Circadiane verlichting voor de zorgsector

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Circadiane verlichting voor de zorgsector"

Transcriptie

1 Circadiane verlichting voor de zorgsector

2 Hoe we evolueerden met behulp van licht Natuurlijk licht is dynamisch van zonsopgang tot zonsondergang Mensen evolueerden onder deze licht-donkercyclus 24-uurs circadiane ritmes domineren veel van wat en zelfs wie we zijn Het moderne leven werpt uitdagingen op voor het behoud van onze natuurlijke circadiane ritmes

3 Hoe ziet een gezond circadiaans ritme eruit? We hebben licht en duister nodig Er is een periode van de dag waarop we actief zijn en een periode waarin we slapen Licht is de belangrijkste timer van onze interne klok 3

4 De spectrumintensiteit en timing van licht is van cruciaal belang

5 Kijk verder dan energiebesparingen. Kijk verder dan energie-efficiëntie Circadiaanse verlichting ondersteunt de gezondheid, het welzijn en de prestaties van mensen Als de energiekosten slechts 1% van de typische bedrijfskosten bedragen, waarom concentreren we ons dan op energiebesparing en niet op gezondere, gelukkiger en effectievere mensen? 5

6 De staart kwispelt met de hond Specificatie wordt geleid door niet-klinische belanghebbenden Hierdoor zijn generieke LED s populair: Om onderhoudskosten te verminderen Om energie te besparen Om een project te waarderen Wat met de patiënt of de permanente bewoners in bejaardentehuizen? Dit leidt tot excessieve circadiane stimulus en slaapgerelateerde problemen

7 Waarom is circadiane verlichting zo belangrijk voor de zorgsector? Verbeterde slaappatronen Verminderd depressies Verbeterde spijsvertering Regelmatige stoelgang Minder verstoring Minder alarmoproepen Minder druk op clinische teams Behandeling van SAD-stoornis (seizoensgebonden affectieve stoornis) Behandeling van het tekort aan zonlicht syndroom Minder afhankelijk van medicatie

8 Licht is een fundamenteel mensenrecht Beweging is een recht binnen de gevangenissector Beweging is een hulpmiddel om een goede lichamelijke en geestelijke gezondheid te behouden Veel gevangenen hebben last van: Milde psychische aandoeningen Depressie Eenzaamheid Angst Kunnen parallellen worden getrokken in de zorgsector? De zorgsector houdt bewoners opgesloten om ze gezond te houden? Hoe beïnvloedt dit de geestelijke gezondheid in de sector? Mensen spenderen van hun tijd binnenshuis Slechts 48% van zorgcentra bewoners gaan buiten Degenen die het wel doen spenderen slechts 40 min buiten Op een zonnige dag krijgen mensen buiten lux Op een bewolkte dag lux In kantoren krijgen mensen 500 lux In rusthuizen slechts lux!

9 Depressie is de olifant in de kamer Meer aandacht is nodig voor hoe verlichting, interieurontwerp en sociale activiteiten in het algemeen verandering teweeg zouden kunnen brengen. Beperkte toegang tot natuurlijk licht Slecht verlichte omgevingen Bed gebonden bewoners Verouderde vastgoedportefeuilles Beperkte activiteit Depressie is het meest voorkomende probleem van de geestelijke gezondheid van het latere leven en treft procent van de ouderen en tot 40 procent van de bewoners van een verzorgingshuis. (Nationaal Instituut voor Mentale Gezondheid in Groot-Brittannië 2005)

10 Afhankelijkheid van medicijnen om problemen te behandelen Medicijnen zijn duur Ze kunnen bijwerkingen veroorzaken Ze lossen nooit de oorzaak van het probleem op Ze worden gebruikt om agressie, agitatie, hallucinaties en waanideeën te behandelen, vaak wordt aan dementiepatiënten slaapmiddelen voorgeschreven vanwege hun symptomen. Circadiane verlichting en zonlicht tekort Tekort aan zonlicht wordt erger in de winter Korte nachten leiden tot een onbalans in circadiane ritmes Wat dan weer meer alarmoproepen en nachtelijk dolende patiënten meebrengt Verlichting kan worden gebruikt voor het herstellen en beheren van circadiaanse ritmes!

11 Waarom slapen bewoners niet? Weglopen en (nacht)dwalen Meer patiënten die vallen of struikelen Meer druk op verzorgend personeel Verstoring nachtrust van patiënten die wel een goed circadiaans ritme hebben Aanpassingen Verandering in het gedrag van verzorgers Verandering in werkprocessen Investeren in nieuwe innovatieve technologiën

12 Maak je geen zorgen, wij kunnen helpen omdat: WE SLAAP VERBETEREN

13 Waar wordt circadiane verlichting gebruikt? Behandeling (of preventie) van slaapstoornissen in het circadiane ritme Gevorderde, uitgestelde 24-uurs slaapstoornissen Verschuiving van werkstoornis, jetlag Slaaptiming verandert als gevolg van adolescentie en veroudering Slaappatronen en stabiliteit verbeteren Ziekenhuispatiënten Thuiszorgpatiënten Psychiatrische patiënten Slaap voor kinderen en adolescenten Behandeling Seizoensgebonden affectieve stoornis Dementie (zon-down-syndroom) Algemene stemming, niet-seizoensgebonden depressie

14 Waarom is de zorgsector traag in het implementeren van circadiaanse verlichting? Opdrachtgevers zijn niet zeker wat ze willen Drempelvrees om verkeerde specificaties te geven Kopieer en plakwerk bij ontwerp Circadiane verlichting is vaak een bijzaak waar men (te) laat aan denkt Hoe verandering stimuleren? Onderwijs Ondersteuning De wil om te veranderen Begeleiding Onderzoek gebaseerd op bewijzen

15 Goed bouwen standaard Ontwerpen van ruimtes Een verpleeghuis is voornamelijk actief in de modus van een patiënt-zorg in plaats van een medische modus. Daarom zijn de belangrijkste kenmerken gericht op het algemene welzijn van haar bewoners in plaats van aan hightech overwegingen. De belangrijkste kenmerken van een goed ontworpen verpleeghuis zijn : (Nationaal Instituut van gebouw wetenschappen, 2017) Gezellig en therapeutisch milieu Efficiëntie en rendabiliteit Netheid en hygiëne Aandacht voor bewegwijzering Toegankelijkheid Veiligheid en beveiliging Esthetiek Duurzaamheid Hoe prestaties berekenen? Melanopic lux versus traditionele methoden voor het berekenen van lichtniveaus

16 Photonstar en NGL hebben een op maat gemaakte zorgoplossing Noodverlichting schakelt de standaard circadiane opnieuw in Locatie van schakelaars vermindert onjuist gebruik van de bedieningspanelen Eenvoudige installatie voor retrofit-toepassingen Onderwijs en bewustzijn Door lessen uit elk project te trekken, kunnen we ons aanbod perfectioneren voor de sectoren die we bedienen. Het systeem is toekomstbestendig en zorgt ervoor dat toekomstige productontwikkelingen oude projecten ten goede komen dankzij de updatefunctie

17 Kostenvergelijking Kostenanalyse op basis van een project met 10 bedden inclusief gemeenschappelijke ruimtes Bestaande specificatie 150 lux Geen circadiaans systeem Beperkte lichtcontrole Moeilijk om aan te passen Vaste functionaliteit (geen updates mogelijk) Geen energiebeheer Geen controle over het onderhoud van de site Productkosten 15620,00 Circadiaanse Specificatie 300 lux Circadiane dynamische verlichting Volledige lichtcontrole Gemakkelijk om aan te passen De waardepropositie op middellange tot lange termijn Productkosten 19240,00 25% kostenstijging Grotere functionaliteit Lagere kosten Welzijn voordeel Marketingvoordelen

18 Beproefde en geteste technologie Met meer dan 200 geïnstalleerde sites is het circadiane systeem een beproefde technologie. Meer installaties dan ieder ander soortgelijk systeem! Sheffield Opleidingsziekenhuis Derriford Hospitaal St Mary s Hospitaal IBM Bank van Schotland Unite Cleethorpes Pier Restauratie Het Retreat Hospitaal Birmingham Vrouwen Hospitaal

19 Bewijzen zijn gebaseerd op onderzoek van: Doctoraat studie aan de gang om de voordelen van circadiane verlichting in de zorg te bewijzen.

Slaapstoornissen bij Parkinson. Dr. C. Gerlach neuroloog

Slaapstoornissen bij Parkinson. Dr. C. Gerlach neuroloog Slaapstoornissen bij Parkinson Dr. C. Gerlach neuroloog 07-11-2015 Inhoud: De normale slaap Voorkomen van slaapstoornissen Overzicht van slaapstoornissen bij Parkinson REM slaap gedragsstoornissen slaapadviezen

Nadere informatie

Meer licht op stemming en slaap bij de ziekte van Parkinson. Chris Vriend, neurowetenschapper Sonja Rutten, psychiater in opleiding

Meer licht op stemming en slaap bij de ziekte van Parkinson. Chris Vriend, neurowetenschapper Sonja Rutten, psychiater in opleiding Meer licht op stemming en slaap bij de ziekte van Parkinson Chris Vriend, neurowetenschapper Sonja Rutten, psychiater in opleiding Inhoud Verschijnselen van de ziekte van Parkinson Slaapproblemen Stemmingsproblemen

Nadere informatie

We hebben allemaal slaap nodig

We hebben allemaal slaap nodig Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. HDBuzz Speciale Rubriek: de ziekte van Huntington en slaap Waarom

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 7. Aanvullende informatie 201 Literatuur 204 Verklarende woordenlijst 207 Over de auteur 218 Register 219

Inhoud. Voorwoord 7. Aanvullende informatie 201 Literatuur 204 Verklarende woordenlijst 207 Over de auteur 218 Register 219 Inhoud Voorwoord 7 1. Winterdepressie: een modeverschijnsel? 11 2. Bioritmiek 21 3. Winterdepressie 63 4. Slaapritmestoornissen 99 5. Overige circadiane ritmestoornissen 121 6. Behandeling met medicatie

Nadere informatie

LED licht in de zorg. Hoe belangrijk is dat nou eigenlijk?

LED licht in de zorg. Hoe belangrijk is dat nou eigenlijk? LED licht in de zorg Hoe belangrijk is dat nou eigenlijk? Een belangrijke omgevingsfactor in de zorg wordt vaak vergeten of als niet beïnvloedbaar gezien. De invloed die licht heeft op het welzijn van

Nadere informatie

Slaapstoornissen bij ouderen

Slaapstoornissen bij ouderen Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder

Nadere informatie

Slaapstoornissen bij ouderen

Slaapstoornissen bij ouderen Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder

Nadere informatie

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,

Nadere informatie

Slaapproblemen en het ouder wordende brein. Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag

Slaapproblemen en het ouder wordende brein. Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag Slaapproblemen en het ouder wordende brein Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag 4 oktober 2012, Current Biology Oktober 2012: Archives of General Psychiatry 28 september 2012:

Nadere informatie

Slaap: een korte introductie

Slaap: een korte introductie Slaap: een korte introductie weetje De eerste minuten na het ontwaken functioneren ons hersenen minder dan bij mensen die stomdronken zijn, bij sommige mensen duurt dit tot 4 uur Tassi & Muzet, 2000; Tassi

Nadere informatie

Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis

Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart 2018 Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis Eenzaamheid bij ouderen Casus Ouderen en eenzaamheid Eenzaamheid herkennen

Nadere informatie

Post Intensive Care Syndroom (PICS)

Post Intensive Care Syndroom (PICS) Intensive Care Post Intensive Care Syndroom (PICS) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is het Post Intensive Care Syndroom (PICS)?... 3 Klachten en symptomen PICS... 4 Wat kunt u zelf doen?... 6 Familieleden

Nadere informatie

VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht

VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht GEDRAG: De wijze waarop iemand zich gedraagt, zijn wijze van doen, optreden

Nadere informatie

PULSE VTL BIODYNAMISCH LICHT VOOR HET MODERNE KANTOOR

PULSE VTL BIODYNAMISCH LICHT VOOR HET MODERNE KANTOOR PULSE VTL BIODYNAMISCH LICHT VOOR HET MODERNE KANTOOR 2 PULSE VTL 3 V I S U E E L E M O T I O N E E L LICHT B I O I S C H L O G De dimensies van licht: licht stelt ons in staat om onze omgeving waar te

Nadere informatie

Kennisquiz 1 Alcohol

Kennisquiz 1 Alcohol Kennisquiz 1 Alcohol Weet u welke klachten het gevolg kunnen zijn van alcoholgebruik? Test uw eigen kennis door de antwoorden te omcirkelen. Aan het einde van de quiz geven we de juiste antwoorden en de

Nadere informatie

DAGZIEKENHUIZEN. FEMKE FEENSTRA directie-architect de JONG GORTEMAKER ALGRA

DAGZIEKENHUIZEN. FEMKE FEENSTRA directie-architect de JONG GORTEMAKER ALGRA DAGZIEKENHUIZEN FEMKE FEENSTRA directie-architect de JONG GORTEMAKER ALGRA Inhoud ontwerpen met de zintuigen reactiverend ziekenhuis dagziekenhuizen HEALING? DE STILTE, DE GEUR VAN EEN ALPENWEI, HET GEVOEL

Nadere informatie

Eenzaamheid bij Ouderen. Dr. Martin G. Kat Psychiater-psychotherapeut MCAlkmaar/Amsterdam psykat@hetnet.nl

Eenzaamheid bij Ouderen. Dr. Martin G. Kat Psychiater-psychotherapeut MCAlkmaar/Amsterdam psykat@hetnet.nl Eenzaamheid bij Ouderen Dr. Martin G. Kat Psychiater-psychotherapeut MCAlkmaar/Amsterdam psykat@hetnet.nl Eenzaamheid: definitie Het gevoel dat de contacten met anderen in aard en/of intensiteit minder

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom

Patiënteninformatie. Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom Patiënteninformatie Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom Slaapcentrum, route 1.5 Telefoon (050) 524 5930 Medische Psychologie,

Nadere informatie

Dr. E. J. de Bruin. Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam

Dr. E. J. de Bruin. Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam Dr. E. J. de Bruin Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam E.J.deBruin@UvA.nl Doelen Enig inzicht in slaapregulatie Hoe insomnia en verlate

Nadere informatie

Licht en Gezondheid. Effecten van licht gaan veel verder dan alleen perceptie. IE&IS / Human Technology Interaction

Licht en Gezondheid. Effecten van licht gaan veel verder dan alleen perceptie. IE&IS / Human Technology Interaction Licht en Gezondheid Effecten van licht gaan veel verder dan alleen perceptie IE&IS / Human Technology Interaction 18-12-2008 PAGE 1 Licht en Gezondheid Licht blootstelling Visuele effecten Non-visuele

Nadere informatie

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop? Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Nadere informatie

Vroegsignalering bij dementie

Vroegsignalering bij dementie Vroegsignalering bij dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl

Nadere informatie

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop? Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Nadere informatie

Stichting Living Daylights. Light Inspirations. ir Atto Harsta

Stichting Living Daylights. Light Inspirations. ir Atto Harsta Stichting Living Daylights Light Inspirations ir Atto Harsta oprichter & bestuurder Stichting Living Daylights directeur Aldus bouwinnovatie voorzitter Booosting ir Atto Harsta directeur Aldus bouwinnovatie

Nadere informatie

Een depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen

Een depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen Een depressie P unt P kan u helpen volwassenen Iedereen is wel eens moe, somber en lusteloos. Het is een normale reactie op tegenvallers, een verlies en andere vervelende gebeurtenissen. Wanneer dit soort

Nadere informatie

Nog steeds moe, wat nu? M. Klaaver longarts

Nog steeds moe, wat nu? M. Klaaver longarts Nog steeds moe, wat nu? M. Klaaver longarts wat komt allemaal aan bod? 1. wat is vermoeidheid 2. wat is slaperigheid 3. oorzaken blijvende slaperigheid bij behandeld OSAS 4. wat heb je nog meer (ritme,

Nadere informatie

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Altijd moe... Jochem Verdonk

Altijd moe... Jochem Verdonk Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:

Nadere informatie

Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden

Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden 1/5 Urologie Lastmeter Inleiding Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is. U kunt problemen ondervinden op

Nadere informatie

STAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN

STAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN STAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN Herkennen en behandelen van slaapstoornissen bij ouderen. STAP 1: Screenen op slaapstoornis (kruis aan). 1a. Ervaart u problemen met slapen? 1b Heeft u de afgelopen

Nadere informatie

B R O C H U R E O N T S T R E S S E N

B R O C H U R E O N T S T R E S S E N HighCoaching Coaching op een hoger niveau B R O C H U R E O N T S T R E S S E N Verminderen van stress en verhoging van gezondheid 1 HighCoaching KvK nr. 51529904 Stress Management System Wat is stress?

Nadere informatie

Delirium op de Intensive Care (IC)

Delirium op de Intensive Care (IC) Deze folder is bedoeld voor de partners, familieleden, naasten of bekenden van op de Intensive Care (IC) afdeling opgenomen patiënten. Door middel van deze folder willen wij u als familie* uitleg geven

Nadere informatie

SLAAPSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE

SLAAPSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE SLAAPSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Slapen lijkt zo normaal. Toch zijn er heel wat mensen bij wie slapen niet vanzelf gaat. 20 tot 30% van de mensen heeft wel eens een paar slechte nachten achter

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)

Patiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 1 Acuut optredende verwardheid (delier) Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Uw familielid

Nadere informatie

Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014. Dr. Roeslan Leontjevas

Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014. Dr. Roeslan Leontjevas Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014 Dr. Roeslan Leontjevas Doen bij Depressie: effectief depressie aanpakken Dr. Roeslan Leontjevas - psycholoog - onderzoek aan Radboud Universitair

Nadere informatie

Gebruikershandleiding geavanceerde LED-tafellamp incl. loep

Gebruikershandleiding geavanceerde LED-tafellamp incl. loep Ingangsdatum: 21-06- Gebruikershandleiding geavanceerde LED-tafellamp incl. loep Hartelijk dank voor het aanschaffen van deze LED tafellamp. Deze lamp is ontworpen met unieke technologie en levert buitengewoon

Nadere informatie

HUMAN CENTRIC LIGHTING. LED EVENT 30 november 2017 Den Bosch Jan Van Riel

HUMAN CENTRIC LIGHTING. LED EVENT 30 november 2017 Den Bosch Jan Van Riel HUMAN CENTRIC LIGHTING LED EVENT 30 november 2017 Den Bosch Jan Van Riel Human Centric Lighting AGENDA De mens staat centraal Werking van het oog Niet visuele werking van het oog HCL en normen: Functionele

Nadere informatie

BASIS GGZ: DOEN WAT WERKT BEHANDELING VAN SLAAPSTOORNISSEN IN DE BASIS GGZ

BASIS GGZ: DOEN WAT WERKT BEHANDELING VAN SLAAPSTOORNISSEN IN DE BASIS GGZ BASIS GGZ: DOEN WAT WERKT BEHANDELING VAN SLAAPSTOORNISSEN IN DE BASIS GGZ PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN & DR. ELS DOZEMAN WORKSHOP 45 MINUTEN Introductie Definitie, omvang en gevolgen slaapproblemen

Nadere informatie

ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN

ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN Inleiding Uw familielid, partner of kennis is in Franciscus Gasthuis & Vlietland opgenomen. Hij of zij is opgenomen

Nadere informatie

Depressie. hoe, wat & hulp. Stef Linsen, psychiater. 12 oktober 2017 Amsterdam. Icarus Blender #2, Vitamine Z

Depressie. hoe, wat & hulp. Stef Linsen, psychiater. 12 oktober 2017 Amsterdam. Icarus Blender #2, Vitamine Z Depressie hoe, wat & hulp 12 oktober 2017 Amsterdam Icarus Blender #2, Vitamine Z Stef Linsen, psychiater www.steflinsen-psychiatrie-partnerhulp.nl Hoe méer vitale kenmerken, hoe ernstiger: - wakker tussen

Nadere informatie

Demand Side Response in de praktijk

Demand Side Response in de praktijk Demand Side Response in de praktijk Verbeter uw bedrijfsresultaten Productreeks September 2017 De kracht van Demand Side Response Prestaties verbeteren Met Demand Side Response optimaliseert u het operationele

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen. Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel

Stemmingsstoornissen. Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel Stemmingsstoornissen Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel Inhoud 1. Casus Mark 2. De context: psychiatriebij mensenmet eenvb 3. Stemmingsstoornissen

Nadere informatie

SLAAP BIJ OUDEREN. - Tips voor een goede nachtrust-

SLAAP BIJ OUDEREN. - Tips voor een goede nachtrust- SLAAP BIJ OUDEREN - Tips voor een goede nachtrust- Aandacht voor het slapen is belangrijk. Tijdens de slaap kan je lichamelijk en geestelijk herstellen. Er worden bovendien reserves opgebouwd om de volgende

Nadere informatie

Bipolaire stoornissen

Bipolaire stoornissen Bipolaire stoornissen PuntP kan u helpen volwassenen Sommige mensen hebben last van stemmingsschommelingen die niet in verhouding staan tot wat er in hun persoonlijke omgeving gebeurt. De stemming lijkt

Nadere informatie

Melatonine bij verlate slaapfase Experiment, nog geen bewijzen

Melatonine bij verlate slaapfase Experiment, nog geen bewijzen Melatonine bij verlate slaapfase Experiment, nog geen bewijzen Door Sandra Kooij Nieuwsbrief voor Patiënten, Programma ADHD bij volwassenen, jaargang 4, nummer 2, mei 2008. De meerderheid (zo'n 70%) van

Nadere informatie

NIEUWE EUROPESE RICHTLIJN VOOR PREVENTIE, DETECTIE EN BEHANDELING VAN DEPRESSIE IN

NIEUWE EUROPESE RICHTLIJN VOOR PREVENTIE, DETECTIE EN BEHANDELING VAN DEPRESSIE IN NIEUWE EUROPESE RICHTLIJN VOOR PREVENTIE, DETECTIE EN BEHANDELING VAN DEPRESSIE IN PALLIATIEVE ZORG Referentie. Rayner, L., Price, A., Hotopf, M., Higginson, I.J. (2011). The development of evidencebased

Nadere informatie

Moeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen

Moeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen Moeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen Marcel Smits, neuroloog-somnoloog 1,2 1: Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede Multidisciplinair expertise centrum voor slaapwaak stoornissen

Nadere informatie

S 582- laag bed Veilige en efficiënte zorg voor patiënten met verhoogd risico op vallen

S 582- laag bed Veilige en efficiënte zorg voor patiënten met verhoogd risico op vallen S 582- laag bed Veilige en efficiënte zorg voor patiënten met verhoogd risico op vallen Een bed, ontworpen om valgevoelige patiënten te beschermen Door goed te luisteren naar de feedback van onze klanten

Nadere informatie

Depressieve klachten. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Depressieve klachten. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Depressieve klachten Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Klachten en symptomen 3 Oorzaken 5 Wanneer arts raadplegen 6 Wat kun je zelf doen 7 Geneesmiddelen

Nadere informatie

blijf staan valpreventie in verzorgingshuizen

blijf staan valpreventie in verzorgingshuizen blijf staan valpreventie in verzorgingshuizen Valongelukken in verzorgingshuizen - de cijfers Jaarlijks raken ongeveer 3600 bewoners van verzorgingshuizen zodanig verwond dat ze op een Spoedeisende Hulpafdeling

Nadere informatie

Verbetering van concentratie, motivatie en coöperatief leergedrag Klaslokaal van de toekomst! Kim van Rosmalen

Verbetering van concentratie, motivatie en coöperatief leergedrag Klaslokaal van de toekomst! Kim van Rosmalen Verbetering van concentratie, motivatie en coöperatief leergedrag Klaslokaal van de toekomst! Kim van Rosmalen 2012 1 SchoolVision -veel media aandacht Licht van invloed op concentratie leerlingen WINTELRE

Nadere informatie

Zorg kan ook anders. Met kennis en respect. Met kennis en respect

Zorg kan ook anders. Met kennis en respect. Met kennis en respect Zorg kan ook anders Van Dorp zorg en welzijn biedt diverse zorggerelateerde oplossingen voor de intra- en extramurale markt. Onze producten zorgen voor efficiëntere zorg en tevreden medewerkers. Wij ontwikkelen

Nadere informatie

Depressie. Meer dan een somber gevoel. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over depressie

Depressie. Meer dan een somber gevoel. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over depressie ggz voor doven & slechthorenden Depressie Meer dan een somber gevoel Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over depressie Herkent u dit? Iedereen is wel eens somber of treurig.

Nadere informatie

Chronobiologie en de bipolaire stoornis

Chronobiologie en de bipolaire stoornis Chronobiologie en de bipolaire stoornis Rixt Riemersma-van der Lek, psychiater Polikliniek voor bipolaire stoornissen Universitair Medisch Centrum Groningen Email: r.f.riemersma@umcg.nl GGNet Symposium

Nadere informatie

The Glue of (ab)normal Mental Life: Networks of Interacting Thoughts, Feelings and Behaviors A.O.J. Cramer

The Glue of (ab)normal Mental Life: Networks of Interacting Thoughts, Feelings and Behaviors A.O.J. Cramer The Glue of (ab)normal Mental Life: Networks of Interacting Thoughts, Feelings and Behaviors A.O.J. Cramer Wat is een psychische stoornis? Als we de populaire media en sommige stromingen in de gedragswetenschappen

Nadere informatie

Medicatie bij Probleemgedrag

Medicatie bij Probleemgedrag Medicatie bij Probleemgedrag Reehorst 10-6-2016 Dr. Martin Kat psychiater M.C.Alkmaar afd. Klin. Geriatrie/ Amsterdam/ CCE psykat@hetnet.nl inhoud Probleemgedrag en de ouderenpsychiatrie Wat doet medicatie

Nadere informatie

Samenvatting. Preventieve maatregelen

Samenvatting. Preventieve maatregelen Samenvatting In Nederland wordt regelmatig tijdens nachtelijke uren gewerkt. In totaal gaat het om zo n 16 procent van de beroepsbevolking. Nachtwerk wordt vooral verricht in de zorg, de horeca, de vervoerssector

Nadere informatie

Frisse School Verlichting,

Frisse School Verlichting, Frisse School Verlichting, Fris licht stimuleert leerling en docent Dr ir Ellie de Groot Ir Nancy Westerlaken Drs Laurens Zonneveldt 1 Doelstelling Verlichting voor optimale prestatie van leerling en docent

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)

Patiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 20140024 Delier.indd 1 1 24-01-17 14:02 Acuut optredende verwardheid (delier) Wat is acuut optredende verwardheid

Nadere informatie

Inhoud Dementie: Symptomen en vroegsignalering

Inhoud Dementie: Symptomen en vroegsignalering Inhoud Dementie: Symptomen en vroegsignalering Marian Maaskant Stg. Pergamijn Universiteit Maastricht / GKC Rianne Meeusen Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en De Kempen Marian Maaskant Casus Wat is

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Depressies

Praktische opdracht ANW Depressies Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben

Nadere informatie

Ouderen en slaap(problemen)

Ouderen en slaap(problemen) Ouderen en slaap(problemen) Dr. Winni Hofman Somnio, Personal Health Institute Int. Psychologie, Universiteit van Amsterdam 1 Waar gaan we het over hebben Invloed van veroudering op de slaap De biologische

Nadere informatie

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute

Nadere informatie

Blauw licht: the fake news en de nuttige toepassingen. Peter Bracke Cluster manager Groen Licht Vlaanderen Gent, 12 september 2017

Blauw licht: the fake news en de nuttige toepassingen. Peter Bracke Cluster manager Groen Licht Vlaanderen Gent, 12 september 2017 1 Blauw licht: the fake news en de nuttige toepassingen Peter Bracke Cluster manager Groen Licht Vlaanderen Gent, 12 september 2017 2 3 4 Wat is een te hoge blootstelling? Overdag: de mens is aangepast

Nadere informatie

Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid. Jeugd en Gezin Gooi en Vechtstreek

Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid. Jeugd en Gezin Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat is ongeveer een derde van ons hele leven. Er zijn wel verschillen in de behoefte aan slaap. Waar de

Nadere informatie

Slaapproblemen. na kanker. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit. versie juli 2015 (object-id 16038)

Slaapproblemen. na kanker. Jessa Ziekenhuis vzw.  Dienst kwaliteit. versie juli 2015 (object-id 16038) Slaapproblemen Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! na kanker Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke

Nadere informatie

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Dagboek. voor de patiënt. Voorgesteld door: stempel arts. Change Pain is een initiatief van:

Dagboek. voor de patiënt. Voorgesteld door: stempel arts. Change Pain is een initiatief van: Dagboek voor de patiënt Voorgesteld door: stempel arts Change Pain is een initiatief van: CHANGE PAIN WWW.CHANGE-PAIN.NL Ter informatie Beste patiënt, Pijn kan zich op verschillende manieren uiten en heeft

Nadere informatie

Kenniscafe ouder wordende bewoner 16 februari Marieke Vriesema Annemiek ten Voorde Marieke Mooibroek Marloes Hermelink

Kenniscafe ouder wordende bewoner 16 februari Marieke Vriesema Annemiek ten Voorde Marieke Mooibroek Marloes Hermelink Kenniscafe ouder wordende bewoner 16 februari 2017 Marieke Vriesema Annemiek ten Voorde Marieke Mooibroek Marloes Hermelink Welkom Marieke Vriesema Annemiek ten Voorde Marieke Mooibroek Marloes Hermelink

Nadere informatie

Kaart 6: Ondersteuning mantelzorg Achtergrondinformatie voor patiënten en gemeenten. Informatie voor patiënten

Kaart 6: Ondersteuning mantelzorg Achtergrondinformatie voor patiënten en gemeenten. Informatie voor patiënten Kaart 6: Ondersteuning mantelzorg Achtergrondinformatie voor patiënten en gemeenten Informatie voor patiënten Speciale aandacht van gemeenten voor mantelzorg Met de Wmo heeft de gemeente een speciale verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Refereerbijeenkomst Slaapproblemen HD. 4 april 2017

Refereerbijeenkomst Slaapproblemen HD. 4 april 2017 Refereerbijeenkomst Slaapproblemen HD 4 april 2017 Indeling bijeenkomst Presentatie Gerrit de Niet & Tom Stor Casus bespreking in subgroepen Plenaire nabespreking casuïstiek Slaap; een hele zorg Wat is

Nadere informatie

Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten

Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Een verpleegkundige in Engeland die is gespecialiseerd in patiënten met multiple sclerose / MS voerde een informele studie uit waarbij

Nadere informatie

2018 VirtueleThuiszorg I I

2018 VirtueleThuiszorg I I Memo Vivago Care Watch Virtuele thuiszorg Nederland zal gebruik gaan maken van de Vivago Care Watch. Ieder persoon die zich aanmeldt zal een Vivago Care Watch met bijbehorende domi-point (de domipoint

Nadere informatie

Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten

Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten Dr. Sebastiaan Overeem, arts-somnoloog Afd. Neurologie, Donders Instituut, UMC St Radboud, Nijmegen Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe,

Nadere informatie

Slapeloosheid (Insomnia)

Slapeloosheid (Insomnia) Slaap Waak Centrum Slapeloosheid (Insomnia) Afspraak op het Slaap Waak Centrum Een slaapprobleem of een slaapgerelateerd probleem heeft vaak een brede aanpak nodig. In het Slaap Waak Centrum werken wij

Nadere informatie

Dementie en depressie, angst en psychose

Dementie en depressie, angst en psychose Dementie en depressie, angst en psychose Inhoud Kennismaking Opdracht Dementie en depressie Dementie en angst Dementie en psychose Casus Opdracht: psychisch beeld + dementie Wat weet je er over? Welke

Nadere informatie

Dementiepoli. Mondriaan. Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen. Ouderen. voor geestelijke gezondheid

Dementiepoli. Mondriaan. Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen. Ouderen. voor geestelijke gezondheid Dementiepoli Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen Ouderen Mondriaan voor geestelijke gezondheid Ouderen Dementiepoli Als je geheugen je in de steek laat... September 2011 Copyright Mondriaan

Nadere informatie

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening

Nadere informatie

5 INDIGO INTUÏTIEF RIJHULPSYSTEEM

5 INDIGO INTUÏTIEF RIJHULPSYSTEEM IndiGo is het intuïtieve rijhulpsysteem dat, met slechts een lichte aanraking, lichter transport mogelijk maakt voor alle zorgverleners voor veiligheid en eenvoud 5 INDIGO INTUÏTIEF RIJHULPSYSTEEM Ervaar

Nadere informatie

Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer

Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,

Nadere informatie

TECHNISCHE HANDLEIDING

TECHNISCHE HANDLEIDING TECHNISCHE HANDLEIDING TIMER SCHAKELAAR Sleutelschakelaar met timerfunctie 230/380V / 4 x 10 Amp - 1 x 2 AMP inschakelbaar incl. LED controle, uitvoering opbouw ASW BV 2011 Technische Handleiding Documentversie

Nadere informatie

Klinisch redeneren Take-home toets

Klinisch redeneren Take-home toets Klinisch redeneren Take-home toets Naam: Joyce Stuijt Klas: 1F2 Docent: S. Verschueren Datum: 23 januari 2012 Studentnr: 500635116 Inhoudsopgave Casus 3 Diagnose 4 Prognose 4 Resultaatsklasse 5 Beoogd

Nadere informatie

Welterusten. Probus Doeke Post

Welterusten. Probus Doeke Post Welterusten. Probus 2019 Doeke Post .en : God VAN DE SLAAP Thanatus God van de dood Hades, god van de onderwereld Griekse mythologie Hypnos: personificatie van de slaap, de tweelingbroer van Thanatus

Nadere informatie

Welkom. Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie

Welkom. Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie Welkom Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie R.H. Chabot, neuroloog Beatrixziekenhuis Rivas Zorggroep DEMENTIE DIAGNOSE EN SYMPTOMEN Inhoud Geheugen Wat is dementie? Mogelijke symptomen

Nadere informatie

Slaap kan ongrijpbaar zijn.

Slaap kan ongrijpbaar zijn. Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Melatonine wijzigingen helpen de slaapproblemen bij de ziekte van

Nadere informatie

De beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen

De beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen De beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen 3 Parnassia Groep is specialist in geestelijke gezondheid Psychische klachten, een psychische stoornis of ziekte: ze kunnen iedereen treffen en ernstig

Nadere informatie

Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN

Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN Er zijn altijd situaties die ons erg boos, blij of verdrietig maken: emotionele pieken en dalen horen bij het leven. Maar het kan voorkomen dat u last heeft van

Nadere informatie

Mentaal vermogen in Overijssel. Presentatie masterclass Overijssel brengt geluk 16 december, 2009 Jan A. Walburg

Mentaal vermogen in Overijssel. Presentatie masterclass Overijssel brengt geluk 16 december, 2009 Jan A. Walburg Mentaal vermogen in Overijssel Presentatie masterclass Overijssel brengt geluk 16 december, 2009 Jan A. Walburg 1 Sociaal maatschappelijke en economische aspecten Verhogen participatie en betrokkenheid

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen. Els Ronsse. Psysense Oc br ebergiste. www.psysense.be

Stemmingsstoornissen. Els Ronsse. Psysense Oc br ebergiste. www.psysense.be Stemmingsstoornissen Els Ronsse Polikliniek PC Guislain Psysense Oc br ebergiste www.psysense.be Inleiding Stemmingsstoornissen bij V.G. zijn veel meer dan stoornissen in de stemming, ook in cognitie motivatie

Nadere informatie

endless light led lighting for professionals

endless light led lighting for professionals endless light led lighting for professionals endless light led lighting for professionals Editie II Colofon endless light IdFrm B.V. Hempenserweg 23 8935BC Leeuwarden Nederland Telefoon: +(31)(0)58 215

Nadere informatie

Philips Lighting Eenvoudig het leven verbeteren met licht

Philips Lighting Eenvoudig het leven verbeteren met licht Philips Lighting Eenvoudig het leven verbeteren met licht 1 Agenda Philips EcoVision LED verlichting Strategieën voor energiebesparing 2 Philips Ecovision 5 Wereldwijd 500 miljoen mensen van zorg voorzien

Nadere informatie

Lichttherapie. bij winterdepressie. Pschychiatrie / Medische Psychologie / Orthopedagogiek

Lichttherapie. bij winterdepressie. Pschychiatrie / Medische Psychologie / Orthopedagogiek Lichttherapie bij winterdepressie Pschychiatrie / Medische Psychologie / Orthopedagogiek Inhoudsopgave Hoofdstuk Pagina 1. Uitleg over een winterdepressie 3 2. Behandeling met lichttherapie 5 3. Instructies

Nadere informatie

BIJSLUITER. MELATONINE 1 mg, 3 mg en 5 mg tablet

BIJSLUITER. MELATONINE 1 mg, 3 mg en 5 mg tablet BIJSLUITER MELATONINE 1 mg, 3 mg en 5 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien

Nadere informatie

Adviezen om beter te slapen

Adviezen om beter te slapen Slaapcentrum Slingeland Medische psychologie en Maatschappelijk werk Adviezen om beter te slapen i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U heeft last van slapeloosheid. Dit kan invloed hebben

Nadere informatie

Inhoud. Het belang van ramen en een aangenaam uitzicht in de werkomgeving

Inhoud. Het belang van ramen en een aangenaam uitzicht in de werkomgeving Het belang van ramen en een aangenaam uitzicht in de werkomgeving ir. H.IJ. (Hester) Hellinga Faculteit Bouwkunde, Leerstoel Bouwfysica 17-04-2008 NVvA Symposium, Zeist Inhoud 02 1. Onderwerp van het onderzoek

Nadere informatie

Dementiepoli. Ouderen

Dementiepoli. Ouderen Dementiepoli Ouderen Dementiepoli Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen Met deze folder willen we u en uw familieleden en/of verzorgers graag informeren over de gang van zaken bij de dementiepoli.

Nadere informatie

Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen

Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen CineMec Ede 29-5-2015 Dr. Martin Kat (ouderen)psychiater Amsterdam/Alkmaar psykat@hetnet.nl Med. Centrum Alkmaar Afd. Klin. Geriatrie Praktijk Amsterdam Experiment!

Nadere informatie

Depressieve Klachten? Herken de signalen!

Depressieve Klachten? Herken de signalen! Depressieve Klachten? Herken de signalen! Depressieve klachten Bijna 1 op de 6 Nederlanders krijgt in zijn of haar leven te maken met een depressie. En dan hebben we het niet over een tijdelijke dip omdat

Nadere informatie

Omgaan met slaapproblemen

Omgaan met slaapproblemen Leven met Multipele Sclerose uitgave 12 Omgaan met slaapproblemen EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Tekst: drs. Bep Franke-Barendse Uitgever: Nationaal MS Fonds 2 Inleiding We besteden ongeveer eenderde

Nadere informatie

Acuut optredende verwardheid

Acuut optredende verwardheid Acuut optredende verwardheid Een delier Bij mensen met een ziekte komt acute verwardheid ofwel delirium (delier) regelmatig voor. Dit is geen onschuldig verschijnsel. Het wijst er meestal op dat er iets

Nadere informatie