Belangrijkste symptomen: Medicijnen: Voorkomen van besmetting: Verspreiding van de ziekte: wereldwijd, Derde wereld of Afrika malaria ziekte van Lyme slaapziekte olifantsziekte mug teek vlieg mug eencellig dier bacterie eencellig dier worm Regelmatige koortsaanvallen met koude rillingen. Kinine, Chloroquine en Lariam Gebruik DEET, ander insecticide en klamboe, draag goed aansluitende kleding, vermijd stilstaand water, gebruik profylactische medicamenten. Eerste stadium: rode kring rondom de tekenbeet. Latere stadia: aantasting van zenuwstelsel, gewrichten en hart. Doxycycline Draag goed aansluitende kleding, blijf op paden en wegen, verwijder teken zo snel mogelijk, start met medicatie indien er een rode kring zichtbaar is rondom de tekenbeet. Eerste stadium: zweer op de plaats van besmetting. Tweede stadium: koorts, moeheid, zware hoofdpijn en opgezette lymfeklieren. Eindstadium: aantasting van hersenen. Melarsoprol en Erflormithine Gebruik insecticide en klamboe, draag goed aansluitende kleding, vermijd natte begroeide gebieden met veel vee. Derde wereld wereldwijd Afrika wereldwijd Lymfeoedeem (zwelling van een of meerdere lichaamsdelen). Diethylcarbamazine en Ivermectin Gebruik DEET, ander insecticide en klamboe, draag goed aansluitende kleding, vermijd stilstaand water. 7
Vul het schema in. Gebruik hierbij: + (voordeel), (nadeel), 0 (geen voor- en geen nadeel).
1. Samenleven Afb. 1 Ossenpikker op de kop van een buffel. In de basisstoffen heb je geleerd dat de verschillende populaties in een ecosysteem op veel manieren met elkaar te maken hebben. Ze leven immers
Nadere informatieRelaties tussen organismen vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 08 April 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/63327 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-617b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52.
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b
Bijlage VMBO-KB 2008 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 49. Bij het beantwoorden
Nadere informatieRelaties tussen organismen vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 20 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73585 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieLees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken.
Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken. Informatie 1 Malaria 1.1 De levensloop
Nadere informatieWormen VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?
400043 Wormen_400043 Wormen 02-07-15 15:40 Pagina 6 Wormen WAT ZIJN WORMEN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN
Nadere informatieBescherm uw huisdier en uw gezin
Ontwormen van honden en katten Bescherm uw huisdier en uw gezin Waarom ontwormen? Honden en katten maken deel uit van ons gezin. We aaien ze, knuffelen en spelen met ze. Maar dit is niet altijd zonder
Nadere informatieWat zou u tegen vlooien en teken doen als u een hond was?
Wat zou u tegen vlooien en teken doen als u een hond was? In deze brochure vindt u informatie over vlooien- en tekenbestrijding bij de hond Belangrijke tips voor een goede bescherming binnen- en buitenshuis!
Nadere informatieWAT ZIJN WORMEN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.NL
WORMEN WAT ZIJN WORMEN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.NL WORMEN Bah, wat vies! Dit is vaak de eerste reactie als er in ontlasting
Nadere informatieVlooien. levenscyclus van de vlo
Vlooien Vlooien zijn de meest voorkomende parasieten bij hond en kat. Ze komen gedurende het hele jaar voor. Ze voeden zich met het bloed van hun gastheer en veroorzaken huidirritatie door injectie van
Nadere informatieWormen. Zorg voor uzelf 12
Wormen Zorg voor uzelf 12 Wormen Bah, wat vies! is vaak de eerste reactie als er in ontlasting kleine, bewegende witte wormpjes te zien zijn. Of bijvoorbeeld een dikke ronde worm. Vooral gezinnen met kinderen
Nadere informatieWORMEN WAT ZIJN WORMEN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.
WORMEN WAT ZIJN WORMEN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.NL WORMEN Bah, wat vies! Dit is vaak de eerste reactie als er in ontlasting
Nadere informatieAerobe dissimilatie = de afbraak van glucose (maar ook vetzuren en aminozuren) met behulp van zuurstof, waardoor energie vrijkomt om ATP te maken.
Begrippenlijst door Lauke 1056 woorden 23 oktober 2017 5,5 1 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Begrippen biologie hoofdstuk 2 Aerobe dissimilatie = de afbraak van glucose (maar ook vetzuren en
Nadere informatieAls u een hond was, hoe zou u vlooien en teken aanpakken?
Als u een hond was, hoe zou u vlooien en teken aanpakken? Vlooien - en tekenb esmettingen kunnen effectief w orden aangepakt. Vlooien Alleen van het woord al krijgt u misschien direct jeuk. Maar hoe zou
Nadere informatieEen tekenbeet. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Een tekenbeet U bent op de Spoedeisende Hulp (SEH) geweest in verband met een tekenbeet. De arts heeft de teek verwijderd. Noteer de datum in uw agenda en controleer de volgende weken de plaats van de
Nadere informatieRegelmatig ontwormen is belangrijk om uw gezin en uw hond te beschermen tegen wormen.
Regelmatig ontwormen is belangrijk om uw gezin en uw hond te beschermen tegen wormen. Waarom ontwormen? Honden maken deel uit van ons gezin. We aaien, knuffelen en spelen met ze. Maar dit is niet altijd
Nadere informatieDeze les ga je leren
Lesstof Deel 1: het koraalrif Deel 2: het koraal Deel 3: het belang van koraal Deel 4: de bedreigingen voor het koraal Deel 5: het beschermen van het koraal Deze les ga je leren 2.1 Wat is een koraal?
Nadere informatieSchoolkamp en Teken Beatrixschool Haarlem
Schoolkamp en Teken Beatrixschool Haarlem Voorwoord Kamperen is voor de Beatrixschool al ruim 30 jaar een traditie. Een prachtige traditie vergeleken met de schoolreisjes van deze tijd. Een pretpark is
Nadere informatieVoor een goed parasietenbestrijdingsadvies. Informatie over vlooien, teken & maden
Voor een goed parasietenbestrijdingsadvies Informatie over vlooien, teken & maden Vlooien bij hond en kat Een vlooieninfectie is voor een volwassen dier al hinderlijk, maar is voor een jong dier nog veel
Nadere informatieSpoelwormen leven in de darmen van honden en katten.
Darmparasieten komen zowel bij honden als bij katten zeer regelmatig voor. De vaakst voorkomende besmettingen zijn die met spoelwormen en lintwormen. Af en toe zien we ook infecties met giardia. Ook aan
Nadere informatieInsectensteken en tekenbeten. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Insectensteken en tekenbeten Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Insectensteken 3 Klachten en symptomen 3 Wanneer arts raadplegen 4 Voorkomen van
Nadere informatieInsectensteken. Mogelijke ziektes en maatregelen
Insectensteken Mogelijke ziektes en maatregelen Algemene maatregelen Sommige insecten steken alleen van zonsondergang tot zonsopgang (zoals malariamuggen en zandvliegjes), maar andere insecten (zoals de
Nadere informatieZorg bij insectensteken en tekenbeten
Zorg bij insectensteken en tekenbeten Inhoud Insectensteken 3 Klachten en symptomen 3 Wanneer moet je een arts raadplegen 4 Voorkomen van insectenbeten 4 Wat kun je er zelf aan doen 5 Geneesmiddelen 5
Nadere informatieVlooien. Algemeen. Symptomen. www.pfizerah.nl
Vlooien Algemeen Besmetting van huisdieren en hun omgeving door vlooien is een veel voorkomend probleem waarvoor de oplossing niet altijd even eenvoudig is. Er zijn in de wereld ruim 2200 soorten vlooien
Nadere informatieQuiz over tekenbeten. 1. Tot welke dierensoort behoort de Teek? A. Spinachtigen B. Insecten C. Krabben
Quiz over tekenbeten 1. Tot welke dierensoort behoort de Teek? A. Spinachtigen B. Insecten C. Krabben 2. Waar leven de teken? A. Op de stenen B. In gras en in bosjes C. Hoog in de bomen 3. Wat doet de
Nadere informatiePRAKTISCH WORMEN BIJ DE HOND
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n PRAKTISCH WORMEN BIJ DE HOND over houden van huisdieren Honden kunnen last hebben van wormen. Deze leven in het lichaam
Nadere informatiePreventiebox OMGEVING WORMEN VLOOIEN TEKEN
Preventiebox OMGEVING WORMEN VLOOIEN TEKEN P02 Vets Place Preventiebox P03 Vets Place dierenarts P05 Vectra 3D P06 Waarom wachten tot ze bijten? P07 Tips voor toediening Vectra 3D P08 Ectoparasieten bij
Nadere informatieTeek-it-easy Een spel over... teken!
Teek-it-easy Een spel over... teken! Deelnemers Spel Begeleiding Aantal Leeftijd Doelgroep Spelsoort Duur Aantal 10 of meer 10-12 jaar JRK-groep Binnen rustig 45 min. à 1u30 1 à 2 13-15 jaar Scholen Varia
Nadere informatiebètavakken, VMBO Economie, VMBO Groen, VMBO Techniek, VMBO Zorg, zaakvakken. VO
TekenQuiz Vakgebied: Leerniveau: bètavakken, VMO conomie, VMO Groen, VMO Techniek, VMO Zorg, zaakvakken. VO antal items: 15 Max. aantal punten: 44 ls je de bronnen uit het artikel op Onderwijsvanmorgen.nl
Nadere informatieInformatieblad. Veilig en gezond werken. Lyme-ziekte. bron: website RIVM
Informatieblad Lyme-ziekte Veilig en gezond werken bron: website RIVM Wat u moet weten van tekenbeten en Lyme- ziekte Iedereen die op de één of andere manier met de natuur in aanraking komt, moet rekening
Nadere informatieExamentrainer. Vragen. De iep. De medicinale bloedzuiger
Examentrainer Vragen De iep De iep is een boomsoort die goed tegen luchtverontreiniging kan. De iep is dan ook in veel steden aangeplant. De boom komt ook veel in de kuststreken voor, omdat hij goed bestand
Nadere informatieNieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK
Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK Naar aanleiding van de internationale week van de teek (30 maart tot en met 6 april) is het interessant om de gevaren van teken op landbouwgebied even
Nadere informatieDermatologie casus van de maand maart 2010
Dermatologie casus van de maand maart 2010 ================================================================= Extra informatie: inmiddels is middels microscopie leishmaniasis bevestigd! Leishmaniasis
Nadere informatieSpoedgevallen. Patiënteninformatie. EEN tekenbeet: paniek!
Spoedgevallen Patiënteninformatie EEN tekenbeet: geen reden tot paniek! 1. Wat is een teek? Een teek is klein zwart diertje, niet veel groter dan een speldenkop. Je vindt ze vooral op lage begroeiing
Nadere informatiePreventiebox OMGEVING WORMEN VLOOIEN. ProtectionBox
Preventiebox OMGEVING WORMEN VLOOIEN ProtectionBox 1 P02 Vets Place Preventiebox P03 Vets Place dierenarts P05 Vectra Felis P06 Waarom wachten tot ze bijten? P07 Tips voor toediening Vectra Felis P08 Ectoparasieten
Nadere informatieOnderwerp: preventie gezondheid bij paarden waarbij o.a. aan de orde kwamen het ontwormen, entingen en welke gevaren er zoal op de loer liggen.
Studieclub Het Friesch Paard Limburg Bezoek aan Dierenkliniek Landhorst, Grote Baan 9 Landhorst op maandag 18 maart 2013. Inleiding door de heer Rob Heijmans, dierenarts Onderwerp: preventie gezondheid
Nadere informatiel s c h a p s d i e r e n PRAKTISCH ZOÖNOSEN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e www.licg.nl over houden van huisdieren
PRAKTISCH ZOÖNOSEN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Zoönosen: ziekten bij dieren die overgedragen kunnen worden op mensen
Nadere informatieInhoud. Waar komt de teek voor? Hoe ziet een teek eruit? Levenscyclus teek. De teek op jacht
Inhoud 1.Teken en de ziekte van Lyme 2.Ervaringen en onderzoek in de sector 3.Relatie met het werk 4.Preventie Preventie van tekenbeten en de ziekte van Lyme tijdens het werk in de Bos - en Natuursector
Nadere informatieinhoud 1. De mier 2. De teek 3. De regenworm 4. De pissebed 5. De hoofdluis 6. De vlieg 7. De mug 8. De vlo 9. Filmpje Pluskaarten Colofon
Kleine beestjes inhoud. De mier 2. De teek 4. De regenworm 5 4. De pissebed 6 5. De hoofdluis 7 6. De vlieg 8 7. De mug 9 8. De vlo 0 9. Filmpje Pluskaarten 2 Colofon 4 Bronnen en foto s 5 . De mier Een
Nadere informatiespoedgevallen informatiebrochure Een tekenbeet: geen reden tot paniek!
spoedgevallen informatiebrochure Een tekenbeet: geen reden tot paniek! Inhoudstafel 1. Wat is een teek? 4 2. Wat doe je best na een tekenbeet? 5 3. Wat zijn de symptomen van de ziekte van Lyme? 5 4. Hoe
Nadere informatieSchimmels. http://www.soortenbank.nl/soorten.php?menuentry=quiz&soortengroep=paddenstoelen
Schimmels Waar zouden we zijn zonder de schimmel. Geen brood, bier, brie, champignons of penicilline. Ook ruimen ze planten- en dierenresten op (detritivoren). Jammer dat ze al aan planten en dieren beginnen
Nadere informatieBeestige bundel van: 1
Beestige bundel van: 1 2 Ordening van organismen organisme = een levend wezen, iets wat leeft. Er zijn meer dan anderhalf miljoen soorten organismen. Om een overzicht te krijgen worden deze organismen
Nadere informatie8 maanden bescherming* tegen
Aanhoudende doeltreffendheid Gegarandeerde gemoedsrust voor uzelf! 8 maanden bescherming* tegen Biedt hun tot zijn spinachtigen, die zich vasthaken bij honden en katten (en soms ook bij de mens!) om hun
Nadere informatieDIE LASTIGE BEESTJES IN DE VACHT VAN JE KAT
DIE LASTIGE BEESTJES IN DE VACHT VAN JE KAT DOOR ADA VAN DER MOLEN Vlooien Vlooien zijn waarschijnlijk de meest voorkomende uitwendige parasieten bij een kat. Jonge, oude en ernstig verzwakte katten lopen
Nadere informatieVERBETERSLEUTEL WETENSCHAP OP STAP
L E T U E L S R E ERBET V WETENSCHAP OP STAP Inhoudstafel Over VIB 4 Schoolproject Wetenschap op Stap 6 Wetenschapper in de klas 8 Test jouw brein 12 Over VIB De wetenschappers van VIB (Vlaams Instituut
Nadere informatieHet Scalibor teken-abc
Scalibor Protectorband De doodsteek voor teken Beschermt ook tegen zandvliegen en de hartwormmug (Culex pp) Het Scalibor teken-abc Teken kunnen levensbedreigende ziekten overbrengen. Teken zijn spinachtige
Nadere informatiePaarden - Ontworming. Tel.: 033-2863276 info@devallei.com www.devallei.com
Paarden - Ontworming Vrijwel alle paarden in Nederland hebben wormen en wormlarven in hun lichaam. Wanneer er een beperkt aantal wormen in het lichaam verblijven, levert dit geen gezondheidsproblemen op.
Nadere informatieOpdracht door E woorden 26 november keer beoordeeld. De teek: 1.Wat is het voor een parasiet?
Opdracht door E. 1783 woorden 26 november 2014 10 1 keer beoordeeld Vak Anders De teek: 1.Wat is het voor een parasiet? De teek is een ectoparasiet, hij laat zich vallen op de voorbijkomende gastheer vanaf
Nadere informatie[Blaren & Teken] NUTTIGE INFORMATIE VOOR MEERDAAGSE PROGRAMMA S
[Blaren & Teken] NUTTIGE INFORMATIE VOOR MEERDAAGSE PROGRAMMA S Blaren Over blaren wordt soms wat aanmatigend gedaan. Laat je niets wijsmaken door andere wandelaars die menen dat zij dé oplossing hebben
Nadere informatieVoor een goed. Voor een goed ontwormadvies. ontwormadvies. Wormen: niet te zien, wel te bestrijden!
Voor een goed ontwormadvies. Voor een goed ontwormadvies Wormen: niet te zien, wel te bestrijden! w w w. s t e r k l i n i e k. n l 05/2012 Deze brochure wordt u aangeboden door uw Sterkliniek in samenwerking
Nadere informatiebosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur
bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur Waarom deze voorlichting van het Bosschap? De ziekte van Lyme komt steeds vaker voor. Vooral wie veel in het groen is, loopt risico. ledereen die werkzaam is in
Nadere informatieWanneer zijn teken actief. De periode dat ze voorkomen hangt sterk af van het weer. Van april tot september zijn ze zeker aanwezig.
Teken Teken zijn kleine spinachtige beestjes die vooral in bomen en struiken zitten. Ze variëren in grootte van een halve tot enkele millimeters. Ze worden zelden groter dan een centimeter. Teken zijn
Nadere informatieHOND OF KAT MEE OP VAKANTIE:
HOND OF KAT MEE OP VAKANTIE: De vakantie is altijd een leuke tijd. Mensen willen vaak hun hond meenemen op vakantie omdat deze ook recht heeft op vakantie, veel minder vaak nemen mensen hun kat mee maar
Nadere informatieWat is de ziekte van Lyme?
De ziekte van Lyme Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. U kunt met deze bacterie besmet raken wanneer u door
Nadere informatiePREVENTIE DOODT LUIZEN EN NETEN
PREVENTIE DOODT LUIZEN EN NETEN VERWIJDERT LUIZEN EN NETEN VERSTIKT LUIZEN EN NETEN De zachte aanpak zonder insecticiden! v.u.: Qualiphar nv, Rijksweg 9, 2880 Bornem Rijksweg 9, B-2880 Bornem - www.qualiphar.com
Nadere informatieScalibor Protectorband. De doodsteek voor teken. Het Scalibor teken-abc
Scalibor Protectorband De doodsteek voor teken Beschermt ook tegen zandvliegen en de hartwormmug (Culex pp) Het Scalibor teken-abc Met bloed volgezogen teek. Waarom zijn teken gevaarlijk? Teken zuigen
Nadere informatieEindexamen biologie havo 2007-II
Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag worden twee punten toegekend. De ziekte van Lyme 1 maximumscore 1 Het antwoord bevat de notie dat teken als voedsel bloed(plasma) zuigen,
Nadere informatieHANDIG KONIJNEN LATEN INENTEN
HANDIG KONIJNEN LATEN INENTEN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER ZIEKTEN WAARTEGEN JE
Nadere informatieAls je buiten op de grond valt en je hebt een diepe wond, wat moet je dan doen? A) Niks B) Een pleister er op plakken C) Naar de dokter gaan
Van welk dier kan je de gekkekoeienziekte krijgen? A) Stieren en koeien B) Schapen C) Allebei Als je buiten op de grond valt en je hebt een diepe wond, wat moet je dan doen? A) Niks B) Een pleister er
Nadere informatiePRAKTISCH Toxoplasmose
PRAKTISCH Toxoplasmose l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Toxoplasmose is een belangrijke zoönose. Dat betekent dat deze ziekte
Nadere informatieInformatie over Clostridium difficile
Informatie over Clostridium difficile 2 Clostridium difficile is een bacterie die bij elk mens in de dikke darm voorkomt. Door toediening van antibiotica kan het evenwicht in de darmen verstoord raken.
Nadere informatieStichting De Lotus kinderopvang/bso Protocol hygiëne.
Stichting De Lotus kinderopvang/bso Protocol hygiëne. Kinderopvang is aan kwaliteitsregels gebonden. Gelukkig maar want ouders willen graag het beste voor hun kind en daar komt hygiëne ook bij kijken.
Nadere informatieLESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van
LESPAKKET ECOLOGIE VMBO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK SPOREN Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen hier
Nadere informatieTeken, de ziekte van Lyme en de invloed van klimaatverandering Lesmodule Wageningen Universiteit, juni 2007
Teken, de ziekte van Lyme en de invloed van klimaatverandering Lesmodule Wageningen Universiteit, juni 2007 Annemieke Brinkerink Annelies Davis I - Teken en de ziekte van Lyme Elk jaar lopen 17.000 Nederlanders
Nadere informatieEindexamen biologie vmbo gl/tl I
BEOORDELINGSMODEL Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 punt toegekend. HARINGKAKEN 1 C 2 A NIEREN EN NADORST 3 maimumscore 2 urineleider: letter S 1 nierbekken: letter R 1 4 D 5 maimumscore
Nadere informatieLevenskenmerken vmbo-b34
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 19 december 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/73565 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieInfecties : Er is een verschil tussen virusziektes en bacteriã«le ziektes. Bij de hond
Infecties : Er is een verschil tussen virusziektes en bacteriã«le ziektes. Bij de hond A virus: Hondenziekte ; HCC ; Parvo ; Aujeszky ; Rabiës ; Corona B bacterie: Ziekte van Weil ; TBC ; Tetanus ; Salmonella
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie.
Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-14-2-b Katten Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 39 tot en met 49. Bij het beantwoorden
Nadere informatieWerkstuk Biologie De lymneziekte en teken
Werkstuk Biologie De lymneziekte en teken Werkstuk door een scholier 1833 woorden 14 mei 2003 6,3 12 keer beoordeeld Vak Biologie De Lymeziekte Wat is een teek? Teken zijn kleine, geleedpotige (spinachtige)
Nadere informatieNieuwsbrief. Het belang van regelmatig ontwormen. Actie: Juni is de chip maand. Gedurende de hele maand chippen incl. registratie voor E 21,-
D i e r e n k l i n i e k T e r G o u w e Actie: Juni is de chip maand Gedurende de hele maand chippen incl. registratie voor E 21,- Nieuwsbrief 1 7-5 - 2 0 1 3 Het belang van regelmatig ontwormen. Zoals
Nadere informatieEindexamen biologie pilot havo I
Beoordelingsmodel Vraag Antwoord Scores Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag worden 2 scorepunten toegekend. Bromelia s 1 A 2 C 3 B 4 maximumscore 2 Osmose is diffusie van water door/via een semipermeabele
Nadere informatie6,9. Praktische-opdracht door een scholier 1495 woorden 3 april keer beoordeeld
Praktische-opdracht door een scholier 1495 woorden 3 april 2007 6,9 19 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud 1. Wat is AIDS? 2. Wat is HIV? 3. Hoe werkt het ziekteverloop van AIDS? 4. Wat doet het immuunsysteem
Nadere informatieInformatiebrief tekenbeten en Lyme
Informatiebrief tekenbeten en Lyme Teken Wat zijn teken? Teken lijken op kleine platte spinnetjes. Ze komen in het hele land voor in bossen, duinen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken en tuinen.
Nadere informatieNieuwsbrief April 2015
Inhoud Nieuwe assistente... 2 Allemaal beestjes... 2 Vlooien... 2 Wormen... 3 Teken... 4 Actiepagina... 5 Konijnenvaccinatie nu met 5 euro korting... 5 Castratie kater nu met 17 euro korting... 7 15% korting
Nadere informatiePRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës)
PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës) l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Rabiës oftewel hondsdolheid is één van de bekendste zoönosen
Nadere informatieVlooien & Teken advies! Teken
Teken Teken zien wij veel rond maart t/m november. Ze houden zich vaak op in struiken/bosjes/hoog gras, daar waar honden en katten graag komen. Zodra er een hond, kat of mens in de buurt is laat een teek
Nadere informatieWaarom vaccinatie zo belangrijk is voor konijnen
Waarom vaccinatie zo belangrijk is voor konijnen en Viraal Haemorrhagisch Syndroom (VHS) zijn twee ernstige (maar te voorkomen) besmettelijke ziekten bij konijnen. VHS wordt ook wel rabbit haemorrhagic
Nadere informatieBRAVECTO SPOT-ON KAT
BRAVECTO SPOT-ON KAT 2 BRAVECTO : EEN KEER DRUPPELEN. TOT 12 WEKEN BESCHERMD TEGEN VLOOIEN EN TEKEN. Uw dierenarts heeft uw kat Bravecto voorgeschreven. Bravecto beschermt uw kat tot wel 12 weken tegen
Nadere informatieVlooien zijn parasieten die leven van het bloed van een groot aantal warmbloedige dieren.
Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Vlooien zijn insecten die zich voeden door bloed op te zuigen van een gastdier. Vlooien hebben geen vleugels, maar hebben sterke
Nadere informatieLESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van
LESPAKKET ECOLOGIE HAVO / VWO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK ELAND Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen
Nadere informatieInformatiebrief over luizen
Informatiebrief over luizen Iedereen kan hoofdluizen krijgen, zelfs als je je haren elke dag wast. Dit heeft niets met hygiëne te maken. Hoofdluizen zijn niet gevaarlijk en brengen geen ziekten over, maar
Nadere informatieEctoparasieten. Afb. 1 Vlo
PARASIETEN 1 Ectoparasieten Vlooien: Meest voorkomende parasiet bij huisdieren Meer dan 2000 soorten vlooien Meest voorkomende soort is de Ctenocephalides felis felis Afb. 1 Vlo Levenscyclus vlo: 1. Ei-fase
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-14-2-b
Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-14-2-b Katten Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 39 tot en met 49. Bij het beantwoorden
Nadere informatieSpreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme
Spreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme Spreekbeurt door een scholier 2614 woorden 19 maart 2006 6,8 116 keer beoordeeld Vak Nederlands De geschiedenis van de ziekte Veel mensen denken dat de ziekte van
Nadere informatieInformatie over tekenbeet en de ziekte van Lyme
Ziekte van lyme In het kort De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi (Bb), co-infecties varianten (link) en mutaties door facytose (= een bacterie wordt opgegeten door
Nadere informatieINDICATIE Bij honden: behandeling van menginfecties door rondwormen en platwormen:
Exil No Worm hond 10kg-tabletten Exitel plus tabletten tegen wormen voor de hond DIERGENEESMIDDEL Reg. NL 105148 VRIJ SAMENSTELLING PER TABLET 50 mg Praziquantel 144 mg Pyrantelembonaat (= 50 mg pyrantel)
Nadere informatieLeven onder de grond. Wie woont onder de grond? Stel vragen: Ben jij al onder de grond geweest? In een kelder, een tunnel, een grot?
Leven onder de grond Wie woont onder de grond? Ben jij al onder de grond geweest? In een kelder, een tunnel, een grot? Waarom zouden sommige dieren onder de grond wonen? Noem zoveel mogelijk dieren die
Nadere informatieTeken. Dit is de april nieuwsbrief van de Dierenkliniek Europawijk. Inhoud van deze nieuwsbrief
Dit is de april nieuwsbrief van de Dierenkliniek Europawijk. We doen ons best om elke maand een nieuwsbrief met interessante onderwerpen (voor elk wat wils) te creëren. We wensen u veel leesplezier. En
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Stromectol 3 mg, tabletten ivermectine
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Stromectol 3 mg, tabletten ivermectine FR/H/0216/001/II/019 Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie
Nadere informatieUGP-folders. Tekenbeten
UGP-folders Tekenbeten Controleer de huid, na verblijf in de natuur, dagelijks zorgvuldig op de aanwezigheid van teken. Bekijk met extra aandacht de oksels, liezen, bilspleet en knieholten. Verwijder teken
Nadere informatieHoofdluisprotocol. Inleiding
Hoofdluisprotocol Inleiding Voor u ligt het luizenprotocol van de Wereldkidz Kameleon. Dit protocol is bedoeld om duidelijkheid te geven over de stappen die de school neemt om hoofdluis te voorkomen, maar
Nadere informatieMonitoring Vectoren. Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren.
Monitoring Vectoren Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren. Het Centrum Monitoring Vectoren (CMV) voert sinds 2010 in heel Nederland
Nadere informatie1. Biotische factoren (zijn afkomstig van andere organismen) - voedsel - soortgenoten - ziekteverwekkers - vijanden
Ecologie De wetenschap die bestudeert waarom bepaalde planten en dieren ergens in een bepaalde leefomgeving (milieu) voorkomen en wat de relaties zijn tussen organisme en hun milieu 1. Biotische factoren
Nadere informatieOngenode gasten: Toxoplasma gondii - Archief. ONGENODE GASTEN: TOXOPLASMA GONDII Door: Theo Verkleij en Paulo de Boer, TNO
Page 1 of 5 Nº EDITIE 4 MAAND 05 2016 ONGENODE GASTEN: TOXOPLASMA GONDII Door: Theo Verkleij en Paulo de Boer, TNO Page 2 of 5 Vrijwel alle organismen, ook de mens, hebben last van parasieten: wormen,
Nadere informatieHoofdluisprotocol. Inleiding
Hoofdluisprotocol Inleiding Voor u ligt het luizenprotocol van de Wereldkidz Kameleon. Dit protocol is bedoeld om duidelijkheid te geven over de stappen die de school neemt om hoofdluis te voorkomen, maar
Nadere informatieBiologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1
Biologische agentia bij waterschappen Algemene inleiding Afbakening van de Toolboxmeeting Definities (toolbox, onderwerp)..... Doel / doelgroep......... Afbakening........... Tijdsduur en frequentie......
Nadere informatieTOTALE BESCHERMING TEGEN INSECTEN
TOTALE BESCHERMING TEGEN INSECTEN INSECTENVRIJ SLAPEN, GOED SLAPEN Niemand wil zijn bed delen met een ongewenste gast, laat staan een vraatzuchtige en uiterst vruchtbare parasiet zoals een bedwants. Eens
Nadere informatieOpdracht 1 Deze opdracht doe je in de klas en kun je niet hier nakijken.
Thema 4 Opdracht 1 Deze opdracht doe je in de klas en kun je niet hier nakijken. Opdracht 2 1. bacteriën schimmels planten dieren 2. Kenmerken van cellen, namelijk of de organismen cellen hebben met celkernen,
Nadere informatieWormen kunnen de gezondheid van uw dier en uw gezin bedreigen. Drontal Ontwormen op maat doeltreffend en veilig.
Wormen kunnen de gezondheid van uw dier en uw gezin bedreigen Drontal Ontwormen op maat doeltreffend en veilig. Drontal Ontwormen op maat doeltreffend en veilig. Inhoud PAG 3 PAG 3 PAG 4 PAG 6 PAG 7 PAG
Nadere informatie