Stemmingsstoornissen. Els Ronsse. Psysense Oc br ebergiste.

Transcriptie

1 Stemmingsstoornissen Els Ronsse Polikliniek PC Guislain Psysense Oc br ebergiste

2 Inleiding Stemmingsstoornissen bij V.G. zijn veel meer dan stoornissen in de stemming, ook in cognitie motivatie gedrag angstregulatie agressieregulatie persoonlijkheid...

3 Types van stemmingsstoornissen unipolaire vs. bipolaire stemmingsstoornissen continuüm van stoornissen ipv aparte categorieën dysthyme stoornis depressie manie bipolaire stoornis rapid cycling stoornis

4 Prevalentie Došen (2001): 15 à 20% van alle V.G. (tgo 5 à 12% ( ) 10 à 25 ( ) van de totale populatie) Conclusies: V.G. zijn meer 'at risk' dan niet gehandicapten voor het ontwikkelen van depressie en dysthymie idem als bij niet-gehandicapten populatie: bipolaire stoornissen man : vrouw verhouding, nl 1 : 2 familiaire component

5 Waarom allicht onderdiagnosticering bij V.G.? minder uitdrukkingsvermogen a-typische symptomatologie maskering van onderliggende problemen moeilijke differentiaaldiagnose (verkeerde) overtuiging: depressies pas mogelijk vanaf O.L. 4 jaar dikwijls erg uitgestelde reacties op trauma en verlies bijwerkingen van neuroleptica

6 Hoe diagnosticeren? observatie door dagdagelijkse verzorgers: verschil met vroeger ontwikkelingsanamnese vragenlijsten, schalen goed somatisch onderzoek interdisciplinair en holistisch

7 Etiologie: kwetsbaarheid en beperkte draagkracht A. Biologisch-genetische factoren B. Ontwikkelingsfactoren: voortdurend iets (net) niet halen C. Chronische stress D. Sociale deprivatie E. Affectief verlies F. Combinatie van verschillende factoren

8 Symptomen van ontwikkelingsdepressie of chronische dysthyme stoornis bij V.G. komt allicht het meest voor, maar zeer sluipend en verdoken ontstaan in de vroege kinder- of adolescentie leeftijd discrepantie tss. cognitieve en socio-emotionele ontwikkeling of discrepantie binnen socio-emotionele ontwikkeling gedragsproblemen (bv. plotse agressie-buien en nadien groot schuldgevoel) passiviteit, verlegenheid, teruggetrokkenheid faalangst

9 «affecthonger»; «affectieve leegte»; sombere stemming separatie-angst zwakke schoolprestaties uitgesproken afhankelijk van belangrijke anderen super-aangepast ; secondary handicap ; aangeleerde hulpeloosheid soms echte depressieve inzinkingen in stress-situaties

10 Symptomen van depressie bij V.G. Algemeen: te vergelijken met kinderen, eerder agitatie, irritatie, minder geverbaliseerd. Gedragsapsecten van depressieve symptomen bij V.G. (Sovner, Hurley en Lowry, 1990) 1. Depressieve stemming, geïrriteerdheid, agitatie 1. Depressieve stemming, geïrriteerdheid, agitatie 2. Afgenomen interesse / plezier 3. Regressie in zelfverzorging 4. Verminderde cognitie 5. Verstoord slaappatroon 6. Problemen met gewicht / eetlust 7. Psychomotore traagheid / vermoeidheid 8. Gevoelens van waardeloosheid 9. Erg bezig zijn met dood of zelfbeschadiging 10. Aspecifieke gedragsproblemen

11 Symptomen van depressie volgens ontwikkelingsniveau (Došen, 2001): Licht V.G. Matig V.G. Ernstig V.G. Neerslachtigheid Verdriet Ontstemming Gedragsstoornissen Agressie ZVG Negatief zelfgevoel Irritatie Impulsiviteit Oververmoeidheid Verlies van initiatief Teruggetrokkenheid Suïcidale neigingen Praten over dood? Schuldgevoel Angsten Paniekaanvallen Fysiologische stoornissen Fysiologische stoornissen Fysiologische stoornissen Negativisme Dwangmatigheid Rituelen Hallucinaties Hallucinaties katatonie

12 Kenmerken van depressie volgens niveau van sociaal-emotionele ontwikkeling (Do Došen, 2001): homeostase hechting individuatie identificatie psychotische kenmerken, ZVG depressieve kenmerken, regressie, (separatie-)angsten, agressie t.o.v. emotioneel belangrijke figuren negativisme, gedragsproblemen, paranoia negatief zelfgevoel, schuldgevoel, sociale angsten

13 Symptomen van bipolaire stoornissen bij V.G., meer bepaald de gedragscomponenten van manische symptomen (Sovner, Hurley en Lowry, 1990) Eufore, verhoogde of snel geïrriteerde stemming Verhoogde zelfwaardering, grandiositeit Slaapproblemen Spraakproblemen Cognitieve problemaen Aandachtsstoornissen Psychomotore agitatie Interesse problemen Regressie in zelfverzorging Aspecifieke gedragsproblemen

14 Stemmingsstoornissen bij mensen met syndroom van Down (naar o.m. G.J. Verberne) Algemeen: meer voorkomend, o.m. door verhoogde kans op zien/horen en op schildklierafwijkingen slecht Symptomatologie: zie hoger + sterke achteruitgang ADL weinig 'talige' symptomen (tenzij mutisme) veel vitale symptomen: bv. anorexie en gedragssymptomen Verloop: onset tss. 16 en 3O jaar: ("verloren kinderparadijs") periode van zich groot houden, toch agressie-'lekjes' vervolg: crash, agressie uitputting en uitstoting vervolg: stil worden, vereenzamen, toename dwangmatigheden vervolg: meer vitale symptomen

15 SYNDROOM VAN DOWN (overgenomen van Karel De Corte, 2004) SCHEMATISCHE BEELDVORMING

16 Lastige differentiaaldiagnostiek van depressie met dementie en rouw

17 Behandeling van depressie bij V.G. (mono)farmacotherapie overvragen vermijden communicatie verhelderen nabijheid geven zonder op hun vel te zitten vereenvoudiging werk of dagbesteding maar wel zinvol houden aansluiten bij vroegere hobby s of interessen vaste begeleider als hulp-ego reken op traag herstel en terugval