* Mededelingen en aansteken van de kaars. * Bemoediging en groet

Transcriptie

1 Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Tweede zondag van advent, 4 december 2016 Organist: Gerben Bergstra; liturg: Hermien Nijboer; voorganger: Roelof Akse thema: andersom & ondersteboven * Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Tweede adventskaars wordt aangestoken door Famke Waringa Steek twee kaarsen aan Licht wordt groter nu Donker gaat verdwijnen Heer, wij danken u! * Zingen Licht dat ons aanstoot in de morgen NL 601: 1, 2 en 3 2. Licht, van mijn stad de stedehouder, aanhoudend licht dat overwint. Vaderlijk licht, steevaste schouder, draag mij, ik ben jouw kijkend kind. Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen of ergens al de wereld daagt waar mensen waardig leven mogen en elk zijn naam in vrede draagt. 3. Alles zal zwichten en verwaaien wat op het licht niet is geijkt. Taal zal alleen verwoesting zaaien en van ons doen geen daad bekijft. Veelstemmig licht, om aan te horen zolang ons hart nog slagen geeft. Liefste der mensen, eerstgeboren, licht, laatste woord van Hem die leeft. Bij het laatste vers steekt iemand van de zondagschool het eigen lantaarntje aan * Gebed * Zingen Minsken út it tsjuster rize Tuskentiden 137: 1 en 3 1

2 3. Jo de glâns fan alle dagen, Siel en hertslach fan de tiid, Sille Jo ien tel ferdrage Dat ik weifal út jo ried? Jo dy t hjitten ha Ik bin En Ik meitsje nij begjin. * Bijbellezing Jesaja 11: 1-10 zr. Hermien Nijboer Fryske Bibel (Vertaling NBV) Maar uit de stronk van Isaï schiet een telg op, een scheut van zijn wortels komt tot bloei. De geest van de HEER zal op hem rusten: een geest van wijsheid en inzicht, een geest van kracht en verstandig beleid, een geest van kennis en ontzag voor de Heer. Hij ademt ontzag voor de Heer; zijn oordeel stoelt niet op uiterlijke schijn, noch grondt hij zijn vonnis op geruchten. Over de zwakken velt hij een rechtvaardig oordeel, de armen in het land geeft hij een eerlijk vonnis. Hij tuchtigt de aarde met de gesel van zijn mond, met de adem van zijn lippen doodt hij de schuldigen. Hij draagt gerechtigheid als een gordel om zijn lendenen en trouw als een gordel om zijn heupen. Dan zal een wolf zich neerleggen naast een lam, een panter vlijt zich bij een bokje neer; kalf en leeuw zullen samen weiden en een kleine jongen zal ze hoeden. Een koe en een beer grazen samen, hun jongen liggen bijeen; een leeuw en een rund eten beide stro. Bij het hol van een adder speelt een zuigeling, een kind graait met zijn hand naar het nest van een slang. Niemand doet kwaad, niemand sticht onheil op heel mijn heilige berg. Want kennis van de Heer vervult de aarde, zoals het water de bodem van de zee bedekt. Op die dag zal de telg van Isaï als een vaandel voor alle volken staan. Dan zullen de volken hem zoeken en zijn woonplaats zal schitterend zijn. * Zingen Er is een roos ontloken NL 473: 1 en 3 1. Er is een roos ontloken uit barre wintergrond, zoals er was gesproken door der profeten mond. En Davids oud geslacht is weer opnieuw gaan bloeien in t midden van de nacht. 3. Die bloem van Gods behagen heeft, naar Jesaja sprak, de winterkou verdragen als allerdorste tak. O roos als bloed zo rood, God komt zijn volk bezoeken in t midden van de dood. * Bijbellezing Matteüs 3: 1-6 (NBV) 2

3 * Zingen Kwam van Godswege NL 456B: 1-4 * Uitleg en vermaning 2. Zo staat geschreven: de heuvel moet geslecht, geen kwaad mag zijn bedreven, maak alle paden recht. Zo staat geschreven: maak alle paden recht. 3. Doper, wat liep je in kemelharen pij, als een profeet, wat riep je daar in die woestenij? Doper, wat riep je daar in die woestenij? 4. Dat wij omkeren, verlaten ons domein, beleven t woord des Heren en niet weerbarstig zijn. Dat wij omkeren en niet weerbarstig zijn. (In de afgelopen weken ben ik beïnvloedt door drie studie avonden te Amsterdam, over: het gelaat van de Messias, Messiaanse Talmoedlezingen door Emmanuel Levinas; leerhuisavonden van PARDES, door de leraren Marcel en Michiel Poorthuis, vader en zoon). Opnieuw in de trein, met boeken op schoot. Zusters en broeders, Deze kleine man hield van mensen, maar vooral van dieren. Hij was de lytse superopzichter van het plaatselijke dierenpark met kippen, kalkoenen, konijnen, lama s en reeën. En toegewijd zorgde hij voor zijn eigen kippen in de achtertuin en voor de kanarie in zijn kamer; met op iedere zaterdagmorgen een uitgebreide schoonmaakbeurt van het kooitje, en dan floot die kanarie! In zijn leven was hij vaak tussen wal en schip geraakt; bekneld in het proberen op een zo normaal mogelijke manier mee te doen in de samenleving: naar school, te trouwen, te werken buurman te zijn. Maar door zijn aard en beperkte verstandelijke vermogens kwam hij steeds in de hoek terecht waar klappen vielen, figuurlijk en ook wel letterlijk; blauwe plekken op z n ziel en ribbenkast. Toen ik hem leerde kennen was hij net met pensioen gegaan. En door een consequente begeleiding werden schulden afbetaald en werd, in dialoog, zorgvuldig in kaart gebracht waar hij niet én waar hij wel verantwoordelijk voor was. In t eerste jaar van ons contact hebben we samen een kippenhok getimmerd. 3

4 Op 1 januari van dit jaar, aan het begin van de middag, werd ik gebeld door een oud-collega, met het bericht dat Henk die ochtend was overleden, op nieuwjaarsdag. Ruim tien jaar mocht ik foar dizze lytse man met een groot hart en een kleine beperking zorgen. Dat was voor ons beide een dankbare bezigheid! Nu werd ik gevraagd om leiding- en vorm te geven aan zijn afscheid. Dat werd door de bijzondere winterse omstandigheden van begin januari een ongewoon gebeuren. (U herinnert zich nog vast al die gladde straten; en het openbare leven wat bijna stil lag) We hebben zijn afscheidsdienst daarom twee maal gehouden. s Morgens in de eigen huiskamer, waar de kist met Henk in het midden stond, met medebewoners en begeleiders in een warme kring eromheen: héél gewoon laagdrempelig. s Middags in een zaal van de Hervormde kerk te Westereen met familie, vrienden en opnieuw zijn begeleiders. Voor een ieder was het spannend om heelhuids bij die kerk te komen; het was letterlijk nodig om elkaar vast te houden op die ijsgladde stoepen en straten. Voor de overdenking had ik gekozen voor die prachtige Messiaanse Jesaja tekst (welke we vanmorgen in t Fries hebben gehoord, een andere taal sprak Henk niet). In dat visioen met die kleine jongen en al die dieren zag ik Henk bezig. De kleinsten onder ons krijgen in dat Koninklijke Rijk de grootste taken! Voor de dienst, tijdens het condoleren van zijn zeven broers en zussen, zat ik op de achterste rij om me te concentreren. KIJK! Er viel me een wandkleed op. Het was een deels geborduurd wandkleed van ruim 2 bij 2 meter die voorin de ruimte, rechts van de kist, aan de wand hing. Tot mijn grote verbazing was op dat wandkleed de volgende Bijbelse afbeelding te zien: links een leeuw, rechts een lam en in het midden stond een kleine, blonde jongen. Een wonderlijke, ijsgladde dag van afscheid, met een knipoog van de grote Herder! Rust zacht Henk, in Zijn hoede! Gelooft u dat de Messias is gekomen? Of gelooft u dat de Messias nog zal komen? En in welk gelaat herkent u die Messias dan? Wat is haar, of wat is zijn verschijningsvorm? Hoe hoor je zo n oude Jesaja-profetie? Kunnen onze oren de zinnen en de woorden bevatten? Laten we deze teksten in handen nemen, proeven laten we deze teksten voor ons neerleggen en beschouwen laten we niet pogen om deze teksten onmiddellijk te begrijpen laten we voor elkaar leraar zijn, en geduld hebben. Út e stobbe Isaï sjit in twiich op en in leat út syn woartel draacht frucht (Jes. 11: 1) De profeet Jesaja is een tegenover van de hoogmoedige Koning Achaz, het is een spannende tijd voor Juda en voor Israël (2 stammen, Juda & Benjamin rondom Jeruzalem, 10 stammen rondom Samaria). Welke keuzes gaat deze koning maken? Gaat hij voor macht, voor praal, voor zwaarden en speren? Of gaat hij voor dienen, voor ootmoed, voor ploegscharen en snoeimessen? In dit visioen van Jesaja wordt teruggeblikt naar de koningstijd van David, die bloeiende tijd. En juist Isaï, David s vader wordt genoemd, in de hoop en in de verwachting dat er een tweede David zal opstaan: een nieuwe Messiaanse koning! Een nieuwe spruit, een zogenaamde Semach, wat tevens aanduiding voor Messias is. Semach Masjiach: dezelfde letters S, M en CH in een andere volgorde. (Laten we niet pogen om deze tekst onmiddellijk te begrijpen laten we voor elkaar leraar zijn, en geduld hebben.) 4

5 Een stobbe: dat betekent boom voltooid verleden tijd. Er is nog een onooglijke sta-in-de-weg, die aan het wegrotten is; dat kan nog wel honderd jaar duren. Een stobbe, deels onder de grond, is een houten fossiel, die doet herinneren aan betere tijden. En toch (dat is ook advent.!); en toch! Toch is er blijkbaar een wortel, een radix Jesse, waar nog leven in zit. Dat is toch wonderlijk: via die onzichtbare wortel is er blijkbaar nog contact met de aarde. Velen zullen zeggen: dood hout, wegdoen t vuur d erin! Maar deze koninklijke profeet laat zien dat het tegendeel mogelijk is; het vraagt om met andere ogen, met nieuwe ogen te kijken. Het blijkt om een wortel te gaan, waar nog leven in zit. Sterker nog, de loot, de telg uit deze wortel blijkt in staat om vrucht te dragen. Andersom en Ondersteboven! (Op die wortel Isaï kom ik nog terug; Isaï, zijn naam betekent Man van God ) Hoe is t mogelijk dat deze telg vrucht draagt? Dat is allereerst geworteld zijn. Denk aan het nest wat hier 2 weken geleden stond: Dat je aan het begin van t leven wortels krijgt omdat je ouders liefhebbers zijn, omdat je opvoeders, thuis, op school jouw ziel wortels geven. Zodat je een houvast ontwikkeld, niet bij een storm raakt weggespoeld. Wortels, die diep in de aarde hun oorsprong hebben. Een verbondenheid met vorige generaties: herinneren is vrijheid, vergeten is ballingschap. Wil een ouwe stronk tot leven komen, dan heb je wortels nodig: een radix! Hoe is t mogelijk dat deze telg vrucht draagt? De geest van de Heer zal op hem rusten, zo is het vervolg te lezen in Jesaja 11: Oer him is de geast fan de Heare kommen (Pinksteren bij de profeet in het Oude Testament). Laten we deze tekst voor ons neerleggen en beschouwen laten we voor elkaar leraar zijn, en geduld hebben. De geest van de Heer zal op hem rusten, dit is de grote kandelaar in het midden. De geest van de Heer zal op hem rusten Vervolgens: een geest van wijsheid en inzicht, twee kandelaren erbij; Een geest van kracht en verstandig beleid., twee kandelaren erbij; en ten derde: Een geest van kennis en ontzag voor de Heer: twee brandende kandelaren erbij. Ziet u dit voor u: zes brandende kandelaren, met die grote in het midden: Een menora van licht, een zevenarmige kandelaar, waardoor die telg tot bloei komt en vrucht draagt. (Deze messiaanse tekst ontvouwt zich en licht op als een louterend vuur). Is die geest van de Heer particulier, behouden voor één school, voor één volk of voor één mens? Of is die geest universeel? Ik geloof dat we ons die Geest niet kunnen toe-eigenen. Door enkel dat bordje bij de deur: Doopsgezinde gemeente zijn we géén doopsgezinde gemeente. Niet het etiket bepaalt de inhoud; maar de inhoud, in al haar gelaagdheid, bepaalt het etiket! Hoe dan? Wanneer we het doopwater laten stromen, zoals de Jordaan door de woestijn, en ruimhartig ruimte geven aan kleurrijke belijdenissen. Wanneer de lucht in het orgel bewogen wordt tot een klank die ons opheft uit het alledaagse grijze; wanneer een dakloze hiervoor bij de deur op het bankje zit en zegt: hier mag ik mijn krantje lezen, hier word ik niet weggestuurd dan zijn we gemeente. 5

6 En een famke stekt de kears oan! Een kleine jongen zal ze hoeden. Ontvankelijk zijn., elkaar ontvankelijk maken, zo ontstaat ruimte voor God s geest om te rusten en te ademen en te zingen en te dansen; aanstekelijk vieren! Zoals beloofd, kom ik nog terug op die wortel Isaï. Genoemd in vers 10 van hoofdstuk 11: (de Naardens Bijbel zegt het zo: ) Geschieden zal het te dien dage: de wortelloot van Jesse, die staan zal als een vaandel voor gemeenschappen, - naar hem zullen volkeren vragen; Laten we deze tekst in handen nemen laten we voor elkaar leraar zijn, en geduld hebben. Ik beschouw deze tekst als een persoonlijke oproep. Uit die loot van Jesse zal de Messias verschijnen; dat gedenken we deze maand, dat vieren we deze maand, dat gebeurt deze maand. Het Messiaanse rijk zal komen! Het Messiaanse rijk is nu! En wij allen zijn daar onderdeel van, Kijkt u maar eens in het gezicht naast u! Wanneer dat rijk van andersom en ondersteboven nu al begonnen is, dan hoeven we dit niet te verbergen. Dan hoef ik dit niet te verbergen. Een vaandel plaats je zichtbaar voor de omgeving, voor de gemeenschap. Je hoeft je niet te schamen voor wie je bent en voor wat je zegt. Al ben je een lytse frou, of een lytse man Als een gezegende mag je tevoorschijn komen en zeggen: Hier ben ik Hineni! (gelaat van de Messias, pag laatste CD van L. Cohen!) Hier ben ik, zend mij! (Jesaja 6: 8) Bent u daar te klein voor? Een heilzaam begin is te zorgen voor de aarde te zorgen voor de dieren, voor de wolf én het lam! Moge de geest van de Heer op ons rusten. Amen * Orgelspel * Open ruimte; wat betekent advent voor u, voor jou? * Dank- en voorbeden; na stilte bidden we samen zingend God fan fier en hein ús Heit Tuskentiden 229 tekst: Eppie Dam; meldij: Hindrik van der Meer 6

7 3. Jou ús hjoed ús deistich brea en ferjou wat wy misdiene, sa t ek wy ferjûn ha, Hear, al dy t skuldich foar ús stiene. 4. Lit oer ús gjin neare nacht, lied ús net yn blyn begearen. binne wy yn duvels macht, Hear, ferlos ús fan e kweade. 2. Bûch de folken nei jo wet lit jo ryk op ierde komme. byn jo wil ús op it hert en wy sykhelje ferromme. 5. God fan fier en hein, ús Heit, wûnder heimnis is jo namme, grut yn krêft en hearlikheid, oant yn alle tiden. Amen. * Collecte voor Diaconie De diaconie van onze gemeente ondersteunt mensen die te kampen hebben met problemen door ouderdom, ziekte, of persoonlijke omstandigheden. Met het geld uit de collecte wordt deze ondersteuning mede mogelijk gemaakt. Tijdens collecte komen kinderen met hun leiding in de kerk * Slotlied Ontsluit, Gij die de sleutel zijt NL 466: 4!, 2 en 3 2. O kom, die Heer en meester zijt, verschijn ons toch in majesteit! Verlichte wolk en lopend vuur, zo waart Gij eens op aarde hier. O kom, o kom, Emmanuël! Verblijd uw volk, uw Israël! 3. Ja kom, Gij wortel Isai, verlos ons van de tirannie, van alle goden dezer eeuw, o herder, sla de boze leeuw! O kom, o kom, Emmanuël! Verblijd uw volk, uw Israël! * Zegenbede Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei (2x) Amen 7